การสังคายนา

การสังคายนา

การทำสังคายนา
ในศาสนาพุทธ




สังคายนา การประชุมสงฆ์เพื่อความเข้าใจ
ให้ตรงกันเกี่ยวกับหลักคำสอนให้มี
หมายถึง
แนวทางปฏิบัติเป็นไปในแนว
เดียวกัน และเพื่อความมั่นคงตั้ง
อยู่ได้นานของพระพุ ทธศาสนา

สาเหตุของการสังคายนา

1) เพื่อธำรงรักษาคำสอนพระพุทธศาสนา 3) เพื่อให้พระพุทธศาสนา
เอาไว้ไม่ให้สูญหาย ดำรงอยู่ได้สืบไป

2) เพื่อธำรงรักษาคำสอนพระพุทธศาสนา
ไม่ให้คลาดเคลื่อนไป

การสังคายนา ครั้งที่ 1

สาเหตุ

พระภิกษุสุภัททะ กล่าววาจาในทำนองดู
หมิ่นพระพุ ทองค์และแสดงความดีใจเมื่อได้
ข่าวว่าพระพุ ทธเจ้าปรินิพพานเพื่อธำรง
รักษาพระธรรมวินัยเอาไว้ไม่ให้สูญหายหรือ
คลาดเคลื่อนไป

ผล

แนวการวางระเบียบพระธรรมวินัยถูกจัดเป็นรูปแบบที่
เรียกว่า พระไตรปิฎก และยังคงมีการรักษาสิ่งที่ได้จัดรวบรวม
อยู่ในพระไตรปิฎกฉบับเถรวาทโดยไม่มีการปรับแก้มาจน
ปัจจุบัน

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

3 เดือนหลัง ถ้ำสัตบรรณคูหา พระมหากัสสปะ พระเจ้าอชาตศัตรู
พระพุทธเจ้า เมืองราชคฤห์ พระอานนท์
ปรินิพพาน พระอุบาลี

แคว้นมคธ พระสงฆ์เข้า

ร่วม 500 รูป

การสังคายนา ครั้งที่ 2

สาเหตุ

พระยสกากัณฑกบุตร พบเห็นข้อปฏิบัติย่อหย่อน 10
ประการทางพระวินัยของภิกษุวัชชีบุตร เช่น ควรเก็บเกลือ
ไว้ในเขาสัตว์เพื่อรับประทานได้ ควรฉันอาหารยามวิกาลได้
ควรรับเงินทองได้ เป็นต้น พระยสะกากัณฑกบุตรจึงชวน
พระเถระต่าง ๆ ให้ช่วยกันวินิจฉัย แก้ความถือผิดครั้งนี้

ผล

การทำสังคายนาครั้งนี้มีพระสงฆ์มาประชุมร่วมกัน

700 รูป ดำเนินการอยู่เป็นเวลา 8 เดือน จึงเสร็จสิ้น

นอกจากนี้นี้ทำให้พระพุทธศาสนาแยกออกเป็น 2 นิกาย

ใหญ่ ๆ คือ กลุ่มเถรวาทและกลุ่มมหายาน วาลิการาม เมืองเวสาลี

แคว้นวัชชี

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. วาลิการาม พระสัพพกามี พระเจ้ากาฬาโศก
100 เมืองเวสาลี พระสาฬหะ
แคว้นวัชชี พระขุชชโสภิตะ

พระวาสภคามิกะ

พระเรวตะ

การสังคายนา ครั้งที่ 3

สาเหตุ

พระนอกศาสนาปลอมเข้ามาบวชมากขึ้น ทำให้
พระพุ ทธศาสนามัวหมอง

ผล

พระสงฆ์มาประชุมร่วมกัน 1,000 รูป ดำเนินการอยู่เป็นเวลา
9เดือน จึงเสร็จสิ้น ในการทำสังคายนาครั้งนี้ พระโมคคัลลีบุตรติสส
เถระ ได้แต่งคัมภีร์กถาวัตถุ ซึ่งเป็นคัมภีร์หนึ่งในพระอภิธรรม และ
เมื่อทำสังคายนาเสร็จแล้ว ก็มีการส่งคณะทูตไปประกาศพระพุทธ
ศาสนาในประเทศต่าง ๆ มีดังนี้
-พระมหินทเถระ โอรสของพระเจ้าอโศกมหาราช นำพระพุทธศาสนา
ไปประดิษฐานในลังกา
-พระโสณเถระและพระอุตตรเถระ นำพระพุทธศาสนามาเผยแผ่ยังดิน
แดนสุวรรณภูมิ

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. อโศการาม พระโมคคัลลี พระเจ้าอโศก
234 กรุงปาฏลีบุตร บุตรติสสเถระ มหาราช

แคว้นมคธ

การสังคายนา ครั้งที่ 4

สาเหตุ

เพื่อความตั้งมั่นแห่งพุ ทธศาสนาและเป็นการวาง
รากฐานให้ชาวศรีลังกาท่องจำพุ ทธวจนะตามแนวที่จัด
ระเบียบไว้แล้วในอินเดีย

ผล

ศาสนาพุ ทธมั่นคงประเทศศรีลังกา

ถูปาราม เมืองอนุราธบุรี

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. ถูปาราม พระมหินทเถระ พระเจ้าเทวานัม
238 เมืองอนุราธบุรี พระอริฏฐะ ปิ ยะติสสะ
พระสงฆ์เข้า

ร่วม 68,000

รูป

การสังคายนา ครั้งที่ 5

สาเหตุ

พระสงฆ์ในลังกาเห็นพ้องต้องกันว่า พระพุทธวจนะที่
ถ่ายทอดโดยวิธีท่องจำอาจจะขาดตกบกพร่องในภาย
ภาคหน้า

ผล

พระสงฆ์ 500 รูป ประชุมกันสวดซ้อมแล้วจารึกพุทธ
พจน์ลงในใบลาน

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. อาโลกเลณ พระรักขิตมหา พระเจ้าวัฏฏ
433 สถาน มตเล เถระ และพระ คามณีอภัย
สงฆ์ชาวลังกา
ชนบท

ประเทศศรีลังกา

การสังคายนา ครั้งที่ 6

สาเหตุ

พระพุทธโฆสเถระ เห็นว่าคัมภีร์อรรถกถาแห่งพระไตรปิฎกนั้น
มีสมบูรณ์ บริบูรณ์เป็นภาษาสิงหล อยู่ในลังกาทวีป ท่านจึงเดิน
ทางไปลังกาทวีป ขอความอุปถัมภ์จากพระเจ้ามหานามเพื่อแปล
และเรียบเรียงคัมภีร์อรรถกถาจากภาษาสิงหลเป็นภาษามคธ
เพื่อจะได้เป็นตันติภาษา (ภาษาที่มีแบบแผน) สอดคล้องกับ
คัมภีร์พระไตรปิฎก และจะได้เป็นประโยชน์กว้างขวางต่อไป นับ
เป็นการสังคายนาครั้งที่ 3 ในลังกาทวีป

ผล

พระไตรปิฎกทำเป็นภาษาบาลี

วัดอภัยคีรีวิหาร
(วัดมหาวิหาร ประเทศศรีลังกา)

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. วัดมหาวิหาร พระพุทธ พระเจ้า
956 ประเทศศรีลังกา โฆษาจารย์ มหานาม

การสังคายนา ครั้งที่ 7

สาเหตุ

เป็นการชำระอรรถกถา ประเทศศรีลังกาขาดคัมภีร์ฎีกา
(คัมภีร์ที่อธิบายอรรถกถา)

ผล

อธิบายความจากครั้งที่ 6 ให้ชัดเจน ตัวพระ
ไตรปิฎก เรียกว่าบาลี คำอธิบายพระไตรปิฎก เรียกว่า
อรรถกถา คำอธิบายอรรถกถา เรียกว่า ฎีกา

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. ประเทศศรีลังกา พระกัสสปเถระ พระเจ้า
1587 (สันนิษฐานว่าที่ และพระสงฆ์ ปรากรมพาหุ
1,000 รูป
โลหะปราสาท มหาราช
เมืองอนุราธปุระ)

การสังคายนา ครั้งที่ 8

สาเหตุ

ชำระพระไตรปิฎกให้ชัดเจน พระไตรปิฎกยังขาดตก
บกพร่องผิดเพี้ยนและไม่ครบ

ผล

ใช้เวลา 1 ปี จึงสำเร็จสังคายนา ครั้งนี้จัดเป็นครั้งที่ 1
ในประเทศไทย

พระเจ้าติโลกราช
แห่งอาณาจักรล้านนา

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. วัดโพธาราม พระธรรมทินน พระเจ้าติโลก
2020 จังหวัดเชียงใหม่ เถระและพระ ราชแห่ง
ประเทศไทย ภิกษุหลายร้อย อาณาจักร
ล้านนา

รูป

การสังคายนา ครั้งที่ 9

สาเหตุ

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พร้อม
ด้วยสมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรมหา
สุรสีหนาท ทรงมีพระราชศรัทธาปรารถนาจะทำนุบำรุง
พระพุทธศาสนาให้เจริญมั่นคงสืบไป และพระผู้ใหญ่
ประพฤติย่อหย่อนในพระธรรมวินัย

ผล

ชำระพระไตรปิฎกให้ชัดเจนมีการจารึกลงในใบลาน
สังคายนาครั้งนี้สำเร็จภายใน 5 เดือน จัดว่าเป็นสังคายนา
ครั้งที่ 2 ในประเทศไทย

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. วัดมหาธาตุยุวรา พระสงฆ์ 218 พระบาทสมเด็จ
2331 ชรังสฤษฎิ์ รูป กับราช พระพุทธยอดฟ้ า
บัณฑิตาจารย์ จุฬาโลกมหาราช
กรุงเทพมหานคร อุบาสก 32
ประเทศไทย คน แห่งกรุง
รัตนโกสินทร์

การสังคายนา ครั้งที่ 10

สาเหตุ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสวยราชย์ได้
25 ปีทรงปรารภจะบำเพ็ญพระมหากุศล ทรงเห็นว่าพระ
ไตรปิฎกที่เขียนไว้ในใบลานไม่มั่นคง ทั้งจำนวนก็มากยากที่
จะรักษา และเป็นตัวขอม ผู้ไม่รู้อ่านไม่เข้าใจ

ผล

พิมพ์พระไตรปิฎกเป็นเล่มแบบฝรั่ง โดยคัดลอกตัวขอม
ในคัมภีร์ใบลาน เป็นตัวอักษรไทย แล้วชำระแก้ไขและพิมพ์
เป็นเล่มหนังสือ รวม 39 เล่ม เริ่มชำระและพิมพ์ตั้งแต่
พ.ศ.2431 สำเร็จเมื่อพ.ศ.2436 จำนวน 1,000 ชุด นับเป็น
ครั้งแรกในประเทศไทยที่มีการพิมพ์พระไตรปิฎกเป็นเล่ม
ด้วยอักษรไทย นับเป็นการสังคายนาครั้งที่ 3 ที่ทำใน
ประเทศไทย

เวลา สถานที่ ผู้กระทำ ผู้อุปถัมภ์

พ.ศ. วัดพระศรีรัตน สมเด็จพระมหา พระบาทสมเด็จ
2431 - ศาสดาราม สมณเจ้ากรม พระจุลจอมเกล้าเจ้า
กรุงเทพมหานคร พระยาวชิรญาณว
ประเทศไทย อยู่หัว
โรรส