การคำนวณต้นทุนตามวิธีต้นทุนคิดเข้างานและวิธีต้นทุนผันแปร

การคานวณต้นทุนตามวิธตี น้ ทุนคิดเข้างาน
และวธิ ีต้นทุนผันแปร

(Adsorption Costing and Variable Costing)

จัดทำโดย
นำยนักรบ ใจมั่น เลขท่ี9 ปวส.2/B

แผนกพณชิ ยกำรบัญชี

กำรบัญชีต้นทนุ มีลกั ษณะเปน็ ทง้ั บัญชกี ำรเงิน
และบัญชเี พ่ือกำรบรหิ ำร กำรบัญชตี ้นทุนจงึ เปน็
เครอื่ งมือทเ่ี ป็นประโยชนอ์ ยำ่ งมำกตอ่ ฝ่ำยบรหิ ำรเพือ่
วำงแผนกำไร กำรควบคมุ ต้นทุนและกำรตัดสินใจกำร
ดำเนินงำนเพือ่ บรรลุวตั ถุประสงค์ของกิจกำรคอื
ตอ้ งกำรกำไรสูงสุด และสรำ้ งควำมพงึ พอใจให้ผ้ถู อื หุ้น
มำกท่ีสุด

กำรคำนวณตน้ ทนุ กำรผลติ สำมำรถเลอื ก
คำนวณตำมวธิ ตี น้ ทนุ คดิ เข้ำงำน หรือวธิ ตี น้ ทุนผนั แปร
ไดต้ ำมวัตถุประสงคข์ องกำรใชป้ ระโยชน์จำกข้อมูล
ต้นทนุ

การคานวณต้นทุนตามวธิ ีต้นทุนคิดเขา้ งาน

กำรคำนวณต้นทนุ ตำมวธิ ตี น้ ทุนคิดเข้ำงำนหรือเรยี กอกี อย่ำงหนงึ่
วำ่ การคานวณต้นทุนตามวิธีต้นทนุ เต็ม (Full Cost) เป็นลกั ษณะกำร
คำนวณต้นทุนกำรผลิตและแสดงรำยงำนทำงกำรเงนิ ในลักษณะบัญชี
กำรเงินท่ใี ช้กนั โดยทว่ั ไปแบ่งตน้ ทุนออกเปน็ 2 ส่วน คอื

1. ตน้ ทนุ ท่เี กีย่ วข้องกับกำรผลติ สินค้ำ (Manufacturing Cost)
ประกอบดว้ ยวัตถดุ ิบทำงตรงแรงงำนทำงตรงคำ่ ใช้จ่ำยกำรผลติ ผันแปรคิด
เข้ำงำนและคำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลิตคงท่คี ดิ เข้ำงำน

2. ต้นทุนทไ่ี ม่เกยี่ วกับกำรผลิตสินค้ำ (Non-Manufacturing Cost)
ประกอบดว้ ยค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำยและบรหิ ำร

วิธีตน้ ทนุ คิดเข้ำงำนคำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลิตคงทถ่ี กู กำหนดเปน็ งบประมำณประจำงวดและ
คดิ เขำ้ งำนให้กบั สินคำ้ ทุกหนว่ ยทผี่ ลิตในงวดบัญชตี ำมอตั รำที่กำหนด ณ ระดบั กำรผลิตปกติ
และกระจำยเข้ำกับสินคำ้ สำเร็จรปู ทุกหนว่ ยในจำนวนทเี่ ทำ่ กนั สินค้ำสำเรจ็ รปู หนว่ ยท่ีขำยไดใ้ น
งวดบัญชีจะแสดงเป็นตน้ ทนุ ขำยไว้ในงบกำไรขำดทนุ สว่ นหนว่ ยทเ่ี หลอื ถอื เปน็ สนิ ค้ำคงเหลอื
ปลำยงวดแสดงเปน็ สนิ ทรัพย์ไวใ้ นงบดลุ ทำให้คำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลติ คงทถี่ ูกแบง่ เป็น 2 สว่ นคือ

ส่วนท่ี 1 เปน็ ค่ำใช้จ่ำยประจำงวดอยใู่ นตน้ ทนุ ขำย (Period Cost)
ส่วนท่ี 2 เปน็ สินทรัพย์ทอ่ี ย่ใู นสินค้ำคงเหลือปลำยงวด (Product Cost)
คำ่ ใช้จ่ำยกำรผลิตคงทเี่ ป็นตน้ ทนุ ที่เกดิ ข้ึนทกุ งวดบญั ชีจะถูกตัดเปน็ คำ่ ใช้จำ่ ยตำมงวด
เวลำเฉพำะสว่ นทอ่ี ยูใ่ นสินค้ำทข่ี ำยไดเ้ ท่ำนัน้ ส่วนทีค่ ดิ เข้ำงำนให้กับสินค้ำคงเหลอื ปลำยงวดจะ
ถือเป็นสนิ ทรพั ยย์ กไปในงวดถัดไป (Product Cost) ทำใหก้ ำรคำนวณตน้ ทนุ ตำมวิธีตน้ ทุนคดิ
เข้ำงำนไม่สะทอ้ นผลกำรดำเนนิ งำนท่ีแท้จริงหำกผูบ้ ริหำรงำนต้องกำรวัดผลกำรบรหิ ำรงำน
กำรผลติ และกำรจำหน่ำยอยำ่ งแท้จริงควรถอื ว่ำคำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลิตคงที่เปน็ คำ่ ใช้จ่ำยประจำงวด
(Period Cost) งบกำไรขำดทนุ ตำมวธิ ีต้นทุนคิดเขำ้ งำนจะแสดงยอดขำยหักด้วยตน้ ทนุ ขำยส่วน
คำ่ ใช้จำ่ ยในกำรขำยและบริหำรถือเปน็ ต้นทุนงวดเวลำในงวดท่เี กดิ ข้ึนทัง้ หมด

กาไรข้นั ตน้ (Gross Profit) คานวณจากราคาขายหักด้วยต้นทุนขาย
รำคำมำตรฐำนต่อหน่วย x จำนวนซ้อื จริง

กาไรจากการดาเนินงาน (Operating Profit) คานวณจากกาไรข้นั ต้นหักด้วย
ค่าใช้จา่ ยในการขายและบริหารทัง้ หมด

กำไรจำกกำรดำเนนิ งำน = กำไรขั้นต้น-ค่ำใช้จำ่ ยในกำรขำยและบรหิ ำร

สว่ นประกอบของตน้ ทุนการผลติ ตามวิธตี ้นทุนคิดเขา้ งานแสดงได้
ดังน้ี

วัตถดุ ิบทำงตรง ตน้ ทนุ กำร
แรงงำนทำงตรง ผลิตคิดเข้ำ
ค่ำใช้จ่ำยกำรผลิตผนั แปร
ค่ำใช้จ่ำยกำรผลิตคงท่ี งำน

ตน้ ทุนงวดเวลา (Period Cost) ตามวิธตี น้ ทนุ คดิ เขา้ งานแสดงรายละเอยี ด
ได้ดงั น้ี

วัตถุดิบทำงตรง สินคำ้ สินคำ้ สำเรจ็ รปู
แรงงำนทำงตรง สำเร็จ ปลำยงวด
ค่ำใชจ้ ่ำยกำรผลติ ผนั แปร
คำ่ ใชจ้ ำ่ ยกำรผลิตคงท่ี รูป (Product Cost)

ตน้ ทนุ ขำย

ค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำยและ ตน้ ทุนงวดเวลำ
บริหำรผนั แปร (Period Cost)

ค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำยและ
บรหิ ำรคงที่

ตวั อย่างท่ี 1

แสดงการคานวณตน้ ทุน ตามส่วนประกอบตน้ ทุน ไดด้ ังน้ี

แสดงการคานวณกาไรจากการดาเนินงาน
ได้ดังน้ี

การคานวณตน้ ทนุ ตามวิธตี ้นทุนผันแปร (Variable Costing)

กำรคำนวณตน้ ทนุ ตำมวิธีตน้ ทนุ ผันแปร (Variable Costing) หรอื เรียกอกี
อยำ่ งหนึ่งว่ำกำรคำนวณต้นทุนตำมวิธีต้นทนุ ทำงตรง (Direct Costing) เป็นวิธีกำร
คำนวณต้นทนุ โดยให้ควำมสำคัญกบั ตน้ ทนุ กำรผลติ ผันแปร (Variable Manufacturing
Cost) และค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำยและบรหิ ำรผนั แปร (Variable Marketing and
Administrative Cost) เพรำะถอื ว่ำตน้ ทนุ ผันแปรเปน็ ตน้ ทนุ ท่คี วบคมุ ได้ (Controlable
Cos) จะเกิดข้ึนมำกนอ้ ยเพียงใดขึน้ อยู่กบั จำนวนผลติ และจำนวนขำยตน้ ทนุ กำรผลติ
ผันแปรเกิดขึน้ ทวคี ณู ตำมจำนวนหนว่ ยผลติ คำ่ ใชจ้ ่ำยในกำรขำยและบริหำรผันแปร
เกิดขนึ้ ทวีคูณตำมหนว่ ยขำยตน้ ทนุ ผนั แปรดงั กล่ำวแบ่งเปน็ 2 สว่ น คือ
ส่วนท่ี 1 ต้นทนุ กำรผลิตผนั แปรประกอบดว้ ยวตั ถดุ บิ ทำงตรงแรงงำนทำงตรงและ
ค่ำใช้จำ่ ยกำรผลติ ผันแปร
สว่ นที่ 2 ค่ำใช้จำ่ ยในกำรขำยและบรหิ ำรผันแปร

ตน้ ทนุ กำรผลติ คงที่ตำมวิธตี น้ ทุนผนั แปรถอื เป็นตน้ ทนุ ที่ถูกกำหนดเป็นงบประมำณ
ตำมงวดบญั ชีเปน็ ตน้ ทุนที่ไมส่ ำมำรถควบคมุ ได้ (Uncontrollable Cost) กำรคำนวณต้นทุน
ตำมวิธตี น้ ทุนผนั แปรไมน่ ำต้นทนุ กำรผลิตคงทีค่ ดิ เขำ้ งำนให้กบั สินค้ำที่ผลติ เหมือนกบั วิธี
ต้นทุนคิดเขำ้ งำนโดยให้ถือว่ำตน้ ทุนกำรผลิตคงทท่ี เ่ี กิดขน้ึ จริงเปน็ ต้นทนุ งวดเวลำท้ังหมด
กจิ กำรที่ใชว้ ธิ กี ำรบญั ชีแบบตน้ ทนุ ปกติ (Normal Cost) และวิธกี ำรบัญชแี บบต้นทุน
มำตรฐำน (Standard Cost) จงึ ไม่ต้องคำนวณผลต่ำงเกีย่ วกบั คำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลิตคงที่

ฝำ่ ยบรหิ ำรสำมำรถใชป้ ระโยชน์จำกกำรคำนวณต้นทนุ ตำมวธิ ีต้นทนุ ผันแปรเพ่อื
วำงแผนกำรผลติ วำงแผนกำรขำยและกำหนดกำไรท่ตี ้องกำรได้โดยประมำณต้นทนุ กำร
ผลิตผันแปรและค่ำใช้จำ่ ยขำยและบริหำรผันแปรต่อหน่วยให้ใกลเ้ คียงกับท่คี ำดว่ำจะเกดิ ขึ้น
ใหม้ ำกทส่ี ดุ

กำรกำหนดรำคำขำยตำมวธิ ตี ้นทุนผนั แปรน้นั ตอ้ งกำหนดใหค้ รอบคลมุ ต้นทนุ ผัน
แปรทั้งหมด (Variable Costs) โดยให้เหลอื เป็นกำไรส่วนเกิน (Contribution Margin) เผ่อื ไว้
สำหรับชดเชยต้นทนุ กำรผลิตคงท่ีทง้ั หมด (Total Fixed Cost) เมื่อชดเชยต้นทนุ คงที่
ครบถว้ นแล้วส่วนที่เหลอื คือกำไรจำกกำรดำเนินงำน (Operating Profit)

กาไรส่วนเกนิ ต่อหน่วย คำนวณจำกรำคำขำยต่อหนว่ ยหักดว้ ยต้นทุนผันแปรตอ่ หนว่ ย
กำไรสว่ นเกนิ ตอ่ หน่วย = รำคำขำยตอ่ หนว่ ย – ต้นทุนผนั แปรตอ่ หน่วย
กาไรสว่ นเกิน คำนวณจำกรำคำขำยหกั ด้วยต้นทนุ ผนั แปรทั้งหมด
กำไรส่วนเกิน = รำคำขำย – ต้นทุนผนั แปร

กาไรจากการดาเนินงาน คำนวณจำกกำไรสว่ นเกนิ หักดว้ ยตน้ ทุนคงทจี่ รงิ ท้งั หมด
กำไรจำกกำรดำเนินงำน = กำไรสว่ นเกิน-ต้นทนุ คงที่

ตน้ ทุนงวดเวลำ (Period Cost) ตำมวธิ ตี น้ ทนุ คดิ เขำ้ งำนแสดงรำยละเอยี ดได้ดงั นี้

วตั ถดุ บิ ทำงตรง สินคำ้ สำเรจ็ รปู สนิ ค้ำสำเรจ็ รปู
(ตน้ ทนุ กำรผลติ ผันแปร) ปลำยงวด
แรงงำนทำงตรง
(Product Cost)
ค่ำใช้จำ่ ยกำรผลติ ผนั แปร
ตน้ ทุนผนั แปรตอ่
ค่ำใช้จ่ำยในกำรขำยและ หนว่ ย
บริหำรผันแปร
ตน้ ทุนงวดเวลำ
คำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลิตคงที่ (งบกำไรขำดทนุ )

คำ่ ใช้จำ่ ยในกำรขำยและ
บรหิ ำรคงท่ี

จากตวั อย่างท่ี 1 แสดงกำรคำนวณตน้ ทนุ งวดเวลำตำมวธิ ตี น้ ทุนผนั แปร ไดด้ งั น้ี

แสดงกำรคำนวณกำไรจำกกำรดำเนนิ งำน ไดด้ ังน้ี

เปรยี บเทียบขอ้ แตกต่างระหวา่ งการบญั ชีตามวธิ ีตน้ ทุนคดิ เข้างานและวิธีต้นทนุ ผันแปร

กำรบญั ชีต้นทุนกำรผลิตตำมวิธีตน้ ทุนคดิ เข้ำงำนและวธิ ตี น้ ทุนผนั แปรมสี ่วน
แตกตำ่ งกันหลำยประกำรดงั ไดก้ ล่ำวไวข้ ำ้ งต้นกำรบัญชตี ำมวิธีตน้ ทุนคิดเขำ้ งำนเป็น
วิธกี ำรบญั ชที ใี่ ช้กนั ท่ัวไปตำมปกตเิ พ่อื บันทึกรำยกำรและจดั ทำรำยงำนทำงกำรเงนิ ที่
เกย่ี วกับต้นทุนกำรผลิตเพอ่ื นำเสนอบุคคลภำยนอกท่ตี อ้ งกำรรบั รขู้ อ้ มลู

สว่ นกำรบัญชตี ำมวธิ ีต้นทุนผันแปรเป็นวิธกี ำรบญั ชที ี่เนน้ กำรนำเสนอขอ้ มูลใหแ้ ก่
ผู้บริหำรเพ่อื ใช้ในกำรตัดสนิ ใจวำงแผนและควบคุมกำรผลิตกำรเงินและกำรจัดจำหนำ่ ย
รวมถึงกำรวำงแผนกำไร

ตาราง เปรยี บเทยี บขอ้ แตกตำ่ งระหว่ำงกำรบญั ชีตำมวธิ ีตน้ ทุนคดิ เขำ้ งำนและวธิ ตี ้นทนุ ผันแปร

งบกาไรขาดทุนตามวธิ ีต้นทนุ คิดเขา้ งานและวธิ ีต้นทุนผนั แปร

งบกำไรขำดทนุ (Profit and Loss Statement) เป็นงบกำรเงินที่
รำยงำนเก่ยี วกบั ผลกำรดำเนินงำนของกิจกำรตำมช่วงเวลำท่ีกำหนด
ประกอบดว้ ยบญั ชี 2 หมวดคือ

1. หมวดรำยได้

2. หมวดค่ำใชจ้ ่ำย

กำรจัดทำงบกำไรขำดทุนตำมวธิ ตี ้นทนุ คดิ เข้ำงำนนัน้ ค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลติ
คงทจี่ ะถูกตัดเป็นค่ำใชจ้ ่ำยประจำงวดเฉพำะสว่ นท่อี ยู่ในหนว่ ยสินค้ำทขี่ ำย
เท่ำนัน้ ส่วนที่อยู่ในหน่วยสนิ ค้ำคงเหลือปลำยงวดจะถือเปน็ สินทรัพย์ยกไปใน
งวดหน้ำทำใหก้ ำรแสดงงบกำไรขำดทนุ ตำมวิธีน้ไี ม่สะท้อนผลกำรดำเนินงำนที่
แทจ้ ริง

สว่ นกำรจดั ทำงบกำไรขำดทนุ ตำมวิธตี ้นทนุ ผันแปรน้นั ค่ำใชจ้ ำ่ ยกำร
ผลิตคงทแ่ี ละค่ำใช้จ่ำยขำยและบรหิ ำรคงท่ถี อื เป็นคำ่ ใช้จำ่ ยประจำงวดกำรแสดง
งบกำไรขำดทนุ ตำมวิธีตน้ ทุนผันแปรสะท้อนให้เห็นถึงผลกำรดำเนนิ งำนท่ี
แทจ้ ริงเปน็ ประโยชนต์ อ่ ผู้บรหิ ำรเป็นอยำ่ งมำก

จากตวั อยา่ งท่ี 1

วธิ ตี ้นทนุ คดิ เข้างาน

วธิ ตี น้ ทุนผนั แปร

ตวั อย่างท่ี 2

กรณที ี่ 1 จำนวนหน่วยขำยเทำ่ กับจำนวนหนว่ ยผลติ

วธิ ตี ้นทนุ คดิ เข้างาน

วธิ ตี น้ ทุนผนั แปร

กรณที ี่ 2 จำนวนหน่วยขำยมำกกว่ำจำนวนหนว่ ยผลติ

วธิ ตี ้นทนุ คดิ เข้างาน

วธิ ตี น้ ทุนผนั แปร

กรณที ี่ 3 จำนวนหน่วยขำยนอ้ ยกว่ำจำนวนหนว่ ยผลติ

วธิ ตี ้นทนุ คดิ เข้างาน

วธิ ตี น้ ทุนผนั แปร

บทสรุป

กำรคำนวณต้นทนุ ตำมวิธตี น้ ทนุ คิดเขำ้ งำนเปน็ วิธกี ำรคำนวณต้นทุนโดยกำหนดอตั รำ
ค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลิตคิดเข้ำงำนไว้ลว่ งหน้ำตำมงบประมำณทำให้คำ่ ใชจ้ ่ำยกำรผลิตคงท่ีซึ่งเปน็
ค่ำใชจ้ ่ำยที่ควบคุมไม่ไดอ้ ำจทำให้เกดิ ผลตำ่ งระหว่ำงจำนวนท่ีจ่ำยจริงและจำนวนทค่ี ิดเช้ำงำน
ผลต่ำงของคำ่ ใช้จำ่ ยกำรผลติ คงทด่ี งั กลำ่ วแบง่ เป็น 2 ประเภทคอื ผลตำ่ งระหว่ำงคำ่ ใช้จำ่ ยกำร
ผลิตคงที่จำ่ ยจริงกับจำนวนตำมงบประมำณเรยี กวำ่ ผลตำ่ งเนื่องจำกงบประมำณและผลต่ำง
ระหวำ่ งคำ่ ใช้จ่ำยกำรผลิตคงทต่ี ำมงบประมำณกับจำนวนทค่ี ดิ เข้ำงำนเรยี กวำ่ ผลต่ำงเนือ่ งจำก
กำลังกำรผลิตคำ่ ใช้จ่ำยกำรผลติ คงท่คี ดิ เข้ำงำนดงั กล่ำวจะถูกตัดเปน็ ค่ำใช้จำ่ ยตำมงวดเวลำ
เฉพำะส่วนทีอ่ ยใู่ นสนิ ค้ำทข่ี ำยไปสว่ นทีค่ ิดเข้ำงำนท่ีเหลืออยู่ในสนิ คำ้ คงเหลอื ปลำยงวดถอื เปน็
สินทรัพย์ยกไปในงวดบญั ชถี ดั ไป

กำรคำนวณตน้ ทนุ ตำมวธิ ีต้นทนุ ผันแปรเปน็ วิธีกำรคำนวณตน้ ทนุ ทำงตรงที่
ใหค้ วำมสำคัญต่อตน้ ทนุ กำรผลิตผนั แปรและค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำยและบริหำรผนั
แปรส่วนค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลติ คงท่ีถอื เปน็ ค่ำใชจ้ ่ำยประจำงวดทง้ั หมดตำมจำนวนทเี่ กดิ
จรงิ กจิ กำรจะกำหนดรำคำขำยใหค้ รอบคลุมต้นทุนผนั แปรทั้งหมดเพือ่ ให้มีส่วนเกิน
เหลอื จำกรำคำขำยสงู กวำ่ ต้นทนุ ผนั แปรและเรียกว่ำกำไรส่วนเกนิ เปน็ กำไรสว่ นท่ี
ต้องนำไปชดเชยค่ำใช้จ่ำยกำรในกำรผลติ คงท่ีและคำ่ ใช้จำ่ ยในกำรขำยและบริหำร
คงท่กี ำไรสว่ นทเ่ี หลือจำกกำรชดเชยต้นทุนคงท่ที ั้งหมดแล้วจงึ จะถือเปน็ กำไรจำก
กำรดำเนนิ งำนสนิ คำ้ คงเหลือปลำยงวดตำมวธิ ตี ้นทุนผนั แปรประกอบด้วยตน้ ทนุ
กำรผลิตผันแปรเท่ำน้ันทำให้งบกำไรขำดทนุ ตำมวธิ ตี ้นทนุ ผันแปรสะทอ้ นใหเ้ หน็
กำไรทเ่ี ป็นจรงิ

บรรณานกุ รม

แหล่งทีม่ ำ http://www.elfms.ssru.ac.th/anocha_ki/file.php/1/12557/a1-
2557/_6_.pdf