Beroepspoduct PIAP, Miryam El Bay, 0922629

1

Inleiding

De afgelopen jaren is er veel te doen geweest over vluchtelingen en asielzoekers. Steeds vaker kwam
deze doelgroep in het nieuws en dit trok mijn interesse. Ik heb dan ook dit jaar stage gelopen met
asielzoekers en vond dit een hele leuke doelgroep om mee te werken.

Ik vroeg mij ook daarom af hoe ergotherapie in het buitenland is geregeld voor
asielzoekers/vluchtelingen. In Nederland zijn er op dit moment erg weinig mogelijkheden voor deze
doelgroep, ook omdat deze doelgroep binnen de ergotherapie nog vrij nieuw is.

Bij het kiezen van een land heb ik voor Cyprus gekozen. Ik heb voor dit land gekozen omdat het een
stuk kleiner is dan Nederland. Ik vroeg mij daarom ook af hoe de vluchtelingenstroom daar wordt
ervaren. Vooral omdat het dichterbij bij de zee ligt en mensen daar dus in de buurt aankomen.

Ik wil gaan kijken naar wat er in beide landen binnen de ergotherapie ondernomen wordt om
vluchtelingen te ondersteunen. Wat wordt er allemaal aangeboden? Door wie? En wat kunnen de
landen nog van elkaar leren?
Ik denk namelijk dat er overeenkomsten zullen zijn, maar ook verschillen. Misschien dat ze in Cyprus
wel methoden hebben ontwikkeld die wij in Nederland wel zouden kunnen gebruiken. Of dat er in
Nederland op een bepaalde manier gewerkt wordt, die in Cyprus goed toegepast kan worden.
Het doel is om erachter te komen wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen Nederland en
Cyprus als het gaat om het ondersteunen en versterken van vluchtelingen.

De vraagstelling is dan ook: Welke interventies (activiteiten) worden er in Nederland en in Cyprus
toegepast om vluchtelingen te ondersteunen en versterken?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden heb ik voor de volgende criteria gekozen als aanvulling op
de andere criteria:

Criterium ondersteunen en versterken
De student beschrijft hoe politieke, maatschappelijke en economische factoren invloed hebben op de
participatie en welzijn van de kwetsbare groep.

Criterium zorgdragen voor kwaliteit
De student onderbouwt of de zorg/dienstverlening effectief en efficiënt is.

Facultatief criterium
A: De student verwoordt en onderbouwt een eigen visie op de kwaliteit van zorg bij kwetsbare
personen en/of groepen in beide landen

2

Nederland

Cijfers en politieke, economische en maatschappelijke factoren

In Nederland was er in 2015 een In Nederland is er in het nieuws vaak
piek aan asielaanvragen, namelijk veel te doen over asielzoekers.
58,880. Dat het aantal was gestegen Omwonenden hebben last van het
kot door de burgeroorlogen in Syrië. overlast dat door asielzoekers wordt
In 2017 was het aantal veroorzaakt. Zo is een groep jonge
asielaanvragen 31,327. asielzoekers niet langer meer welkom in
Leersum door overlast.2
In Nederland zijn in 2017 103.860
asielzoekers. Hiervan wachtte zo’n
5,5% nog hun procedure af.

In Nederland zijn er 0,73
asielzoekers per 1000 inwoners.1

Een protestactie tegen het AZC in Beverwijk

Ook waren er bij de komst van een nieuw AZC in Beverwaard (Rotterdam) veel weerstand van de bewoners uit de
wijk. Er werden zelfs protestacties gehouden. Uiteindelijk is het de bewoners toch meegevallen. Zo zegt Els Visser
(50) in de Volkskrant het volgende: ‘’Ik heb totaal geen last van die mensen. We hebben ons gek laten maken door
verhalen die rondgingen.’’2

De Nederlandse bevolking denkt vaak dat vluchtelingen naar Nederland komen om
van de economie te profiteren, maar in een onderzoek is het tegendeel bewezen. In
een artikel van de Volkskrant staat het volgende: ‘’ Allereerst de migranten: hun
komst levert na een jaar al meer belastinginkomsten op dan de overheid kwijt is aan
extra uitgaven. Hun effect op de economische groei is positief en ze doen de
werkloosheid dalen. Beide effecten houden aan tot twee jaar na hun binnenkomst.’’ 3

3

Cyprus

Cijfers en politieke, economische en maatschappelijke factoren

In Cyprus vonden in 2017 4,582 De situatie van asielzoekers in Cyprus is heel ander dan die in
asielaanvragen plaats. Dit zijn er een Nederland. Zo neemt het aantal asielzoeker dat de laatste tijd de
stuk minder dan in Nederland. oversteek maakt vanuit Turkije naar Cyprus steeds meer toe. De
asielzoekers willen het Griekse deel van Cyprus bereik, wat onderdeel is
Maar per persoon zijn er in Cyprus van de EU.
meer asielzoekers dan in Nederland.
In Cyprus zijn er 3,84 asielzoekers Er komen meer asielzoekers het land binnen dan het land aan kan. Dit
per 1000 inwoners. komt mede door een trage procedure en heeft vervelende gevolgen.
Zo staat er in een artikel van Infomigrants het volgende: ’’In het
In Cyprus waren van de 4,582 bovengenoemde landenrapport merkt AIDA op dat "de algehele
asielaanvragen in 2017 nog 3843 registratie traag en inefficiënt is" als gevolg van "capaciteitstekorten
asielzoekers hun procedure aan het en een toenemend aantal aankomsten", waardoor asielzoekers geen
afwachten. Dit is 83,8 procent van toegang hebben tot sociale voorzieningen, medische voorzieningen en
de aanvragen.4 werkgelegenheid.’’ 5

In Cyprus worden asielzoekers slecht behandeld door de
immigratiediensten. In een artikel van Amnesty International
staat beschreven dat asielzoekers lange tijd in detentie
worden vastgehouden. De onschuldige asielzoekers worden
tot wel 18 maanden vastgehouden in
gevangenisomstandigheden in afwachting uitgezet te worden.
Dit tegen de Europese regels in.6

Ook economisch hebben de asielzoekers het slecht, blijkt uit een
rapport van de UNHCR. Vluchtelingen die een baan krijgen
aangeboden en deze weigeren, om welke rede dan ook, krijgen
geen financiële ondersteuning meer. Ook als de rede is dat het niet
mogelijk is om op die plek te werken omdat ze bijv. geen
reisvoorzieningen hebben of omdat ze zich van de instanties ergens
anders moeten gaan vestigen en dus te ver weg wonen.7

Protest voor meer banen voor o.a. asielzoekers

Ook komt er uit Cyprus positief nieuws voor de asielzoekers. Asielzoekers mogen nu legaal in Cyprus
werken, echter wel onder bepaalde voorwaarden en in bepaalde sectoren.

De minister van Arbeid gaf groen licht om politieke vluchtelingen te laten werken in hotels en
restaurants. Dit werd op 10 mei 2019 gepubliceerd.

‘’De decreten bepalen dat buitenlandse studenten die op 10 mei al in Cyprus waren, een baan mochten
krijgen in de voedingsindustrie (voedselverkopers) en in restaurants / recreatiecentra
(keukenassistenten / schoonmakers) op voorwaarde dat ze een geldige verblijfsvergunning hadden (met
een datum van ten minste zes maanden). Evenals een arbeidsovereenkomst, ondertekend door de twee
partijen, en een tijdschema van studies. Dit mag niet samenvallen met de werkuren.’’8

4

Normen en waarden van asielzoekers

De normen en waarden van asielzoekers zijn wat lastig in kaart te brengen, omdat het begrip
asielzoekers best breed is. Volgens de UNHCR is een asielzoeker iemand die asiel heeft aangevraagd
maar wacht op een beslissing op zijn of haar aanvraag.9
Asielzoekers zijn voor het grootste deel ook vluchtelingen.10
Er zijn dus verschillende redenen waarom mensen hun land ontvluchten. De vluchtelingen die in
Nederland en Cyprus terecht komen uit verschillende landen, ze hebben verschillende redenen om te
vluchten, ze hebben verschillende culturen en godsdiensten en dus ook verschillende normen en
waarden.
Wel zijn er algemene behoeften die vluchtelingen hebben als ze in een vreemd land aankomen. Bij
deze behoeften hebben vluchtelingen verschillende vragen. In de bijlagen kun wat voorbeelden van
deze behoeften lezen.
Deze behoeften zijn tegelijkertijd ook de normen en waarden van de vluchtelingen. Het is voor hen
belangrijk dat ze bijvoorbeeld veilig zijn, dat ze onderdak hebben en dat ze te eten en te drinken
hebben. De redenen dat ze zijn gevlucht zijn dan ook omdat deze normen en waarden in het land van
herkomst werden geschonden.
Daarnaast hebben vluchtelingen ook andere normen en waarden zoals het geloof of cultuur. Deze
verschillen per individu en hangen o.a. af van waar de vluchtelingen vandaan komen.
In de normen en waarden van asielzoekers is geen verschil tussen de asielzoekers in Nederland en de
asielzoekers in Cyprus. Dit komt doordat de asielzoekers in een soortgelijke situatie zitten in beide
landen. Ze zijn hun land ontvlucht, dit kan om verschillende redenen zijn, om te zoeken naar een
veilige leefsituatie. Daarbij komen ze in een vreemd land terecht.

5

Ergotherapie en asielzoekers in Cyprus

Ik heb één artikel kunnen vinden waarin ergotherapie met vluchtelingen staat beschreven. Samen
met UNHCR Cyprus heeft de University of Cyprus een ergotherapie programma georganiseerd voor
vluchtelingen. Dit programma werd uitgevoerd door studenten van de universiteit, wel onder
begeleiding.
Binnen het programma wordt er zowel individuele als groepsbehandelingen gegeven. De
behandelingen zijn gericht op de participatie. Hierbij wordt rekening gehouden met de uitdagingen
die ze hebben om mee te kunnen draaien in de maatschappij. De overkoepelende doelen zijn het
verwerken van trauma’s, hun potentieel ontwikkelen en het heropbouwen van hun leven.
Er worden groepsactiviteiten voor volwassenen georganiseerd. Dit zijn activiteiten die de interesse
hebben van de groep. Ook worden er activiteiten gehouden voor kinderen om ze te helpen hun
emoties en gevoelens te uiten.
In het Occupational Therapy Lab kunnen kinderen en volwassenen met geestelijke en lichamelijke
beperkingen meedoen aan assessments.
Bij de NMM Foundation zoeken werkloze vluchtelingen en asielzoekers samen met het team van de
universiteit naar manieren om hun vaardigheden te verbeteren en hun inzetbaarheid te vergroten.
Het laatste deel van de activiteiten vindt plaats in een opvangcentrum voor alleenstaande jongeren.
Jongeren doen mee aan groeps- en sportactiviteiten om nieuwe interesses te vinden en een
groepsgevoel te creëren.
Ook komen jongeren bij elkaar om verschillende vaardigheden te ontwikkelen. Deze onderwerpen
variëren van persoonlijke hygiëne tot het gebruik van technologie. Dit zijn vaardigheden die hen
helpen om zo zelfstandig mogelijk te worden.11

Foto van een activiteit voor kinderen

6

Ergotherapie en asielzoekers in Nederland

Het vinden van ergotherapie met vluchtelingen in Nederland was erg lastig. Wel weet ik uit eigen
ervaring dat er binnen de organisatie New Dutch Connections ergotherapeuten en ergotherapie-
studenten werkzaam zijn. Zelf heb ik ook stage gelopen bij NDC.

Er zijn meerdere locaties van NDC met ieder andere activiteiten. Bijv. de activiteit ‘’samen eten’’.
Hierbij koken ergotherapie-studenten samen met vluchtelingen.12

Verder worden er ook per locatie verschillende modules georganiseerd. Deze modules vinden plaats
onder begeleiding van een ergotherapeut/ergotherapie-studenten.

Tijdens de modules worden iedere week activiteiten uitgevoerd in een groep en er worden daarna
trainingen gegeven. Dit allemaal met het doel om te gaan participeren.

De training is gericht op empowerment en het opbouwen van een groepsgevoel. Verder kun je
denken aan dingen als hoe je jezelf kunt voorstellen, hoe je iemand een hand geeft en hoe je moet
solliciteren.

‘’NDC helpt met je professionele en persoonlijke ontwikkeling. We koppelen je aan een coach en een
maatje die je ondersteunen. We geven je wekelijkse trainingen en gaan op zoek naar je professionele
vaardigheden.
Je leert van Nederlandse professionals. Ook organiseren we trainingen, workshops en excursies naar
bedrijven. Doe mee en kom in contact met Nederlanders die je verder op weg helpen.’’13

Foto van een activiteit van NDC

7

Kwaliteit waarborgen

Nederland
Binnen de stichting van NDC wordt niet veel gedaan aan de waarborging van de kwaliteit van de
behandelingen. NDC wordt o.a. gefinancierd vanuit het AMIF. Dit is een Europees fonds. Om het geld
ook echt te kunnen krijgen, moet de stichting verantwoorden wat er met de cliënten, en dus ook het
geld, wordt gedaan en welke doelen er worden behaald. Dit kan ervoor zorgen dat er in ieder geval
voor wordt gezorgd dat er altijd bepaalde doelen worden behaald. Er is echter weinig ruimte om via
deze manier de kwaliteit van de behandelingen te meten en deze dus ook te waarborgen.14
Verder heeft de organisatie een privacy reglement, een klachten reglement en een gedragscode.
Maar ook binnen deze reglementen is er geen ruimte voor reflectie en verbetering van de kwaliteit.15

Cyprus
Over het project in Cyprus, heb ik maar een artikel kunnen vinden. Daarom is ook niet duidelijk of en
hoe er aan kwaliteitsbevordering wordt gedaan.

Wel weet ik dat ze samen werken met de UNHCR: een stichting van de verenigde naties. Zij hebben
vanuit de VN wel regels waar ze zich aan moeten houden, maar deze hebben geen betrekking op de
ergotherapeutische kwaliteit van de behandeling.16

Mijn visie
In beide landen wordt weinig gedaan om de kwaliteit van de zorg te waarborgen. Ik denk dat het
belangrijk is om eens in een bepaalde periode de zorg te evalueren en te bekijken wat er beter kan.
Een goede manier kan het toepassen van de PDCA-cyclus zijn. Dit is een breed cyclus wat je zelf kunt
invullen. Hierdoor geschikt voor beide landen en alle behandelingen. Ook is het geschikt voor deze
doelgroep, omdat er nog geen standaarden of richtlijnen voor bestaan. Ten slotte is de PDCA-cyclus
wereldwijd bekend.

Ik denk dat halverwege en aan het einde van de behandelingen de beste momenten zijn om de
PDCA-cyclus te doorlopen. Ik denk dat halverwege een goede tijd is, omdat je dan al een tijdje bezig
bent. Je hebt genoeg behandelingen gehad om er wat over te kunnen zeggen. Ook heeft het nog zin
om de zorg te verbeteren, omdat je nog maar op de helft bent.
Aan het einde kun je weer bekijken hoe het is verlopen en kun je evalueren hoe de zorg verbeterd
kan worden voor een eventuele volgende groep.

Als je een bepaalde interventie toepast, vind ik dat het belangrijk is dat je steeds kijkt naar de
kwaliteit ervan en hoe je dit kunt verbeteren. Het bevorderen van de kwaliteit van de ergotherapie is
dan ook iets wat constant moet zijn. Er is altijd ruimte voor verbetering.

8

Nederland vs. Cyprus

De landen vergelijk ik volgens de vijf dimensies van Hofstede (zie bijlage 1). Ik vergelijk de
ergotherapie die wordt gegeven in de landen met elkaar.

Machtsafstand Ergotherapie met asielzoekers in Nederland Ergotherapie met asielzoekers in Cyprus
De machtsafstand tussen de ergotherapeut en de Ook bij de ergotherapie in Cyprus is het
Individualisme vs. cliënten is klein. Er wordt veel samengewerkt en contact laagdrempelig. Er is veel
collectivisme als er vragen gaan kunnen deze gesteld worden. samenwerking met de therapeut.
Het contact is laagdrempelig.
De behandelingen zijn collectivistisch. Ze worden De behandelingen zijn zowel
in een groep gegeven en er wordt gewerkt aan individualistisch als collectivistisch. Er
een groepsdoel. worden namelijk individuele en
groepsbehandelingen gegeven.
Masculiniteit vs. Of er tijdens de behandeling een masculiene of Over de behandelingen in Cyprus is ook niet
femininiteit een feminiene cultuur heerst is niet erg duidelijk. veel informatie te vinden. Hiervoor geldt
Wel wordt er nergens onderscheid gemaakt dezelfde redenering als voor de Nederland.
Onzekerheidsvermijding tussen man en vrouw en denk ik daarom dat er Daarom vind ik het een feminiene cultuur.
een feminiene cultuur heerst tijdens de
behandelingen. In is er zowel een hoge als lage
De onzekerheidsvermijding is binnen de onzekerheidsvermijding. De hoge
behandelingen hoog. Er wordt namelijk aan onzekerheidsvermijding geldt voor de
doelen gewerkt die nodig zijn in de toekomst, als behandelingen waar de asielzoekers aan
ze een verblijfsvergunning krijgen, zodat ze doelen werken die nodig zijn om in de
kunnen participeren. toekomst te participeren.
De lage onzekerheidsvermijding geldt voor
Lange termijn vs. korte Er is een lange termijn oriëntatie. Er wordt de behandelingen die aan doelen werken
termijn oriëntatie gewerkt aan doelen die in de toekomst nodig voor het nu, bijv. traumaverwerking.
zullen zijn. Nu, in het AZC, kunnen ze er nog niet Voor Cyprus geldt hetzelfde als voor
naar handelen. Nederland.

Conclusie: Er zijn tussen beide landen ontzettend veel
overeenkomsten. Er zitten maar kleine verschillen in, maar de

essentie van de behandelingen zijn gelijk in beide landen.

9

Kritiek op, en mijn visie van ergotherapie met asielzoekers

De ergotherapie die in beide landen wordt gegeven bij asielzoekers is vergelijkbaar met elkaar. Ze
werken beide in groepen met het doel dat de asielzoekers gaan participeren in een vreemd land.
Echter vind ik de kwaliteit van de interventies beter kan, zeker nu ik weet dat er niet veel aan
kwaliteitsverbetering wordt gedaan.
De basis voor de behandelingen is er. De cliënten krijgen namelijk het gereedschap mee tijdens de
behandelingen. Dit gereedschap hebben ze nodig om in de maatschappij in te kunnen zetten. Na de
behandelingen worden ze dan ook losgelaten en moeten ze er zelf voor zorgen dat ze alle tools
inzetten. Dit terwijl ze in een vreemd land niet weten bij welke instanties ze terecht kunnen of hoe ze
bijv. vacatures moeten zoeken.
Ik denk dan ook dat de ergotherapeut de groep meer richting de praktijk moet begeleiden. Bijv. door
het actief oefenen van sollicitatiegesprekken. Of door samen naar sites te kijken waarop je kunt
solliciteren en dit ook met de groep te doen. Door ze een start te geven die beter aansluit bij de
praktijk denk ik dat je de participatie kunt vergroten, omdat ze dan meer ervaring en kennis van de
praktijk hebben. Het is ook efficiënter om meer in/richting te praktijk te behandelen, omdat je dan
minder uren maakt. Dit zorgt ervoor dat je dan weer uren overhoudt die je weer kunt gebruiken voor
andere doelen.
Mijn visie van ondersteunen en versterken is namelijk ook dat de ergotherapeut de rol heeft van
voetbalcoach. Iedere training oefen je met je team en geef je ze het gereedschap mee die ze nodig
hebben tijdens de wedstrijd. Tijdens de wedstrijd ben je als coach wel aanwezig om het team aan te
moedigen, maar moet het team het echt zelf doen. Wel denk ik dat anders dan bij voetbal, het team
de tweede wedstrijd zonder coach moet spelen. Met een wedstrijd bedoel ik het participeren in de
praktijk. Uiteindelijk moet een groep cliënten het toch zelf doen.

10