คู่มือการปฏิบัติงานห้องสมุดจะนะ

1 คู$มือการปฏิบัติงาน ห4องสมุดประชาชนอำเภอจะนะ ศูนย@ส$งเสริมการเรียนรู4อำเภอจะนะ สานักงานส$งเสริมการเรียนรู4จังหวัดสงขลา เอกสารทางวิชาการลําดับที21/2567

ก คำนำ คู#มือ “การปฏิบัติงานห5องสมุดประชาชนอำเภอจะนะ” ศูนยBส#งเสริมการเรียนรู5อำเภอ จะนะ จัดทำขึ้น โดยมีวัตถุประสงคB เพื่อให5บุคลากรและเจ5าหน5าที่ที่เกี่ยวข5องใช5เปPนแนวทางในการ ปฏิบัติงานการศึกษาตามอัธยาศัย ซึ่งสามารถตรวจสอบติดตามและรายงานผลการจัดกิจกรรม การศึกษาตามอัธยาศัยและการบริการประชาชน ได5ครอบคลุมทั้งระบบ ของศูนยBส#งเสริมการ เรียนรู5อำเภอจะนะ และศูนยBการเรียนรู5ทั้ง 14 ตำบล เนื้อหาภายในเล#ม ประกอบด5วยแนวทางการ ปฏิบัติงานและขั้นตอนการใช5งานโปรแกรมระบบเชื่อมโยง ซึ่งนับว#าเปPนประโยชนBต#อบุคลากรและ เจ5าหน5าที่ที่เกี่ยวข5องเปPนอย#างยิ่ง อนึ่ง ในการใช5คู#มือฉบับนี้ เพื่องานการศึกษาตามอัธยาศัย และผู5ที่เกี่ยวข5อง ซึ่งผู5จัดทำได5 พยายามรวบรวมข5อมูล และเพื่อให5เกิดความเข5าใจตรงกัน ระหว#างบุคลากรในศูนยBส#งเสริมการ เรียนรู5อำเภอจะจะ และบุคลากรศูนยBการเรียนรู5ทั้ง 14 ตำบล จึงหวังเปPนอย#างยิ่งว#าจะได5 ข5อเสนอแนะที่ดีเพื่อจะนำไปพัฒนาและปรับปรุงคู#มือฉบับต#อไป ว#าที่ ร.ต.ฤทธา ภารา

ข สารบัญ เรื่อง หนา คำนำ................................................................................................................................................... สารบัญ............................................................................................................................................... ก ข โครงสร0างการบริหาร.......................................................................................................................... 1 งานบริการห0องสมุด............................................................................................................................. 2 หมวดหมู;หนังสือ.................................................................................................................................. 5 การกำหนดเลขหนังสือและเลขสมาชิก................................................................................................ 8 คู;มือการใช0งานระบบเชื่อมโยง............................................................................................................. 9 ระเบียบการใช0ห0องสมุด....................................................................................................................... 10

งานบริหาร งานบริการ - จัดทำแผนปฏิบัติงาน - จัดทำโครงการและกิจกรรมต#าง ๆ - สำรวจความต5องการ ครู นักศึกษา และประชาชนทั่วไป - จัดซื้อทรัพยากรสารนิเทศ - จัดทำสถิติต#าง ๆ - รายงานประจำเดือน - รายงานประจำป^ - บริการตอบคำถามและช#วย ค5นคว5า - บริการสมัครสมาชิกห5องสมุด - บริการยืม-คืน - บริการหนังสือจอง - บริการสืบค5นสารสนเทศ - สำรวจความพึงพอใจ - บริการวารสาร นิตยสาร หนังสือพิมพB - จัดนิทรรศการ - แนะนำหนังสือใหม# - แนะนำการใช5ห5องสมุด โครงสร5างการบริหารงผู5อำนวครู ปฏิ

1 งานเทคนิค งานสนับสนุนการเรียนการสอน - ลงทะเบียนหนังสือ - ลงทะเบียนวารสาร / นิตยสาร / หนังสือพิมพB - เตรียมหนังสือให5บริการ - ซ#อมหนังสือ / เย็บเล#มวารสาร - สำรวจและจำหน#ายหนังสือ - จัดหนังสือขึ้นชั้น - ปฐมนิเทศการใช5ห5องสมุด - บริการส#งเสริมการอ#าน - แนะแนวการอ#านและการค5นคว5า - พัฒนาเว็บไซตBห5องสมุด านห5องสมุดประชาชนอำเภอจะนะ วยการสถานศึกษา ฏิบัติงานห5องสมุด

2 งานบริการห5องสมุด ความหมายของงานบริการห4องสมุด งานบริการห0องสมุด คืองานที่ห0องสมุดจัดทำขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวกแก;ผู0ใช0ในด0านการอ;าน การ ค0นคว0าหาความรู0และส;งเสริมการอ;านให0กว0างขวางและทั่วถึง เพื่อให0ผู0ใช0ได0รับสารสนเทศอย;างรวดเร็ว และ ตรง ตามความต0องการมากที่สุด รวมถึงการจัดบรรยากาศที่ดี เปVนระเบียบ ทำให0ผู0ใช0เกิดความรู0สึกที่ดีและ ประทับใจ เมื่อเข0าใช0บริการ ความสำคัญของงานบริการห4องสมุด งานบริการเปVนหัวใจสำคัญของห0องสมุด เปVนงานที่เกี่ยวข0องกับผู0ใช0ทุกระดับ สำหรับงานบริการของ ห0องสมุดประชาชน มีส;วนสำคัญที่ทำให0นักเรียน นักศึกษา ผู0ปกครองและชุมชน มาใช0ห0องสมุดมากขึ้น งาน บริการเปVนงานที่ ห0องสมุดทำขึ้น เพื่อส;งเสริมสนับสนุนการเรียนการสอน ให0นักศึกษาเกิดการเรียนรู0 รู0จัก ศึกษาค0นคว0าด0วยตนเอง ใช0ประโยชนXจากการอ;านเพื่อเพิ่มพูนความรู0 ตลอดจนนำความรู0ไปประยุกตXใช0ให0เกิด ประโยชนXในชีวิตประจำวันได0เปVนอย;างดี วัตถุประสงค@ของการให4บริการห4องสมุด 1. เพื่อส;งเสริมการอ;าน 2. เพื่ออำนวยความสะดวกแก;ผู0ใช0ห0องสมุด 3. เพื่อสนับสนุนการเรียนการสอนให0เกิดประโยชนXอย;างเต็มที่และคุ0มค;า 4. เพื่อให0เกิดความรู0 ความเพลิดเพลิน พัฒนาสมองให0มีสติป\ญญาเฉลียวฉลาด สามารถนำสิ่งที่ได0จาก การอ;านไปปฏิบัติ เพื่อบรรลุวัตถุประสงคXที่ตนต0องการ ประเภทของงานบริการห4องสมุด งานบริการของห0องสมุดมีหลายอย;าง ขึ้นอยู;กับนโยบายและวัตถุประสงคXของห0องสมุด สำหรับ ห0องสมุดประชาชนโดยทั่วไป มีดังนี้ 1. บริการการอ;าน เปVนบริการหลักของห0องสมุดที่จัดหาและคัดเลือกหนังสือ สิ่งพิมพXต;าง ๆ มาไว0เพื่อ ให0บริการ และจัดเตรียมสถานที่ให0อำนวยความสะดวกต;อการอ;าน เพื่อตอบสนองความต0องการ และความ สนใจ ของผู0ใช0มากที่สุด

3 2.บริการยืม - คืน คือบริการให0ยืม – คืนทรัพยากรสารสนเทศประเภทต;าง ๆ ตามระเบียบการยืมของ ห0องสมุดแต;ละแห;ง เพื่อให0ความสะดวกในการใช0 ในกรณีที่ยืมเกินกำหนด ผู0ยืมจะต0องเสียค;าปรับตามอัตราที่ ห0องสมุดกำหนด 3.บริการหนังสือจอง เปVนบริการที่ห0องสมุดจัดแยกหนังสือรายวิชาต;าง ๆที่ครูผู0สอนกำหนดให0นักเรียน นักศึกษาอ;านประกอบ รวมทั้งเปVนบริการพิเศษที่จัดขึ้นในกรณีที่หนังสือนั้นมีจำนวนน0อย แต;มีผู0ใช0ต0องการ จำนวนมาก โดยแยกไว0ต;างหาก และมีกำหนดระยะเวลาให0ยืมสั้นกว;าหนังสือทั่วไป 4.บริการแนะนำการใช0ห0องสมุด เปVนบริการเพื่อแนะนำผู0ใช0ให0ทราบว;า ห0องสมุดจัดบริการอะไรบ0าง ให0กับผู0ใช0 เช;น การปฐมนิเทศแนะนำแก;นักศึกษาใหม;ที่เข0าใหม; ห0องสมุดส;วนใหญ;จะจัดทำคู;มือการใช0ห0องสมุด เพื่อให0ข0อมูลเกี่ยวกับห0องสมุด เช;น ประวัติของห0องสมุด ระเบียบการยืม - คืนทรัพยากรสารสนเทศ มารยาท ในการใช0ห0องสมุด บริการและกิจกรรมต;าง ๆ ของห0องสมุด เปVนต0น 5. บริการตอบคำถามและช;วยการค0นคว0า เปVนบริการที่ครูบรรณารักษXหรือเจ0าหน0าที่ห0องสมุด จะช;วย ให0คำแนะนำและบริการตอบคำถามแก;ผู0ใช0บริการ ทั้งคำถามทั่วไปเกี่ยวกับการใช0ห0องสมุด และคำถามที่ต0อง ค0นหาคำตอบจากทรัพยากรสารสนเทศต;าง ๆ ในห0องสมุด 6. บริการแนะแนวการอ;าน เปVนบริการสำคัญที่ห0องสมุดจัดขึ้นเพื่อส;งเสริมการอ;าน พัฒนานิสัยรักการ อ;าน และใช0เวลาว;างให0เปVนประโยชนX นอกจากนี้ยังเปVนการช;วยเหลือผู0ใช0ห0องสมุดที่มีป\ญหาในการอ;าน ผู0ที่ไม; อยากอ;านหนังสือ หรือเลือกหนังสืออ;านไม;เหมาะสมกับความต0องการของตน 7. บริการสืบค0นฐานข0อมูล เปVนบริการสืบค0นฐานข0อมูลหนังสือของห0องสมุดช;วยให0ผู0ใช0สามารถค0นหา หนังสือด0วยตนเองได0สะดวก รวดเร็วขึ้น 8. บริการข;าวสารทันสมัย เปVนบริการที่ช;วยให0ผู0ใช0ห0องสมุดได0ทราบข0อมูลใหม;ๆ ในสาขาวิชาต;าง ๆ โดย การถ;ายสำเนาหน0าสารบัญวารสารฉบับล;าสุดที่ห0องสมุดได0รับรวบรวมไว0ในแฟhม เพื่อให0บริการแก;ผู0ใช0ใน การศึกษา ค0นคว0า 9. บริการอื่น ๆ ที่ห0องสมุดอาจจัดขึ้น เช;น บริการโสตทัศนวัสดุ สื่ออิเล็กทรอนิกสX บริการห0องสมุด เคลื่อนที่ บริการชุมชน บริการขอใช0สถานที่ประชุม เปVนต0น 10. บริการห0องสมุดเคลื่อนที่ บ0านหนังสือชุมชน รถมินิโมบาย อาสาสมัครส;งเสริมการอ;าน ห0องสมุด ชาวตลาด เปVนบริการการอ;านที่ห0องสมุดวางแผนร;วมกับคณะครู จัดบริการในชุมชน ไว0ตามจุดต;าง ๆ ในชุมชน เพื่อส;งเสริมการเรียนรู0 เช;น ศาลาประชาคมหมู;บ0าน รพสต. ศกร.ตำบล สถาบันศึกษาปอเนาะ หน;วยงาน

4 ราชการ เปVนการให0บริการอย;างไม;เปVนทางการ ง;ายๆ และ ตกแต;งด0วยธรรมชาติอย;างสวยงาม ตามสภาพของ สถานที่นั้น ๆ 11. บริการชุมชน เปVนบริการที่ขยายโอกาสทางการศึกษาค0นคว0าให0กว0างออกไป โดยห0องสมุดจะจัด หนังสือและสิ่งพิมพX ไปให0บริการแก;ชุมชนและ ศกร.ตำบล หน;วยงานต;าง ๆ เปVนการปลูกฝ\งนิสัยรักการอ;าน ให0แก;เด็ก และประชาชนในชุมชนทุกเพศ ทุกวัย เพื่อ เพิ่มพูนความรู0 ข;าวสาร และทันต;อเหตุการณX 12. บริการขอใช0สถานที่ประชุม เปVนบริการเพื่ออำนวยความสะดวกให0แก; ครู-อาจารยXในการขอใช0 ห0องสมุดเพื่อประชุมเฉพาะกลุ;มของสถานศึกษาหรือประชาชนทั่วไป

5 หมวดหมูFหนังสือระบบทศนิยมดิวอี้ Dewey Decimal Classifiction Main Class Numbers หมวด 000 ความรู4ทั่วไป (สัญลักษณXสีเหลือง) 000 คอมพิวเตอรX ความรู0ทั่วไป 010 บรรณานุกรม แคตตาล็อก 020 บรรณารักษศาสตรXและสารนิเทศศาสตรX 030 หนังสือรวบรวมความรู0ทั่วไป สารานุกรม 040 ยังไม;กำหนดใช0 050 สิ่งพิมพXต;อเนื่อง วารสาร และดรรชนี 060 องคXการต;าง ๆ พิพิธภัณฑวิทยา 070 วารสารศาสตรX การพิมพX 080 ชุมนุมนิพนธX 090 ต0นฉบับตัวเขียน หนังสือหายาก ________________________________________ หมวด 100 ปรัชญาและวิชาที่เกี่ยวข4อง (สัญลักษณXสีน้ำเงิน) 110 อภิปรัชญา 120 ญาณวิทยา ความเปVนเหตุผล ความเปVนมนุษยX 130 จิตวิทยานามธรรม 140 แนวความคิดปรัชญาเฉพาะกลุ;ม 150 จิตวิทยา 160 ตรรกศาสตรX ตรรกวิทยา 170 จริยศาสตรX ศีลธรรม 180 ปรัชญาสมัยโบราณ สมัยกลาง ตะวันออก 190 ปรัชญาตะวันตกสมัยใหม; ________________________________________ 200 ศาสนา (สัญลักษณXสีเหลืองทอง) 210 ศาสนาธรรมชาติ 220 ไบเบิล 230 เทววิทยาตามแนวคริสตXศาสนา 240 ศีลธรรมชาวคริสตX การอุทิศเพื่อศาสนา 250 คริสตXศาสนาในท0องถิ่นและระเบียบแบบแผนปฏิบัติ 260 สังคมชาวคริสตX เทววิทยาทางศาสนา 270 ประวัติคริสตXศาสนา

6 280 นิกายต;างๆ ในคริสตXศาสนา 290 ศาสนาเปรียบเทียบและศาสนาอื่น ๆ ________________________________________ 300 สังคมศาสตร@(สัญลักษณXสีเขียวขี้ม0า) 310 สถิติศาสตรX 320 รัฐศาสตรX การเมือง การปกครอง 330 เศรษฐศาสตรX 340 กฎหมาย 350 รัฐประศาสนศาสตรX การบริหารรัฐกิจ กองทัพ 360 ป\ญหาสังคม การบริหารสังคม สมาคม 370 การศึกษา 380 การพาณิชยX การสื่อสาร การขนส;ง 390 ประเพณี ขนบธรรมเนียม คติชนวิทยา _______________________________________ 400 ภาษา (สัญลักษณXสีฟhา) 410 ภาษาศาสตรX 420 ภาษาอังกฤษ 430 ภาษาเยอรมัน 440 ภาษาฝรั่งเศส ภาษาโรมานซX 450 ภาษาอิตาลี ภาษาโรมัน 460 ภาษาสเปน ภาษาโปรตุเกส 470 ภาษาละติน 480 ภาษากรีก 490 ภาษาอื่น ๆ ________________________________________ 500 วิทยาศาสตร@(สัญลักษณXสีแดง) 510 คณิตศาสตรX 520 ดาราศาสตรX 530 ฟrสิกสX 540 เคมี 550 วิทยาศาสตรXโลก 560 บรรพชีวินวิทยา 570 ชีววิทยา

7 580 พฤกษศาสตรX 590 สัตววิทยา ________________________________________ 600 วิทยาศาสตร@ประยุกต@ เทคโนโลยี(สัญลักษณXสีส0ม) 610 แพทยศาสตรX 620 วิศวกรรมศาสตรX 630 เกษตรศาสตรX 640 คหกรรมศาสตรX ชีวิตครอบครัว 650 การจัดการธุรกิจ 660 วิศวกรรมเคมี 670 โรงงานอุตสาหกรรม 680 สินค0าที่ผลิตจากเครื่องจักร 690 การก;อสร0าง ________________________________________ 700 ศิลปกรรม การบันเทิง (สัญลักษณXสีชมพู) 710 ภูมิสถาป\ตยX 720 สถาป\ตยกรรม 730 ประติมากรรม 740 การวาดเขียน มัณฑนศิลปs 750 จิตรกรรม ภาพเขียน 760 ศิลปะการพิมพX ศิลปะกราฟrก 770 การถ;ายรูป ภาพถ;าย 780 ดนตรี 790 การบันเทิง นันทนาการ กีฬา ________________________________________ 800 วรรณกรรม วรรณคดี (สัญลักษณXสีม;วง) 810 วรรณคดีอเมริกันในภาษาอังกฤษ 820 วรรณคดีภาษาอังกฤษ ภาษาอังกฤษโบราณ 830 วรรณคดีภาษาเยอรมัน 840 วรรณคดีภาษาฝรั่งเศส ภาษาโรมานซX 850 วรรณคดีภาษาอิตาลี ภาษาโรมัน 860 วรรณคดีภาษาสเปน ภาษาโปรตุเกส 870 วรรณคดีภาษาละติน

8 880 วรรณคดีภาษากรีก 890 วรรณคดีภาษาอื่น ๆ ________________________________________ 900 ประวัติศาสตร@ ภูมิศาสตร@(สัญลักษณXสีเขียวตอง) 910 ภูมิศาสตรX การท;องเที่ยว 920 ชีวประวัติ เครื่องราชอิสริยาภรณX 930 ประวัติศาสตรXยุคโบราณ 940 ประวัติศาสตรXยุโรป โลกตะวันตก 950 ประวัติศาสตรXเอเชีย โลกตะวันออก 960 ประวัติศาสตรXแอฟริกา 970 ประวัติศาสตรXอเมริกาเหนือ 980 ประวัติศาสตรXอเมริกาใต0 990 ประวัติศาสตรXส;วนอื่น ๆ ของโลก ________________________________________ การจัดหมู$หนังสือที่ไม$ใช4ตัวเลขเปYนสัญลักษณ@ นว แทน นวนิยาย (นวนิยาภาษาไทย) รส แทน รวมเรื่องสั้น ยว แทน หนังสือสำหรับเยาวชน พ แทน หนังสือพ็อคเก็ตบุuค อ แทน หนังสืออ0างอิง บ แทน แบบเรียน

9 การกำหนดเลขหนังสือและเลขสมาชิก สถานที่ เลขหนังสือและเลขสมาชิก ห0องสมุดประชาชนอำเภอจะนะ 00000000 ศกร.ตำบลขุนตัดหวาย 10000000 ศกร.ตำบลคู 20000000 ศกร.ตำบลแค 30000000 ศกร.ตำบลคองเปvยะ 40000000 ศกร.ตำบลจะโหนง 50000000 ศกร.ตำบลตลิ่งชัน 60000000 ศกร.ตำบลท;าหมอไทร 70000000 ศกร.ตำบลนาทับ 80000000 ศกร.ตำบลนาหว0า 90000000 ศกร.ตำบลน้ำขาว 11000000 ศกร.ตำบลบ0านนา 12000000 ศกร.ตำบลปwาชิง 13000000 ศกร.ตำบลสะกอม 14000000 ศกร.ตำบลสะพานไม0แก;น 15000000 รายละเอียดของเลขประจำหลักเลขหนังสือและเลขสมาชิก 0 0 0 0 0 0 0 1 เลขสถานที่ เลขลำดับ ตัวอย&างเลขประจำหลักของห3องสมุดประชาชนอำเภอจะนะ

10 คู$มือการใช4งานโปรแกรมระบบเชื่อมโยงห4องสมุดประชาชนอำเภอจะนะ User id : 901300 Password : 78584

11 ระเบียบการใช5ห5องสมุด มารยาทในการใช4ห4องสมุดประชาชน 1. แต;งกายให0สุภาพเรียบร0อย 2. สำรวมและไม;ส;งเสียงดังในห0องสมุดเนื่องจากอาจรบกวนสมาชิกท;านอื่นได0 3. ห0ามนำอาหาร และเครื่องดื่มทุกชนิดเข0ามารับประทานในห0องสมุด 4. วางกระเปxาหนังสือหรือสัมภาระต;าง ๆ ไว0ที่ห0องสมุดจัดเตรียมไว0 5. เมื่อลุกจากเก0าอี้ควรเลื่อนเก0าอี้เก็บเข0าที่ให0เรียบร0อย 6. เมื่ออ;านหนังสือเสร็จแล0วให0วางหนังสือเหล;านั้นไว0ในที่พักหนังสือที่ทางห0องสมุดจัดเตรียมไว0 7. รักษามารยาทการมาก;อน-หลังในการให0บริการยืมคืนหนังสือ 8. ไม;ฉีก ขีดเขียนหรือทำเครื่องหมายใด ๆ ลงในหนังสือของห0องสมุด 9. ไม;นำหนังสือ วารสารหรือหนังสือพิมพXออกจากห0องสมุดโดยไม;ได0รับอนุญาต 10. ไม;กระทำการใด ๆ อันเปVนการทำลายทรัพยXสมบัติของห0องสมุด 11. เมื่อมีป\ญหาในการใช0ห0องสมุด สามารถสอบถามได0ที่คุณครูบรรณารักษXหรือเจ0าหน0าที่ห0องสมุด 12. ปrดไฟและพัดลมทุกครั้งเมื่อเลิกใช0 13. ห0องสมุดเปrดให0บริการทุกวัน ตั้งแต;เวลา 08.30-16.30 น. เว0นวันหยุดนักขัตฤกษX วิธียืม – คืนหนังสือ 1. สมาชิกยื่นประชาชนหรือบอกเลขที่สมาชิกกับทางบรรณารักษX 2. สมาชิกสามารถยืมหนังสือได0ทุกประเภท ยกเว0น หนังสืออ0างอิง 3. สมาชิกยืมหนังสือได0คนละ 5 เล;ม/ครั้ง ครั้งละไม;เกิน 7 วัน 4. วิธีคืนหนังสือ ให0นำหนังสือที่ต0องการคืนมาให0แก;ทางบรรณารักษX ครูผู4ดูแล ว;าที่ ร.ต.ฤทธา ภารา ครู ปฏิบัติงานห/องสมุด

12