หนังสือ ชนเผ่าปกาเกอะญอ เรื่องราวและวิถีชีวิตจากคนห่างไกล

ชนเผา่ ปกาเกอะญอ เร่ืองราว
และวิถีชีวิตจากคนห่างไกล

ต.แจ่มหลวง อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม่

การทอผา

การทอผาของชนเผา กะเหร่ียงหรอื การทอ
แบบวถิ ดี ้งั เดิม ท่เี รียกวา ทอจะมีแบบการทอ
แบบก่ีเอวและการทอแบบหางหลงั โดยใช
อุปกณขนาดเลก็ ทเี่ รียกวา กีเ่ อว การทอผา
แบบก่เี อวนีผ้ ูท อตอ งนงั่ กับพ้นื เหยียดขาตรง
ไปขา งหนาท้งั สองขา ง มีสายคาดเอว(สายคาด
จะทาํ ดว ยแผนหนงั หรือผา ที่ทบกนั หลายๆชัน้ )
หรือเชอื กท่ีนาํ เชือกสองเสน มาบิดเขา เปน เสน

เดยี วกันเปนเกลยี ว
ขน้ั ตอนการทอผา
1.ปน ดายใหเ ปนรูปกลมๆ
2.นาํ ทาเบลิงวางไวใหพ อเหมาะกบั ความตองการ กะระยะใหไดขนาดผา ทีจ่ ะทอนําอปุ กรณ
เสียบไวต ามรทู ีต่ อ งการ
3.คลอ งฝา ยไปมาลกั ษณะคลา ยแถวเรยี งหนา กระดานใหไดขนาดตามความตองการ
4.ถอดออกมาทง้ั หมด วางไวเ ปนแนวนอน ดงึ อปุ กรณทงั้ หมดออกจากทาเบลงิ
5. เสยี บลคู ูใหไดขนาด 45 องศา แลวทําการทอไปเรอ่ื ยๆการยกดอกหรือลายตางๆ แลวแต
จะจนิ ตนาการของผูทอ
6. นาํ มาเยบ็ เปนรปู ราง แลว แตค วามตอ งการผา ทอ

การยอ มผา

ความเปน มาของการยอ มผาธรรมชาติ
ชนเผา กะเหรี่ยงใชผ าทอนาํ มาทําเปนเสอ้ื ผา กระเปา ซ่นิ และอื่นๆและในสมยั กอนไมมสี เี คมี
หรอื สสี ังเคราะหฉะน้ันเขาจึงใชส ธี รรมชาติโดยใชโดยเอามาจากเปลอื กไมหนว ยไมห รอื ใบไม
เอามาตม และยอมผา ฝา ยจากสีธรรมชาตแิ ละเอามาทอใชเปน เสอ้ื ซน่ิ กระเปา หรอื อน่ื ๆเพือ่ ลด
ตน ทนุ และเพ่อื ปลอดสารพษิ
วตั ถดุ บิ ในการยอ ม
1. น้าํ ดางเอาใบกลวยไมที่แหง มาเผาแลว แชในน้ําท้งิ ไว 1 คนื เอามากรองใหส ะอาด
2. ใบฝรง่ั 3 ใบ สม ปอ ย 4 ปูนขาว มี 3 แบบในการนํามาใช 1 เปลือกไม เชน เปลอื กสา โกะเร
ทอื่ อน่ื ๆ 2 เมด็ เชน ลกู มะกอก ลกู มะขามปอมอนื่ ๆ
3. ใบ ใบไมสัก ใบสาบเสือ และอื่นๆ

วธิ กี ารยอ ม
1. เอาฝายไปลางไขมนั ทอ่ี ยูใ นฝายออกใหส ะอาด
2. เตรียมหมอ ตม แลวใสวัตถุดิบใหครบ (ถาเปน ใบใหส ับใหละเอยี ดกอ นตม )
3. ตม ฝายกบั วัตถุดิบประมาณ 2 ชั่วโมงเพ่ือท่ีสจี ะไดต ิดกับฝายดขี ้ึน
4. เอาออกมาจากหมอ รอใหเย็นแลวลา งออกใหสะอาด
5. พอสะอาดแลว เอาไปตากในที่รมจนแหง

กาแฟToki กาแฟแหมโ ลคีกลั ยาณวิ ฒั นา

กาแฟแหมโลคี เปนกาแฟท่ีปลูกอยใู นปาตนนํ้า ปลูกมานานกวา 40ป เปนกาแฟ Organic
100% ปลกู อยูใ นระดับนา้ํ ทะเล ที่ 1,200-1,700 เมตร จากระดับน้ําทะเล ฤดกู าลเกบ็ เก่ียว
จะเก็บเกี่ยว ชว งปลายเดอื นธันวาคม-ปลายเดอื น มีนาคม ขัน้ ตอนและวธิ กี ารเก็บเก่ียว
การเกบ็ กาแฟเชอร่ีตองเก็บเฉพาะกาแฟที่สกุ เต็มท่ีเทา น้ัน ถงึ จะเปนกาแฟที่มีคุณภาพและ
จะใหรสชาติทอ่ี รอย
กระบวนการและการแปรรูปกาแฟ มีหลัก อยู 3 แบบ
1. washed Process คือ การเกบ็ มาลางสะอาดแลว นาํ ไปสีและนําไปลา งน้ําสะอาดอกี รอบ
แลว นําไปตาก 9-15 วัน
2. honey process คอื เกบ็ กาแฟมาลาง แลว นําไปสีนําไป ตาก 12-17 วัน
3. natural process คือ เก็บกาแฟแลวลา งนาํ้ สะอาดนําไปตากท้ังเปลอื ก ตาก 25-30 วนั
ข้นั ตอนสุดทา ย เมื่อเราตากกาแฟจนไดแ หงหรือความชื้นไดแลว เราจะตองนํามาสอี กี รอบ
เพ่อื คัดเมล็ดทีเ่ สีย เมลด็ ทีม่ แี มลงเจาะนําออกใหหมด (พรอ มขาย )

กาแฟเชอร่ีสุกพรอ มที่จะเก็บเกีย่ ว การเก็บเก่ียวกาแฟเชอร่ี

กาแฟตากแหง กาแฟหลังเปลือกออก

ข้นั ตอนการคัว่ กาแฟ มีการหลกั ๆ 3 แบบ
1. คว่ั ออ น เปนมรี สชาตอิ อกเปรย้ี วผลไม
2. ค่วั กลาง รสชาตอิ อกหวาน ไมเปรยี้ ว
3. คว่ั เขม มีรสชาตขิ ม

การคั่วกาแฟ

บรรจุซอง Toki Coffee

การใชห ยวกกลวยหมักทําอาหาร
สัตวตน กลวยน้ันมีประโยชนมากมายนอกจากจะเปนอาหาร คน แลวยงั เปน ปยุ อาหารสัตวใช

ในกจิ กรรมตา งๆไดหลายกจิ กรรมกเ็ ลยจะมาแนะนําสูตรหยวกกลว ยหมกั สูตรเดียวสามารถ
ใชเ ล้ยี งสตั วไ ดหลายชนดิ ไมวาจะเปน หม,ู เปด,ไก, แพะ,วัว,ควาย จะสามารถทาํ ใหลดตนทนุ
อาหารสตั ว สตั วกนิ แลว เจรญิ อาหารและยงั เพิม่ คุณคาทางอาหารใหกบั สัตวไปในตวั อกี ดวย
และท่ีสาํ คัญยงั เปน การถนอมพชื อาหารสตั วเ ปนเสบยี งสํารองไวใ ชในฤดแู ลง อาหารคือพืช
อาหารสตั วตางๆ เชน หยวกกลว ยเปนอาหารสตั วท ่ีใชตน ทุนตํ่าการลดตนทุนอาหารสตั ว
โดยการใชวัสดทุ ร่ี าคาถกู และหางายในทอ งถิ่นจะชว ยลดตน ทุนการเล้ียงลงได

วธิ ีการทําหยวกกลว ยหมกั
วัตถดุ บิ
1. หยวกกลว ยสับละเอียด 100 กโิ ลกรัม
2. เกลือเม็ด 1 กโิ ลกรมั
3. กากนาํ้ ตาล 4กโิ ลกรัม

อุปกรณทีจ่ ําเปน
1. ถงั สําหรับหมัก
2. ฝาสําหรับปด ฝาถงั หมัก
วธิ ีทําหยวกกลว ยหมกั เล้ยี งสตั ว
น้าํ หยวกกลว ยเกลือกากนา้ํ ตาลแบง ออกเปน 10 สวนเทาๆกันจะไดอยดู วย 10 กโิ ลกรมั
10 สวน เกลือ 1-10 สว น กากนาํ้ ตาล 4-10 สว น โดยการมักจะมกั เปน ช้นั ๆใหใ สหยวก
กลว ยไปกอน 10 กโิ ลกรมั ตามดวยเกลอื 1 ขีด จากนํ้าตาล 4-5 ทําอยางนี้ไปจนหมดแลว
ปดฝาถังหมกั ทิง้ ไว 5 วนั จะไดกลวยหมกั สาํ หรับเลย้ี งสตั ว

7

การนาํ ไปใชป ระโยชน
หยวกกลวยที่ผานการหมักเรียบรอยแลวสามารถนํามาเปนอาหารให ไก หมู แพะรับประทาน
ไดเลยหรือผสมกับอาหารอยางอ่ืนเพ่ิมเติมก็ได สูตรหยวกกลวยหมักชวยเพิ่มคุณคาอาหาร
ใหสัตวเล้ียงมีอัตราการเจริญเติบโตท่ีดีขึ้น และสามารถเก็บไวใหสัตวเล้ียงกินยามขาดแคลน
หรือในบางวันท่ีเราไมมีเวลาวางในการผสมอาหารสามารถนําหยวกกลวยหมักมาใหสัตวเลี้ยง
กนิ ไดทันทีประหยดั เวลาอกี อยา งประหยัดตน ทุนลดคาใชจ า ยไมต อ งไปซ้อื อาหารตามทอ งตลาด

ตน นํา้ หวยหอย

ยังมีที่แหงหนึ่ง ที่เปนแหลงกําเนิดของแหลงนํ้าท่ีหลอเลี้ยงผูคนมากมายในอําเภอ
กัลยาณิวัฒนา และตําบลแจมหลวง จากแหลงนํ้าเล็กๆซ่ึงมีจุดกําเนิดมาจากปากวา1,000ไร
มีตนไม สัตวปา กอนหิน เม็ดทราย และนานาส่ิงมีชีวิตในระบบนิเวศ ที่หลอมรวมกัน
เปนแหลงตนน้ําธรรมชาติ ท่ีมีความสําคัญมากกับชาวบานตําบลแจมหลวง นํามาอุปโภค
บริโภคใชในการเกษตร ทําไร ทําสวน ทํานา เปนตน นอกจากใหประโยชนกับผูคนแลว
ยังจะใหที่อยูอาศัยใหกับสัตวปามากมากมาย เชน ชะนี ลิง กระรอกปา แมวปา เกง กวาง
ไกฟา นกเหงอื ก สตั วน ้ํา และสตั วปา เลก็ ๆนอ ยๆอีกมากมาย

หวยหอย

นายาวหรือนาข้ันบันได มีความยาวประมาณ 10 โลเมตร ตั้งอยูในเขตหมูบานก่ิวโปงกับ
หมูบานนาเกล็ดหอย ตําบลแจมหลวง ท่ีเปนแหลงชีวิตแหลงอาหาร ไมใชแคน้ัน แตยัง
หมายถึงวิถีชีวิต วัฒนธรรมทองถิ่น “ในนํ้ามีปลาในนามีขาว” ในนาน้ันไมไดมี แคขาว
ยังมีกุง หอย ปู ปลา ที่ชาวบาน นํามาเปนอาหารเพื่อเลี้ยงชีพมาต้ังแต ปู ยา ตา ยาย
ทําใหเ กดิ วถิ ชี ิวติ ทีส่ ืบทอดกันมาสูรุนตอรุน ไมใชแคสองหมูบานที่ทํานา และเปนเจาของ
ชาวบานรอ ยกวา ครัวเรอื นทเี่ ปนเจา ของ แตม ีการจัดสรรตามท่ีบรรพบุรุษ ถือครองและสง
ทอดใหกับลกู หลานไดส ืบทอดเพื่อเปนมรดกใหกับตระกลู

หว ยหอย เปนลําธารขนาดใหท ีม่ ีปลาพวง
อาศัยเปนจาํ นวนมาก มีการจดั การของทาง
หมูบา นนาเกล็ดหอยทอี่ นุรกั ษส ัตวนํา้ เปน
ชวงๆความยาวประมาณ 2 กิโลเมตร จึงทาํ
ให สตั วน ํ้ามีการสืบพันธุ ผสมพันธุ เลยไม
มีการสญู พันธห รือหมดสิน้ ซ่ึงเปน ภูมิปญ ญา
ชาวบานที่ทาํ กันมาต้ังแตอดตี จนถงึ ปจ จุบนั

หวยหอย หวยหอย
สวนสม เกลอกะ
สวนสมเกลอกะ เปนสวนของ ลุงศิลา หวังใจ
ที่เปนจุดแรกท่ีจะเขาสูปาตนน้ําหวยหอย มีพืช
ก า ร เ ก ษ ต ร ท อ ง ถิ่ น ม า ก ม า ย มี ส ว น กี ว่ี
และอีกผลไมอื่นๆอีกหลายชนิด ท่ีมีการจัด
ระเบียบใหมีความสวยงาม และยังเปนจุดพัก
ใหก ับผูท่ีมาเยือนหรอื มาศกึ ษาเสน ทางเดินปาตาม
ธรรมชาติ สํารวจปา ท่ีมีทั้งสัตวปา และ
สมุนไพรนานาชนิด จึงอยากจะแนะนําใหผูที่
ตองการมาเทย่ี วเขา รวม ทรปิ เดินปา สํารวจแหลง
ตนนํ้าหวยหอยท่ีมีความสวยงามและมีสิ่งมีชีวิตท่ี
อาศัยมากมาย ในทริป จะมีคนท่ีใหความรู
เก่ียวกับเสนทางเดินปา ซึ่งมีประวัติความเปนมา
ตั้งแตสมัยสงครามโลกครั้งท่ี2 เกี่ยวกับเสนทาง
การทําสงครามขามประเทศพมาท่ที หารญีป่ นุ พาย
แพส งครามและไดร ับความชวยเหลือจากชาวบาน
ในสมยั นน้ั

พิธีผูกขอ มอื ชนเผา กะเหร่ียง

ประวัตคิ วามเปนมา
ชนเผากะเหร่ียงมีความเช่ือวิญญาณ พิธีกรรมผูกขอมือเปรียบเสมือนการเรียกขวัญวิญญาณ
ใหกลับคืนมาอยูกับตัว เพราะมีการเช่ือวาผูคนทํากิจกรรม หรือไปท่ีตางๆนาๆ อาจเจอ
สิ่งท่ีทําใหขวัญเสีย ขวัญหาย ดังนั้นจึงมีพิธีนี้เพื่อเรียกขวัญ วิญญาณที่หายกลับมาอยูกับตัว
ตามประเพณีพิธีจะเริ่มท่ีบานหัวหนาเผา(บานผูนําหมูบาน) เปนหลังแรกแลวจึงไปทําพิธีตอ
ใหล กู บา นใหครบทกุ หลังคาเรือน บา นทุกๆหลังจะมเี หลาตม จากขาวสกุ มีแกงหมหู รือแกงไก
เปนอาหาร จึงมีการมัดมือดวยดายดิบพรอมทั้งมีคาถาอวยพรใหอยูเย็นเปนสุข จากนั้น
มีการรินเหลา เพือ่ บวงสรวงตอวิญญาณแลวดม่ื เหลา ดว ยกนั ตามประเพณี

ผา้ ทอกะเหรี่ยง ข้าวสาร เหล้าขาว

ข้าวเหนียวต้มมดั ไมเ้ คาะหมอ้ ด้าย

ส่ิงของตา งๆในตะกรา

ขั้นตอนพธิ กี ารผูกขอ มอื
พิธมี ดั มือข้นึ ปใหมห รืองานทําขวัญของชนเผากะเหร่ียงเปนสัญลักษณของการเริ่มตนกิจการ
ใหเ จริญรุงเรอื ง ไมตดิ ไมขัดอะไร และเปนการเริ่มฤดูกาลของการเพาะปลูกอีกดวย หลังจาก
มัดมือปใหมจะเปนการถางไร เตรียมนาสําหรับการเพาะปลูก กอนวันทําพิธีชาวกะเหร่ียง
จะเตรียมขาวตมมัดมาตมไว วันถัดมาผูนําครอบครัว พอหรือแมจะนําตะกรามาใสส่ิงของ
ตางๆ เชน เส้ือลายกะเหรี่ยง ผาถุง ผาโพกหัว เหลา ขาวตมมัด เปนตน ทุกอยางตองใหม
ที่ไมมีใครเคยสวมใช แลวไปวางตะกราท่ีหัวบันไดมือหน่ึงจับไก ๒ ตัว ตัวผูกับตัวเมียท่ีขา
มอื อกี ขางหนึ่งใชไ มคนหมอ เคาะที่หัวบันไดพรอมท้ังพูดสวดมนตในเวลาเดียวกัน จากน้ันยก
ตะกรามาไวในบาน จากนั้นก็ฆาไกมาแกงไดเลย( กรณีของหมูสามารถฆาไดเลย เพราะตอง
ใชเ วลานาน นํามาทาํ ใหสุกแลว คอยเร่ิมพิธีจากเอาเน้ือหมูช้ินเล็กๆสุกใสตะกรา วางถวยแกง
ถวยบนขนั โตก จากนัน้ ก็เริม่ พิธีมัดมอื ไดเลย)

ผกู ขอ มือใหก นั

เม่ือทํากับขาวเสร็จก็จัดอาหารลงบนโตะหรือขันโตก อาหารในขันโตกประกอบดวย
ขาว แกงไก/ หม/ู กับขา วอยา งอื่น ขา วเหนียวตมมดั ท่ีแกะแลวและเหลา ๑ ถวย จากนั้นก็เอา
ฝา ยขาวมาตัดเปนเสน ๆตามสมาชกิ ของแตละครอบครัว( คนละมากกวา๒ เสน) นํามาวางไว
บนขันโตกใหถูกกับขาวกับแกง จากน้ันผูนําครอบครัว พอหรือแมก็ไดทําพิธีดวยการเอาไม
คนหมอเคาะขันโตกแลวสวดมนตในขณะเดียวกัน เพื่อเรียกขวัญมากินขาว พอผูนํา
ครอบครัวสวดเสร็จ พอหรือแมจะเอาดายที่เตรียมไวแลวมาผูกขอมือใหลูกๆทุกคนเริ่มจาก
คนโตไปยังลกู คนสดุ ทอ ง เมอื่ ผูกขอ มือเสร็จแลวผูนําครอบครัวจะยกขวดเหลาเทลงถวยสวด
มนตขอใหสิ่งศักดิ์สิทธปกปองดูแลรักษาสมาชิกในครอบครัวใหปราศจากโรคภัยไขเจ็บ
รวมถึงส่ิงสิริมงคลเขามาในครอบครัว การทํามาหากินสะดวก เม่ือสวดเสร็จจะเทเหลาออก
นิดนึ่งจากน้ันสมาชิกในครอบครัวรวมดื่มเหลาจากถวยนั้นดวยกัน จากนั้นคนในครอบครัว
รับประทานอาหารในขันโตกดวยกันที่เตรียมไวแลวก็เปนอันเสร็จสิ้นพิธีของแตละบาน
พอตกกลางคืนหัวหนาชนเผาหรือผูนําหมูบานจะไปหาลูกบานตามแตละบานใหครบแลว
หัวหนาครอบครัวแตละครอบครัวจะเก็บเหลาไว ๑ ขวดหรือมากกวานั้น เม่ือไปถึงแตละ
บานหัวหนาครอบครัวจะรินเหลาใหกับผูนําหมูบานและผูอาวุโสที่มาดวยกันจากน้ันจะ
อธิษฐานพรอมกันเหลาสวนหนึ่งจะเทออกไปแตไมหมดพออธิษฐานเสร็จถวยของผูนํา
หมูบานจะยื่นใหหัวหนาครอบครัวแลวผูนําครอบครัวและสมาชิกในครอบครัวดื่มเหลาจาก
ถวยนั้นใหหมดสวนถวยของผูอาวุโสคนอ่ืนสามารถด่ืมไดแลวตองรินเหลาดื่มดวยกันใหถึง
กน ขวดถว ยสุดทา ย หวั หนา ครอบครวั จะยื่นถว ยสุดทายใหกับผูนําหมูบานใหทําการอธิษฐาน
อวยพรใหคนครอบครัวจากน้ันสมาชิกในครอบครัวก็ดื่มเหลาจากถวยผูนําหมูบานอีกรอบ
หน่ึงแลวอันเสร็จสิ้นพิธีของแตละบาน วันรุงขึ้นทุกคนในหมูบานไมไปทํางานใดๆ
คนท้งั หมูบา นจะอยดู ว ยกนั ในวันนี้ เปนวันพกั ผอ นขวญั

อาหารในพิธี

การเลี้ยงสัตวแ บบปลอ ยตามธรรมชาติ

การเลี้ยงสัตวแบบปลอยตามธรรมชาติ
เปนวธิ ที ส่ี ืบทอดตอ กนั มายาวนาน โดยความ
เช่ือท่ีวา ปลอยสัตวหากินตามธรรมชาติ
ทําใหสัตวโตไวแข็งแรงมีภูมิตานทานท่ีดี
เปนวิธีท่ีงายสะดวกสบาย ไมยุงยากโดย
จะใหหากินและนอนในปา นานๆทีจะไป
ติดตาม โดยจะปลอยเขาปาในชวงตนของ
การเพาะปลูก

ชวงระยะเวลาทป่ี ลอยเลยี้ ง
ตั้งแตเดือนพฤษภาคม ถึงเดือนธันวาคม
จนกวาจะเก็บเก่ียวผลผลิตเสร็จจึงจะนําสัตว
กลบั เขา มาในหมูบา น แตดวยสถานการณและ
สภาพแวดลอม ความอุดมสมบูรณของ
ทรัพยากรธรรมชาติเปลี่ยนไป ทําใหการ
ที่ปลอยสัตวหากินตามธรรมชาติโดยท่ีไมตอง
ติดตามตลอดนั้น ปจจุบันไมสามารถปฏิบัติ
เชนน้ันได เพราะการเพ่ิมขึ้นของจํานวน
ประชากร ความอุดมสมบูรณของธรรมชาติ
ล ด ล ง ก า ร ทํ า ก า ร เ ก ษ ต ร ม า ก ขึ้ น
การเพาะปลูกขยายพื้นท่ี ทําใหพ้ืนที่หากิน
ของสัตวลดลงถูกจํากัดดวยเกษตรกรเอง
การเล้ียงสัตวแบบปลอยธรรมชาติ จึงมีความ
เ ส่ี ย ง กั บ โ ร ค แ ล ะ ผ ล ต อ บ แ ท น ที่ ไ ม คุ ม ค า
กบั สงิ่ ทีเ่ ราลงทุนไป

ลกู เดือย

สมัยกอนชนเผากะเหรี่ยงใชชีวิตบนเขาและมีวิถีชีวิตที่ใกลชิดกับธรรมชาติ
ทงั้ ยงั มภี มู ิปญญาดา นการทอผาจนเปนวัฒนธรรมชนเผา และมกี ารประดบั ลวดลายจากลูก
เดอื ย โดยชาวกะเหรี่ยงนยิ มเอาลูกเดือยมาปลูกเพื่อมาปกตกแตงเส้ือผูหญิงท่ีกําลังจะเขา
พิธีแตงงานและหลังจากแตงงาน ท่ีเรียกวา เชซู ซ่ึงสืบทอดกันมายาวนานจนถึงปจจุบัน
และเมื่อเวลาผานไปตามยุคสมัย ก็มีการประยุกตการปกลูกเดือยจากเชซู มาปกกระเปา
ผาคลุมไหล ผา ปูโตะ และอ่นื ๆ ตามท่ีคนปกออกแบบ

การปกลูกเดือยประดับชายเสื้อผูหญิง จะใชวิธีปกหลังจากเย็บผาประกอบ
เขาไป หลังจากการทอผาเปนผืนแลว โดยรอยลูกเดือยเขากับเสนดายขวางระหวางดาย
ยนื โดยใหลูกเดือยลอยตัวอยบู นผนื ผา และบางครงั้ มีการผสมรวมกันระหวางการปกลาย
จากดายสลับลูกเดือย ลายปกลูกเดือยมีท้ังหมด 6 ลายหลักๆ แตปจจุบันก็มีการ
เปลย่ี นแปลงลาย ทําใหลายถูกออกแบบมากขึ้น ซง่ึ จะเรยี กวา ลายประยกุ ต

1. ลาย เสอ กอ ขา พอ
ความหมาย เสอ กอ ขา พอ แปลวา ดอก
มะเขือพวง เปนดอกไมท่ีอยูรวมกันเปนพวงมี
ผลดกหมายถึง ครอบครัวที่มีลูกหลายๆคน
หากมีความสามัคคีกันรวมกันสรางฐานะ
ครอบครัวครอบครัวก็จะมีความสุขมีฐานะ
ความเปนอยูที่ดีมีพลังปองกันศัตรูสามารถท่ี
จะตอสูศัตรูไดและการออกผลดก แสดงวา
อนาคตจะมีการขยายเผาพันธุที่ดีเหมือน
มะเขอื พวง

2. ลาย เกอ เป หมอ่ื น่อื
ความหมาย ความเปนหญิงตองเปนคน
หลากหลายในความคิดรูจักพัฒนาในการ
ดํารงชีวิตตองเปนคนละเอียดรอบคอบ สีท่ี
ใชในการปกมี 3 สี คือ แดง ขาว เหลือง
ผูหญิงที่ชี้นําลูกหลานใหมีความสามัคคีเขา
วัดเขาโบสถใหมีคุณธรรมเปนหญิงที่ขาง
นอกดูแลวเขมแข็ง แตขางในนั้นออนโยน
ลักษณะลาย เปนส่ีเหล่ียมผืนผา 9 ดอกแต
ด อ ก ต ร ง ก ล า ง จ ะ เ ป น เ ก ส ร มี ลั ก ษ ณ ะ
แตกตางกัน แลวมีการวางลายลูกเดือยท่ี
แตกตางกันจะประกอบดวยสี แดง เหลือง
ขาว สลับกันไป ชนเผาปาเกอะญอเม่ือมี
กิจกรรมทางวัฒนธรรม ไมวาจะอยูทิศ
เหนือ ใต ออก ตก ก็จะมารวมกิจกรรม
ดว ยกัน เปนสรางพลงั สามัคคธี รรม

3. ลาย โย หอ กือ๊
ค ว า ม ห ม า ย ล า ย เ ก ล็ ด ตั ว น่ิ ม
ตัวน่ิมเปนสัตวท่ีอายุยืนเกล็ดนิ่มชาว
ปาเกอญอใชเปนยารักษาโรคปองกัน
ภูตผีปศาจ เปนเครื่องราง ผูที่สวมใส
เส้ือปกลายเกล็ดนิ่มจะอายุยืนยาวไม
เจบ็ ไมไ ขม ีสุขภาพดี

4. ลาย ชะ แอะ
ความหมาย เปนลายผาที่แสดงถึงความเมตตาความละเอียดผูท่ีสวมใสจะแสดงถึงความ
ออ นโยนสวนใหญจ ะใสในวันมงคล เชน งานมงคลสมรส คนเฒาคนแกเช่ือวาถาหญิงสาว
แตงงานใสชดุ นจี้ ะทํามาหากนิ เจรญิ รงุ เรืองในครอบครัวลกั ษณะคลายเชมกี อ ตางกันท่ีลูก
เดอื ยและลกั ษณะของดอกเหมือนการแตกหนอขยายพันธเุ ปนลายแบง
5. ลาย เกอ เป เผลอ
ความหมาย การรวมกันความเปนนํ้า
หนึ่งใจเดียวกันของครอบครัวในกลุมคน
ป า เ ก อ ญ อ ไ ม ว า เ ร า จ ะ อ ยู ท่ี ไ ห น
ถาพดู ภาษากะเหรี่ยงก็จะรูจักกันเหมือน
ครอบครัวเดียวกัน การวางลูกเดือย
มีหลากหลายแตการปกลายจะเปน
วงกลม 4-6 วงสีเดียวกันหรือสลับสีก็ได
แตว างรวมกนั เปน วง

6. ลาย เช มี กอ
ความหมาย ความละเอียดและความเปน
ระเบียบเรียบรอยความหนักแนนในการ
ดํารงชีวิต ไมหลงเชื่อคนอื่นงาย ซ่ือสัตย
ตอตนเองและผูอ่ืนไมวาตอหนาหรือลับ
หลังเลียนแบบลายมาจากกลีบดอกชบามี
4 กลีบขึ้นดวยลูกเดือย 4 แฉกอาจจะข้ึน
ดว ยลกู เดือย 3 แฉกเม็ดเปนเกสร เชมีกอ
เนนสีแดงเปนหลักแสดงถึงความหนัก
แนนของการเปนผูนําท่ีกลาหาญเช่ือมั่น
ในตัวเองในการปฏิบัติหนาที่เสียสละแม
จะตองเสียเลือดก็ยอมเพื่อชาติหรือชน
เผา

สมนุ ไพรกะเหรยี่ ง เปอลอวา (ไมมชี ่ือไทย)

เปอลอวา ดวยความท่ีอากาศบนดอยมีอุณหภูมิท่ี
คอนขางต่ําบางทีถาถึงฤดูหนาวอุณหภูมิจะ
ถึงข้ันติดลบเลยก็วาไดบางปจะมีอากาศ
หนาวเย็นตลอดท้ังป ดวยความท่ีผูหญิงตอง
มี ส ร ะ ผ ม อ า บ น้ํ า ดู แ ล ร า ง ก า ย ตั ว เ อ ง ใ ห
สะอาดสมํ่าเสมอ ถาถึงฤดูหนาวเวลาสระผม
ดวยนํ้าเย็นอาจทําใหเย็นหัวและทําใหเกิด
เปนโรคเย็นหรือเรียกวาอาการตัวเย็นท้ังตัว
ของผูหญิงบนดอยได โรคเย็นกลายเปนโรค
ท่ี เ กิ ด กั บ ผู ห ญิ ง บ น ด อ ย ไ ด เ ส ม อ ห า ก ไ ม
ระมดั ระวงั ตวั และอาจทาํ ใหเกิดเปนโรคที่อยู
กับคนไปตลอดชีวิตได โรคเย็นเปนโรคที่
รางกายตองการอุณหภูมิที่สูงอากาศรอนๆ
และไมถูกกับอากาศที่เย็นหรืออากาศหนาว
คนกะเหรี่ยงปากาเกอญอสมัยกอนพบเจอ
กับสมุนไพรชนิดน้ีแลวเอามาตมกินมาอาบ
หรืออบตัวกับสมุนไพรกะเหรี่ยงเปอลอวา
โดยการใชเวลากับสมุนไพรชนิดน้ีประมาณ
2-3 วันก็จะเห็นผลข้ึนมาทันที โดยการอาบ
อบ และตม กิน ถา ทําประจําจะทําใหโรคเย็น
นั้นคอยๆหายไปจนรางกายกลับมาเปนปกติ
ปจจุบันเปอลอวาเปนสมุนไพรท่ีหายาก
จะไมค อ ยมใี นพนื้ ที่แลวเน่ืองจากมีคนมักงาย
นาํ ไปโคน ทง้ั ตน แทนท่จี ะเอาเทา ทีใ่ ชจ งึ ทาํ ให
สมุนไพรชนดิ น้หี มดไปและหายาก

ลําตนเปอลอวา

ประโยชนและสรรพคณุ
-รักษาโรคเยน็ หรอื เรยี กวา อาการตวั เยน็ ตามรา งกาย
-รักษาโรคเหลืองตาเหลืองหรอื เรียกวา โรคดซี า น
-รกั ษาโรคภมู ิแพเด็ก
-แกอาการปวดเอว ปวดเม่อื ยตามรางกาย

วิธีการนาํ มาใช
-สมนุ ไพรชนิดนสี้ ามารถใชไ ดทกุ สวนของตนและ
เปน ยาทง้ั ตน โดยการนาํ ราก ตน และใบ นาํ เอามา
ตมกิน อบตวั และนาํ มาอาบ

เราทกุ คนคือบทกวขี องโลก
ลมหายใจสุดท้ายของบทกวที เี่ ป็ นย่ิงกว่าตาํ ราการใช้

ชวี ติ ของชาวปกาเกอะญอ

บทกวีในดินแดนของเรา
เกอ เจ่อ โดะ เลอ ยวา ปะ ลอ
ภูเขาใหญ่ทย่ี วาสร้างข้ึน (ยวา แปลว่า พระเจ้า, การไหล)
เกอ โล โดะ เลอ ยวา ปะ ลอ
เทอื กเขาใหญ่ทย่ี วาสร้างไว้
โอะ ลอ แท เปอ บะ เก่อ ตอ
ตกทอดให้เราดูแล
โอะ ลอ ตอ เปอ บะ เก่อ ตอ
ตกทอดให้เรารักษา
เปอ เม มา ญอ เอาะ ญอ
หากเราทาํ กินเรียบง่าย
เก ถ่อ แว กอ หย่ี กอ ฆอ
ทั่วแผน่ ดินจะดีข้นึ ได้

โอชิ จอ่ วาลู