หลักสูตรท้องถิ่น-ผ้าทอเกาะยอ

หลักสตู รท้องถข ิ่น

มรดกภมู ปิ ญั ญาผา้ ทอเกาะยอ

ก

ก

คำนำ

หลักสูตรเลม่ นจี้ ดั ทำขนึ้ เพ่ือใช้ในการเรียนการสอนของรายวชิ าการพัฒนาหลักสูตร (หลกั สูตรท้องถ่ิน)
ซ่ึงมเี นือ้ หาสาระเก่ยี วกับการจัดทำหลักสตู รท้องถิ่น เรอื่ ง มรดกภมู ปิ ญั ญาผ้าทอเกาะยอ เพื่อนำไปประยุกต์ใช้
ประกอบการเรยี นการสอนของผู้เรยี นใหเ้ กิดกระบวนการเรียนรู้ท้ังภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ โดยมุ่งให้ผู้เรียน
มีความตระหนักถึงความสำคัญของภูมิปัญญาท้องถิ่น จึงพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผ้าทอ
เกาะยอ เพื่อสืบสานภูมิปญั ญา และดำรงรกั ษาไว้วฒั นธรรมให้คงอยู่ตลอดไป

โดยหลักสูตรท้องถิ่นฉบับนี้ ได้กำหนดกรอบแนวคิด โครงสร้างรายวิชา คำอธิบายรายวิชา
หนว่ ยการเรียนรเู้ พื่อการเรียนการสอน การวัดและประเมินผล การนำผลิตภัณฑ์สรู่ ะบบการตลาด การมีงานทำ
เป็นอาชีพตั้งแต่เยาว์วัย นำไปสู่ความมั่นคงในตนเองและครอบครัว ทั้งนี้ยังรวมถึงการรณรงค์ไปถึง
การสร้างงาน ๑ อาชีพ ๑ ความสนใจ สู่ความมั่นคงในด้านเศรษฐกิจ ให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจ
คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ มีสมรรถนะสำคัญ รวมไปถงึ คุณสมบตั ิผเู้ รยี นในศตวรรษที่ 21 และสู่อนาคต

หลักสูตรเล่มนี้สำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดีเนื่องจากได้รับความกรุณาจากผู้ให้ข้อมูลในการจัดทำหลักสูตร
และขอขอบพระคุณทุกท่านท่ีอนเุ คราะหใ์ ห้ขอ้ มลู ด้วยดี จึงขอขอบพระคณุ มา ณ โอกาสน้ี

ข

ข

สารบญั
เรือ่ ง หน้า

คำนำ …………………………………………..…………………………………………………………………………………… ก
สารบญั ………………………………………………………………..…………………………………………………………… ข
ความเป็นมาของหลักสตู ร …………………………………………………………………………………………………… 2
เปา้ หมายของหลกั สูตร …………………………………………………………………..…………………………………… 3
หลักการและเหตุผล ………………………………,………………………………..………………………………………… 3
วิสัยทศั น์ ….…………………………………………………………..…………………………………………………………… 4
จดุ มงุ่ หมาย ……………………………………..……………………………………………………………..…………………. 4
คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ …………………..……………………………………………………………………………... 4
คำอธิบายรายวชิ า ……………………………………………….………………………………….…………………………. 5
โครงสรา้ งหนว่ ยการเรียนร้แู ละอตั ราเวลาเรียน ……………………………………………………………………… 9
แนวทางการดำเนินการจัดการเรยี นรู้ …………………………………………………………………………………… 10
สือ่ การเรียนและแหลง่ เรียนรู้ ……………………………………………………………………………………………… 11
การวัดและประเมินผล ………………………………………………………………………………………………………. 11
ภาคผนวก …………………………………………………………………………………………………………………………. 12

1

2

ความเปน็ มาของหลักสตู ร

ผ้าทอเกาะยอ หรือผ้าเกาะยอ เป็นผ้าทอพื้นเมืองของตำบลเกาะยอ อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา

เป็นผ้าพื้นเมืองที่มีชื่อเสียงของจังหวัดสงขลา ที่มีความประณีตและสีสันที่สวยงาม โดยมีการทอยกดอกที่มี
ลวดลายอ่อนนุ่ม ถือเป็นสัญลักษณ์หัตถกรรมพื้นบ้านของภาคใต้และยังเป็นสุดยอดผลิตภัณฑ์
“หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ OTOP ปี 2549” สืบสานตำนานจากชาวเกาะยอที่ส่วนหนึ่งอพยพมาจาก
ตำบลน้ำนอ้ ย อำเภอหาดใหญ่ และตำบลท่งุ หวัง อำเภอเมืองสงขลา มเี ชือ้ สายจีน ทำอาชพี ประมง ทำสวนยาง
สวนผลไม้ และงานหัตถกรรมพื้นบ้าน คือ การทอผ้าพื้นเมืองสำหรับใช้ในครัวเรือน จึงเป็นที่มาของ
"ผ้าทอเกาะยอ” ไม่มีหลักฐานท่ปี รากฏแน่ชัดว่า ชาวเกาะยอ เรมิ่ ทอผา้ กนั ตั้งแต่เม่ือไหร่ แต่ทราบว่าท่เี กาะยอ
มีการทอผ้ามานบั เป็นร้อย ๆ ปแี ล้ว ต้งั แต่เม่อื ครงั้ ที่มีการอพยพมาต้ังถ่ินฐานทำมาหากินอย่บู นเกาะยอสืบสาน
การถ่ายทอดภายในครอบครัวเรื่อยมา

จากคำบอกเล่าสืบต่อกันมาของผู้เฒ่าผู้แก่ได้ความว่า การทอผ้าของเกาะยอมีมาตั้งแต่ประเทศสยาม
สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี โดยหมู่บ้านเกาะยอนั้นเป็นเกาะที่มีความอุดมสมบูรณ์ไปด้วย
ทรัพยากรธรรมชาติ ไม่ว่าจะทั้งโดยทางบนบกและทางน้ำ คนที่อพยพมาในช่วงแรกน้ัน
ซึ่งเป็นคนเชื้อสายจีนได้นำอาชีพการทอผ้ามาสอนชาวบ้านในบริเวณนั้น การทอผ้าจะทอด้วย “กี่ มือ”
ท่โี ครงสร้างเป็นไมไ้ ผ่ และใช้ “ตรน” แทนลูกกระสวย ผา้ ทีท่ อในระยะแรกนน้ั จะเปน็ แบบเรียบ ๆ ไมม่ ีลวดลาย
ระยะหลังได้มีการปลูกฝ้ายเพื่อนำมาทอผ้าและย้อมด้วยสีธรรมชาติและมีการทอเป็นลายดอกชนิดต่างๆ
ในเวลาต่อมา เช่น "ลายก้านแยง่ "” ช่ือเดมิ คือ “ลายคอนกเขา” ซ่งึ เปน็ ลายท่ีสวยท่ีสุด

เมื่อปีพ.ศ. 2375 ชาวบ้านเกาะยอได้นำผ้าเกาะยอขึ้นถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกลา้ เจ้าอยู่หวั จึง
ไดร้ ับพระราชทานชื่อใหมว่ ่า “ลายราชวตั ร” แปลวา่ “กจิ วัตรหรือการกระทำ” ผลติ ภัณฑผ์ ้าทอเกาะยอ มีการ
สั่งสอน สืบทอดต่อกันภายในครัวเรือนเรื่อยมา เป็นเวลาหลายร้อยปี จนปรากฏว่ามีเพลงกล่อมเด็กเก่าแก่
หลายบทที่แสดงให้เห็นถึงค่านิยมและวัฒนธรรมการทอผ้าของชาวเกาะยอซึ่งผู้เฒ่าผู้แก่บนเกาะเล่าว่า ได้ฟัง
เพลงกล่อมเดก็ เหล่านั้นมาจากยายอีกตอ่ นอกจากนน้ั ยังมปี ริศนาคำทายเก่ียวกบั เคร่ืองมือทอผ้าด้วย

กลุ่มผ้าทอเกาะยอมีการเริ่มต้นขึ้นเมื่อปี 2539 โดยมีการติดต่อกับหน่วยงานราชการ คือ สำนักงาน
พัฒนาชุมชนอำเภอเมืองสงขลา และได้รับเงินทุนจำนวนหนึ่งมาจัดตั้งกลุ่ม กลุ่มผ้าทอมีการพัฒนาเรื่อยมา
จนกระทัง่ เม่ือปี 2541 ได้จัดตงั้ กลมุ่ ในนามว่า “กลุ่มราชวัตถ์ พฒั นาผ้าทอเกาะยอ” มีสมาชิกเร่ิมแรก 14 คน
วัตถุประสงค์ของกลุ่ม คือ เพื่อพัฒนาอาชีพของชาวตำบลเกาะยอ คือการทอผ้าเกาะยอ และเพื่อเป็นการ
อนรุ ักษภ์ มู ิปัญญาท้องถ่ิน จากการรวมกลุ่มครั้งแรกจงึ ได้กเู้ งินมาเป็นทุนในการซื้อเส้นใยท่ีมีหน่วยงาน “ชมรม
แสงส่องหล้า” มาให้ความช่วยเหลือในเรื่องการต่อเติมอาคารและได้นำเรื่องกลุ่มอาชีพไปเสนอสำนัก
พระราชวังและต่อมาในปี 2543 จึงได้รับพระราชทานชื่อกลุ่มระหว่างกลุ่มราชวัตถ์ และกลุ่มแสงส่องหล้า จึง
รวมเรยี กชอ่ื ว่า “กลมุ่ ราชวตั ถ์แสงส่องหลา้ ” เป็นตน้ มา

3

เปา้ หมายของหลกั สตู ร

หลักสูตรสถานศึกษา เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผ้าทอเกาะยอ เป็นส่วนหนึ่งของสถานศึกษาที่มุ่งพัฒนา
ผู้เรียน ให้เป็น มนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ สติปัญญา สังคม เป็นคนดี คนเก่ง และมีความสุข
จึงกำหนดเปา้ หมายไวด้ งั นี้

1. นักเรียนเห็นความสำคญั ของการอนุรกั ษ์ ภูมิปัญญาท้องถ่นิ
2. มีทักษะกระบวนการทำงานโดยการทำงานเป็นข้ันตอน
3. มีความขยันหมัน่ เพียร มวี ินัย มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และค่านิยมอันพงึ ประสงค์
4. มีจิตสำนึกในการอนรุ ักษ์ และเห็นคุณคา่ ของภูมิปัญญาท้องถิ่น
5. นักเรียนมผี ลสมั ฤทธทิ์ างการเรียนด้านความรู้ ทักษะปฏบิ ัติ คณุ ธรรม จริยธรรม ตามมาตรฐานการ
เรยี นรขู้ องหลกั สตู รสถานศกึ ษา

หลักการและเหตผุ ล

1. ส่งเสริมความสัมพันธ์อันดี ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนโดยต่างฝ่ายต่างมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหา
คือ โรงเรียนให้นักเรียนศึกษาข้อมูลจากชมุ ชน ชุมชนเป็นแหล่งเรียนรู้ให้โรงเรียน ส่งผลให้เกดิ ความร่วมมือใน
การแกป้ ัญหาของชุมชนโดยให้ชุมชนตระหนกั ถงึ การอนุรักษ์ภมู ปิ ญั ญาท้องถ่ิน

2. เปลี่ยนแปลงกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนจากการท่องจำตามหนังสือมาเป็นการลงมือ
ฝึกปฏิบตั จิ ริงดว้ ยตนเอง

3. เปลี่ยนแปลงกระบวนการสอนของครูจากการที่มีครูเป็นศูนย์กลางมาเป็นการใช้แหล่งเรียนรู้
ในชุมชนเป็นที่ศึกษาหาความรู้ นักเรียนเป็นผู้ลงมือปฏิบัติโดยมีครู และวิทยากรท้องถิ่นเป็นผู้ดูแล
ให้คำปรึกษา แนะนำ ส่งเสริม สนับสนุน สร้างบรรยากาศ ให้นักเรียนเกิดความสนใจในการเรียนรู้
และทำกจิ กรรม

4. เกิดการเรียนรู้จากภูมิปัญญาท้องถิ่นอันนำไปสู่การพัฒนาหลักสูตรเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียน
การสอนท่เี รียกวา่ หลกั สตู รท้องถนิ่ หรือหลกั สตู รสถานศกึ ษา

4

วิสยั ทัศน์

หลักสูตรสถานศึกษา เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผ้าทอเกาะยอ เป็นเนื้อหาเกี่ยวกับสาระการเรียนรู้
การงานอาชีพ และเทคโนโลยี เป็นสาระที่เน้นกระบวนการทำงาน และการจัดการอย่างเป็นระบบ
พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะการออกแบบงาน และการทำงานอย่างมีกลยุทธ์ โดยใช้กระบวนการ
เทคโนโลยีสารสนเทศ ตลอดจนนำ เทคโนโลยีมาใช้ หรือประยุกต์ใช้ในการทำงาน ส่งเสริมให้ผู้เรียนพัฒนา
ตนเอง พัฒนาความคิดให้เต็มศักยภาพ เน้นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดลอ้ มและพลังงานอย่างประหยัด
และคุ้มค่า ให้ความสำคัญเกี่ยวกับความรู้ ความสัมพันธ์ของตนเอง ของครอบครัว และชุมชน
ที่มีต่อการอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม โดยศึกษาเกี่ยวกับประวตั ิและความเป็นมาของผ้าทอเกาะยอ กระบวนการผลติ
และข้นั ตอนการผลติ เครอ่ื งมอื และอปุ กรณ์

จุดม่งุ หมาย

หลกั สูตรสถานศึกษา เรื่อง มรดกภมู ิปัญญาผ้าทอเกาะยอ ผ้เู รียนมคี ุณลักษณะ ดังนี้
1. เพื่อเสริมสร้างศักยภาพในการเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง และแหล่งความรู้เบื้องต้นจากความ

สนใจของนักเรยี น โดยสามารถสรุปเปน็ องค์ความรขู้ องตนเองได้
2. เพื่อเป็นแนวทางพื้นฐานในการประกอบอาชีพให้สอดคล้องกับศักยภาพของตนเอง ชุมชน สังคม

และส่ิงแวดลอ้ มอยา่ งมีคุณธรรม และจรยิ ธรรม เพอ่ื สรา้ งรายได้ท่มี นั่ คง
3. นักเรียนมีความรู้ความเขา้ ใจและฝึกทักษะการทำผา้ ทอเกาะยออย่างมีประสิทธภิ าพ
4. นกั เรยี นมเี จตคติท่ดี แี ละมจี ติ สำนึกในการอนุรกั ษว์ ัฒนธรรมและภูมปิ ัญญาท้องถิน่

คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์

คุณลักษณะอนั พึงประสงคข์ องหลักสูตรสถานศึกษา เร่ือง มรดกภูมปิ ญั ญาผา้ ทอเกาะยอ มดี งั น้ี
1. รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์
2. ซื่อสัตยส์ จุ รติ
3. มวี นิ ยั
4. ใฝ่เรยี นรู้
5. อยอู่ ยา่ งพอเพียง
6. มุ่งม่ันในการทำงาน
7. รักความเปน็ ไทย
8. มจี ติ สาธารณะ

5

คำอธบิ ายรายวิชา

ง 23103 การงานอาชีพและเทคโนโลยี เวลา 40 ชัว่ โมง
ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ 3

ศึกษาประวัติและความเป็นมาของผ้าทอเกาะยอ เครื่องมือและอุปกรณ์ กระบวนการผลิต
และขั้นตอนการผลิต ลวดลายผ้าทอเกาะยอ อธิบายความรู้ที่จำเป็นสำหรับการทำผ้าทอเกาะยอ ได้วิเคราะห์
งานวางแผนการดำเนินงาน ปฏิบตั ิงานตามแผนและประเมนิ การดำเนนิ งาน มีสมั พนั ธภาพทดี่ ีในกล่มุ วเิ คราะห์
ปัญหา หาสาเหตุ และแก้ปัญหาดว้ ยวิธีการทีเ่ หมาะสม มีความสุขในการทำงาน ทำงานร่วมกับผู้อ่ืนได้ และมี
ความภาคภูมิใจในผลงาน

ตวั ชีว้ ัด
ง 1.1 ม. 3/1 ม. 3/2
ง 2.1 ม. 3/2
ง 3.1 ม. 3/1 ม. 3/2 ม. 3/3 ม. 3/4
ง 4.1 ม. 3/1 ม. 3/2 ม. 3/3
รวม 10 ตัวช้วี ดั

สาระการเรียนรู้
สาระที่เป็นองค์ความรู้ในหลักสูตร เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผ้าทอเกาะยอ ประกอบด้วย 6 สาระ ดังน้ี
สาระท่ี 1 ประวตั แิ ละความเปน็ มาของผา้ ทอเกาะยอ
สาระที่ 2 เครื่องมือทีใ่ ชใ้ นการทอผา้
สาระที่ 3 เส้นใย และการเตรียมเสน้ ดา้ ย
สาระท่ี 4 กระบวนการผลติ และข้ันตอนการผลติ
สาระท่ี 5 ลวดลายผา้ ทอเกาะยอ
สาระท่ี 6 ลกั ษณะผา้ ทอเกาะยอ

6

สาระการเรยี นรู้และมาตรฐานการเรยี นรู้

สาระ มาตรฐาน
สาระท่ี 1 ประวัติและความเป็นมาของผ้าทอเกาะยอ
สาระที่ 2 เครื่องมือทใี่ ช้ในการทอผ้า มาตรฐานท่ี 1.1 รู้และเข้าใจประวัติและความเป็นมา
ของผ้าทอเกาะยอ
สาระท่ี 3 เสน้ ใย และการเตรียมเสน้ ดา้ ย มาตรฐานที่ 2.1 รู้และเข้าใจอุปกรณ์สำหรบั การเตรยี มดา้ ย
มาตรฐานที่ 2.2 รู้และเข้าใจอุปกรณ์สำหรับขน้ั ตอนการ
สาระท่ี 4 กระบวนการผลติ และข้นั ตอนการผลติ ทอผ้าในกี่กระตกุ
สาระท่ี 5 ลวดลายผา้ ทอเกาะยอ มาตรฐานที่ 3.1 รแู้ ละเข้าใจเสน้ ใยท่ีนำมาใชท้ อผา้ เกาะยอ
สาระท่ี 6 ลักษณะผ้าทอเกาะยอ มาตรฐานท่ี 3.2 รแู้ ละเขา้ ใจการเตรยี มเส้นดา้ ยสำหรบั
การทอผ้าเกาะยอ
มาตรฐานท่ี 4.1 รู้และเข้าใจกระบวนการผลิต
และขั้นตอนการผลิตผา้ ทอเกาะยอ
มาตรฐานท่ี 5.1 ร้แู ละเข้าใจลายผา้ ทอเกาะยอแบบดั้งเดิม
มาตรฐานท่ี 5.2 รู้และเข้าใจลายผา้ ทอเกาะยอแบบปัจจบุ ัน
มาตรฐานที่ 6.1 รู้และเขา้ ใจการทอผา้ เกาะยอสลับสี
มาตรฐานที่ 6.2 รู้และเขา้ ใจการทอผ้าเกาะยอยกดอก

7

สาระการเรียนรูแ้ ละผลการเรียนรทู้ คี่ าดหวัง

สาระที่ 1 ประวัตแิ ละความเปน็ มาของผา้ ทอเกาะยอ

มาตรฐานการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้ ผลการเรียนรทู้ ่คี าดหวัง
นักเรยี นมีความรู้ความเขา้ ใจ
มาตรฐานที่ 1.1 รแู้ ละเข้าใจ ประวัติและความเป็นมา เกี่ยวกับประวตั แิ ละความเป็นมา
ของผ้าทอเกาะยอ
ประวตั แิ ละความเปน็ มา ของผา้ ทอเกาะยอตง้ั แตอ่ ดีต

ของผา้ ทอเกาะยอ ถึงปัจจุบนั

สาระท่ี 2 เคร่ืองมอื ทใ่ี ช้ในการทอผา้

มาตรฐานการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ ผลการเรยี นรทู้ ี่คาดหวัง

มาตรฐานท่ี 2.1 รู้และเขา้ ใจ 1. อปุ กรณส์ ำหรบั การเตรยี มดา้ ย 1. นักเรยี นมีความรู้ ความเข้าใจ
เกย่ี วกบั อปุ กรณส์ ำหรบั การ
อุปกรณ์สำหรับการเตรยี มดา้ ย 2. อปุ กรณส์ ำหรบั ข้ันตอนการ เตรยี มดา้ ย
2. นักเรยี นมีความรู้ ความเข้าใจ
มาตรฐานที่ 2.2 รแู้ ละเขา้ ใจ ทอผ้าในกกี่ ระตกุ เกย่ี วกับอปุ กรณส์ ำหรบั ข้นั ตอน
การทอผา้ ในก่ีกระตุก
อปุ กรณ์สำหรับขนั้ ตอนการทอผา้

ในก่กี ระตุก

สาระที่ 3 เสน้ ใย และการเตรยี มเส้นดา้ ย

มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรู้ ผลการเรยี นรูท้ ค่ี าดหวงั

มาตรฐานท่ี 3.1 รแู้ ละเขา้ ใจเสน้ 1. เสน้ ใยทนี่ ำมาใช้ทอผา้ เกาะยอ 1. นักเรยี นมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ
เกี่ยวกบั เส้นใยที่นำมาใชท้ อผ้า
ใยทน่ี ำมาใชท้ อผา้ เกาะยอ 2. การเตรียมเส้นด้ายสำหรบั เกาะยอ
2. นกั เรียนมีความรู้ ความเขา้ ใจ
มาตรฐานที่ 3.2 รแู้ ละเข้าใจ การทอผา้ เกาะยอ เกย่ี วกับการเตรียมเส้นดา้ ย
สำหรับการทอผา้ เกาะยอ
การเตรียมเสน้ ด้ายสำหรับการทอ

ผา้ เกาะยอ

สาระที่ 4 กระบวนการผลติ และขน้ั ตอนการผลิต

มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระการเรียนรู้ ผลการเรยี นรู้ที่คาดหวัง
นกั เรยี นมคี วามรู้ ความเข้าใจ
มาตรฐานที่ 4.1 ร้แู ละเข้าใจ กระบวนการผลิต และขน้ั ตอน เก่ียวกบั กระบวนการผลิต
และขัน้ ตอนการผลติ ผา้ ทอเกาะ
กระบวนการผลิต และขัน้ ตอน การผลติ ผ้าทอเกาะยอ ยอ

การผลิตผา้ ทอเกาะยอ

8

สาระท่ี 5 ลวดลายผ้าทอเกาะยอ สาระการเรยี นรู้ ผลการเรียนรู้ท่ีคาดหวงั
มาตรฐานการเรียนรู้
1. ลายผ้าทอเกาะยอแบบด้งั เดิม 1. นกั เรียนมีความรู้ ความเขา้ ใจ
มาตรฐานที่ 5.1 รู้และเข้าใจลาย
ผ้าทอเกาะยอแบบด้ังเดมิ 2. ลายผา้ ทอเกาะยอแบบปจั จบุ นั เกย่ี วกับลายผ้าทอเกาะยอแบบ
มาตรฐานท่ี 5.2 รู้และเขา้ ใจลาย
ผ้าทอเกาะยอในปจั จุบนั ดัง้ เดิม

2. นักเรยี นมีความรู้ ความเขา้ ใจ

เกี่ยวกบั ลายผ้าทอเกาะยอ

แบบปัจจุบนั

สาระที่ 6 ลักษณะผา้ ทอเกาะยอ สาระการเรียนรู้ ผลการเรยี นรทู้ ่ีคาดหวงั
มาตรฐานการเรยี นรู้ 1. การทอผา้ เกาะยอสลับสี 1. นกั เรยี นมคี วามรู้ ความเข้าใจ
2. การทอผา้ เกาะยอยกดอก เกย่ี วกับการทอผา้ เกาะยอสลับสี
มาตรฐานท่ี 6.1 รูแ้ ละเข้าใจ 2. นักเรียนมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ
การทอผา้ เกาะยอสลบั สี เกี่ยวกับการทอผา้ เกาะยอยกดอก
มาตรฐานท่ี 6.2 รู้และเขา้ ใจ
การทอผ้าเกาะยอยกดอก

9

โครงสรา้ งหน่วยการเรยี นรแู้ ละอตั ราเวลาเรยี น

หน่วยการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรู้ เวลา (ช่ัวโมง)
1 3
2 ประวัติและความเปน็ มาของผ้าทอเกาะยอ 3
เครื่องมอื ที่ใชใ้ นการทอผ้า
3 1. อปุ กรณ์สำหรับการเตรยี มดา้ ย 8
2. อปุ กรณส์ ำหรับข้ันการทอผา้ ในก่ีกระตุก
4 เสน้ ใย และการเตรยี มเสน้ ดา้ ย 10
5 1. เส้นใยทนี่ ำมาใชท้ อผ้าเกาะยอ 8
2. การเตรียมเส้นด้ายสำหรบั การทอผ้าเกาะยอ
6 กระบวนการผลิต และขั้นตอนการผลิตผ้าทอ 8
เกาะยอ
ลวดลายผา้ ทอเกาะยอ
1. ลายผ้าทอเกาะยอแบบดั้งเดิม
2. ลายผ้าทอเกาะยอแบบปจั จบุ ัน
ลกั ษณะผ้าทอเกาะยอ
1. การทอผ้าเกาะยอสลับสี
2. การทอผ้าเกาะยอยกดอก

หน่วยการเรยี นรู้

หนว่ ยการ ชอ่ื หน่วยการเรยี นรู้ เวลาเรยี น หมายเหตุ
(ชัว่ โมง)
เรียนรู้
3
1 ประวัตแิ ละความเปน็ มาของผ้าทอเกาะยอ 3
8
2 เคร่ืองมอื ท่ีใชใ้ นการทอผา้ 10
8
3 เสน้ ใย และการเตรียมเส้นด้าย 8
40
4 กระบวนการผลติ และขน้ั ตอนการผลิตผ้าทอเกาะยอ

5 ลวดลายผ้าทอเกาะยอ

6 ลกั ษณะผ้าทอเกาะยอ

รวม

10

แนวทางการดำเนินการจัดการเรยี นรู้

แนวการจดั การเรยี นรู้
เพื่อให้การจัดกจิ กรรมการเรียนการสอน เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผา้ ทอเกาะยอ บรรลุตามวัตถุประสงค์

จึงกำหนด แนวทางไว้ดังนี้

1. ขั้นการวางแผน (Planning)
1.1 สำรวจความต้องการของผู้เรียน และคำนึงถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น และทรัพยากรที่มีอยู่ใน

ท้องถิน่
1.2 ศกึ ษาภมู ปิ ญั ญาทีม่ อี ยใู่ นท้องถ่นิ คำนึงถึงความสอดคล้องเหมาะสมกบั สภาพเศรษฐกิจ

และสังคมของทอ้ งถนิ่ นน้ั ๆ
1.3 การเรียนรู้จากภูมิปัญญาที่มีอยู่ในท้องถิ่น ผู้เรียนแสวงหาองค์ความรู้ที่ตอบสนองกับวิถี

ชวี ติ ของท้องถ่ิน

2. ขัน้ การปฏบิ ตั ิการ (Action)
2.1. จัดการเรียนรู้ตามความต้องการของท้องถ่ิน โดยให้ท้องถิ่นมีส่วนร่วมในการพัฒนา

หลกั สตู ร
2.2 จัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และการบุรณาการหลักสูตรท้องถิ่นกับหลักสูตร

อ่ืนๆ
2.3 การจัดการเรียนการสอนให้ผู้เรียนเน้นการจัดบรรยากาศเอื้อต่อการเรียนรู้ และใช้

ประโยชน์จากแหลง่ เรียนรู้ใหค้ ุ้มค่ามากท่ีสุด
2.4 จดั กจิ กรรมการเรียนการสอน โดยจดั กิจกรรมการเรียนการสอน ดังนี้
2.4.1 การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนภาคทฤษฎี ใช้การจัดกิจกรรมการเรียนการ

สอนแบบรว่ มมอื (Cooperative Learning) ซ่ึงมีข้นั ตอนดังนี้
ขนั้ ที่ 1 ขน้ั เตรยี ม
ขน้ั ที่ 2 ขั้นสอน
ขน้ั ท่ี 3 ขั้นทำกจิ กรรมกลุ่ม
ขน้ั ที่ 4 ข้ันตรวจสอบผลงาน และทดสอบ
ขน้ั ที่ 5 ขน้ั สรุปบทเรียน

ได้แก่ การเรียนร่วมเรียนร่วมรู้ สืบค้นเป็นกลุ่ม การจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคนิค STAD การ
จัดการเรยี นรู้แบบจิกซอว์ (JIGSAW)

11

2.4.2 การจัดกิจกรรมการเรียนการการสอนภาคปฏิบตั ิ ใช้การจัดกิจกรรมการเรียน
การสอนแบบสาธิต (Demonstration Method) คือ ครูผู้สอน และวิทยากร เป็นผู้สาธิต ซ่ึง
มขี ้นั ตอนดังต่อไปน้ี

ขั้นท่ี 1 ขั้นเตรยี มการสอน
ข้ันที่ 2 ข้ันสาธิต
ขนั้ ท่ี 3 ขั้นสรปุ
ขั้นท่ี 4 ขน้ั วดั ผล
2.5 สอดแทรกคุณธรรม จรยิ ธรรม และค่านยิ มทพ่ี งึ ประสงค์

3. ขั้นสงั เกต (Observation)
3.1 การสังเกตการณ์ปฏิบตั ิ
3.2 การประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ
3.3 ผเู้ รียนมที กั ษะการทอผ้าเกาะยอ และสร้างรายไดใ้ หก้ ับครอบครวั ได้

4. ขั้นสะท้อนผลการปฏบิ ัติการ (Reflection)
4.1 ผเู้ รยี นมที ักษะผ้าทอเกาะยอ
4.2 ผู้เรยี นสามารถแกไ้ ขปญั หาได้
4.3 ผู้เรยี นสามารถนำผา้ ทอเกาะยอไปบูรณาการ และตอ่ ยอดจากเดิมได้

ส่อื การเรยี นและแหล่งเรยี นรู้

สื่อ/อุปกรณ์และแหล่งเรียนรู้ ในการจัดการเรียนรู้ เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผ้าทอเกาะยอ ผู้เรียนผู้สอน
สามารถศกึ ษาหาความรหู้ รอื เรยี นรูจ้ ากแหลง่ เรียนรทู้ ั้งภายในและภายนอกสถานศึกษาทมี่ ีอยู่ ดังนี้

1. ภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ ทม่ี คี วามร้คู วามสามารถ ผมู้ ปี ระสบการณ์ (วิทยากร)
2. แหลง่ วทิ ยาการตา่ งๆ ไดแ้ ก่ ห้องสมดุ
3. สถานประกอบการเก่ียวกับผา้ ทอเกาะยอ แหลง่ เรยี นร้ชู มุ ชน
4. สอ่ื สิ่งพิมพ์ต่างๆ เช่น แผ่นพบั วารสาร โปสเตอร์ หนงั สอื เก่ยี วกับผา้ ทอเกาะยอ เป็นต้น
5. ส่ืออิเลก็ ทรอนกิ ส์ เชน่ เว็บไซร์ตา่ งๆ อินเทอร์เน็ต

12

การวดั และประเมนิ ผล

การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ เพื่อให้ทราบว่าการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามหลักสูตร
สถานศึกษา เรื่อง มรดกภูมิปัญญาผ้าทอเกาะยอ ทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้หรือไม่ มากน้อยเพียงใด
จงึ กำหนดการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู้ ดงั น้ี

1. การประเมินองคป์ ระกอบของหลักสูตร ได้แก่
1.1 การประเมินความจำเปน็
1.2 ประเมนิ วตั ถปุ ระสงค์
1.3 ประเมินโครงสรา้ ง
1.4 ประเมนิ กระบวนการใช้หลกั สตู ร ประเมินปัจจัยป้อน และประเมินผลลพั ธ์
1.5 การประเมินหลักสูตรโดยรวม เป็นการประเมินหลักสูตรทั้งระบบ ซึ่งต้อง ประเมินทุก

องค์ประกอบของหลกั สตู ร เพื่อสรปุ ผลหรอื ภาพรวม

2.แบ่งตามวตั ถปุ ระสงคใ์ นการประเมนิ แบง่ ได้ 2 ประเภท ดังนี้
2.1 การประเมินเพื่อการปรับปรุงหรือการประเมินความก้าวหน้า เป็นการประเมินที่ มุ่งเน้น

ตรวจสอบข้อเด่นละข้อด้อยในส่วนประกอบของหลักสูตรเพื่อใช้สำหรับ เป็นข้อมูลในการปรับปรุงแก้ไขเป็น
สำคัญ

2.2 การประเมินเพื่อสรุปผล เป็นการประเมินเพื่อการประมวลผลโดยสรุปรวมทั้งใน ด้าน
ประสิทธิภาพและประสิทธภิ าพของหลกั สูตร

3. แบง่ ตามระยะเวลาในการประเมนิ แบ่งได้ 3 ประเภท ดังนี้
3.1 การประเมินก่อนนำหลกั สตู รไปใช้
3.2 การประเมนิ ระหว่างการดำเนนิ การใช้หลักสตู ร
3.3 การประเมินหลังการใชห้ ลกั สูตร

4. การวดั ประเมนิ ผลตามสภาพจริง
4.1 การสังเกต แบบสำรวจ แบบสอบถามความพงึ พอใจ
4.2 การศึกษาคน้ ควา้ วธิ ีการเรยี นรู้
4.3 ทักษะการปฏิบตั ิ
4.4 เจตคตติ ่อผ้าทอเกาะยอ

5. การวดั และประเมินผล ด้านความสามารถ
5.1 ประเมนิ ผลการฝกึ ปฏิบัติ

6. การประเมินผลโดยสงั เกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม
6.1 การทำงานกลมุ่
6.2 ผลงานการปฏบิ ตั งิ าน

13

14

ภาคผนวก

15

16

ลวดลายผา้ ทอเกาะยอ

ลายดอกพิกลุ ลายดอกลูกแก้ว

ลายผกากรอง ลายจนั ทรห์ อม

17

ลวดลายผา้ ทอเกาะยอ

ลายหมากรกุ ลายราชวตั ร

ลายดอกห้าหนง่ึ ลายเกลด็ ปลาขีต้ ัง

ลายร่มไทร ลายชวนชม

18