การแยกสารเนื้อผสม ชั้น ป.6

วิทยาศาสตร์ ป.6

สารรอบตัวเรา
การแยกสารเนื้ อผสม

โดย พรรวินท์ จูแจ่ม

มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด
ว 2.1 ป.6/1 อธิบายและเปรียบเทียบการแยกสารผสมโดยการหยิบออก การร่อน การใช้แม่เหล็กดึงดูด
การรินออก การกรอง และการตกตะกอน โดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ รวมทั้งระบุวิธีแก้ปัญหาในชีวิต
ประจำวันเกี่ยวกับการแยกสาร

สารผสม คือ สารที่ประกอบด้วยสารตั้งแต่ 2 ชนิดขึึ้นไปที่ผสมอยู่รวมกัน ซึ่งเราสามารถจำแนกสารผสม
โดยใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ ได้เป็น 2 ประเภท คือ

1. สารเนื้อเดียว
คือ สารที่มีเนื้อสารเหมือนกันทุกส่วน ทำให้สารมีสมบัติเหมือนกันตลอดทุกส่วน และสารลละลายก็

ถูกจัดเป็นสารเนื้อเดียว เช่น น้ำโซดา น้ำเชื่อม น้ำเกลือ

น้ำเชื่อม น้ำเกลือ

แหล่งอ้างอิงรูปภาพ http://www.kccfood.com/category แหล่งอ้างอิงรูปภาพ https://www.sanook.com/campus/927824/



2. สารเนื้อผสม
สารที่มีเนื้อสารแตกต่างกันในแต่ละส่วน จะทำให้สารนั้นมีสมบัติ ไม่เหมือนกันตลอดทุกส่วน เช่น น้ำ

พริกปลา พริกเกลือ และสารเนื้อผสมบางชนิดถูกจัดให้เป็น สารแขวนลอย คือ สารเนื้อผสมที่เป็นของแข็ง
ไม่ละลายในของเหลว โดยเนื้อสารที่เป็นของแข็งจะกระจายตัวอยู่ในของเหลว เมื่อตั้งทิ้งไ้จะตกตะกอน
เช่น น้ำโคน

พริกเกลือ พริกน้ำปลา

แหล่งอ้างอิงรูปภาพ https://bestreview.asia/foods/menus-sauce-thai-for-sour-fruit/ แหล่งอ้างอิงรูปภาพ https://hilight.kapook.com/view/186161

สารละลาย คือ สารเนื้อเดียวที่เกิดจากการนำสารตั้งแต่ 2 ชนิด

ขึ้นไปมาผสมรวมกัน ทำให้สารรวมเป็นเนื้อเดียวกัน โดยสารที่ได้ยังเป็น
สารเดิมอยู่ ซึึ่งสารละลายจะมีองค์ประกอบอยู่ 2 ส่วน ได้แก่ ตัทำละลาย

แะตัวละลาย

การแยกสารเนื้อผสม


ประเภทของสารเนื้อผสม แบ่งตามสมบัติและลักษณะของสารที่มาผสมกัน

1.ของแข็งปนกับของแข็ง ได้แก่ เปลือกข้าวกับข้าวสาร ทรายปนหินกรด
ผงแป้งกับเมล็ดถั่วดำ เป็นต้น

2.ของแข็งปนกับของเหลว ได้แก่ น้ำจิ้มไก่ น้ำโคลน น้ำกระทิในกาก
มะพร้าว เป็นต้น

3.ของแข็งที่เป็นสารแม่เหล็กปนกับสารอื่น ได้แก่ ผงเหล็กในกองดิน
เศษตะปูในกระบะทราย

การแยกสารเนื้อผสม

การเลือกใช้วิธีการแยกสารเนื้อผสม

ให้พิจารณาจากสมบัติและลักษณะของสารที่มาผสมกัน ดังนี้
1. ของแข็งปนกับของแข็ง แบ่งเป็น

1) มีมวลแตกต่างกัน >> ใช้การฝัด
เช่น เปลือกข้าวกับเมล็ดข้าว เปือกถั่วลิสงกับเมลล็ดถั่วลิสง

2) มีสีและรูปร่างแตกต่างกัน >> ใช้การหยิบออก
เช่น ปากกาปนกับยางลบ ลูกปัดสีเขียวปนกับสีน้ำเงิน

3) มีขนาดต่างกันมาก >> ใช้การร่อน
เช่น ผงแป้งปนกับเมล็ดถั่ว ทรายปนกับก้อนหิน

2. ของแข็งปนกับของเหลว
1) ใช้การกรอง
เช่น กากถั่วเหลืองปนในน้ำนมถั่วเหลือง น้ำจิ้มไก่ น้ำกะทิในกากมะพร้าว

เป็นต้น
2) ใช้การทำให้ตกตะกอนแล้วรินออก
เช่น น้ำโคลน น้ำแป้ง

3. ของแข็งที่เป็นสารแม่เหล็กปนกับสารอื่น >> ใช้แม่เหล็กดึึงดูด
เช่น ผงเหล็กในกองดิน เศษตะปูในกระบะทราย เป็นต้น

การแยกสารเนื้อผสมอย่างง่าย




ของแข็งที่เป็นสารแม่เหล็กปนกับสารอื่น

ใช้การใช้แม่เหล็กดูด

ของแข็งปนกับของเหลว
การกรอง
การทำให้ตกตะกอน
แล้วรินออก

ของแข็งปนกับของแข็ง
มวลต่างกัน >> การฝัด

ขนาดต่างกัน >> การร่อน

สี/รูปร่างต่างกัน >> การหยิบออก

รู้ไว้ใช่ว่า

น้ำกับน้ำมัน มีวิธีการแยกออกจากกันอย่างไร

น้ำกับน้ำมันเป็นสารเนื้อผสม ที่เกิดจากน้ำมัน ซึ่งเป็น
ของเหลว และน้ำ ซึ่งเป็นของเหลว มาใส่ผสมกัน แต่สารทั้ง
สองจะไม่รวมกัน เนื่องจากมีความหนาแน่นต่างกัน วิธีการ
แยกสารทั้งสองให้วางภาชนะทิ้งไว้สักครู่ สารทั้งสองจะแยก
ชั้นกัน โดยน้ำมันมีความหนาแน่นน้ อยกวว่าน้ำ จะลอยอยู่
เหนือผิวน้ำ จากนั้นจึงค่อยๆรินน้ำมันออกจากน้ำ

วิธีการแยกสาร
เนื้อผสม

การหยิบออก

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็ง
ผสมกับของแข็งที่มีขนาดและมีลักษณะแตกต่างกัน
ชัดเจน
วิธีการแยกสารด้วยการหยิบออก
คือ ใช้มือหยิบออก เขี่ยออก
หรือใช้อุปกรณ์อื่น ๆ ช่วยหยิบออก

วิธีการแยกสาร
เนื้อผสม

การร่อน

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็งที่มีขนาดแตก
ต่างกันผสมกันอยู่ให้ออกจากกัน โดยของแข็งมี
ขนาดเล็ก และไม่สามารถใช้มือหยิบออกได้
วิธีการแยกสารด้วยการร่อน
คือ ใส่สารผสมลงในอุปกรณ์ที่มีรูพรุน เช่น ตะแกรง
กระชอน แล้วส่ายอุปกรณ์
ที่มีสารผสมอยู่ จะทำให้สารที่มีอนุภาคขนาดใหญ่
กว่ารูของอุปกรณ์ค้างอยู่บนตะแกรงและสารที่มี
อนุภาคขนาดเล็กกว่ารูของอุปกรณ์ลอดผ่านรูแยก
ออกได้

การระเหิด

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็ง
ที่ระเหิดได้ผสมกับของแข็งที่ระเหิดไม่ได้

การแยกเกล็ดไอโอดีนออกจากทราย วิธีการแยกสารด้วยการระเหิด
โดยให้ความร้อนกับสารผสม คือ ให้ความร้อนกับสารผสม จะทำให้
สารที่ระเหิดได้เปลี่ยนสถานะจากของแข็งกลายเป็น
ไอ โดยไม่ผ่านสถานะของเหลว ทำให้แยกสารออก
จากสารผสมนั้นได้

วิธีการแยกสาร
เนื้อผสม

การใช้แม่เหล็กดูด

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่ในส่วนประกอบหนึ่งของ
สารผสมมีสมบัติในการถูกแม่เหล็กดึงดูดได้ เรียกว่า
สารแม่เหล็ก
วิธีการแยกสารด้วยการใช้แม่เหล็กดึงดูด
คือ วางแม่เหล็กให้สัมผัสกับสารผสม
แล้วยกแม่เหล็กขึ้น จะทำให้สารที่มีสมบัติในการถูก
แม่เหล็กดึงดูดได้ ถูกแม่เหล็กดูดแยกออกจากสารที่
ไม่มีสมบัติในการถูกแม่เหล็กดึงดูด

การรินออก

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็ง
ผสมอยู่กับของเหลว โดยของแข็งจะไม่
ละลายในของเหลวนั้น
วิธีการแยกสารด้วยการรินออก
คือ ค่อยๆ รินสารส่วนที่เป็นของเหลว
ให้แยกออกจากส่วนที่เป็นของแข็ง

วิธีการแยกสาร
เนื้อผสม

การตกตะกอน

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็งแขวนลอย
อยู่ในของเหลว โดยสารผสมนั้นจะมีลักษณะขุ่น
วิธีการแยกสารด้วยการตกตะกอน
คือ ตั้งสารผสมทิ้งไว้ให้เกิดการตกตะกอน หรือใช้
สารส้มเป็นตัวกลางเพื่อช่วยให้เกิดการตกตะกอนได้
เร็วขึ้น โดยการแกว่งสารส้มในสารผสม แล้วตั้ง
สารผสมทิ้งไว้ให้เกิดการตกตะกอน

การกรอง

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็งผสมอยู่กับ
ของเหลว หรือใช้แยกสารแขวนลอยออกจากน้ำ
วิธีการแยกสารด้วยการกรอง
คือ เทสารผสมผ่านอุปกรณ์ที่มีรูพรุน เช่น ผ้าขาว
บาง กระดาษกรอง สำลี กระชอน จะทำให้อนุภาค
ของแข็งที่มีขนาดใหญ่กว่ารูพรุนลอดผ่านรูพรุนไม่
ได้ ส่วนน้ำหรือสารที่ละลายน้ำได้จะลอดผ่านรูพรุน

การฝั ด วิธีการแยกสาร
เนื้อผสม

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่แยกของเบาออกจากของ
หนัก
วิธีการแยกสารด้วยการฝัด
นำสารเนื้อผสมใส่ภาชนะ เช่นกระจาด ถาด แล้วใช้
มือยกภาชนะขึ้นมา เขยย่าภาชนะขึ้นๆลงๆ ให้สาร
ที่มีมวลน้อยกว่าสารอื่นๆ ถูกลมพัดแยกออกไป

การระเหยแห้ง

เป็นวิธีการแยกสารผสมที่มีของแข็งละลาย
อยู่ในของเหลวอย่างผสมกลมกลืน
เป็นเนื้อเดียวกัน หรือเรียกว่า สารละลาย
วิธีการแยกสารด้วยการระเหยแห้ง
คือ ให้ความร้อนแก่สารผสม สารที่อยู่ในสถานะ
ของเหลวเกิดการระเหยไปจนหมด เหลือสาร
ที่อยู่ในสถานะของแข็งในภาชนะ

การแยกสารเนื้อผสม
ในชีวิตประจำวัน

การหยิบแยกกรวดออกจากเมล็ดข้าวสาร

การกรองกากมะพร้าวออกจากน้ำกะทิ

การแยกสารเนื้อผสม
ในชีวิตประจำวัน

การรินออกแยกน้ำซาวข้าวออกจากข้าวสาร

ก า ร ทำ น้ำ ต า ล ปึ ก ด้ ว ย ก า ร ห ยิ บ อ อ ก แ ล ะ ก า ร ก ร อ ง

แหล่งอ้างอิง

ดรฬพลอยทราย โอฮาม่า,/ ฐาปกรณ์ คำหอมกุล ,/อภิญญา อินไร่ขิง.//(..............).
//สารรอบตัวเรา.//(พิมพ์ครั้งที่ 3).//กรุงเทพมหานคร://บริษัท ไทยร่มเกล้า จ.

กมลทิน พรมประไพ. การแยกสารเนื้อผสม. สืบค้นเมื่อ 13 ธันวาคม 2564 .จาก
https://www.nectec.or.th/schoolnet/library/create-web/10000/science/10000-
6263.html

พิมพิรา เสนคราม. การแยกสาร. สืบค้นเมื่อ 13 ธันวาคม 2564 .จาก
https://sites.google.com/site/substancesaround/bth-thi-1-reiyn-ru-reuxng-sar/1-2-
kar-yaek-sar

พิมพ์พิจิตร ไชยเจริญชัย. การแยกสาร. สืบค้นเมื่อ 13 ธันวาคม 2564. จาก
http://www.digitalschool.club/digitalschool/science1_2_2/science15/index15.php

ไร่ภู อ่าวน้อย. (20 มกราคม 2560). วิธีการร่อนทอง ของชาวบางสะพาน. สืบค้นเมื่อ 13
ธันวาคม 2564. จาก https://www.youtube.com/watch?v=0Pg2w9bZJ3w