ทรัพยากรหิน

BOOK COVER

ทรัพยากรหิน

วิชาโลกดาราศาสตร์ และอวกาศ

ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

By....KruNantawan Suwapap [email protected]

ทรัพยากรหิน

หินเป็นส่วนประกอบหลักของเปลือกโลกที่เกิดขึ้นเอง
ตามธรรมชาติ
หินมีหลายชนิดตามกระบวนการเกิดและชนิดของแร่ที่
ประกอบในหิน

ทำให้หินมีสมบัติแตกต่างกัน

กระบวนการเกิดหิน

หินสองบริเวณมีลักษณะแตกต่างกัน โดยหินทรายมีลักษณะเป็นชั้น ขณะ
ที่หินแกรนิตมีลักษณะเป็นก้อนมองดูเหมือนเป็นเนื้อเดียวกัน
หินสองชนิดมีกระบวนการเกิดแตกต่างกัน ทำให้มีแร่องค์ประกอบและ
ลัษณะเนื้อหินแตกต่างกัน
หินทั้งสองชนิดจึงมีสมบัติแตกต่างกัน

นักธรณีวิทยาใช้กระบวนการเกิดหิน
ในการจำแนกหินได้ 3 ประเภท

1. หินอัคนี
2. หินตะกอน
3. หินแปร

หินอัคนี (igneous rock)

เปลือกโลกประกอบด้วยหินอัคนีจำพวกหินแกรนิต หรือหินบะซอลต์เป็นส่วนใหญ่
หินอัคนีเกิดจากการเย็นตัวของแมกมา(magma)
อยู่ใต้เปลือกโลกหรือลาวาบนผิวโลก

แมกมามีแหล่งกำเนิดอยู่บริเวณฐานธรณีภาค
ขณะที่แมกมาเคลื่อนที่ขึ้นมาใกล้ผิวโลก แมกมามี
การถ่ายโอนความร้อนสู่สิ่งแวดล้อมและอุณหภูมิ
ลดลงอย่างช้าๆ อย่างต่อเนื่อง *เกิดผลึกแร่ขนาด
ใหญ่ และเมื่อแมกมาแข็งตัวเป็นหิน เรียกหินชนิด
นี้ว่า "หินอัคนีแทรกซอน (intrusive igneous
rock)"

หินอัคนีแทรกแทรกซอน หินอัคนีพุ

หากแมกมาเคลื่อนตัวสู่ผิวโลก
"ลาวา" ลาวาที่ไหลลงบนผิวโลกมี
อุณหภูมิแตกต่างกับบรรยากาศ

บนผิวโลกมาก

ลาวามีการถ่ายโอนความร้อนอย่างรวดเร็ว
ทำให้อุณหภูมิลดลงอย่างรวดเร็วตามไป
ด้วย เกิดเป็นแร่ขนาดเล็ก
เนื้อหินมีความละเอียดมากกว่าหินอัคนี
แทรกซอน และบางครั้งเกิดเป็นเนื้อแก้ว
เรียกลาวาที่แข็งตัวเป็นหินนี้ว่า "หินอัคนีพุ
(extrusive igneous rock)

การจำแนกหินอัคนี

หินอัคนีจำแนกได้โดยพิจารณาจาก
ลักษณะการเกิด
เนื้อหิน
แร่ประกอบหิน

การจำแนกหินอัคนี

หินอัคนีแทรกซอน แร่ประกอบหิน หินอัคนีพุ
หินแกรนิต ควอตซ์ เฟลสปาร์ มัสโคไวต์ หินไรโอไลต์
หินไดออไรต์ หินแอนดิไซต์
หินแกบโบ แอมฟิโบล เฟลสปาร์ หินบะซอลต์
หินเพริโดไทต์ ไพรอกซิน เฟลสปา โอลิวีน
โอลิวีน ไพรอกซีน

ตัวอย่างหินอัคนี

หินแกรนิต หินไดโอไลต์ หินแกบโบร

หินไรโอไลต์ หินแอนดิไซต์ หินบะซอลต์

หินตะกอน
(sedimentary

rock)

หินชนิดต่าง ๆ ที่อยู่บนผิวโลก จะ
ถูกกระบวนการเปลี่ยนแปลงบน
ผิวโลกทำให้เกิดการผุพัง แตกหัก
เป็นตะกอน และผ่านกระบวนการ
ทางธรณีกลับมาเป็นหินอีกครั้ง

หินตะกอนเนื้อประสมเกิดจากกระบวนการ หินตะกอนเนื้อประสม
เปลี่ยนบนผิวโลก เช่นการผุพัง และการกร่อน
ทำให้หินเดิมแตกหักเป็นเศษชิ้นตะกอน ต่อมา
ตะกอนต่าง ๆ ถูกนำพาโดยน้ำ ลม ธารน้ำแข็ง
ไปสะสมตัวในแอ่งสะสมตะกอน
เมื่อตะกอนสะสมตัวในปริมาณมาก ทำให้เกิด
การอัดตัวและมีการเชื่อมประสานของเม็ด
ตะกอน เกิดการก่อตัวใหม่เป็นหินตะกอน เช่น
หินกรวดเหลี่ยม หินทราย หินดินดาน

หินตะกอนเนื้อประสานเกิดจาก
การตกตะกอนจากปฎิกิริยา
ทางเคมีของสารละลาย เช่น
หินเกลือ หินปูน

หินตะกอนเนื้อประสาน

หินแปร

หินแปรเกิดจากกระบวนการเปลี่ยนแปลง
ของแร่ในหิน ถูกกระทำโดยความร้อน และ
ความดัน
ความร้อนทำให้แร่เกิดการตกผลึกใหม่
ความดันทำให้แร่เกิดการเรียงตัวเป็นริ้ว
ขนาน

เกิดจากแมกมาแทรกดัน จัดเป็นหินแปรแบบไม่มีริ้ว
ขึ้นมาสัมผัสกับหินเดิม ขนาน(non-foliated
metamorphic rock)
เป็นการแปรสภาพจาก
การกระทำของความร้อน

การแปรสภาพแบบสัมผัส

กระบวนการแปรสภาพ
ของหินแปร

หินแปรแบบมีริ้วขนาน การแปรสภาพบริเวณไพศาล

เกิดจากการทำของความ เกี่ยวข้องกับการเคลื่ อนที่
ร้อนร่วมกับความดัน เข้าหากันของแผ่นธรณี

เกิดเป็ นบริเวณกว้าง

การใช้ประโยชน์จากหินอัคนี

ทนต่อการกร่อน มีหลายสี

หินแกรนิต มีความสวยงาม
เมื่อนำขัด

เนื้อหินมีความแข็ง

นิยมนำมาใช้
ปูพื้น
ปูผนัง
หินประดับ
กินแกะสลัก
ทำครก

เนื้อหินมีความ น้ำหนักเบา ลอยน้ำได้
พรุนคล้ายฟองน้ำ มีสีอ่อน
หินพัมมิช

นิยมนำมาใช้
ใส่ระบบกรองน้ำตู้ปลา
ครีมขัดผิว

การใช้ประโยชน์จากหินตะกอน

มีหลายสี

เนื้อหินประกอบ หินทราย มีขนาดละเอียดถึง
ด้วยเม็ดทราย หยาบ
นิยมนำมาใช้
สร้างปราสาท
สิ่งก่อสร้าง
หินลับมีด

เนื้อหินมีความ หินปูน ประกอบด้วย
แน่นละเอียด แคลไซต์

มีหลายสี

นิยมนำมาใช้
ใช้ในอุตสาหกรรม
ปูนซีเมนต์
ทำหินประดับ

การใช้ประโยชน์จากหินแปร

มีความสวยงาม

หินอ่อน มีความแข็ง

เป็นหินที่แปรสภาพมา นิยมนำมาใช้
จากหินปูน ปูพื้น
หินประดับ
แกะสลัก

มีเนื้อละเอียด
แข็ง ผิวมัน

แปรสภาพมาจาก หินชนวน
หินดินดาน

กระเทาะเป็น
แผ่นบาง

นิยมนำมาใช้
ใช้ในอุตสาหกรรม
ปูนซีเมนต์
ทำหินประดับ

ชวนคิด

1. หินอัคนีที่อยู่ใกล้บริเวณผิวโลกจะคงสภาพเช่นเดิมหรือไม่ ถ้าไม่คงสภาพ
เดิมจะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร

2.นักเรียนคิดว่าหินงอกหินย้อย ที่พบในถ้ำมีกระบวนการเกิดคล้าย
หินตะกอนประเภทใด

3.หินอัคนีและหินตะกอนเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะแปรสภาพไปเป็นหิน
ได้หรือไม่อย่างไร