SKOR A SPM (BM) Penerbitan Pelangi Sdn Bhd

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan • tidak sanggup menggugurkan kandungan tersebut
walaupun mengetahui bayi yang akan dilahirkan itu
Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab cacat
dalam novel Leftenan Adnan Wira Bangsa ialah Jepun
menghantar wakilnya untuk meminta Leftenan Adnan • tanggungjawab Doktor Raiha terhadap operasi
dan rakan-rakannya menyerah kalah. Namun begitu, pembedahan yang dilakukan
permintaan tersebut ditolak oleh Leftenan Adnan. Leftenan
Adnan bertanggungjawab untuk mempertahankan • beliau ingin memastikan pesakit yang mendapat
kedaulatan tanah airnya walaupun berakhir dengan rawatannya selamat
tragedi kematiannya dalam pertempuran di Bukit Candu,
Singapura. Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab
dalam novel Pantai Kasih ialah Doktor Raiha
Peristiwa kedua ialah Pak Saidi mengajar anak- bertanggungjawab menjaga anaknya, Rahayu walaupun
anaknya mengaji al-Quran setiap malam kerana beliau anak tersebut cacat. Beliau tidak sanggup menggugurkan
tidak mahu anak-anaknya ketinggalan dalam ilmu akhirat. kandungannya walaupun mengetahui anak itu cacat
Hal ini menunjukkan bahawa Pak Saidi seorang yang sebelum dilahirkan.
bertanggungjawab terhadap agamanya.
Peristiwa kedua ialah Doktor Raiha sentiasa
Di Sebalik Dinara memastikan operasi pembedahan yang dilakukannya
• tanggungjawab kepada rakan akan memuaskan hati mereka yang terlibat. Doktor Raiha
• Farisha diculik memeriksa Unong Siron selepas menjalani pembedahan.
• Azraai dan Rosman bertanggungjawab mencari Beliau ingin semua pesakit yang menerima rawatannya
selamat.
Farisha
• tanggungjawab terhadap tugas Songket Berbenang Emas
• Karl mengarahkan Aqram mencari Farisha • Dahlia bertanggungjawab terhadap ibunya
• Farisha bertugas sebagai jurutera keselamatan sistem • menziarahi ibunya di Hospital Permai
• tanggungjawab ketua keluarga
komputer • Embong amat mengambil berat tentang kesihatan isteri

Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab dan menjaga anak-anak semasa ketiadaan isterinya
dalam novel Di Sebalik Dinara ialah peristiwa Farisha diculik.
Azraai dan Rosman berusaha untuk mencari Farisha yang Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab
telah diculik. Hal ini membuktikan tanggungjawab mereka dalam novel Songket Berbenang Emas ialah Dahlia
untuk membantu rakan yang menghadapi masalah. bertanggungjawab terhadap ibunya. Dia menziarahi ibunya
yang berada di Hospital Permai dengan menggunakan
Peristiwa kedua ialah Aqram bertanggungjawab wang biasiswa untuk membayar tambang bas.
terhadap tugas yang diberikan oleh ketuanya, Karl. Karl telah
mengarahkan Aqram mencari Farisha bagi menyelamatkan Peristiwa kedua ialah tanggungjawab ketua
projek Dinara. Farisha yang bertugas sebagai jurutera keluarga, contohnya Embong amat mengambil berat
keselamatan sistem komputer bertanggungjawab kesihatan isterinya dengan membenarkan Haji Sulaiman
membongkar rahsia di sebalik projek Dinara. dan tiga orang kakitangan hospital mengambil isterinya
untuk mendapatkan rawatan. Dia juga bertanggungjawab
Jendela Menghadap Jalan menjaga anak-anaknya semasa ketiadaan isterinya.
• tanggungjawab Danel menyelamatkan Lily yang diculik
Tirani
oleh Rafiq dan Haziq • tanggungjawab seorang ayah kepada anaknya
* Lily disembunyikan di sebuah pondok buruk • membawa anak ke hospital akibat diserang oleh
• tanggungjawab akan perintah agama – Haji Abdul
monyet
Rahman sentiasa menunaikan solat berjemaah sama • tanggungjawab mendidik anak-anak
ada di surau atau di rumah • Waheeda meluangkan masa mendidik anaknya

Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab walaupun sibuk dengan urusan perniagaan
dalam novel Jendela Menghadap Jalan ialah Danel
berusaha untuk menyelamatkan Lily yang diculik oleh Rafiq Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab
dan Haziq. Lily telah disembunyikan di sebuah pondok dalam novel Tirani ialah tanggungjawab seorang ayah
buruk yang akhirnya berjaya diselamatkan oleh Danel. terhadap anaknya. Fadhil membawa Waheeda yang
cedera akibat diserang oleh monyet ke hospital untuk
Peristiwa kedua ialah Haji Abdul Rahman, iaitu datuk mendapatkan rawatan.
Lily bertanggungjawab terhadap perintah agama. Beliau
sentiasa menunaikan solat berjemaah sama ada di surau Peristiwa kedua ialah Waheeda bertanggungjawab
atau di rumah bersama-sama Lily dan nenek. mendidik anaknya, Izzati walaupun beliau sibuk dengan
urusan perniagaan. Beliau menguruskan syarikatnya
Pantai Kasih sendirian walaupun bapa mentuanya mencadangkan dia
• tanggungjawab Doktor Raiha menjaga anaknya yang menggabungkan perusahaan Seri Gading–Tajau Emas.

cacat

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 42

Bahasa Melayu SPM  Jawapan 

Bimasakti Menari • peniaga-peniaga Cina hidungnya
menutup kedai kerana • berjumpa dan berkenalan
• tanggungjawab menjaga kelestarian alam sekitar takut akan keganasan
Jepun dengan suaminya,
• Budiman sentiasa membantu Nurul Hafsa melakukan Zahid yang merupakan
kerja-kerja bagi mengatasi masalah pencemaran • rakyat hidup dengan pelanggan di hotel itu
cahaya di Kuala Selangor memakan ubi kayu dan
pisang
• tanggungjawab seorang rakan untuk menyelamatkan
rakan yang diculik Dalam novel Leftenan Adnan Wira Bangsa, satu latar tempat
yang terdapat dalam novel tersebut ialah Pekan Sungai
• Muhammad Taufik sanggup mendengar arahan Ramal. Penduduk di pekan ini hidup dalam ketakutan dan
penculik demi menyelamatkan rakannya kesusahan semasa zaman pendudukan Jepun. Peniaga-
peniaga Cina menutup kedai kerana takut akan keganasan
Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab Jepun. Rakyat di pekan ini hidup dengan hanya memakan
dalam novel Bimasakti Menari ialah tanggungjawab ubi kayu dan pisang.
menjaga kelestarian alam sekitar. Budiman sentiasa
menyokong usaha Nurul Hafsa melakukan kerja-kerja bagi Dalam novel Tirani, satu latar tempat yang terdapat
mengatasi masalah pencemaran cahaya di Kuala Selangor. dalam novel tersebut ialah Hotel Flamingo De La Rossa,
Singapura. Hotel ini merupakan tempat Waheeda bekerja
Peristiwa kedua ialah Muhammad Taufik bersetuju setelah menjalani pembedahan plastik pada bahagian
mengikut arahan penculik supaya pergi ke stesen Petronas mata dan hidungnya. Di hotel ini juga, Waheeda berjumpa
pada pukul 8.30 malam. Dia bertanggungjawab dan prihatin dan berkenalan dengan suaminya, Zahid yang merupakan
kepada rakannya yang berada dalam kesusahan. Nurul pelanggan di hotel itu.
Hafsa dijadikan tebusan oleh penculik dan dia sanggup
mengorbankan nyawanya bagi menyelamatkan rakannya
itu.

Silir Daksina Di Sebalik Dinara dan Silir Daksina
• tanggungjawab seorang ayah terhadap anak-anak
Di Sebalik Dinara Silir Daksina
• Tauke Ong mendidik anak-anaknya
• Lapangan Terbang Senai • banglo ibu Haiqal di
• tanggungjawab seorang anak terhadap ibu bapa • Farisha menunggu Kuala Terengganu

• Haiqal Hakimi sanggup ke kampung ayahnya meskipun penerbangan dari Senai • Haiqal memberitahu
tidak mengenali sesiapa ke Kuala Lumpur ibunya tentang hasratnya
• dia melihat kerenah untuk ke Johor
• memenuhi hasrat ayahnya yang ingin dia pulang ke manusia yang tidak
sana mempedulikan orang lain • ingin ke kampung arwah
seperti bercakap kuat ayahnya
• berusaha untuk menghidupkan kumpulan zapin dengan menggunakan
D’Purnama semula telefon sehingga • mengejutkan ibunya
mengganggu orang lain sehingga mencetuskan
Antara peristiwa yang menggambarkan nilai tanggungjawab perbalahan antara
dalam novel Silir Daksina ialah tanggungjawab seorang mereka
ayah terhadap anak-anaknya. Tauke Ong tidak mahu
membazir dengan membeli kereta berbanding dengan Dalam novel Di Sebalik Dinara, satu latar tempat yang
menggunakan wang untuk mendidik anak-anaknya. terdapat dalam novel tersebut ialah Lapangan Terbang
Senai. Di sini, Farisha menunggu penerbangan dari Senai
Peristiwa kedua ialah nilai tanggungjawab dalam ke Kuala Lumpur. Di sini juga, dia melihat kerenah manusia
diri Haiqal Hakimi terhadap ayahnya. Dia sanggup pergi yang tidak mempedulikan orang lain seperti bercakap
ke kampung ayahnya meskipun tidak mengenali sesiapa. kuat dengan menggunakan telefon sehingga mengganggu
Hal ini dilakukannya untuk memenuhi hasrat bapanya yang orang lain.
ingin dia pulang ke sana. Di kampung itu, dia berusaha
untuk menghidupkan kumpulan zapin D’Purnama semula Dalam novel Silir Daksina, satu latar tempat yang
seperti yang telah dilakukan oleh ayahnya. terdapat dalam novel tersebut ialah banglo ibu Haiqal di
Kuala Terengganu. Di banglo ini, Haiqal memberitahu
Soalan 4(b) ibunya tentang hasratnya untuk ke Johor kerana ingin
Leftenan Adnan Wira Bangsa dan Tirani ke kampung arwah ayahnya. Hal ini mengejutkan ibunya
sehingga mencetuskan perbalahan antara mereka.
Leftenan Adnan Wira Tirani
Bangsa

• Pekan Sungai Ramal • Hotel Flamingo De La Pantai Kasih dan Bimasakti Menari
• penduduk di sini hidup Rossa, Singapura
Pantai Kasih Bimasakti Menari
dalam ketakutan dan • tempat Waheeda bekerja
kesusahan semasa • setelah menjalani • Pusat Rawatan Pantai • Pejabat Daerah Kuala
zaman pendudukan Kasih Selangor
Jepun pembedahan plastik
pada bahagian mata dan • pusat rawatan bagi • Nurul Hafsa
golongan berpendapatan membentangkan

J – 43 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan

sederhana pencemaran cahaya KERTAS MODEL SPM 7
• Doktor Raiha bertugas dan kesannya terhadap
keadaan langit dan Kertas 1
sebagai pakar bedah populasi kelip-kelip
• Unong Siron pernah Bahagian A
• Pejabat Daerah Kuala
mendapatkan rawatan Selangor Kehendak Soalan:
pembedahan selama (i) Calon hendaklah menghuraikan pendapat tentang
enam bulan • bilik mesyuarat berhawa
dingin langkah-langkah mengamalkan amalan berjimat
cermat dalam kehidupan seharian.
• pembentangan itu (ii) Calon hendaklah menjawab berdasarkan idea-idea
dilakukan di hadapan yang diberikan dalam bahan rangsangan, iaitu:
pegawai daerah dan • Makan di rumah
panel penasihatnya • Menanam sayur-sayuran
• Mengamalkan tabungan
Dalam novel Pantai Kasih, satu latar tempat yang terdapat (iii) Idea-idea tambahan yang diberikan oleh calon boleh
dalam novel tersebut ialah Pusat Rawatan Pantai Kasih. diterima.
Pusat rawatan ini merupakan pusat rawatan untuk golongan (iv) Jika calon menulis huraian lebih daripada 250 patah
berpendapatan sederhana. Doktor Raiha bertugas perkataan, karangan calon akan diperiksa seperti
di sini sebagai pakar bedah. Unong Siron pula pernah biasa.
mendapatkan rawatan pembedahan di pusat rawatan ini
selama enam bulan. Cadangan Jawapan

Dalam novel Bimasakti Menari, satu latar tempat Pendahuluan:
yang terdapat dalam novel tersebut ialah Pejabat Daerah berjimat cermat amalan yang baik – boros berbelanja
Kuala Selangor. Di sini, Nurul Hafsa membentangkan kertas banyak mendatangkan keburukan – dibebani hutang dan
kerja tentang pencemaran cahaya dan kesannya terhadap kehidupan tidak tenteram – menggugat kesejahteraan diri
keadaan langit dan populasi kelip-kelip di sebuah bilik dan keluarga
mesyuarat berhawa dingin. Pembentangan itu dilakukan di
hadapan pegawai daerah dan panel penasihatnya. Isi-isi:
(a) amalan makan di rumah – makan bersama-sama
Jendela Menghadap Jalan dan Songket Berbenang
Emas keluarga – menjimatkan kos penyediaan makanan
– makan secara berasingan atau makan di kedai/
Jendela Menghadap Jalan Songket Berbenang Emas restoran memerlukan perbelanjaan yang banyak
(b) bercucuk tanam – menanam sayur-sayuran di
• Kampung Sentosa • Sekolah Menengah dalam pasu atau di sekeliling kawasan rumah untuk
• datuk dan nenek tinggal Perempuan Temenggung kegunaan harian – dapat menjimatkan wang – tidak
Ibrahim perlu ke pasar – lebihan hasil boleh diberikan kepada
di kampung ini jiran tetangga – masyarakat yang tinggal di kampung
• bersempena dengan • Dahlia ditegur oleh Cikgu boleh menternak ayam atau itik
Salwani (c) mengamalkan tabungan – lebihan perbelanjaan
cuti sekolah, Lili pulang harian disimpan – tidak boros semasa berbelanja
ke rumah datuk dan • dia kerap lewat datang – mengutamakan barangan keperluan berbanding
neneknya ke sekolah dan kerap dengan barangan kehendak – wang tabungan boleh
• rumah tersebut kerap pulang ke rumah digunakan pada waktu kecemasan
dikunjungi oleh pesakit
rawatan tradisional • dia memutuskan untuk Penutup:
tidak tinggal di asrama setiap orang perlu mengamalkan amalan berjimat cermat
lagi – perlu dipupuk sejak awal – menguruskan kewangan
sebaik-baik mungkin – malang tidak berbau –
sedikit-sedikit, lama-lama menjadi bukit – sikap boros
mengundang masalah – terjebak dengan hutang sehingga
Dalam novel Jendela Menghadap Jalan, satu latar tempat menyebabkan tekanan hidup

yang terdapat dalam novel tersebut ialah Kampung

Sentosa. Datuk dan nenek Lili tinggal di kampung ini.

Bersempena dengan cuti sekolah, Lili pulang ke rumah

datuk dan neneknya. Rumah datuknya di kampung itu
kerap dikunjungi oleh pesakit rawatan tradisional.

Dalam novel Songket Berbenang Emas, satu latar
tempat yang terdapat dalam novel tersebut ialah Sekolah
Menengah Perempuan Temenggung Ibrahim. Di sekolah,
Dahlia ditegur oleh Cikgu Salwani kerana lewat datang
ke sekolah dan kerap pulang ke rumah. Teguran gurunya
itu membuatkan Dahlia memutuskan untuk tidak tinggal
di asrama lagi.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 44

Bahagian B Bahasa Melayu SPM  Jawapan 

Soalan 1 (ii) Calon hendaklah memberikan huraian berkaitan
dengan peranan yang perlu dilakukan oleh ibu bapa
Format: Umum (Fakta) sahaja. Calon tidak boleh mencampuradukkan idea
lain yang tidak ada kaitan dengan ibu bapa.
Kehendak Soalan
(i) Calon perlu menghuraikan manfaat-manfaat menyertai Cadangan Jawapan

Hari Keusahawanan yang diadakan di sekolah. Pendahuluan:
remaja kurang membaca buku-buku ilmiah – remaja gemar
(ii) Calon hendaklah memberikan idea-idea berkaitan membaca bahan bacaan picisan seperti majalah hiburan
faedah atau kebaikan yang diperoleh oleh murid dan komik – bermotifkan hiburan semata-mata – buku
setelah menyertai program Hari Keusahawanan ilmiah lebih mengutamakan ilmu pengetahuan – tanggapan
di sekolah. remaja bahawa buku-buku ilmiah membosankan –
ketandusan ilmu pengetahuan
Cadangan Jawapan
Isi-isi:
Pendahuluan: (a) memberikan galakan kepada anak-anak – memilih
Hari Keusahawanan diadakan pada minggu lepas –
melibatkan murid, guru, dan ibu bapa – acara tahunan bahan bacaan yang berkualiti – menggalakkan
sekolah – diadakan sepanjang hari – banyak gerai jualan anak-anak membaca buku-buku ilmiah, buku teks,
dibuka – berjalan lancar dan meriah – jawatankuasa majalah bermaklumat, seperti Dewan Masyarakat,
ditubuhkan bagi melancarkan aktiviti-aktiviti pada hari Dewan Sastera, dan Dewan Budaya – menambahkan
tersebut pengetahuan
(b) memupuk kesedaran anak-anak tentang kebaikan
Isi-isi: membaca buku ilmiah – ilmu pengetahuan akan
(a) memupuk semangat usahawan dalam kalangan murid bertambah – menjadi seorang yang bijak – lulus
cemerlang dalam peperiksaan – ilmu dapat dijadikan
– mempelajari selok-belok urus niaga – melakukan panduan dalam kehidupan
urusan jual beli – pengalaman yang berharga – (c) membeli dan menyediakan buku ilmiah untuk anak-
memupuk minat murid dalam bidang perniagaan anak – melengkapkan perpustakaan mini di rumah
dengan buku-buku ilmiah – buku ilmiah dijadikan
(b) mendapat keuntungan daripada hasil jualan – hasil rujukan anak-anak untuk menyiapkan tugasan atau
keuntungan disalurkan kepada tabung kelab dan latihan yang diberikan oleh guru
persatuan – pengurusan kelab dan persatuan akan (d) menjadi suri teladan kepada anak-anak – mengisi
bertambah efisien – aktiviti-aktiviti akan datang dapat masa lapang dengan membaca buku ilmiah – tidak
dirancang dan dijalankan – menampung kos lawatan membaca majalah atau bahan bacaan picisan –
dan sebagainya mengajak anak-anak membaca bersama-sama
(e) memberikan pendedahan kepada anak-anak tentang
(c) memupuk semangat kerjasama dalam kalangan rakan buku ilmiah yang pelbagai – membawa anak-anak
sebaya – bekerjasama mendirikan khemah/ gerai ke pesta buku – membeli buku-buku ilmiah yang
jualan – bergilir-gilir menjaga gerai jualan – semangat menjadi pilihan anak-anak – memberikan ganjaran
setia kawan dan mewujudkan perpaduan kepada anak-anak yang sudah selesai membaca
buku-buku ilmiah
(d) mengaplikasikan ilmu yang dipelajari di dalam kelas –
matematik, perdagangan, dan ekonomi – tidak hanya Penutup:
bergantung pada teori semata-mata – guru-guru memupuk minat anak-anak membaca buku ilmiah perlu
memberikan panduan dilakukan sejak kecil – alah bisa tegal biasa – amalan ini
akan menjadi kebiasaan apabila mereka dewasa nanti –
(e) mengurangkan stres/ tekanan belajar di dalam kelas buku ilmiah dapat melahirkan golongan yang bijak pandai
– bergembira bersama-sama rakan dan guru di luar
kelas – seronok menguruskan gerai dan melakukan Soalan 3
urusan jual beli – dapat beramah mesra dengan para
pembeli yang terdiri daripada murid-murid, ibu bapa, Format: Umum (Perbincangan)
dan orang awam
Kehendak Soalan
Penutup: (i) Calon perlu menghuraikan tentang perkembangan
Hari Keusahawanan perlu diadakan pada setiap tahun –
murid banyak mendapat manfaat – Persatuan Ibu Bapa industri kecil dan sederhana (IKS) bagi meningkatkan
dan Guru (PIBG) perlu memainkan peranan – budaya pendapatan dan mengatasi masalah kemiskinan di luar
usahawan perlu dipupuk sejak bangku sekolah – murid bandar.
menjadikan bidang perniagaan sebagai kerjaya kelak
(ii) Calon hendaklah memberikan idea-idea yang berkaitan
Soalan 2 peranan-peranan/ faedah-faedah yang diperoleh hasil
Format: Umum (Fakta) perkembangan IKS di kawasan luar bandar.
Kehendak Soalan
(i) Calon perlu menjelaskan peranan ibu bapa dalam

menggalakkan anak-anak membaca buku-buku ilmiah.

J – 45 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan Soalan 4

Cadangan Jawapan Format: Umum (Fakta)

Pendahuluan: Kehendak Soalan
banyak industri kecil dan sederhana (IKS) di kawasan (i) Calon perlu menghuraikan faedah-faedah kemasukan
luar bandar – pelbagai usaha yang dilakukan oleh pihak
kerajaan untuk mengembangkan IKS – bantuan kewangan pelabur asing ke negara ini.
daripada pihak kerajaan dan bank – bantuan kepakaran
dan kemahiran daripada agensi-agensi berkanun dan (ii) Huraian calon hendaklah merangkumi pelbagai aspek,
swasta – melibatkan pengusaha-pengusaha setempat seperti ekonomi, sosial, dan politik.

Isi-isi: Cadangan Jawapan
(a) meningkatkan ekonomi masyarakat, terutama
Pendahuluan:
penduduk di luar bandar – produk IKS dapat dijual pelabur asing merujuk pengusaha-pengusaha atau
kepada penduduk kampung dan para pelancong – peniaga-peniaga dari luar negara yang melaburkan modal
hasil IKS turut dipasarkan di pasar malam, pasar tani, di negara ini – pelaburan dalam pelbagai bidang – industri,
dan karnival jualan – menambahkan pendapatan – perladangan, pembuatan, pembinaan, kesihatan dan
meningkatkan ekonomi negara penyelidikan

(b) memberikan peluang pekerjaan kepada masyarakat, Isi-isi:
terutama penduduk kampung – pengusaha IKS (a) membantu dalam mempercepat pertubuhan ekonomi
memerlukan tenaga kerja yang banyak untuk
memaksimumkan pengeluaran produk – melibatkan Malaysia – mewujudkan persaingan yang baik antara
kerja-kerja penyediaan bahan, memasak, membungkus, pelabur asing dengan perniaga tempatan, sekali
gus menggalakkan perkembangan industri kecil –
dan memasarkan produk – melancarkan operasi kilang pengeluaran barang yang lebih bermutu dengan
– mengurangkan kadar pengangguran kaedah yang paling cekap – menghalang wujudnya
monopoli oleh firma di pasaran – peniaga tempatan
(c) IKS membantu dalam meningkatkan sektor pertanian menumpukan perhatian dalam usaha penyelidikan dan
dan perikanan – IKS memerlukan bahan mentah pembangunan
untuk menghasilkan produk – hasil laut, misalnya
ikan, udang, dan sotong – hasil pertanian, misalnya, (b) mewujudkan peluang pekerjaan – pelabur asing akan
ubi kayu, pisang, jagung, dan keladi – hasil hutan membina kilang atau syarikat di negara kita – belia-
seperti sarang burung, rotan, mengkuang, dan buluh belia lepasan sekolah sememangnya dahaga akan
– menjadi rebutan pengusaha IKS untuk memasarkan pekerjaan – mengurangkan kadar pengangguran
hasil sara diri penduduk kampung – membasmi kadar dalam kalangan anak muda – mengurangkan gejala
kemiskinan sosial dan jenayah

(d) meningkatkan sektor pelancongan di negara kita – (c) menambah pendapatan negara – dahulu, bahan mentah
Malaysia mempunyai kepelbagaian dari segi kesenian dieksport ke negara-negara maju dengan harga yang
dan kebudayaan – menarik kedatangan pelancong lebih rendah untuk diproses menjadi barangan siap
– pelbagai kraf tangan yang unik dan menarik – dan dijual semula dengan harga yang tinggi – kini,
contohnya, barangan tembikar, ukiran, labu sayung, banyak barangan import digantikan dengan barangan
songket, tikar, dan batik – menonjolkan identiti negara tempatan – mengurangkan pengaliran wang ke luar
– meningkatkan ekonomi dan imej negara negara

(e) mengurangkan import barangan pengguna – IKS (d) pemangkin pembangunan negara – pembangunan
banyak menawarkan barangan yang bermutu kepada infrastruktur negara – kemudahan asas yang sempurna
pengguna pada harga yang lebih rendah berbanding amat penting dalam mempergiat pembangunan
dengan syarikat besar lain yang menawarkan perindustrian – pelabur-pelabur asing akan
harga barangan yang lebih tinggi – mengurangkan menyediakan kemudahan yang pelbagai dan kediaman
kebergantungan negara terhadap barangan import kepada para pekerjanya – misalnya, kemudahan
– mengelakkan aliran keluar mata wang negara – tempat tinggal, elektrik, air, dan pengangkutan –
menjimatkan pertukaran mata wang asing meningkatkan taraf hidup sosial masyarakat

Penutup: (e) pelaburan asing membolehkan pemindahan teknologi
industri kecil dan sederhana (IKS) banyak memberikan moden serta kepakaran ke negara kita yang sedang
kebaikan dari segi ekonomi dan sosial penduduk setempat membangun dengan pesat – pelabur-pelabur asing
– diperluas ke kawasan pedalaman – rakyat dapat membawa bersama-sama teknologi dan sistem
menikmati pembangunan negara – masalah kemiskinan pengurusan moden serta tenaga profesional yang
dapat diatasi – tidak lagi bergantung pada subsidi dan pakar dan produktif – melaksanakan pelbagai program
bantuan kewangan daripada kerajaan untuk melatih buruh tempatan demi mengembangkan
pengetahuan kepakaran pekerja

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 46

Penutup: Bahasa Melayu SPM  Jawapan 
negara yang aman memberikan keyakinan kepada
pelabur asing untuk melabur dan berniaga di negara kita Penutup:
– pelaburan mereka selamat – keuntungan dapat dijana filem sejarah perlu diperbanyak – bantuan kewangan
– rakyat tempatan turut mendapat keuntungan – taraf kepada pengusaha-pengusaha filem sejarah – rakyat perlu
ekonomi negara dapat ditingkatkan memberikan sokongan dengan menyokong filem sejarah –
generasi muda perlu diberikan kesedaran tentang sejarah
Soalan 5 – jika dilupakan, sejarah akan berulang

Format: Umum (Perbincangan) Kertas 2

Kehendak soalan Soalan 1 : Rumusan
(i) Calon dikehendaki membincangkan peranan filem-
Kehendak Soalan
filem berunsurkan sejarah bagi memupuk semangat (i) Calon dikehendaki menulis satu rumusan tentang
patriotisme dalam kalangan penonton.
(ii) Karangan calon mestilah mengandungi pendahuluan, kebaikan-kebaikan teknologi hijau.
isi-isi, dan penutup. (ii) Fokus pertama soalan ialah kebaikan-kebaikan

Cadangan Jawapan teknologi hijau.
Fokus pertama ini merupakan isi-isi tersurat yang
Pendahuluan:
kini, kebanyakan filem berunsurkan hiburan dan komedi terdapat dalam petikan.
lebih banyak ditayangkan – sebahagian besar dibawa (iii) Fokus kedua soalan ialah kesan-kesan penyalahgunaan
masuk dari negara luar – tidak sesuai dengan budaya
masyarakat setempat – penggiat-penggiat filem perlu teknologi moden kini.
memperbanyak filem yang berunsurkan sejarah – memupuk Fokus kedua ini merupakan isi-isi tersirat yang tidak
semangat patriotisme
terdapat langsung dalam petikan.
Isi-Isi: Calon dikehendaki memberikan jawapan berdasarkan
(a) filem-filem sejarah mendedahkan masyarakat kepada
idea sendiri yang relevan.
kisah perjuangan menentang penjajah – contohnya,
filem Sarjan Hassan, Leftenan Adnan, Pasir Salak, Pendahuluan [2 markah]
Bukit Kepong, dan sebagainya – masih banyak karya • Rumusan membincangkan manfaat-manfaat teknologi
sejarah yang boleh difilemkan – masyarakat lebih
gemar menonton daripada membaca hijau dan kesan-kesan penyalahgunaan teknologi
(b) menyedarkan generasi kini tentang perjuangan moden kini. [2m]
generasi masa silam menentang penjajah – sanggup • Petikan membincangkan faedah-faedah penggunaan
menggadai nyawa – berkorban harta benda untuk teknologi hijau kepada kehidupan di negara ini. [2m]
kemerdekaan negara – demi generasi akan datang
agar hidup aman tanpa dijajah Isi-isi tersurat – Kebaikan-kebaikan teknologi hijau
(c) menjadi pengajaran tentang kehidupan zaman [4 – 12 markah]
penjajah – kebebasan yang terhad – ekonomi negara 1. Selamat digunakan untuk semua hidupan.
dieksploitasi untuk kepentingan penjajah – rakyat 2. Bersifat mesra alam.
hidup menderita – kemiskinan dan kebuluran – rakyat 3. Teknologi ini lebih cekap kerana boleh menjana tenaga
sentiasa hidup dalam ketakutan
(d) memaparkan sejarah negara – menceritakan dalam pelbagai keadaan dengan kos yang murah,
keganasan tentera Jepun dan pengganas komunis selamat, dan mesra pengguna.
telah membunuh ramai orang yang tidak bersalah 4. Teknologi hijau dapat membantu untuk memulihara dan
– perjuangan politik menuntut kemerdekaan meminimumkan kesan negatif kepada alam sekitar.
– pencapaian negara menjadi kebanggaan – 5. Kesan buruk terhadap alam sekitar dapat dikurangkan.
mengekalkan kemerdekaan negara 6. Teknologi hijau dapat meningkatkan dan melindungi
(e) filem-filem sejarah mampu membangkitkan semangat ekosistem alam semula jadi.
patriotisme – sedar akan kepentingan semangat 7. Teknologi hijau dapat mengurangkan kos operasi,
sayang akan negara – tidak mahu negara dijajah meningkatkan nilai aset, dan keuntungan.
semula – inginkan kebebasan hidup dan jaminan 8. Teknologi hijau dapat meningkatkan kualiti udara dan
keselamatan sepanjang masa bunyi.

Isi-isi tersirat – Kesan-kesan penyalahgunaan teknologi
moden kini [4 – 12 markah]
1. Pencemaran alam sekitar yang berleluasa.
2. Kualiti kesihatan manusia terancam oleh kesan-kesan

pencemaran sisa teknologi.

J – 47 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan Bonda sering menasihati 'saya' agar sentiasa
memelihara bahasa ibunda dan agama.
3. Kadar pengangguran meningkat akibat tenaga kerja [Pengajaran lain yang relevan boleh diterima]
manusia diambil alih oleh teknologi.
Soalan 2(c) – Petikan Prosa Tradisional
[Isi tersirat yang lain boleh diterima jika relevan] (i) Titah Duli Yang Dipertuan kepada Tun Perak:

Penutup [2 markah] • tinggal di Melaka
Kesimpulannya, penggunaan teknologi hijau perlu • melantik Tun Perak sebagai bentara
dikembangkan supaya pencemaran alam dapat diatasi dan
pengeluaran sesuatu produk dapat ditingkatkan. (ii) Tindakan sultan setelah mendengar aduan seorang
orang Kelang yang menyatakan dirinya dianiayai oleh
Soalan 2 : Pemahaman Tun Perak:
Soalan 2(a) – Petikan Umum • memberikan titah kepada bentara Seri Amerta dan
(i) Maksud rangkai kata impak positif terhadap alam menyuruh memberitahu kepada Tun Perak
• membawa orang tersebut kepada Tun Perak
sekitar ialah implikasi/ kesan yang baik kepada • menanyakan tentang apa yang berlaku
persekitaran atau dunia sekeliling. [2m]
(iii) Faktor-faktor berlakunya peperangan pada zaman
(ii) Usaha-usaha untuk memajukan teknologi hijau dahulu, mahupun zaman sekarang:
di negara ini: • peluasan kawasan jajahan
• Dasar Teknologi Hijau Negara dilancarkan pada Julai • penyebaran agama
2009 yang bertujuan untuk memacu pertumbuhan • mengaut hasil bumi sesebuah negara
ekonomi negara dan pembangunan yang mampan. • menguji kekuatan senjata dan tentera
• Kerajaan menyediakan dana sebanyak RM20 juta [Jawapan lain yang relevan boleh diterima]
untuk memperhebat usaha memupuk kesedaran
rakyat mengenai perlunya menghijaukan kawasan Soalan 2(d) – Puisi Moden
dan mengamalkan budaya hidup yang mesra alam. (i) Pesanan penyajak kepada mahasiswi di universiti

(iii) Cara-cara untuk memastikan kelestarian alam sekitar berdasarkan perenggan terakhir sajak:
ini terus terpelihara: • kebijaksanaan menyesuaikan diri di kampus
• sistem pelupusan sampah yang sistematik • jangan gagal dan pulang dengan kekecewaan
• pembudayaan amalan kitar semula
• tindakan tegas kepada pembalak haram (ii) Cabaran-cabaran mahasiswa dan mahasiswi
• perancangan yang teliti terhadap pembangunan di universiti untuk berjaya:
tanah untuk pertanian, penempatan, dan • tinggal berjauhan daripada keluarga
perbandaran • subjek yang sukar
[Jawapan lain yang relevan boleh diterima] • masalah kewangan
• pengaruh rakan sebaya yang negatif
Soalan 2(b) – Petikan Prosa Moden [Jawapan lain yang relevan boleh diterima]
(i) Sikap penjajah yang menyebabkan negara kita berlaku
(iii) Dua persoalan yang terdapat dalam sajak:
pertelingkahan dan rusuhan: • Persoalan perbezaan suasana pendidikan di
• Penjajah menyemaikan perasaan perkauman melalui sekolah dengan di universiti. Pelajar-pelajar baharu
masih tidak mengetahui cara pembelajaran dan
sistem pecah dan perintah. persekitaran di universiti.
• Penjajah mewujudkan ketidakpuasan hati kaum- • Persoalan pelbagai dugaan yang terpaksa dihadapi
oleh para pelajar. Mereka perlu bijak menyesuaikan
kaum melalui pengagihan sumber ekonomi yang diri di tempat yang baharu dan sentiasa berwaspada.
tidak seimbang.
Soalan 3 Pengetahuan dan Kemahiran Bahasa
(ii) Langkah yang harus diambil untuk mengelakkan Soalan 3(a)
permusuhan dan persengketaan daripada berlaku: (i) Kanak-kanak itu menangis lalu merangkak ke arah
• saling menghormati antara satu sama lain
• amalan kunjung-mengunjungi tanpa mengira kaum ibunya.
dan bangsa
• memupuk semangat perpaduan dalam kalangan (ii) Beberapa orang kelihatan menyusur di tepi pantai
rakyat pelbagai kaum sambil menjala ikan dan udang.
• tindakan tegas kepada individu yang mencetuskan
huru-hara. (iii) Semasa latihan lasak, semua peserta berjaya untuk
[Jawapan lain yang relevan boleh diterima] memanjat tembok yang tinggi tersebut.

(iii) Satu pengajaran yang terdapat dalam petikan: (iv) Lelaki yang cacat itu mengengsot ke meja untuk
• Kita hendaklah berprasangka baik bagi mengelakkan mengambil makanan.
sebarang tragedi. Prasangka buruk antara satu
sama lain telah menyebabkan berlakunya huru-hara (v) Tangga dan tiang rumah usang itu telah dilingkari oleh
di negara ini. pokok-pokok menjalar.

Satu pengajaran lain daripada keseluruhan cerpen (vi) Ibu membunuh beberapa ekor lipas yang merayap di
yang tidak terdapat dalam petikan: ruang dapur.
• Kita hendaklah mempunyai semangat patriotisme.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 48

Soalan 3(b) Bahasa Melayu SPM  Jawapan 
(i) • Ibu menonton televisyen di ruang tamu.
• Adik menonton elevisyen di ruang tamu. Koperal Yaakub menceritakan tentang peristiwa kejam
pembunuhan Leftenan Adnan oleh tentera Jepun kepada
(ii) • Taman perumahan itu dilanda banjr. penduduk kampung. Leftenan Adnan digantung pada pokok
• Hujan lebat turun tidak henti-henti. ceri dan ditikam bertubi-tubi oleh bayonet tentera Jepun.

(iii) • Penduduk kampung berkumpul di hadapan balai raya. Selain itu, teknik imbas muka, contohnya, Adnan
• Penduduk kampung membersihkan persekitaran secara ingin menjadi seorang askar semasa dia berbual-
bual dengan Mamat. Beliau ingin menjaga negara dan
gotong-royong. menembak musuh-musuh yang datang.

Soalan 3(c) Di Sebalik Dinara
(i) Kesalahan ejaan: penyeludopan – penyeludupan • teknik imbas kembali
Kesalahan dari segi imbuhan: kekurangan – • Azraai mengingat kembali peristiwa 25 tahun yang lalu

berkurangan apabila keluarganya mengambil Farisha sebagai anak
(ii) Kesalahan ejaan: brusor-brusor – brosur-brosur angkat
Kesalahan dari segi imbuhan: pengeluaran – keluaran • teknik dialog
(iii) Kesalahan ejaan: ditanda tangani – ditandatangani • perbualan antara Arqam dan Farisha dan Khairul
Kesalahan dari segi imbuhan: beredar – diedarkan Anwar dengan Karl

Soalan 3(d) Teknik plot yang terdapat dalam novel Di Sebalik Dinara
(i) Kesalahan penggunaan kata atau istilah: suram – ialah teknik imbas kembali. Azraai mengingat kembali
peristiwa 25 tahun yang lalu apabila keluarganya
luntur mengambil Farisha sebagai anak angkat. Anak angkat ini
Kesalahan tatabahasa: di dalam – dalam diambil daripada seorang lelaki India berambut hitam dan
(ii) Kesalahan penggunaan kata atau istilah: Program- seorang lagi yang berketurunan Caucasian.

program – Kerja-kerja/ Aktiviti-aktiviti Selain itu, terdapat juga teknik dialog, iaitu perbualan
Kesalahan tatabahasa: mini stadium – stadium mini antara Farisha dengan Arqam di dalam pesawat dan di
(iii) Kesalahan penggunaan kata atau istilah: kesenangan Hotel Renaissance. Begitu juga dengan perbualan antara
Khairul Anwar dengan Karl yang membongkarkan kisah
– kesejahteraan/ kedamaian silam Khairul Anwar.
Kesalahan tatabahasa: lain-lain kaum – kaum-kaum
Jendela Menghadap Jalan
lain • teknik pemerian
• pengarang menceritakan sikap Seman yang kaki judi
Soalan 3(e)
(i) Sikap Arman bagai kacang lupakan kulit kerana dia dan pemabuk
• sering melakukan keganasan rumah tangga
tidak pernah menziarahi keluarga angkat yang pernah • teknik dialog
menjaganya dengan penuh kasih sayang. • Lili berbual-bual dengan Kak Hamimah tentang
(ii) Pertukaran pengarah pendidikan itu dari Putrajaya ke
negeri kelahirannya diibaratkan seperti sirih pulang ke bantuan yang boleh dilakukan bagi menyelesaikan
gagang. masalah Che Jah
(iii) Encik Hamzah pening dengan kerenah anak-anak
muridnya kerana banyak udang banyak garam, banyak Teknik penceritaan yang terdapat dalam novel Jendela
orang banyak ragam. Menghadap Jalan ialah teknik pemerian, misalnya
pengarang menceritakan sikap Seman, iaitu suami Che
Soalan 4 : Novel Jah yang kaki judi dan pemabuk. Dia sering melakukan
Soalan 4(a) keganasan rumah tangga. Dia bersikap baran dan memukul
Che Jah sesuka hati.
Leftenan Adnan Wira Bangsa
• teknik imbas kembali Selain itu, terdapat juga teknik dialog, contohnya Lili
• Koperal Yaakub menceritakan tentang peristiwa berbual dengan Kak Hamimah tentang bantuan yang boleh
diberikan kepada Che Jah untuk menyelesaikan masalah
kejam pembunuhan Leftenan Adnan di Bukit Candu, keganasan rumah tangga yang dialami. Perbualan ini
Singapura kepada penduduk kampung berlaku semasa Kak Hamimah datang ke rumah datuk Lili
• mayat beliau digantung di pokok ceri dan ditikam untuk berubat.
bertubi-tubi
• teknik imbas muka Pantai Kasih
• semasa berbual-bual dengan Mamat, Adnan • teknik dialog
memberitahu bahawa dia ingin menjadi askar demi • perbualan antara Doktor Raiha dan Doktor Sadiz
memperjuangkan kemerdekaan negara
tentang anak dalam kandungan Doktor Raiha yang
Teknik penceritaan yang terdapat dalam novel Leftenan cacat
Adnan Wira Bangsa ialah imbas kembali, contohnya • beliau mahu kandungan itu digugurkan

J – 49 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan Bimasakti Menari

• teknik imbas kembali • teknik monolog dalaman
• Doktor Raiha teringat zaman persekolahannya • Nurul Hafsa menyatakan kekesalannya
• keinginan melihat banyak kelip-kelip di Kampung
bersama-sama Felicia
• Felicia sering diejek kerana status kelahirannya Kuantan gagal
• Dia hanya melihat enam ekor kelip-kelip sahaja
Teknik penceritaan yang terdapat dalam novel Pantai Kasih
ialah teknik dialog, contohnya perbualan antara Doktor • teknik saspens
Raiha dan Doktor Sadiz. Doktor Sadiz mahu anak dalam • Nuruf Hafsa tertanya-tanya apabila melihat tiga orang
kandungan Doktor Raiha digugurkan kerana anak tersebut
cacat. lelaki yang memotong rumput di kawasan rumahnya,
sedangkan lalang masih tinggi
Selain itu, teknik imbas kembali, misalnya, Doktor • kehadiran tiga orang lelaki pemotong rumput itu
Raiha teringat akan zaman persekolahannya di sekolah mencurigakan
rendah bersama-sama Felicia. Felicia sering diejek kerana
status kelahirannya yang diragukan kerana gaya hidup Teknik penceritaan dalam novel Bimasakti Menari ialah
bebas yang dilakukan oleh ibunya. monolog dalaman. Contohnya, Nurul Hafsa menyatakan
perasaan kesal kerana keinginannya untuk melihat banyak
Songket Berbenang Emas kelip-kelip di Kampung Kuantan tidak kesampaian. Dia
• teknik saspens hanya melihat enam ekor kelip-kelip sahaja.
• banjir yang berlaku menyebabkan rumah Embong
Selain itu, teknik saspens, contohnya Nurul Hafsa
hampir tenggelam tertanya-tanya apabila melihat tiga orang lelaki yang
• bot penyelamat masih belum sampai memotong rumput di tepi jalan berhampiran rumahnya
• timbul tanda tanya akan keselamatan Nek Kiah dan sejak kebelakangan ini. Perkara yang menjadi keraguannya
ialah lalang masih meninggi. Kehadiran ketiga-tiga lelaki
Embong yang memotong rumput itu menjadi tanda tanya.
• teknik dialog
• perbualan antara Dahlia dengan Melati Silir Daksina
• Dahlia meminta adiknya membeli susu tepung di kedai • teknik imbas kembali
• Haiqal teringat akan peristiwa yang dia nyaris
Tauke Lim
terlanggar seorang budak
Teknik penceritaan yang terdapat dalam novel Songket
Berbenang Emas ialah teknik saspens, contohnya banjir • teknik kejutan
yang berlaku menyebabkan rumah Embong hampir • Haiqal terkejut melihat umi, walid, dan adik tirinya hadir
tenggelam, sedangkan bot penyelamat masih belum tiba.
Keselamatan Nek Kiah dan Embong menjadi tanda tanya pada hari persembahan tarian zapin, sedangkan umi
sekiranya air tersebut menenggelamkan rumah kayu melarang penglibatannya
tersebut.
Teknik penceritaan yang terdapat dalam novel Silir Daksina
Selain itu, teknik dialog, contohnya perbualan Dahlia ialah imbas kembali, contohnya, Haiqal teringat akan
dengan adiknya, Melati. Dahlia meminta adiknya membeli peristiwa yang dia nyaris terlanggar seorang budak.
susu tepung di kedai Tauke Lim secara hutang.
Selain itu, terdapat juga teknik kejutan, contohnya
Tirani Haiqal terkejut melihat umi, walid, dan adik tirinya hadir
• teknik imbas kembali pada malam persembahan tarian zapin, walaupun sebelum
• Waheeda teringat kata-kata ayahnya semasa dalam ini umi melarang penyertaannya.

perjalanan ke banglo mewah Pak Cik Aziz Soalan 4(b)
• insan tanpa kejayaan umpama mati sebelum ajal
• teknik imbas muka Leftenan Adnan Wira Bangsa dan Tirani
• Waheeda membayangkan kemesraan kakitangan
Leftenan Adnan Wira Tirani
Chalet Tajau Emas yang sedang belajar menganyam Bangsa
kelongsong ketupat
• keberanian • kasih sayang
Teknik penceritaan yang terdapat dalam novel Tirani ialah • Leftenan Adnan seorang • Fadhil dan Raidah amat
teknik imbas kembali. Waheeda teringat akan kata-kata
ayahnya semasa dalam perjalanan ke banglo mewah Pak yang berani menyayangi anak-anak
Cik Aziz. Ayahnya berkata bahawa insan tanpa kejayaan • beliau bersama-sama mereka, iaitu Ghazi dan
umpama mati sebelum ajal. Waheeda
rakan tidak mahu • mereka amat berharap
Selain itu, terdapat juga teknik imbas muka. menyerah kalah dan pembedahan muka dan
Waheeda membayangkan hubungan kemesraan sesama berjuang hingga
kakitangan Chalet Tajau Emas yang sedang belajar
menganyam kelongsong ketupat daripada ibunya.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 50

titisan darah terakhir hidup Waheeda berjaya. Bahasa Melayu SPM  Jawapan 

• cinta akan negara • kesabaran dan berjaya menggodam sistem komputer yang cuba
• Leftenan Adnan memilih • Waheeda bersabar menggagalkan projek mereka. Seterusnya, nilai kegigihan,
iaitu Marilyn@Medina seorang yang gigih dalam
untuk menjadi tentera dengan sikap suaminya meneruskan kehidupannya, walaupun dia dianggap tidak
berbanding seorang guru yang panas baran siuman. Dia juga gigih dalam ciptaannya untuk menyaingi
• beliau melepaskan dan menuduhnya Karl dalam bidang sains.
jawatan sebagai guru mengadakan hubungan
pelatih kerana ingin sulit dengan lelaki lain Nilai murni yang terdapat dalam novel Silir Daksina
menceburi bidang ialah nilai ketabahan. Abdullah bin Kayan seorang yang
ketenteraan tabah dan berusaha untuk menghidupkan tarian zapin
kembali. Seterusnya, nilai kesopanan iaitu, semasa Ai
Nilai murni yang terdapat dalam novel Leftenan Adnan Wira Ling dan Ratna mula berkenalan dengan Haiqal, mereka
Bangsa ialah keberanian. Leftenan Adnan seorang yang melayannya dengan baik dan berbudi bahasa.
berani. Beliau bersama-sama rakan tidak mahu menyerah
kalah dan berjuang hingga titisan darah terakhir. Selain Pantai Kasih dan Bimasakti Menari
itu, terdapat juga nilai cinta akan negara. Leftenan Adnan
memilih untuk menjadi tentera berbanding dengan seorang Novel Pantai Kasih Novel Bimasakti Menari
guru. Beliau melepaskan jawatan sebagai guru pelatih
kerana ingin menceburi bidang ketenteraan. • kasih sayang • bekerjasama
• Doktor Raiha • Taufik, Nurul Hafsa dan
Nilai murni yang terdapat dalam novel Tirani ialah
kasih sayang. Fadhil dan Raidah amat menyayangi membesarkan Rahayu Budiman bekerjasama
anak-anak mereka, iaitu Ghazi dan Waheeda. Mereka dengan penuh kasih dalam menyiapkan
amat berharap pembedahan muka dan hidup Waheeda sayang laporan tentang kawasan
berjaya. Seterusnya, nilai kesabaran, iaitu Waheeda • dia tidak sanggup simpan Sungai Langit
bersabar dengan sikap suaminya yang panas baran dan berpisah dengan Gelap, Kuala Selangor
menuduhnya mengadakan hubungan sulit dengan lelaki anaknya yang dihantar untuk dibentangkan
lain. ke Pusat Rawatan kepada Menteri Besar
kanak-kanak Sindrom
Di Sebalik Dinara dan Silir Daksina Down • hormat-menghormati
antara satu sama lain
Di Sebalik Dinara Silir Daksina • bantu-membantu
• Doktor Raiha dan Doktor • Muhammad Taufik tetap
• kebijaksanaan • ketabahan menghormati Nurul Hafsa
• Farisha seorang gadis • Abdullah bin Kayan Alex saling membantu sebagai tetamu walaupun
melakukan pembedahan dia masih marah kerana
yang bijak seorang yang tabah Doktor Uwang yang tindakannya yang
• dia berpengetahuan luas dan berusaha untuk kritikal kerana terlibat mengepung sebahagian
menghidupkan tarian dalam kemalangan sungai di Kampung
dalam bidang komputer zapin kembali Kuantan
• berjaya menggodam
• kesopanan Nilai murni yang terdapat dalam novel Pantai Kasih ialah
sistem komputer yang • semasa Ai Ling dan kasih sayang, iaitu Doktor Raiha membesarkan Rahayu
cuba menggagalkan dengan penuh kasih sayang. Dia tidak sanggup berpisah
projek mereka Ratna mula berkenalan dengan anaknya yang dihantar ke Pusat Rawatan kanak-
dengan Haiqal, mereka kanak Sindrom Down. Seterusnya, nilai bantu-membantu,
• kegigihan melayannya dengan baik iaitu Doktor Raiha dan Doktor Alex saling membantu dalam
• Marilyn@Medina dan berbudi bahasa melakukan pembedahan Doktor Uwang yang kritikal kerana
terlibat dalam kemalangan.
seorang yang gigih
dalam meneruskan Nilai murni yang terdapat dalam novel Bimasakti
kehidupannya, walaupun Menari ialah bekerjasama, iaitu Taufik, Nurul Hafsa, dan
dia dianggap tidak Budiman bekerjasama dalam menyiapkan laporan tentang
siuman kawasan simpan Sungai Langit Gelap, Kuala Selangor
• dia juga gigih dalam untuk dibentangkan kepada Menteri Besar. Selain itu, nilai
ciptaannya untuk hormati-menghormati antara satu sama lain. Muhammad
menyaingi Karl dalam Taufik tetap menghormati Nurul Hafsa sebagai tetamu
bidang sains walaupun dia masih marah akan tindakannya yang
mengepung sebahagian sungai di Kampung Kuantan.
Nilai murni yang terdapat dalam novel Di Sebalik Dinara
ialah nilai kebijaksanaan. Farisha seorang gadis yang
bijak. Dia berpengetahuan luas dalam bidang komputer

J – 51 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan

Jendela Menghadap Jalan dan Songket Berbenang Cadangan Jawapan
Emas
Pendahuluan:
Jendela Menghadap Jalan Songket Bebenang Emas nilai-nilai murni ialah amalan baik seperti hormat-
menghormati, bekerjasama, kasih sayang, sopan santun,
• bantu-membantu • bantu-membantu dan bertolak ansur – dipupuk sejak kecil – peranan ibu
bapa, pihak sekolah, dan masyarakat – amalan ini menjadi
• Lily dan Kak Mimah • Haji Sulaiman membantu budaya dalam kehidupan

membantu Che Jah keluarga Dahlia Isi-Isi:
(a) memupuk perpaduan dalam kalangan murid –
dalam menyelesaikan menyelesaikan masalah
tidak bergaduh sesama rakan di sekolah – sikap
masalah rumah tangga emak Dahlia yang menghormati rakan menyebabkan diri disenangi dan
disegani – banyak mempunyai rakan dan mudah untuk
yang dihadapinya mengalami tekanan mendapatkan pertolongan

• keinsafan perasaan (b) nilai murni seperti kasih sayang dan cinta akan negara
mampu menghindari gejala vandalisme – merosakkan
• Rafiq dan Haziq insaf • bertanggungjawab harta awam seperti telefon awam, menconteng pondok
perhentian bas, dan merosakkan taman permainan
atas kesalahan yang • Haji Sulaiman selaku kanak-kanak

dilakukannya seperti ketua kampung (c) melahirkan murid cemerlang dalam bidang akademik
dan kokurikulum – murid yang mengamalkan nilai
mencuri dan terlibat bertanggungjawab murni tidak akan ponteng sekolah – mengutamakan
disiplin dan rajin belajar – membuat latihan sekolah
dengan penagihan dadah menyuruh penduduk dan menyiapkan kerja rumah – menjadi harapan guru
dan ibu bapa
kampung membina
Penutup:
rumah Embong yang nilai-nilai murni perlu diamalkan oleh semua murid – teras
kepada kesejahteraan di sekolah dan masyarakat – remaja
roboh akibat banjir berakhlak mulia aset negara – mampu untuk menghindari
mereka daripada gejala sosial yang mendatangkan
Nilai murni yang terdapat dalam novel Jendela Menghadap kesusahan kepada masyarakat – remaja harapan bangsa,
Jalan ialah bantu-membantu, iaitu Lily dan Kak Mimah pemudi tiang negara
membantu Che Jah dalam menyelesaikan masalah rumah
tangga yang dihadapinya. Selain itu, nilai keinsafan, iaitu Bahagian B
Rafiq dan Haziq insaf atas kesalahan yang dilakukannya
seperti mencuri dan terlibat dengan penagihan dadah. Soalan 1

Nilai murni yang terdapat dalam novel Songket Format: Umum (Perbincangan)
Berbenang Emas ialah bantu-membantu, iaitu Haji
Sulaiman membantu keluarga Dahlia menyelesaikan Kehendak Soalan
masalah emak Dahlia yang mengalami tekanan perasaan. (i) Calon dikehendaki membincangkan faedah penglibatan
Seterusnya, nilai bertanggungjawab yang ditonjolkan
oleh watak Haji Sulaiman. Selaku ketua kampung, beliau murid dalam aktiviti unit beruniform, iaitu dapat
bertanggungjawab untuk menyuruh penduduk kampung membentuk disiplin murid.
membina rumah Embong yang roboh akibat banjir.
(ii) Idea-idea yang dihuraikan mestilah menjurus kepada
KERTAS MODEL SPM 8 pembentukan disiplin murid. Idea-idea yang tidak ada
kaitan dengan pembentukan disiplin murid adalah tidak
Kertas 1 tepat.

Bahagian A Cadangan Jawapan

Kehendak Soalan Pendahuluan:
(i) Calon hendaklah menghuraikan pendapat tentang setiap murid diwajibkan supaya menyertai satu unit
beruniform – pengakap, bulan sabit merah, kadet remaja
kepentingan memupuk nilai murni dalam kalangan sekolah, kadet polis, dan sebagainya – kebebasan murid
murid. untuk memilih unit beruniform mengikut kesukaan masing-
(ii) Calon hendaklah menjawab berdasarkan idea-idea masing
yang diberikan dalam bahan rangsangan, iaitu:
• Memupuk perpaduan Isi-Isi:
• Mengelakkan vandalisme (a) unit beruniform melatih murid supaya berdisiplin –
• Melahirkan murid cemerlang dalam akademik dan
melalui latihan kawad kaki dan aktiviti lain di luar bilik
kokurikulum darjah – melatih murid mengurus masa, mengikut
(iii) Idea-idea tambahan yang diberikan oleh calon boleh peraturan, dan bekerjasama – disiplin diri kunci
kejayaan
diterima.
(iv) Jika calon menulis huraian lebih daripada 250 patah

perkataan, karangan calon akan diperiksa seperti
biasa.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 52

(b) melahirkan murid yang bijak menguruskan masa – Bahasa Melayu SPM  Jawapan 
ketetapan masa dalam melakukan sesuatu perkara
adalah peraturan utama dalam sebarang aktiviti unit (b) anak-anak boleh bekerja sambilan semasa cuti
beruniform – disiplin dalam menguruskan masa adalah semester – gaji yang diperoleh diberikan kepada ibu
faktor utama kejayaan atau bapa – mencari wang perbelanjaan sendiri –
tidak meminta atau bergantung kepada ibu bapa –
(c) patuh akan arahan ketua – setiap ahli akan mendengar menggunakan wang tersebut untuk membayar yuran
arahan guru atau ketua dalam menjalankan sesuatu pengajian atau membeli barang-barang keperluan
aktiviti – ketua yang dilantik akan memastikan setiap
orang bawahannya berdisiplin dan melakukan tugas (c) mengamalkan amalan berjimat cermat – tidak boros
yang diberikan dengan jujur dan amanah dalam perbelanjaan persekolahan – mengutamakan
barang-barang keperluan berbanding dengan barangan
(d) aktiviti lasak memerlukan disiplin yang tinggi bagi kehendak – menyimpan wang lebihan untuk kegunaan
mengelakkan sebarang kemalangan – aktiviti lasak lain
yang sering dilakukan oleh unit beruniform ialah kawad
kaki, mendaki gunung, dan sebagainya – berdisiplin (d) mengamalkan langkah-langkah penjimatan elektrik –
dalam mematuhi peraturan dan arahan dari semasa ke mengurangkan bayaran bil elektrik – tidak menonton
semasa televisyen hingga larut malam – tidak membazir air
atau mengurangkan penggunaan telefon
(e) melatih murid supaya pelajar bijak mengurus diri
sendiri – tidak bergantung pada orang lain – aktiviti (e) menjaga kesihatan diri dan keluarga – mengutamakan
perkhemahan kebiasaannya dilakukan di lokasi-lokasi kebersihan tempat kediaman – ahli keluarga sentiasa
yang jauh dari sekolah – di hutan lipur atau di tepi sihat – mengurangkan kos perubatan – wang boleh
pantai – berjauhan dari keluarga – melatih murid digunakan untuk perkara lain
berdisiplin dalam mengurus kehidupan
Penutup:
Penutup: pengurusan kewangan keluarga yang bijak menjamin
galakan dan sokongan daripada pelbagai pihak agar murid kebahagiaan rumah tangga – tidak menghadapi bebanan
menyertai unit beruniform – murid yang enggan menyertai kewangan
unit beruniform harus dikenakan tindakan disiplin oleh
guru – orang yang berdisiplin akan menjadi orang yang Soalan 3
berjaya apabila dewasa nanti – disiplin akan membentuk
budi pekerti yang baik Format : Khusus (Rencana)

Soalan 2 Kehendak Soalan
(i) Calon dikehendaki menulis rencana tentang
Format : Umum (Pendapat)
kepentingan warisan budaya yang dimiliki oleh setiap
Kehendak soalan kaum.
(i) Calon dikehendaki menulis karangan tentang langkah- (ii) Idea-idea hendaklah berkaitan dengan kebaikan-
kebaikan mengekalkan warisan pelbagai kaum di
langkah yang boleh dilakukan untuk mengurangkan negara ini.
beban perbelanjaan sesebuah keluarga.
(ii) Calon bebas memberikan idea, namun idea calon Cadangan Jawapan
mestilah langkah-langkah yang melibatkan ahli
keluarga seperti ibu, bapa, dan anak-anak. Pendahuluan:
Malaysia sebuah negara yang unik – memiliki rakyat
Cadangan Jawapan pelbagai kaum – mengamalkan budaya dan kepercayaan
yang pelbagai – diwarisi daripada generasi ke generasi –
Pendahuluan: kini, budaya tersebut semakin terjejas oleh arus kemodenan
ibu bapa bekerja siang dan malam untuk mendapatkan
wang – menyediakan kemudahan asas kepada anak-anak Isi-Isi:
– makan dan minum, pakaian serta pendidikan – berharap (a) keunikan budaya sesuatu kaum merupakan cerminan
agar anak-anak berjaya menjadi insan yang cemerlang
bangsa – kaya dengan warisan dan kesenian –
Isi-Isi: diwarisi turun-temurun – diamalkan dalam berbagai-
(a) anak-anak boleh membantu ibu bapa – ibu bapa yang bagai bentuk – pakaian, tarian, dan kepercayaan
(b) budaya lambang jati diri sesuatu bangsa – sejarah
bekerja sendiri – berniaga di pasar malam, membuka sesuatu bangsa yang panjang akan menghimpunkan
gerai atau warung – meluangkan masa membantu pelbagai budaya yang menarik – bangga akan budaya
ibu bapa selepas pulang dari sekolah – meringankan tersebut
beban ibu bapa – sumber pendapatan bertambah (c) adat dan budaya berperanan untuk mendidik –
mengutamakan kesopanan dan kesusilaan – mengajar
sesuatu kaum supaya berkelakuan baik, adab dalam
berpakaian, dan menghindari kelakuan yang tidak baik

J – 53 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan (d) Malaysia terkenal di serata dunia – kehadiran penonton
dan peminat sukan – mengenali Malaysia dengan lebih
(d) kepelbagaian budaya oleh pelbagai kaum dan etnik dekat – keistimewaan negara ini yang pelbagai bangsa
di negara ini ialah keunikan yang tiada di tempat lain – hidup bersatu padu dan saling menghormati
– rakyat pelbagai kaum hidup dalam suasana yang
aman dan harmoni – bebas mengamalkan budaya dan (e) mewujudkan keakraban antara negara luar – sikap
kepercayaan tersendiri tanpa sebarang sekatan setia kawan menjamin keselamatan yang berterusan
– hubungan dua hala ekonomi, sosial, dan politik
(e) menarik lebih ramai pelancong luar negara untuk dapat dijalinkan – menyumbang kepada pembangunan
melawat ke negara ini – menikmati keistimewaan dan negara
keunikan pelbagai budaya – menjana pendapatan dan
banyak membuka peluang pekerjaan – menyumbang Penutup:
kepada ekonomi dan pembangunan negara kebanyakan negara berlumba-lumba melobi untuk
menganjurkan sukan bertaraf antarabangsa – memberikan
Penutup: pulangan yang lumayan – Malaysia juga akan terus
warisan budaya pelbagai bangsa perlu dikekalkan untuk berusaha untuk menganjurkan sukan bertaraf antarabangsa
generasi akan datang – hindari pengaruh budaya luar demi kepentingan sukan dan pembangunan negara –
yang boleh melunturkan jati diri budaya sendiri – peranan ucapan terima kasih
pelbagai pihak agar budaya ini dikekalkan sepanjang
zaman – tak lapuk dek hujan, tak lekang dek panas Soalan 5

Soalan 4 Format: Umum (Pendapat)

Format : Khusus (Ceramah) Kehendak Soalan
(i) Calon dikehendaki menulis karangan tentang langkah-
Kehendak Soalan
(i) Calon dikehendaki menulis teks ceramah yang langkah untuk menarik minat generasi muda menceburi
bidang penulisan kreatif.
bertajuk “Penganjuran Sukan Antarabangsa Banyak
Manfaatnya”. (ii) Calon bebas memberikan idea, namun perlu berhati-
(ii) Idea-idea hendaklah berkaitan penganjuran sukan hati dengan bidang penulisan yang dimaksudkan, iaitu
antarabangsa yang dilakukan di negara ini, sama penulisan kreatif.
ada pada peringkat serantau atau sukan bertaraf
antarabangsa. Cadangan Jawapan

Cadangan Jawapan Pendahuluan:
penulisan kreatif merujuk novel, skrip drama, cerpen, sajak,
Pendahuluan: dan skrip filem – remaja kini tidak berminat untuk melibatkan
kata alu-aluan – menyatakan tajuk ceramah – Malaysia diri dalam bidang kreatif – mereka lebih mengutamakan
merupakan sebuah negara yang pesat membangun dalam bidang sains dan teknologi – menjamin pekerjaan dan
pelbagai bidang termasuk bidang sukan – Malaysia terlibat pendapatan yang lumayan
dalam pelbagai acara sukan antarabangsa – pernah
menganjurkan banyak temasya sukan yang melibatkan Isi-Isi:
negara lain – Sukan Komanwel, Sukan Sea, sukan (a) memupuk minat membaca karya-karya kreatif sejak
badminton, sukan berbasikal dan sukan bola sepak
kecil – peranan ibu bapa mendedahkan anak-anak
Isi-Isi: dengan cerita-cerita atau karya-karya kreatif – cerita
(a) pembinaan prasarana sukan yang bertaraf kanak-kanak, cerpen, atau novel – banyak membeli
buku-buku kreatif
antarabangsa – banyak stadium, kolam renang,
padang, dan gelanggang dibina untuk perlawanan (b) sering membawa anak-anak ke pesta-pesta buku –
sukan tersebut – kemudahan ini akan digunakan oleh menyediakan peruntukan kewangan bagi anak-anak
atlet negara selepas temasya sukan tersebut selesai – membeli komik atau novel – membiasakan anak-anak
mutu sukan negara akan bertambah baik membaca bahan-bahan kreatif pada waktu terluang
(b) melahirkan ramai atlet tempatan yang bertaraf dunia –
memiliki kemahiran-kemahiran yang setanding dengan (c) mata pelajaran kesusasteraan diajar di sekolah rendah
atlet luar negara – mampu untuk bersaing dan menjuarai dan menengah – mendedahkan murid-murid dengan
acara yang dipertandingkan – mengharumkan nama bahan-bahan sastera – pihak sekolah mengadakan
negara – misalnya, Datuk Lee Chong Wei, Datuk Nicol pertandingan mengarang sajak, cerpen, atau skrip
Ann David, dan lain-lain lagi drama – memberikan hadiah dan ganjaran
(c) kehadiran penyokong-penyokong dan peminat sukan
– menjana pendapatan negara – sektor perhotelan (d) peranan pihak swasta – menganjurkan pertandingan
akan meraih keuntungan yang besar – gedung- menulis cerita kanak-kanak atau mengarang novel
gedung perniagaan dan premis-premis makanan akan – menggalakkan penyertaan penulis-penulis muda –
berkembang maju hadiah berupa wang tunai yang lumayan

(e) penerbit-penerbit buku mengadakan pesta atau karnival
buku – pelbagai tawaran dan promosi yang menarik –
harga yang murah – memberikan sumbangan buku-
buku kepada perpustakaan awam dan perpustakaan
di sekolah

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 54

Penutup: Bahasa Melayu SPM  Jawapan 
generasi muda hendaklah mengambil peluang untuk
mencuba bakat dan kemahiran mengarang – pasaran buku 4. Tidak mudah terpedaya dengan iklan dan promosi.
kreatif terbuka luas – minat membaca dalam kalangan
peminat-peminat novel semakin bertambah – skrip-skrip 5. Membuat kajian tentang keberkesanan makanan
yang berkualiti tinggi mampu untuk menembusi pasaran kesihatan tambahan sebelum mengambilnya.
antarabangsa – ramai penulis luar negara telah berjaya –
mendapat ganjaran yang lumayan – hendak seribu daya, [Isi tersirat yang lain boleh diterima jika relevan]
tidak hendak seribu dalih
Penutup [2 markah]
Kertas 2 Kesimpulannya, setiap pengguna harus berhati-hati
mengambil makanan kesihatan tambahan supaya tidak
Soalan 1 : Rumusan memudaratkan kesihatan diri sendiri.

Kehendak Soalan Soalan 2 : Pemahaman
(i) Calon ditugaskan untuk menulis satu rumusan tentang Soalan 2(a) – Petikan Umum
(i) Maksud maksud rangkai kata modenisasi tidak berjaya
implikasi-implikasi pengambilan makanan kesihatan
tambahan dan cara-cara menanganinya. meruntun ialah proses kemajuan gagal menarik/
(ii) Fokus pertama soalan ialah implikasi pengambilan mendesak. [2m]
makanan kesihatan tambahan. Fokus pertama ini
merupakan isi-isi tersurat yang terdapat dalam petikan. (ii) Faktor-faktor makanan kesihatan tambahan sering
(iii) Fokus kedua soalan ialah cara-cara menangani kesan diambil oleh pengguna:
pengambilan makanan kesihatan tambahan. • boleh diperoleh dengan mudah di farmasi dan kedai-
(iv) Calon perlu memberikan jawapan berdasarkan idea kedai ubat herba atau secara dalam talian.
sendiri yang relevan. • pengguna disogok dengan pelbagai promosi
makanan kesihatan tambahan yang mempunyai
Pendahuluan [2 markah] kebolehan yang luar biasa.
• Rumusan membincangkan impak-impak pengambilan
(iii) Langkah-langkah yang perlu dilakukan agar diri
makanan kesihatan tambahan dan cara-cara sentiasa sihat dan bebas daripada penyakit:
menanganinya. [2m] • Menjaga pemakanan yang betul.
• Petikan membincangkan kesan-kesan pengambilan • Sering bersenam dan bersukan.
makanan kesihatan tambahan terhadap diri individu • Tidak merokok atau terlibat dengan penyalahgunaan
yang terlibat. [2m] dadah.
• Menangani stres dengan bijak.
Isi-isi tersurat – Implikasi-implikasi pengambilan • Mendapat rawatan dan nasihat daripada pakar
makanan kesihatan tambahan [4 hingga 12 markah] perubatan yang bertauliah.
1. Mengakibatkan kerosakan buah pinggang dan sistem [Jawapan lain yang relevan boleh diterima]
[minimum 2 isi]
saraf yang serius.
2. Berbahaya kepada kanak-kanak kerana dapat Soalan 2(b) – Petikan Prosa Moden
(i) Pandangan Arif dan rakan-rakannya terhadap Azmir:
menyebabkan masalah pembelajaran dan tingkah
laku. • Simpati kepada Azmir
3. Mengurangkan berat badan dalam masa yang singkat. • Azmir tidak gila
4. Kesan sampingan seperti kanser, diabetes, dan • Azmir menderita penyakit yang sangat serius
hipertensi.
5. Menyebabkan kerosakan hati dan sakit perut. (ii) Tindakan yang boleh dilakukan bagi mengurangkan
6. Pengguna mengalami alahan dan muntah-muntah. kesakitan yang dialami oleh seseorang:
7. Bahan makanan kesihatan tambahan yang tercemar • memberikan kaunseling kepada pesakit
menyebabkan keracunan dan kematian. • memberikan rehat kepada pesakit
• mengurangkan pergerakan pesakit
Isi-isi tersirat – Cara-cara menangani kesan • menggunakan kaedah berdoa atau meditasi
pengambilan makanan kesihatan tambahan [4 hingga keagamaan
12 markah]
1. Mendapatkan nasihat doktor sebelum mengambil [Jawapan lain yang relevan boleh diterima]
(iii) Satu nilai yang terdapat dalam petikan:
makanan kesihatan tambahan.
2. Mengambil makanan kesihatan tambahan mengikut • Nilai simpati terhadap kesakitan yang dialami oleh
orang lain – Arif simpati akan Azmir yang sakit dan
kadar yang betul. dituduh gila oleh doktor.
3. Mematuhi label pengambilan makanan kesihatan
Satu nilai lain daripada keseluruhan drama yang tidak
tambahan. terdapat dalam petikan:

• Nilai kegigihan – Azmir gagal melakonkan watak
yang diberikan, walaupun dia sedang dalam keadaan
kesakitan.

[Nilai lain yang relevan boleh diterima]

J – 55 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan Soalan 3(b)
Alia memberitahu Ai Ling bahawa dia bercadang
Soalan 2(c) – Petikan Prosa Tradisional untuk melanjutkan pelajaran dalam bidang kemahiran
(i) Berita yang disampaikan oleh saudagar kepada raja selepas tamat menduduki peperiksaan SPM. Ai Ling
bersetuju dengan cadangan Alia dan menanyakan bidang
ialah harta mereka habis kecurian dan mereka hanya yang akan dipilih oleh Alia. Alia memberitahu bahawa dia
tinggal sehelai sepinggang. ingin menceburi bidang mereka bentuk perisian komputer.
Ai Ling memberitahu bahawa bidang itu agak mencabar,
(ii) Tindakan spontan raja setelah mendengar berita tetapi dia yakin bahawa Alia akan berjaya jika berusaha
kecurian di negeri tersebut: dengan gigih. Alia mengucapkan terima kasih kepada Ai
• menampar-nampar pahanya kerana terkejut Ling.
• bertitah kepada Temenggung supaya orang berkawal
di kampung masing-masing Soalan 3(c)
(i) Kesalahan ejaan: perabut – perabot
(iii) Faktor-faktor yang menyebabkan masalah kecurian Kesalahan dari segi imbuhan: menjual – jualan
semakin berleluasa di sesuatu tempat: (ii) Kesalahan ejaan: dwi tahunan – dwitahunan
• tiada kawalan keselamatan membuka ruang berlaku Kesalahan dari segi imbuhan: penerbitan – diterbitkan
kecurian (iii) Kesalahan ejaan: pra kata – prakata
• kesesakan hidup disebabkan tiada pekerjaan Kesalahan dari segi imbuhan: pencetakan – dicetak
• masalah penagihan dadah
• pekerja asing berleluasa Soalan 3(d)
[Jawapan lain yang relevan boleh diterima] (i) Kesalahan penggunaan kata atau istilah: era – zaman
Kesalahan tatabahasa: koleksi lagu-lagu – koleksi lagu
Soalan 2(d) – Sajak
(i) Harapan penyajak terhadap Tuhannya berdasarkan / lagu-lagu
(ii) Kesalahan penggunaan kata atau istilah: dimaktubkan
rangkap kedua sajak:
• usia dipanjangkan – diwartakan
• mendapat keampunan daripada Tuhan sebelum Kesalahan tatabahasa: sejak dari – sejak/ dari
(iii) Kesalahan penggunaan kata atau istilah: komuniti –
meninggal dunia
komoditi
(ii) Perkara yang perlu dilakukan oleh seseorang yang Kesalahan tatabahasa: para pekebun-pekebun – para
tidak mematuhi akan perintah Tuhannya
• bertaubat dan memohon keampunan akan kesalahan pekebun/ pekebun-pekebun
yang dilakukannya
• tidak mengulangi kesalahan yang dilakukan Soalan 3(e)
• berusaha untuk membaiki diri agar menjadi seorang (i) Membuat sesuatu pekerjaan dengan tidak bersungguh-
yang baik dan mematuhi perintah Tuhan
[Jawapan lain yang relevan boleh diterima] sungguh.
(ii) Bersiap sedia untuk mengecap hasil yang belum
(iii) Dua nilai murni yang terdapat dalam sajak:
• nilai keinsafan – Penyajak insaf akan kesalahan- diperoleh.
kesalahan yang lalu. (iii) Hidup bersatu padu akan menjadikan kita kuat,
• nilai keikhlasan – Penyajak ikhlas bertaubat dan
kembali menjadi hamba yang berharap kepada sebaliknya sikap berpecah belah menyebabkan kita
Tuhannya. semakin lemah dan binasa.
[Nilai lain yang relevan boleh diterima]
Soalan 4 : Novel
Soalan 3 Pengetahuan dan Kemahiran Bahasa Soalan 4(a)
Soalan 3(a)
(i) Beberapa batang pokok di taman permainan itu Leftenan Adnan Wira Bangsa
• persoalan keberanian
tumbang ditiup angin kencang. • Leftenan Adnan dan Kompeni C Askar Melayu berani

(ii) Pak Samad masih menyimpan beberapa bilah keris untuk berjuang menentang tentera Jepun
pusaka warisan keturunannya. • persoalan cinta akan negara
• Leftenan Adnan melepaskan jawatan sebagai guru
(iii) Beliau masih mencari satu gugus kunci pejabatnya
yang hilang sejak kelmarin. pelatih untuk melibatkan diri dalam bidang ketenteraan

(iv) Selepas menjalani rawatan kemoterapi, helai demi
helai rambutnya gugur.

(v) Karim membeli tiga jambak bunga ros untuk
dihadiahkan kepada gurunya bersempena dengan
sambutan Hari Guru.

(vi) Ibu menggubah jambangan bunga untuk diletakkan di
sudut ruang tamu.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 56

Dua persoalan yang terdapat dalam novel Leftenan Adnan Bahasa Melayu SPM  Jawapan 
Wira Bangsa ialah persoalan keberanian. Contohnya,
Leftenan Adnan dan rakan-rakannya daripada Kompeni Anak-anak Che Jah, iaitu Rafiq dan Haziq kurang kasih
C Askar Melayu mempunyai sifat berani yang luar biasa. sayang keluarga menyebabkan mereka terlibat dengan
Mereka bersungguh-sungguh dalam berjuang untuk penagihan dadah.
menentang tentera Jepun sehingga titisan darah yang
terakhir. Selain itu, persoalan penggunaan ubat-ubat
tradisional dalam perubatan di kawasan kampung. Datuk
Selain itu, persoalan yang terdapat dalam novel Lili seorang yang pakar dalam mencari akar-akar kayu
Leftenan Adnan Wira Bangsa ialah semangat patriotisme, untuk dijadikan ubat tradisional. Datuk Lili ke hutan untuk
iaitu semangat cinta akan negara. Leftenan Adnan sanggup mendapatkan akar-akar kayu tersebut.
untuk melepaskan jawatan sebagai seorang guru pelatih
bagi melibatkan diri dalam bidang ketenteraan. Beliau Pantai Kasih
memohon jawatan tentera demi menentang penjajah untuk • persoalan keruntuhan rumah tangga
menjaga kedaulatan tanah air tercinta. • Raiha dipaksa menggugurkan kandungannya dan

Di Sebalik Dinara digantung tidak bertali
• persoalan kasih sayang • persoalan kasih sayang ibu kepada anaknya
• Azraai menyayangi Farisha walaupun Farisha hanya • Raiha sentiasa melayani anaknya, Rohayu walaupun

adik angkat anak tersebut cacat
• dia sentiasa memastikan Farisha sentiasa berada
Persoalan yang terdapat dalam novel Pantai Kasih ialah
dalam keadaan yang selamat persoalan keruntuhan rumah tangga. Raiha mengalami
• persoalan kepincangan keluarga masalah rumah tangga seperti dipaksa menggugurkan
• Karl seorang suami yang tidak bertanggungjawab kandungan oleh suaminya dan digantung tidak bertali oleh
• isterinya, Rusmina diseksa sehingga cacat kerana bekas suaminya.

enggan mengikut Karl meninggalkan agama dan Selain itu, persoalan kasih sayang seorang ibu
menjadi ateis kepada anaknya. Raiha sayang akan Rohayu walaupun
beliau mengetahui bahawa anak itu cacat dalam kandungan
Persoalan yang terdapat dalam novel Di Sebalik Dinara lagi. Raiha banyak menghabiskan masa melayani kerenah
ialah persoalan kasih sayang akan ahli keluarga. Azraai anaknya itu.
amat menyayangi Farisha walaupun Farisha hanyalah
adik angkatnya. Dia sentiasa memastikan Farisha sentiasa Songket Berbenang Emas
berada dalam keadaan yang selamat. • persoalan kerjasama
• masyarakat kampung bekerjasama dalam menjayakan
Selain itu, persoalan yang terdapat dalam novel
Di Sebalik Dinara ialah masalah kepincangan keluarga Majlis Maulidur Rasul
akibat suami yang tidak bertanggungjawab. Karl tidak • persoalan keinsafan
menjalankan tanggungjawabnya sebagai seorang suami • Abu Bakar insaf atas kesalahannya mencuri
yang baik. Isterinya, Rusmina telah diseksa sehingga cacat • Nek Kiah insaf kesalahan terhadap Dahlia dan ibunya
kerana dia enggan mengikut Karl meninggalkan agama
dan menjadi seorang ateis. Persoalan yang terdapat dalam novel Songket Berbenang
Emas ialah persoalan kerjasama dalam kalangan
Jendela Menghadap Jalan masyarakat kampung. Haji Sulaiman menasihati penduduk
• persoalan kepincangan rumah tangga kampung agar gotong royong dan bekerjasama semasa
• Che Jah seorang dipukul oleh suaminya yang pemabuk sambutan Majlis Maulidur Rasul.

dan kaki judi Selain itu, persoalan keinsafan atas kesalahan yang
• anak Che Jah tidak mendapat kasih sayang dan dilakukan, contohnya Abu Bakar insaf akan kesalahannya
mencuri kambing bapanya sendiri. Nek Kiah juga insaf
terlibat dengan penagihan dadah akan sikapnya terhadap keluarga Dahlia yang banyak
• persoalan penggunaan ubat-ubatan tradisional membantunya ketika sakit.
• Datuk Lili seorang pengamal perubatan tradisional
• dia mendapatkan akar-akar kayu di dalam hutan Tirani
• persoalan berani mengambil risiko dalam menceburi
Persoalan yang terdapat dalam novel Jendela Menghadap
Jalan ialah persoalan kepincangan rumah tangga. Che Jah bidang perniagaan
sering dipukul oleh suaminya yang kaki judi dan pemabuk. • Waheeda berani mengambil risiko dengan meminjam

wang untuk membesarkan perniagaannya
• persoalan keinsafan
• Zahid insaf akan kesilapan yang telah dilakukan, iaitu

menceraikan Waheeda dan mempertikaikan status
kelahiran anaknya, Izzati

J – 57 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan Soalan 4(b)
Leftenan Adnan Wira Bangsa dan Tirani
Persoalan dalam novel Tirani ialah persoalan berani
mengambil risiko dalam menceburi bidang perniagaan. Leftenan Adnan Wira Tirani
Waheeda berani mengambil risiko dengan meminjam wang Bangsa
daripada tabung usahawan siswazah, Bank Pembangunan
untuk membesarkan perniagaannya dengan membeli chalet Pak Saidi Zahid bin Yasser Arief
Iwana-Iwani yang dijual oleh pemiliknya, Abdul Aziz Imran.
• bapa Adnan • seorang peguam, bekas
Selain itu, persoalan dalam novel Tirani ialah
keinsafan. Contohnya, Zahid insaf akan kesalahannya • seorang yang suami kepada Waheeda,
yang lalu, iaitu dia telah menceraikan Waheeda tanpa usul
periksa. Dia juga turut mempertikaikan status kelahiran berpandangan jauh dan ayah kepada Izzati
anaknya, Izzati.
• Pak Saidi menghantar • bertindak terburu-buru
Bimasakti Menari
• persoalan cinta akan alam sekitar Adnan bersekolah di tanpa usul periksa
• Budiman dan adik-adiknya menyelamatkan Kuala
sekolah Inggeris dengan menuduh
Selangor daripada pencemaran akibat pembangunan
yang tidak terancang • seorang yang berani Waheeda curang
• persoalan keprihatinan terhadap rakan-rakan
• Budiman dan Nuruf Hafsa bergegas untuk membantu • beliau tidak gentar • kesal akan tindakannya
Muhamad Taufik sebaik-baik sahaja mendapat
panggilan menentang tentera Jepun yang menceraikan

Persoalan yang terdapat dalam novel Bimasakti Menari Samad Waheeda dan menuduh
ialah persoalan cinta akan alam sekitar. Budiman dan adik- • seorang yang tidak status anaknya, Izzati
adiknya prihatin terhadap pencemaran yang berlaku di
Kuala Selangor. Dia berazam untuk menyelamatkan Kuala mempunyai semangat Fadhil
Selangor daripada pencemaran akibat pembangunan yang
tidak terancang. patriotisme • seorang yang berpegang

Selain itu, persoalan keprihatinan terhadap masalah • sanggup menjadi teguh kepada adat
yang dihadapi oleh rakan. Budiman dan Nurul Hafsa
bergegas untuk bertemu dengan Muhammad Taufik sebaik- pengintip bagi tentera • dia membatalkan majlis
baik sahaja menerima panggilan yang menyatakan dia
kemalangan. Jepun apabila Waheeda tidak

Silir Daksina • Samad menjadi penunjuk hadir dalam majlis
• persoalan amalan bantu-membantu dalam kalangan
jalan tentera Jepun ke tersebut
masyarakat
• Datuk Haikal membantu Tauke Lim yang baru Bukit Candu

berpindah ke Kampung Seri Purnama • kegiatannya dapat
• persoalan seni budaya semakin dilupakan
• anak-anak muda lebih berminat untuk berkumpul dikesan oleh Leftenan

beramai-ramai dan menunggang motosikal berbanding Adnan
dengan melibatkan diri dengan tarian zapin
• ditangkap dan ditembak
Persoalan yang terdapat dalam novel Silir Daksina ialah
persoalan amalan bantu-membantu dalam kalangan mati oleh seorang askar
masyarakat. Datuk Haiqal membantu Tauke Lim yang
berada dalam kesusahan semasa dia dan keluarganya Jepun
berpindah ke Kampung Seri Purnama.
Watak sampingan dalam novel Leftenan Adnan Wira
Selain itu, persoalan seni budaya yang semakin Bangsa ialah Pak Saidi dan Samad. Kritikan bagi watak
dilupakan. Tarian zapin semakin dilupakan oleh anak- sampingan Pak Saidi dalam novel ialah beliau seorang
anak muda Kampung Seri Purnama. Mereka lebih gemar yang berpandangan jauh. Beliau merupakan bapa Adnan.
berkumpul dan menunggang motosikal. Pak Saidi menghantar Adnan bersekolah di sekolah
Inggeris. Beliau juga seorang yang berani. Beliau tidak
gentar menentang tentera Jepun. Seterusnya, kritikan
bagi watak sampingan Samad. Dia seorang yang tidak
mempunyai semangat patriotisme. Dia sanggup menjadi
pengintip kepada tentera Jepun. Samad menjadi penunjuk
jalan kepada tentera Jepun ke Bukit Candu. Namun begitu,
kegiatannya itu dapat dikesan oleh Leftenan Adnan.
Akhirnya, dia ditangkap dan ditembak mati oleh seorang
askar Jepun.

Watak sampingan dalam novel Tirani ialah Zahid
bin Yasser Arief dan Fadhil. Kritikan bagi watak sampingan
Zahid bin Yasser Arief dalam novel ialah beliau seorang
peguam, bekas suami kepada Waheeda, dan ayah
kepada Izzati. Beliau bertindak terburu-buru tanpa usul
periksa dengan menuduh Waheeda curang. Akhirnya, dia

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 58

kesal akan tindakannya yang menceraikan Waheeda dan Bahasa Melayu SPM  Jawapan 
menuduh status anaknya, Izzati. Selain itu, kritikan bagi
watak sampingan Fadhil ialah dia seorang yang berpegang Jendela Menghadap Jalan dan Songket Berbenang
teguh kepada adat. Contohnya, dia membatalkan majlis Emas
pertunangan apabila Waheeda tidak hadir dalam majlis
tersebut. Jendela Menghadap Jalan Songket Berbenang Emas

Cik Jah Abu Bakar

• Cik Jah hidup menderita • suka membuang masa

Di Sebalik Dinara dan Silir Daksina akibat sering menjadi dengan rakan-rakan

mangsa dera suaminya, • dia sanggup mencuri

Di Sebalik Dinara Silir Daksina Seman kambing milik ayahnya

Karl Umi • Seman seorang yang sendiri
• seorang saintis yang • keluarga pertamanya
panas baran, kaki judi, Nek Kiah
dan pemabuk. Cik
• insaf akan kesalahannya
hebat dalam mencipta musnah apabila bercerai Jah menjadi mangsa
yang dilakukan terhadap
pelbagai teknologi dengan ayah Haiqal keganasan rumah tangga keluarga Dahlia

• bersikap mementingkan • kemudian, umi berkahwin Rafiq dan Haziq • Dahlia dan emaknya

diri dan bermusuh dengan walid, iaitu • Rafiq dan Haziq terlibat banyak membantu Nek

dengan Marilyn (Medina) seorang usahawan yang dengan penagihan dadah Kiah semasa dia sakit

kerana bersaing dalam berjaya, namun begitu • mereka sering mencuri berbanding dengan

dunia sains beliau mempunyai sifat barang-barang termasuk anak-anaknya yang tidak

Rosman ego barang kemas ibu menziarahinya
• rakan kongsi Farisha
• seorang yang bersikap Abang Tauke Lim mereka untuk membeli
• seorang yang suka
dadah

materialistik dan berjudi menyebabkan • pernah dimasukkan ke

mementingkan wang, semua harta ayah Tauke pusat tahanan juvana

namun amat mengambil Lim dijual atas kesalahan yang

dilakukan

berat tentang Farisha • Tauke Lim hidup dalam

kesusahan

• dialah punca berlakunya

perpecahan sesama ahli Watak sampingan dalam novel Jendela Menghadap Jalan
keluarga ialah Cik Jah dan Rafiq dan Haziq. Kritikan bagi watak
sampingan Cik Jah dalam novel ialah Cik Jah hidup
menderita akibat sering menjadi mangsa dera suaminya,
Seman. Seman seorang yang panas baran, kaki judi, dan
Watak sampingan dalam novel Di Sebalik Dinara ialah Karl pemabuk. Cik Jah menjadi mangsa keganasan rumah
tangga. Seterusnya, kritikan bagi watak sampingan Rafiq
dan Rosman. Kritikan bagi watak sampingan Karl dalam dan Haziq. Rafiq dan Haziq terlibat dengan penagihan
dadah. Mereka sering mencuri barang-barang termasuk
novel ialah dia seorang saintis yang hebat dalam mencipta barang kemas ibu mereka untuk membeli dadah. Mereka
pernah dimasukkan ke pusat tahanan juvana atas
pelbagai teknologi. Dia bersikap mementingkan diri dan kesalahan yang dilakukan.

bermusuh dengan Marilyn (Medina) kerana bersaing dalam Watak sampingan dalam novel Songket Bebenang
Emas ialah Abu Bakar dan Nek Kiah. Kritikan bagi watak
dunia sains. Seterusnya, kritikan bagi watak sampingan sampingan Abu Bakar ialah dia suka membuang masa
dengan rakan-rakan. Dia juga sanggup mencuri kambing
Rosman. Dia merupakan rakan kongsi Farisha. Rosman milik ayahnya sendiri. Seterusnya, kritikan bagi watak
sampingan Nek Kiah ialah Nek Kiah akhirnya insaf akan
seorang yang bersikap materialistik dan mementingkan kesalahannya terhadap keluarga Dahlia. Dahlia dan
emaknya banyak membantu Nek Kiah semasa dia sakit
wang. Namun begitu, dia amat mengambil berat tentang berbanding dengan anak-anaknya yang tidak datang untuk
menziarahinya.
Farisha.

Watak sampingan dalam novel Di Sebalik Dinara
ialah umi dan Abang Tauke Lim. Kritikan bagi watak
sampingan umi dalam novel ialah perkahwinannya yang
pertama musnah apabila dia bercerai dengan ayah Haiqal.
Kemudian, dia berkahwin dengan walid. Walid seorang
usahawan yang berjaya, namun begitu dia mempunyai sifat
ego. Seterusnya, kritikan bagi watak sampingan Abang
Tauke Lim dalam novel ialah seorang yang suka berjudi.
Hal ini menyebabkan semua harta ayah Tauke Lim dijual.
Akibatnya, Tauke Lim hidup dalam kesusahan. Dia juga
punca berlakunya perpecahan sesama ahli keluarga.

J – 59 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu SPM  Jawapan

Pantai Kasih dan Bimasakti Menari Watak sampingan dalam novel Pantai Kasih ialah Doktor
Sadiz dan Doktor Uwang. Kritikan bagi watak sampingan
Novel Pantai Kasih Novel Bimasakti Menari Doktor Sadiz dalam novel ialah seorang suami yang
tidak bertanggungjawab. Hal ini demikian kerana, beliau
Doktor Sadiz Dato’ Johann Arlington mendesak isterinya, Doktor Raiha supaya menggugurkan
• seorang suami yang • seorang yang kandungannya setelah mengetahui bahawa anak yang
dikandung oleh isterinya itu cacat. Seterusnya, kritikan
tidak bertanggungjawab berprasangka buruk bagi watak sampingan Doktor Uwang dalam novel ialah
• dia mendesak • beranggapan bahawa sikap Doktor Uwang yang suka berfoya-foya walaupun
sudah berumah tangga. Beliau sering mengunjungi kelab-
isterinya, Doktor Tan Sri Muhaimin kelab malam dan minum minuman keras serta bergembira
Raiha menggugurkan ialah musuhnya dalam bersama-sama pelayan kelab malam.
kandungan setelah melaksanakan projek
mengetahui bahawa pembangunan di Kuala Watak sampingan dalam novel Bimasakti Menari
anak tersebut cacat Selangor ialah Dato’ Johann Arlington dan Maryam. Kritikan bagi
• seorang yang bersikap watak sampingan Dato’ Johann Arlington ialah beliau
Doktor Uwang jahat dan pendendam seorang yang berprasangka buruk. Beliau beranggapan
• sikap Doktor Uwang bahawa Tan Sri Muhaimin ialah musuhnya dalam
Maryam melaksanakan projek pembangunan di Kuala Selangor.
yang suka berfoya- • isteri kepada Tan Sri Beliau juga seorang yang jahat dan pendendam. Kritikan
foya walaupun sudah bagi watak sampingan Maryam ialah dia isteri kepada Tan
berumah tangga Muhaimin Sri Muhaimin. Dia seorang yang suka mengembara dan
• sering mengunjungi • suka mengembara dan inginkan kebebasan. Sikapnya yang inginkan kebebasan
kelab-kelab malam dan tidak bertolak ansur dengan suaminya menyebabkan
• minum minuman keras inginkan kebebasan rumah tangga mereka musnah.
serta bergembira • sikapnya yang inginkan
bersama-sama pelayan
kelab malam kebebasan dan tidak
bertolak ansur dengan
suaminya menyebabkan
rumah tangga mereka
musnah

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J – 60