FeTeMM Eğitim Program Kitapçığı

ETKİNLİKTEKİ ARMONİKA VE PAN FLÜTÜNÜN KIYASIYA YARIŞI
STEM
•FEN ALANI
ENTEGRASYONU •Ses farkındalığı kazanır.
•Sesin farklı kaynaklardan nasıl çıktığını keşfeder.
•TEKNOLOJİ ALANI
•Deney malzemelerini tanır ve neleri kullanabileceğini kaydeder
•MÜHENDİSLİK ALANI
•Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
•Ürünün prototipini yapar.
•MATEMATİK ALANI
•Sayıları tanır.
•Renk örüntüsü oluşturur.
•21. yy. BECERİLERİ
•İletişim
•İşbirliği
•Yaratıcılık
•Problem çözme

ÖĞRENME •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
•Öğretmen sınıfa geldiğinde çok yüksek sesli bir müzik çalar ve yaklaşık olarak 5 dakika süreyle
açıklama yapmadan çocuklara dinletir. Daha sonra aniden klasik müzik açar ve yine 5 dakika
süreyle açıklama yapmadan çocukların dinlemesini sağlar. Çocuklara dönerek “Hangi müzik sizi
rahatlattı, hangisi rahatsız etti?”diye sorar ve çocukların cevap vermeleri sağlanır. Çocukların sesin
şiddeti arttıkça rahatsız edici olduğunu, azaldıkça rahatlatıcı olduğunu keşfetmeleri sağlanır.

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Çocuklara birer tane mızıka verilir ve çalmaları istenir. Daha sonra önlerine dil çubukları, pipetler,
lastikler konulur. Bu malzemeleri kullanarak bir tür mızıka olan armonika yapabilecekleri söylenir.
Çocuklar mühendislik tasarım döngüsüne uygun şekilde çeşitli denemeler yaparak armonikalarını
yapmaları sağlanır. Bütün çocuklar armonikalarını yaptıktan sonra çalmaları istenir.
Armonikalarını yapamamış çocuklarla beraber armonikaları yapılır. Armonika yapımı için her bir
çocuğa iki tane dil çubuğu, üç tane paket lastiği, iki tane küçük pipet ve istedikleri gibi
süsleyebilmeleri için çeşitli boya kalemleri verilir. Çocuklar pipetleri dil çubuklarının iki uç kısmına
koyar ve paket lastiği ile tutturarak sabitler.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Öğretmen çocuklara sesle ilgili çeşitli açıklamalar yapar. Sesin kaynağını, şiddetini ve müzik
aletlerinde sesin nasıl çıktığını açıklar. Daha sonra pipetlerle “Pan Flütü” adlı bir üflemeli çalgı
yapılabileceğini anlatır. Çocuklarla pan flütü yapılır ve çalınır. Pan flütü için önceden hazırlanmış
yaklaşık farklı renklerde on tane pipet kısadan uzuna doğru kesilir. Çocuklara çeşitli uzunlukta
bulunan bu pipetler dağıtılarak öncelikle bu pipetleri kısadan uzuna doğru sıralamaları istenir.
Böylece çocuklar renk ve uzunluk örüntüsü oluştururlar. Daha sonra çocukların bu pipetleri bant
yardımıyla birbirlerine yapıştırmaları sağlanır. Böylelikle çocuklar dil çubukları ile armonika
pipetlerle de pan flütünü yapmış olurlar.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Çocuklar 5’erli gruplara ayrılır. Bir grup daha önce yapmış olduğu armonikasını, diğer grup da pan
flütlerini ellerine alır. Diğer bir grup ise herhangi bir müzik aletini eline almaz. Müzik aleti olmayan
gruptaki çocukların gözleri bağlanır ve armonikalı grupla pan flütlü grup sınıfın çeşitli yerlerine
rastgele dağılırlar. Sırayla armonika grubu armonikasını çalar ve gözleri kapalı gruptaki çocuklar
bu sesin hangi müzik aletine ait olduğunu tahmin ederler. Daha sonra pan flüt grubundaki
çocuklar pan flütünü çalar ve gözleri kapalı gruptaki çocuklar hangi müzik aleti olduğunu tahmin
ederler. Daha sonra çocukların gözleri açılır ve armonika grubu ile pan flütü grubu müzik aletlerini
tekrar çalar ve çocuklar tahminleri ile gözlemlerini karşılaştırmış olur. Böylece her çocuk
armonikanın ve pan flütünün sesini ayırt etmiş olur. Daha sonra bir çocuğun gözü kapatılarak
diğer çocuklar müzik aletleri ile sınıfın değişik yerlerine dağılır ve “Müzik Körebesi Oyunu”
oynanır. Çocuklar sırayla armonikalarını ve pan flütlerini çalarak gözleri bağlı arkadaşına
seslenerek “Neredeyim? Bul Beni” der ve tüm çocuklar bu oyunu dönüşümlü olarak oynar.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Son olarak tüm çocuklar armonikalarını ve pan flütlerini ellerine alarak yere çember şeklinde yere
oturur ve öğretmenin yönergesiyle “1 defa armonika 2 defa armonika 3 defa panflütü…çal”
şeklinde yönergelerle çocukların hem ritim duygusunu geliştirerek hem de sesin kaynağını
öğrenmelerini sağlayarak matematiksel becerilerini pekiştirir.

49

ETKİNLİĞİN AMACI • Çocukların çevremizde gittikçe artan çevre kirliliğine karşı
duyarlılığını arttırarak geri dönüşüm bilinci oluşturmak oldukça
önemlidir. Pillerin bilinçsizce çevreye atılmasının çevreye olan
zararlarını keşfetmeleri sağlanarak kendi çevresel pillerini nasıl
oluşturacaklarını görmeleri önemlidir.

ETKİNLİĞİN HEDEF KİTLESİ • 5-6 yaş

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat
ETKİNLİK MALZEMELERİ
• Limon
• Bakır ve çinko çivi
• kablo

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Çevre kirliğinin nedenlerini kavrar.
• Pilin ne olduğunu ve meyvelerden pil yapılabileceğini keşfeder.
ENTEGRASYONU
• TEKNOLOJİ ALANI
• Deney malzemelerini tanır ve neleri kullanabileceğini kaydeder.

• MÜHENDİSLİK ALANI
• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
• Ürünün prototipini yapar.

• MATEMATİK ALANI
• Sayıları tanır.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Problem çözme

50

TEMİZ ENERJİ TEMİZ ÇEVRE

ÖĞRENME SÜRECİ •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI

•“Oyuncak Toplayıcısı” olarak adlandırılan ve içinde pille ve pilsiz çalışan oyuncakların olduğu
bir kutu içerisinden çocukların birer oyuncak seçmesi istenir.

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Daha sonra çocuğa seçtiği bu oyuncak ile sorular sorulur;
• “Çalışıyor mu?”
• “Ses çıkarıyor mu?”
• “Yoksa hiçbir şey yapmıyor mu?”
Çocuklardan gelen cevaplar doğrultusunda çocuklara seçtiği oyuncağın çalışmasını-ses
çıkarmasının nasıl gerçekleştiği ya da buna neyin neden olduğu sebep olduğu sorulur.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Oyuncakların çalışmasını, ses çıkarmasını sağlayan şeyin“pil” olduğu açıklanır. Hikâye kartları
ile “Pillerin içinde birçok zararlı madde bulunur ve eğer piller çevreye gelişigüzel atılırlarsa
insan sağlığına ve çevreye çok büyük zararları olur. Eğer pilleri çevreye atarsak, içinde
bulunan bu zararlı maddeler, toprağa oradan da yer altı sularına karışabilir. Böylece toprağa
ve yer altı sularına geçen zararlı maddeler, toprağın ve suların kirlenmesine neden olur ve
canlılar toprağı ve suyu kullanamaz hale gelirler” açıklaması yapılır.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Çocuklarla birlikte oyuncakların içerisinden (10 oyuncak) çeşitli büyüklüklerde ve şekillerde
(büyük-küçük kalem pil, yuvarlak pil) piller (5 pil) çıkarılarak ellerine almaları ve incelemeleri
sağlanır. (Bu sırada toplam kaç tane oyuncak olduğu saydırılır. Çocukların burada 1’den 10’a
kadar saymaları beklenir. Daha sonra 10 tane oyuncaktan kaç tanesinden pil çıktığı sorulur ve
çocukların burada 5 tane pil saymaları beklenir). Çocuklara;
• “Pillerle başka neler çalışabilir?”
• “Evinizde pilleri nerelerde kullanıyorsunuz?”
• “Peki, çocuklar piller bitince ne yapıyorsunuz?” (Burada çocuklardan çöpe atıyoruz,
atmıyoruz vb. cevaplar gelmesi beklenmektedir.)
Gelen cevaplar doğrultusunda çocuklara Projeksiyondan“Pilleri Çevreye Atmamalıyız” çizgi
filmi izletilir. Çocuklara;
• “Çocuk pili ne yaptı?”.
• “Diğer çöplerle bir araya atınca, çöp kutusu ne yaptı?
• “Çocuğun aslında ne yapması gerekiyormuş?” şeklinde sorulur. Böylece çocukların, çöpe pil
atmamamız gerektiği anlamaları sağlanır.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Çocuklara “Pilleri çevreye atarsak çevreye zarar verir. O halde pilleri çöpe atmamalıyız, ayrı
bir çöpte toplamalıyız. Buna da Pillerin Geri Dönüşüm Kutusu diyebiliriz. Peki, hep beraber
Pillerin Geri Dönüşüm Kutusunu yapalım mı?” dedikten sonra çocuklara önce yapacakları
pillerin geri dönüşüm kutusunun tasarımını çizmeleri istenir. Tasarımları çizildikten sonra
çocuklar mühendislik tasarım döngüsüne uygun şekilde kendi Pillerin Geri Dönüşüm Kutusu’
nu yapmaları sağlanır. Yapmış oldukları pillerin geri dönüşüm kutuları ile fotoğrafları çekilir ve
“Ben Yaptım” köşesinde fotoğrafları sergilenir. Çocuklara;
• “Çocuklar çevreye hiç zararı olmayan çevreci bir pil olabilir mi?”
• “Sizce nasıl olabilir?”
• “Çevreye zarar vermeyen bir pil sizce ne ile çalışır?” şeklinde sorulur ve çocuklardan
yorumlar alınır.
Masanın üzerine iki limon, iki Bakır tel, iki Çinko kaplı çivi, basit bir dijital saat konur.
• “Çocuklar bu malzemeleri kullanarak pil yapabilir miyiz?”.
Çocuklardan bu malzemeleri kullanarak nasıl pil yapabileceği üzerine fikirleri alınır ve “meyve
pili deneyi” yapılarak dijital saatin çalışması sağlanır. Meyve pili deneyi için iki adet limon, iki
adet bakır tel, iki adet çinko tel ve iki adet bağlantı kablosuna gereklidir. Malzemeler
çocuklara teker teker tanıtılır ve limonlara bakır ve çinko teller sıra ile batırılarak bağlantı
kablosu ile birbirlerine bağlanırlar. Bağlantı kablosu da küçük dijital saate bağlanır ve limonda
oluşan elektrik dijital saatin çalışmasını sağlar.

51

ETKİNLİĞİN • Bu etkinlikte amaç pipetleri birbirine bağlayarak
AMACI pinpon topunun yüksekten bırakıldığında
izleyeceği bir yol inşa etmektir.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Pipetler
MALZEMELERİ • 30*30 strafor zemin
• Pinpon topu

52

PİPET ROLLER COASTER

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Yerçekimi kuvvetinin etkisini görür.
• Hızlı ve yavaş hareketlerin sonuçlarını kavrar.
ENTEGRASYON
U • MÜHENDİSLİK ALANI
• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
• Ürünün prototipini yapar

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öncelikle öğretmen sınıfta roller coaster videoları izletir.
Daha önce kimlerin bindiğini sorar.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Öğretmen Roller coasterların nerede olduklarını sorar.
Çevremizde roller coaster benzeri başka neler olduğunu
çocukların söylemelerini ister.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Roller coasterların daha önceden belirlenen bir yol
boyunca ilerledikleri yoldan bağımsız hareket etmeyen
araçlar oldukları söylenir. Aynı trenler, metro araçları gibi
onlarında hareket etmeleri için bir ray düzeneğine
ihtiyaçları oldukları söylenir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• bu aşamada öğretmen çocuklara strafor bir zemin verir.
Sonrasında istedikleri kadar pipet ve bantla kendi ray
düzeneklerini tasarlamalarını ve inşa etmelerini ister. Birer
pinpon topu vererek ara sıra düzeneklerini test etmelerini
ister.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Ray düzeneğinizi yaparken ne gibi zorluklarla karşılaştınız?
Topunuz raydan çıktığı zaman bu sorunu nasıl çözdünüz.

53

Akman, B. (2002). Okul Öncesi Dönemde Matematik. Hacettepe Eğitim Fakültesi
Dergisi, 23: 244-248.

Balat, G. U., Günşen, G., (2017). Okul Öncesi Dönemde STEM Yaklaşımı.
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. Yıl: 5, Sayı: 42, s. 337-348

Callister, W. D., ve Rethwisch, D. G. (2011). Materials science and engineering
(Vol.5). NY: John Wiley ve Sons.
Center on the Developing Child at Harvard University. (2011). Building the brain’s
“air traffic control” system: How early experiences shape the development of
Executive Function: Working Paper No.11.

Cunningham, C. M. (2009). Engineering is elementary. The Bridge, 30(3), 11-17.

Çakıroğlu, E. (2016). STEM [N. Gönülalan tarafından kaydedildi]. Ankara.

Çorlu, S., Capraro, R.M., ve Çorlu, M.A. (2015). Investigating the Mental
Readiness of Pre-service Teachers for Integrated Teaching. International Online
Journal of Educational Sciences, 7 (1), 17-28.

Darling-Kuria, N. (2010). Brain-Based Early Learning Activities: Connecting Theory
and Practice. St. Paul: Redleaf Press.

Doğan, A., Kıs, E., ve Cançelik, M. (2015). www.kodokuluweebly.com. adresinde
19 Aralık 2017 tarihinde edinilmiştir.

Gardner, H. (2006). Geleceği inşa edecek beş zihin. (H. Şar ve A. H. Gül, Çev.)
İstanbul: Optimist.

Gonzalez, H. B. ve Kuenzi, J. J. (2012). Science, Technology, Engineering and
Mathematics (STEM) education: A Primer. Congressional Research Service.
https://www.fas.org/sgp/crs/misc/R42642.pdf sayfasından erişildi.

Katehi, L., Pearson, G., ve Feder, M. (Ed). (2009). National academy of
engineering and national research council engineering in K-12 education.
Washington, DC: National Academies Press.

54

Milli Eğitim Bakanlığı. (2006), İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6, 7 ve 8. sınıflar)
öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.

National Academy of Engineering. ve National Research Council. (2014). STEM
integration in K-12 education: Status, prospects and agenda research.
Washington, DC: National Academies.

Oğuz, V., Akyol, A. K. (2015). Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt:
44 Sayı: 1 Sayfa: 105-122

Riechert, S. ve Post, B. (2010). From skeletons to bridges ve other STEM
enrichment exercises for high school biology. The American Biology Teacher,
72(1), 20-22.

Soylu, Ş. (2016). Stem education in early childhood in Turkey. Journal of
Educational and Instructional Studies in the World, 6(1), 38─47.

STEM Eğitim Raporu. (2016). Milli Eğitim Bakanlığı.

Sullivan, A. ve Bers, M.U. (2015). Robotics in the early childhood classroom:
Learning outcomes from an 8-week robotics curriculum in pre-kindergarten
through second grade. International Journal of Technology and Design
Education, 26(1), 3-20. https://dx.doi 10.1007/s10798-015-9304-5

Turan, G.S. (2012). Okul Öncesi Çocukları İçin Bilimsel Süreç Becerileri
Değerlendirme Aracının Geliştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı,
Ankara.

Yıldırım, B. ve Altun, Y. (2014). STEM eğitimi üzerine derleme çalışması: fen
bilimleri alanında örnek ders uygulanmaları. VI. International Congress of
Education Research‟ında sunulmuş bildiri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Yıldırım, B., Altun, Y. (2015). STEM Eğitim ve Mühendislik Uygulamalarının Fen
Bilgisi Laboratuar Dersindeki Etkilerinin İncelenmesi. El-Cezerî Fen ve Mühendislik
Dergisi, 2(2), 28-40.

55