FeTeMM Eğitim Program Kitapçığı

Tüm kullanım hakları
M.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü’ne aittir.

©2018

Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana
Bilim Dalı, Okul Öncesi Öretmenliği, 48-72 aylık okul öncesi çocuklarına
yönelik hazırlanan FeTeMM (fen, teknoloji, mühendislik, matematik)
etkinliklerinin onlardaki bilimsel süreç ve problem çözme becerilerinin
gelişimine etkisinin incelenmesi konulu Yüksek Lisans Tezi sonucu
oluşan FeTeMM Eğitim Programı ile günümüzde önemi giderek artan
FeTeMM’in okul öncesine yönelik ihtiyacı karşılamak amaçlanmıştır.
Hazırlı aşamasında değerli hocam sayın Prof. Dr. Gülden UYANIK
BALAT’a teşekkürlerimi sunarım.

Dostluğu kadar tezimde danışmanlık noktasında hem bilimsel hem
de fikirleriyle katkılarını esirgemeyen sayın Doç. Dr. Serkan ÖZEL’e
teşekkür ederim.

Tüm eğitim hayatım boyunca beni sürekli destekleyen, her
üzüntümü paylaştıkca azaltan her sevincimi paylaştıkca arttıran
anneme, babama ve kardeşlerime teşekkürlerimi sunarım.

Araştırmamın her aşamasında sürekli desteğini hissettiğim, evet bu
araştırma bir sonuca vardıysa en büyük etkenlerden biri de sensin
diyebildiğim sevgili eşime sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Hazırlanan bu FeTeMM Eğitim Programının çocuklarımızda 21.
yüzyıl becerlerinin kazandırılmasında destek olması ve rehber olması
dileğiyle...

Emrah BAL

1

Önsöz……………….…………….1
İçindekiler…………..……………2
FeTeMM Nedir?...........................4
FeTeMM Eğitimi Nedir?.................5
FeTeMM Eğitiminin Bileşenleri……6

Fen Bileşeni…...……...……..7
Teknoloji Bileşeni………..….7
Mühendislik
Bileşeni…….…..8
Matematik
Bileşeni….....…...10

2

FeTeMM Eğitim Programı………………11
Etkinlik No:1………………………14
Etkinlik No:2……………………...16
Etkinlik No:3……………………...18
Etkinlik No:4……………………..20
Etkinlik No:5…………………..….22
Etkinlik No:6…………………..…24
Etkinlik No:7…………………......26
Etkinlik No:8………………..……28
Etkinlik No:9……………………..30
Etkinlik No:10……………….……32
Etkinlik No:11…………………….34
Etkinlik No:12……………….……36
Etkinlik No:13…………………….38
Etkinlik No:14……………………40
Etkinlik No:15…………………….42
Etkinlik No:16……………………44
Etkinlik No:17…………………….46
Etkinlik No:18……………………48
Etkinlik No:19…………………….50
Etkinlik No:20……………………52

Kaynakça………………………………54

3

STEM, Science (Fen), Technology (Teknoloji), Engineering (Mühendislik) ve
Mathematics (Matematik) kelimelerindeki baş harflerin sırasıyla biraraya
getirilmesiye oluşmuş bir kısaltmadır. Sencer Çorlu ve arkadaşları uluslararası STEM
olarak bilinen bu kavramı Türkçe FeTeMM olarak kısaltmışlardır. ODTÜ’de açılan
STEM merkezinin adı BilTEMM olarak geçmektedir. Çünkü “Science” kelimesinin
Türkçedeki tam karşılığının “Bilim” olmasıdır.

FeTeMM olgusunun çıkış amacı politik bir kavramdan kaynaklanmaktadır. Bilimin
bizi nasıl yönlendireceği, kendimize ve ekonomimize nasıl katkı sağlayacağı
sorularının cevabı olarak “yeni bir dünya için yeni bir eğitim paradigması” olarak
çıkmıştır.

4

FeTeMM eğitimi denildiğinde uygulamaya yönelik ve disiplinler arası yaklaşımları
içinde barındıran fen, teknoloji, mühendislik ve matematik disiplinlerinin birbirleri
arasında bağ kurarak entegrasyonunu sağlayan bir öğretim sistemi olarak ifade
edilmektedir. FeTeMM eğitimi, fen bilimleri ve matematik disiplinlerinin farklı dallara
ayrıştırılması yerine, bütünleştirilmiş, birden çok disiplini ilgilendiren eğitime doğru
değişim olarak tanımlanabilir. FeTeMM eğitim yaklaşımı, okul öncesi dönemden
başlayıp ilköğretimi, ortaöğretimi kapsayan, yükseköğretime kadarki tüm eğitim
süreçleri boyunca devam eden disiplinler arası eğitim yaklaşımı olarak da
tanımlanmıştır.

Disiplinlerin bir araya getirilmesi ile oluşan FeTeMM eğitimiyle öğrenme
kalitesinin arttırılması, çocuğun önceden sahip olduğu bilgiyi hayata uyarlama ,
yaşam becerisi oluşturma, eleştirel düşünme ve üst düzey düşünme becerilerinin
arttırılmasını içeren bir yaklaşım olarak düşünülmektedir.

Çorlu, Capraro ve Çorlu (2015) tarafından fen eğitiminde öğrencilerin matematik
bilgileri incelenmiştir. Bunun sonucunda, fen eğitiminde bilimsel sorgulamaya bağlı,
bireylerin başarıya ulaşmasında güçlü bir matematik bilgisinin gerekliliğine vurgu
yapmışlardır. Bu da bu dört disiplinin illaki aynı anda birarada olması mecburiyetini
ortadan kaldırmaktadır.

FeTeMM eğitiminin hedefleri içersinde amaçları arasında çocukların sahip
oldukları enerjiyi ve ilgiyi toplum yararına hizmet edebilecek biçimde yönlendirme
yapmak ve onları öğrenmenin gerçekleşmesini sağlayacak sorularla ve problemlerle
karşılaştırmak, çeşitli ortamlarda yer alacağı fırsatları yaratmaktır. FeTeMM
eğitiminin amaçlarından bir diğeriyse, disiplinler arasındaki ayrımın kaldırılması ve
disiplinlerin tamamen entegrasyonuy uyum içersinde olmasıdır. Okul öncesinden
yükseköğrenime kadar verilmesi planlanan bu yaklaşımla sorgulama ve araştırma
yaparak buluşlar yapan ve üreten bir nesil yetiştirilebilir. Aynı zamanda, FeTeMM
eğitim yaklaşımı ile sorgulayan, meraklı ve yetenek sahibi öğrencilerin ilköğretimde
ve ortaöğretimde keşfedilmesini ve bu öğrencilerin üniversitelerdeki Fen, Teknoloji,
Mühendislik ve Matematik ağırlıklı alanlara yönlendirilmesini ve bu alanlara teşvik
edillmelerini de hedeflemektedir.

Çakıroğlu (2016) FeTeMM Eğitimi hakkında henüz bir ortak fikrin olmadığını
sötlemektedir. Çünkü FeTeMM Eğitimi denildiğinde farklı disiplinleri barındırması
mı? Belirli bir öğretim yöntemi içermesi mi? Problem odaklı olması mı? İnovasyona
yönelik olması mı? Bu soruların acaba bir kısmı mı yoksa hepsi mi olmasının net
olmamasıdır. Bu soruları çoğaltmak mümkün: sınıf içinde mi, okul içinde mi, yoksa
toplumu içeren bir eğitimden mi sözedilmekte? Diğer bir önemli soru ise kimin için
FeTeMM? İleri düzey çocuklar için mi? Yoksa dezavantajlı çocuklar için mi? Fen
Bilimlerine yönelen çocuklar için mi yoksa yönelmeyen çocular için mi?

5

FeTeMM Eğitimi dört bileşenden oluşmaktadır. Bunlar Fen, Teknoloji, Mühendislik
ve Matematiktir.

Şekil 1 FeTeMM Eğitiminin Bileşenleri (Doğan, Kıs ve Cançelik, 2015)

6

Fen eğitimi 21. Yüzyıl becerilerine sahip bireylerin yetiştirilmesinde büyük bir
öneme sahiptir. Fen Eğitiminde temel amaç bireylerin dünyadaki olayları kavraması
ve bilimsel okuryazarlıklarını geliştirmesiyle yaparak ve yaşayarak öğrenmesi, sonuç
olarak bilimsel süreç becerilerine sahip olarak ülkesinin gelişmesine katkı sağlaması
olarak tanımlanmıştır. Fen denilince içersinde fizik, kimya ve biyoloji disiplinlerinin
kavramlarını, tartışmalarını, kanunlarını ve olaylarını barındıran hem bir süreç hem
de bir bütündür. Bu sebeple yaşanılan çevrenin bir parçası olmak ve dünyayı
anlayabilmek için bilimsel düşünmek gerekir.

Günümüzde teknoloji denildiğinde çoğu zaman elektronik eşyalar, tablet, bilgisayar,
telefon akla gelmektedir. Aksine teknoloji birçok disiplin alanlarından elde edilmiş
kazanımların doğrultusunda materyal ve araçları bir araya getirmek ve insanlığın
hizmetine sunmaktır. Kısaca teknoloji feni, matematiği ve mühendisliği kullanarak
yenilikler yaparak insanların ihtiyaçlarının giderilmesi.
FeTeMM Bileşenlerinden biri olan Teknoloji, diğer bileşenlerle birlikte daha da anlam
kazanmakta ve çocukların FeTeMM ile elde ettiği kazanımları günlük hayata
yansımasını sağlamaktadır. Dijital bir çevre içersinde bulunduğumuz günümüz
dünyasında çocukları bu çevreden ve teknolojiden ayrı ya da uzak düşünmek imkansız
ve eğitim programlarını tüm bunlardan bağımsız düşünmek yanlış bir yaklaşım
olacaktır. Durum buyken okul öncesi denemde bu felsefeye odaklanılmamaktadır. Okul
öncesi dönemde fen eğitiminde daha çok doğal çevrenin anlaşılması olsa da insanlar
tarafından şekillenen dünyanın da bir okadar önemi vardır. Tüm bunların ışığında okul
öncesi denemde teknoloji bileşeninin planlı ve programlı olması büyük bir önem
kazanmaktadır.

7

Fenin ve matematiğin birlikte kullanılmasıyla bir problemin çözülme sürecini
barındıran, zengin öğrenme yaşantıları sunan bir disiplindir. Son zamanlarda
matematik ve fen alanlarıyla mühendisliğin birleştirilmesinde iki düşünce ön
plana çıkmaktadır. İlki mühendislik eğitimiyle mühendislik tasarım sürecininden
bahsedilmesidir. Bir diğeri ise mühendislik eğitimiyle çocukların bilimsel süreç
becerileri kazanarak problem çözme becerisi elde edebilmek böylece
öğenmenin kalıcılığının sağlanmasıdır.

Çocuklar doğuştan mühendislik yetenekleriyle dünyaya gelirler gelişim süreci
içersinde bunu görmek mümkündür. Tasarlarlar, üstüste koyarlar, birleştirmeye
çalışırlar, ilişki kurarlar, tekrar parçalarlar ve tüm bunları yaparken problemi
çözmeye çalışır ve heyecan duyar. Bu sebeple çocuklara erken yaşlarda
mühendislik eğitiminin verilmesi büyük bir önem arz etmektedir.
• Mühendislik Tasarım Süreci
Sistematik problem çözme yaklaşımı olan mühendislik tasarım süreci yedi
aşama içermektedir. Problemin tanımlanmasıyla başlayan döngüde probleme
yönelik araştırma yapılır, olası çözümler üretilir, çözümler analiz edilir, prototip
oluşturulu ve test edilir. Bu döngü Şekil 2’de daha detaylı olarak verilmiştir.
Birçok araştırmanın konusu olana mühendislik tasarım sürecinin faydaları
aşağıda belirtilmiştir.
• Mühendislik tasarım süreciyle çocuklarda bilgi ve beceri artışı olmaktadır.
• Çocuklarda mühendislik farkındalığı gelişmektedir.
• Fen, teknoloji ve mühendislik okuryazarlığı oluşmakta ve bu disiplinlerde

başarısı artmaktadır.
• Üst düzey düşünme becerileri gelişmekte, eleştirel düşünmeyi etkin

kılmaktadır.
• Problem çözme becerileri gelişmektedir.

8

Fenin ve matematiğin birlikte kullanılmasıyla bir problemin çözülme sürecini barındıran, zengin
öğrenme yaşantıları sunan bir disiplindir. Son zamanlarda matematik ve fen alanlarıyla
mühendisliğin birleştirilmesinde iki düşünce ön plana çıkmaktadır. İlki mühendislik eğitimiyle
mühendislik tasarım sürecininden bahsedilmesidir. Bir diğeri ise mühendislik eğitimiyle çocukların
bilimsel süreç becerileri kazanarak problem çözme becerisi elde edebilmek böylece öğenmenin
kalıcılığının sağlanmasıdır.

Çocuklar doğuştan mühendislik yetenekleriyle dünyaya gelirler gelişim süreci içersinde bunu
görmek mümkündür. Tasarlarlar, üstüste koyarlar, birleştirmeye çalışırlar, ilişki kurarlar, tekrar
parçalarlar ve tüm bunları yaparken problemi çözmeye çalışır ve heyecan duyar. Bu sebeple
çocuklara erken yaşlarda mühendislik eğitiminin verilmesi büyük bir önem arz etmektedir.
• Mühendislik Tasarım Süreci

Sistematik problem çözme yaklaşımı olan mühendislik tasarım süreci yedi aşama içermektedir.
Problemin tanımlanmasıyla başlayan döngüde probleme yönelik araştırma yapılır, olası çözümler
üretilir, çözümler analiz edilir, prototip oluşturulu ve test edilir. Bu döngü Şekil 2’de daha detaylı
olarak verilmiştir.

Şekil 2 Mühendislik Tasarım Döngüsü (Mangold ve Robinson, 2013)

9

Şekiller ve semboller üzerine inşa edilmiş evrensel bir dil olma özelliğiyle
matematik sayıları, şekilleri, uzayı, büyüklükleri ve aralarındaki ilişkileri ifade
eder. Bilginin işlenmesiyle üretmek, tahminde bulunmak ve problem çözmek
ana temadır. Çocuklarda matematik kullanımı küçük yaşlarda başlar. Nesneleri
miktarlarına göre, büyüklüklerine göre sıralaması, örüntüler oluşturması bunları
günlük hayatta ifade etmektedir.

FeTeMM eğitim bileşeni olan matematik çocuklara sunulan doğal süreç
içersinde diğer bileşenlerle iç içe kullanılmakta ve bağımsız olmamaktadır.
Çocuklar bloklarla, çubuklarla, düğmelerle, toplarla oynamaktan zevk alırlar.
Bunları sayarlar, sıralarlar, eşleştirme yoluna giderler ve böylece matematik
alanına yönelmiş olurlar.

10

Programı Hazırlayanlar • Gülden UYANIK BALAT
• Emrah BAL

Programın Uygulayıcıları • FeTeMM Temel Seviye Kursu Alan Öğretmenler

Programın Seviyesi •Bu program 48-72 ay okul öncesi çocuklara göre hazırlanmıştır

Programın Amaçları •Bilimsel Süreç Becerilerini Geliştirmek
•Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek

Programın Aşamaları •Programa katılacak öğrencilerin belirlenmesi
•Ön test uygulanması
•Etkinliklerin uygulanması
•Son testin uygulanması

Programın İzlenme, •Turan (2012) tarafından geliştirilen Bilimsel Süreç Becerileri
Geliştirme ve Değerlendirme Aracı ve Vuslat OĞUZ, Aysel KÖKSAL AKYOL (2015)
Değerlendirme tarafından geliştirilmiş olan Problem Çözme Beceri Ölçeği program
Esasları öncesi ön test olarak uygulanır. Sonrasında Etkinliklerin
uygulanmasına geçilir. Her etkinliğin kendi içersinde değerlendirmesi
mevcuttur. Program sonunda aynı ölçekler son test olarak uygulanır.
Ön test ve son test arasında karşılaştırma yapılarak değerlendirmeye
gidilir ve program sonlandırılır.

Programın •Turan (2012) tarafından geliştirilen Bilimsel Süreç Becerileri
Uygulanmasına Değerlendirme Aracı
Kullanılacak Araç-
Gereç, Basılı veya •Vuslat OĞUZ, Aysel KÖKSAL AKYOL (2015) tarafından geliştirilmiş olan
Görsel-İşitsel Materyal Problem Çözme Beceri Ölçeği

•Projeksiyon

•Her etkinliğin araç-gereçleri ayrıca kendi içersinde belirtilmiştir.

11

1.HAFTA SESİMİZİ UZAKLARA DUYURALIM
2.HAFTA BALON HOWERCRAFT
3.HAFTA
4.HAFTA MANDAL KULELER
5.HAFTA LASTİK ŞEKİLLER

12 BALON KULE
BALON ROKET

EKSİK AYAKLI MASA
FIRTINAYA DAYANIKLI EVİMİZİ YAPALIM

HADİ BALIK TUTALIM
KÜRDANLARDAN KULE YAPALIM

6.HAFTA LAVA LAMBASI
7.HAFTA MANDAL DİZME
8.HAFTA
9.HAFTA PET BOT
10.HAFTA TIKANMIŞ BORULAR

VOLKAN PATLAMASI
YUMURTAM KIRILMASIN

KUTUP AYILARINI NASIL KURTARABİLİRİZ?
ARMONİKA VE PAN FLÜTÜNÜN KIYASIYA YARIŞI

TEMİZ ENERJİ TEMİZ ÇEVRE
PİPET ROLLER COASTER

13

ETKİNLİĞİN AMACI • İnsanların en önemli ihtiyaçlarından birinin iletişim
kurmak olduğunun bilinmesi. Bunun için iletişim
ETKİNLİĞİN HEDEF kurmanın temel şartlarından biri de karşıdaki insana
KİTLESİ sesimizi duyurmak ve onun da sesini duyabilmektir.
Yakındayken insanların birbirlerine seslerini duyurması
ETKİNLİĞİN SÜRESİ kolaydır. Fakat uzaktaki insanlarla haberleşebilmek için
farklı yöntemler kullandığımızı çocukların bilmesi ve bu
ETKİNLİK amaçla bir iletişim aracı tasarlamaktır.
MALZEMELERİ
• 5-6 yaş

• 2 saat

• 5 metre hortum (3 adet)
• 5 cm çaplı huni (6 adet)
• nohut tanesi (yaklaşık bir avuç)
• pamuk (bir paket)
• su (2 litre)

14

SESİMİZİ UZAKLARA DUYURALIM

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Konuşmak için dilin önemli bir duyu organı olduğu öğrenir.
• Duymak için kulağın önemli bir duyu organı olduğunu öğrenir.
ENTEGRASYONU Sesin kapalı alanda iletilmesi

• MÜHENDİSLİK ALANI
• Hortumları kullanarak iletişim aracı tasarlar

• MATEMATİK ALANI
• Uzunluk ölçme.
• Uzun kısa kavramı.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
Yaratıcılık
Problem çözme

ÖĞRENME •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI

SÜRECİ •Öğretmen sınıfa her biri 5m uzunluğunda 3 hortum getirir. Bu hortumlar birbirlerine
dolanmış karışık bir haldedir. 3 parça halinde olduğu için 6 adet uç olacaktır. Sınıfın
ortasında duran bu hortum yumağını çocuklara göstererek; hangi hortum ucunun
hangi hortuma ait olduğunu sadece bakarak bulmaları istenir. Tabi ki bu biraz zor
olacaktır. bu sebepten hortumun diğer ucunu hortumları çözmeden nasıl
bulabileceğimiz sorulur.

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Öğretmen sınıfa 6 adet huni, pamuk, bir şişe su getirir. Hortumun diğer ucunu
hortumları çözmeden nasıl bulabilecekleri sorulur.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Bu aşamada öğretmen seçtiği bir hortumun ucundan bir bardak su doldurur ve üfler
suyun hangi uçtan çıktığı gözlenir. Daha sonra diğer bir hortumun ucuna pamuğun
yuvarlanması ile hazırlanmış küçük bir top konulur ve üflenerek hangi uçtan
pamuğun çıktığı gözlenir. son olarak da başka bir hortum ucuna huni takılarak huni
içersine konuşulur. çocuklara kulaklarını hortum uçlarına dayanarak hangi uçtan
sesinin çıktığı sorulur. böylece maddelerin bir yol boyunca ilerlediği çocuklara
anlatılır. sesin ya da konuşmalarımızın da bir yol boyunca tıpkı hortumda olduğu gibi
ilerlediği anlatılır.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Çocuklardan yerde karmaşık halde bulunan hortum yumağını çözmeleri ve
ayırmaları istenir. Hortumların uçlarına huni takılarak birbirleri ile iletişim kurmaları
istenir. Daha uzaktaki birine sesimizi duyurmak için bu hortumlar ucuca eklenir ve
mesafe arttırılarak aynı şekilde uçlarına huni takarak birbirleri ile konuşmaları
istenir.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Çocuklara sorular sorulur;
Siz bu düzeneği nerede kullanırsınız?
Ne amaçla kullanırsınız?
Siz bu aleti kullanarak kiminle konuşmak için kullanırsınız?
Çocuklara resim kağıtları dağıtılarak;
Şimdi kendi haberleşme aracınızı tasarlayabilirsiniz.

15

ETKİNLİĞİN AMACI • Bu etkinlik ile çocuklar balon kullanarak
howercraft maketi yapar. Böylece sürtünme
etkisinin azalmasıyla hareketin kolaylaştığını
görür.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Balon (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ • Şişe kapağı (öğrenci sayısı kadar)
• CD(öğrenci sayısı kadar)
• Silikon yapıştırıcı

16

BALON HOWERCRAFT

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Sürtünmenin hareketi zorlaştırdığını kavrar.

ENTEGRASYONU • MÜHENDİSLİK ALANI
• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
• Ürünün prototipini yapar.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta howercraft videolarını izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Sürtünme ile neler yapabileceğimiz sorulur.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Bu aşamada sürtünme kuvvetinin hareketleri
zorlaştırdığı anlatılır.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Çocuklarla deney malzemeleri kullanılarak
howercraft maketi yapılır. Daha sonrasında
çocuklara verilen kağıtlara kendi tasarladıkları
howercraftı çizmeleri istenir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Sürtünmeyi azaltmak için neler yapabiliriz?

17

ETKİNLİĞİN • Binalar ve kuleler inşa edilirken önemli olan
AMACI unsurlar, temelin sağlam olması ve iskeletin
sağlam olması. Bu etkinlikte amaç çocukların kule
inşa ederken sağlam bir zemine oturtması ve
dengede olacak şekilde kule inşa edebilmesi.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • 1 paket dil çubuğu (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ • 1 paket mandal (öğrenci sayısı kadar)

18

MANDAL KULELER

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Denge kavramını tanır.

ENTEGRASYONU • MÜHENDİSLİK ALANI
• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
Kule tasarımında bulunur.

• MATEMATİK ALANI
• Sayıları ve geometrik şekilleri tanır.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfa kule inşaatını gösteren bir video izletir.
Videolarda dünyadaki en yüksek kuleler gösterilir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Videolardan sonra;
Kulelerin inşaatı başlamadan önce ilk yapılan işlem nedir?
Kuleler inşa edilirken neler yapıldı?

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Kuleler inşa edilirken en önemlisi temelin sağlam olmasıdır.
Daha sonrasında kulenin yüksek olması için iskeletinin sağlam
ve dengede olması gerektiği çocuklara söylenir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Bu aşamada çocuklara mandallar ve tahta çubuklar dağıtılır ve
kendi kulelerini inşa etmeleri istenir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Kaç tane mandal kullandınız?
Kaç tane tahta çubuk kullandınız?
Kuleniz kaç katlı?
Kulenizde hangi şekiller var?
Kulenin dengede olması için ne yaptın?
Kulenin dengesi bozulursa ne olur?

19

ETKİNLİĞİN • Etkinlikte amaç strafor tablet üzerindeki
AMACI noktalara lastikler takarak geometrik
şekilleri ve desenler oluşturur.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • 30*30 strafor (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ
• 1 paket uçları törpülenmiş raptiye (öğrenci sayısı
kadar)

• 1 paket paket lastiği (öğrenci sayısı kadar)

20

LASTİK ŞEKİLLER

ETKİNLİKTEKİ • MÜHENDİSLİK ALANI
STEM • Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
• Farklı desenler oluşturur.
ENTEGRASYONU
• MATEMATİK ALANI
• Üçgen, kare, dikdörtgen şekilleri tanır.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta çizgilerden ve geometrik şekillerden
oluşan desenler videosu izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Çocuklara üçgenin, karenin ve dikdörtgenin kaç köşesi
olduğu ve kaç kenarı olduğu sorulur.
Üçgen için kaç çiviye ihtiyaç vardır?
Dikdörtgen için kaç çiviye ihtiyaç vardır?

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Çocuklara strafor tabletler, raptiyeler ve lastikler verilir.
Daha sonra verilen malzemelerle ilk önce üçgen daha
sonra dikdörtgen oluşturmaları istenir. Daha sonrasında ise
5 raptiye verilir ve lastiği taktıklarında oluşan şeklin kaç
kenarı olduğu sorulur. bu aşamada raptiye sayısı kadar
kenar olduğu çocuklara açıklanır.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Bu aşamada çocuklara daha fazla raptiye ve lastik verilir.
İstedikleri desenleri oluşturmaları istenir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Sınıfta üçgen olan nesneler nelerdir?
Sınıfta dikdörtgen olan nesneleri gösterin?

21

ETKİNLİĞİN • Etkinliğin amacı çocukların işbirliği içersinde
AMACI balonları kullanarak kule inşa etmeleridir.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Koli bantı
MALZEMELERİ • Balon (öğrenci sayısı kadar)

22

BALON KULE

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Hacim kavramını öğrenir.
• Hacim ile ağırlık arasındaki ilişkiyi gözlemler.
ENTEGRASYONU
• MÜHENDİSLİK ALANI
• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
• Ürünün prototipini yapar

• MATEMATİK ALANI
• Sayılar.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen balonlardan oluşan videolar izletir. Bu
balonlardan yapılan değişik figürleri gösterir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Çocuklara balonlardan neler yapabileceğimiz sorusu
sorulur.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Bu aşamada çocuklardan ikişerli gruplar oluşturulur. Ekip
çalışması içersinde balonlar şişirmeleri ve şişirdikleri
balonları verilen bantlarla yapıştırmaları istenir. Daha
sonra bu balonları birleştirerek kule yapmaları istenir. Bu
ikişerli gruplar daha sonra dörderli olarak birleştirilip
yaptıkları kuleleri yükseltmeleri istenir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Bu aşamada çocukların yaptıkları kulelerin çok büyük
olduğu fakat aynı zamanda hafif olduğu söylenir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Çevremizde büyük olup hafif olan başka neler olduğunu
söyleyebilir misin.
Sence balondan yapılan kuleleri nerelerde kullanabiliriz.

23

ETKİNLİĞİN • Bu etkinlikte çocuklar uzaya çıkmak için roket
AMACI kullanıldığını ve bu roketlerin yükselebilmesi için
itme kuvvetine ihtiyacı olduğunu öğrenir. Ayrıca
balondan kendi roketini tasarlar.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Balon (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ • Pipet (öğrenci sayısı kadar)
• Yeteri kadar ip

24

BALON ROKET

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • İtme kuvvetini öğrenir.
• Yörünge kavramını öğrenir.
ENTEGRASYONU
• MÜHENDİSLİK ALANI
• Roket tasarlar

• MATEMATİK ALANI
• Metreyle ölçüm yapar

• 21. yy. BECERİLERİ
• Yaratıcılık
• Problem çözme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta çocuklara bir roketin gökyüzüne
çıkışını gösteren bir video izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Çocuklara bir roketin gökyüzüne çıkması için
nelere ihtiyacı olduğu sorulur.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Öğretmen bu aşamada çocuklara roketlerin
gökyüzüne çıkabilmesi için itme kuvvetine ve
yörüngeye ihtiyacı olduğunu belirtir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Bu aşamada öğretmen çocuklarla gerdikleri ipe
pipet geçirerek bir yörünge oluşturur ve
şişirdikleri balonlar bu pipete yapıştırılarak
serbest bırakılır. Balonun gittiği nokta ölçülür.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Size verilen resim kağıtlarına kendi roketinizi
tasarlayın.

25

ETKİNLİĞİN • Günlük hayatta karşılaşılan sorunlardan bazıları kırılan ya
AMACI da bozulan eşyalardır. Bunlardan biri de masaların düz bir
zeminde durmamasından ya da masaların bir ayaklarının
kısa olmasından kaynaklanan denge problemidir. Bu
etkinlikte ise 4 ayaklı bir masanın bir ayağı olmadan onu
nasıl dengede tutabilmenin yollarını çocukların
düşünmesi ve çözüm önerileri tasarlamalarıdır.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • 1 adet ayakları sökülebilir masa
MALZEMELERİ

26

EKSİK AYAKLI MASA

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Dengede olma kavramını öğrenir.
• Dengeyi sağlamanın yollarını araştırır.
ENTEGRASYONU • Yer çekimini kavrar.

• MÜHENDİSLİK ALANI
• Masa tasarlar.

• MATEMATİK ALANI
• Sayı saymayı öğrenir.
• Ölçüm yapmayı öğrenir.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• Yaratıcılık
• Problem çözme

ÖĞRENME •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
•Öğretmen sınıfa girdiğinde hiç bir şey söylemeden çocukların şaşkın bakışları
içersinde öğrencilerin masalarından birini ayağını söker ve bir kenara koyar. Doğal
olarak bir ayağı eksik olan masa artık eskisi gibi dengede durmayacaktır. Çocuklara;
Bu masanın önceden kaç ayağı vardı?
Bu masanın şimdi kaç ayağı var?
Bu masa 4 ayaklı iken nasıl duruyordu?
Şimdi nasıl duruyor?
Böyle olması bizim için nasıl bir sorun çıkarır? diye sorular sorar.

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Öğretmen çocuklara;
Bu masanın bir ayağı olmadan neden düz duramıyor?
Düz durması için neler gerekli? diye sorar.
Sonrasında çocuklara resim kağıtlarını dağıtır ve 3 ayaklı olan masayı nasıl dengede
tutmaları gerektiğine dair çizim yapmalarını ister

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Çocuklar çizimlerini yapar ve öğretmen hepsinin çizimine bakarak neler yaptıklarını
neden yaptıklarını ve ne çeşit çözüm önerileri tasarladıklarını kontrol eder.
Çocukların yaptıkları tasarımları sınıf içersinde dener. Bu denemeler sonunda
masanın önceden dengede olduğunu sonrasında dengesinin bozulduğunu bunun
sebebinin yerçekimi olduğunu söyler.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Öğretmen daha sonrasında aklındaki çözüm önerilerini sınıfta dener. Sonrasında
çocuklara tekrar resim kağıtları dağıtır ve kendi masalarını tasarlamalarını ister.
Ortaya çıkan masa tasarım modellerini çocuklardan açıklamalarını ister.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Çocuklara sorular sorulur;
Şuan sınıfta kaç masa var?
Şuan sınıfta kaç tane masa ayağı var?
Çevremizde dengesi bozulan başka neler var?
Yerçekimi olmasa ne olurdu?

27

ETKİNLİĞİN AMACI •Günümüzde haberlerde çok sık karşılaşılan doğal afetlerden biri de fırtınalardır.
Bu fırtına ve kasırgaların hem kendi ülkemizde hem de başka ülkelerdeki verdiği
zararları izlemekteyiz. Çok şiddetli olanlar evlere ciddi hasarlar vermektedir. Bu
sebepten fırtına ve kasırga gerçeğiyle yaşamak zorundayız ve evlerimizi daha
sağlam ve dayanıklı hale getirmeliyiz. Bu sebepten bu etkinlikte doğal afetlerin
verdiği zararların neler olduğu ve fırtınaya karşı daha sağlam evleri nasıl
tasarlanması amaçlanmıştır.

ETKİNLİĞİN HEDEF KİTLESİ •5-6 yaş
ETKİNLİĞİN SÜRESİ
•2 saat
ETKİNLİK MALZEMELERİ
•Oyun hamuru
•Dil çubukları
•Bant
•Su kabı
•vantilatör

ETKİNLİKTEKİ STEM •FEN ALANI
ENTEGRASYONU •Fırtınanın ve kasırganın ne olduğunu öğrenir.
•Rüzgarın etkisinin nelere sebep olduğunu öğrenir.
•TEKNOLOJİ ALANI
•Deney malzemelerini tanır ve neleri kullanabileceğinin resmini çizer.
•MÜHENDİSLİK ALANI
•Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
Ürünün prototipini yapar
•MATEMATİK ALANI
•Sayıları ve geometrik şekilleri tanır.
•21. yy. BECERİLERİ
•İletişim
•İşbirliği
•Yaratıcılık
•Eleştirel -Düşünme

28

FIRTINAYA DAYANIKLI EVİMİZİ YAPALIM

ÖĞRENME •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
•Eğitimci öncelikle daha önceden bulduğu kasırga videosunu izletir. Sonrasında
kasırgaların verdiği zararları gösteren videoları gösterir. Daha sonra kasırgaların
evlere verdiği zararları gösteren slaytları gösterir. Çocuklara;
• “İlk fotoğrafta kaç tane ev var?”
• “Bu evlerin kaç tanesi yıkılmış?Kaç tanesi sağlam kalmış?”
• “Sence neden bazı evler yıkılmış bazı evler sağlam kalmıştır?”
soruları sorularak düşünmeleri sağlanır. Çocuklardan gelen cevaplar “Fırtınaya
dayanıklı evimi nasıl inşa ederim? Düşünme Panosuna” kavram haritası şeklinde
kaydedilir.

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Çocuklara deney malzemeleri verilir ve teker teker ne oldukları sorulur. Çocukların
tüm malzemeyi tanıması sağlandıktan sonra,
• “Şimdi sizinle küçük bir deney yapacağız. Bu deney bize fırtınanın evlere, ağaçlara,
insanlara ve çevreye nasıl etki ettiğini anlatmaya çalışacak” denir. Vantilatör, ev,
insan ve ağaç maketleri çocukların önüne konur.
• “Sizce bu malzemeleri kullanarak fırtınanın çevreye neler yaptığını nasıl
anlayabiliriz? Çocuklardan gelen yanıtlar doğrultusunda öğretmenin de yardımı ile
düzenek hazırlanır ve denemeler yapılır.
• Daha sonra sınıfın ortasına diğer deney malzemeleri olan strafor plakalar,
kürdanlar, ahşap çubuklar, mandallar, oyun hamurları, koli bantları konur. “Sizce bu
malzemeleri ya da sınıfta bulunan istediğiniz malzemeleri kullanarak fırtınaya
dayanıklı evimizi nasıl inşa edebiliriz?” denir
• Haydi, düşünelim ve düşüncelerimizi size verdiğim “Fırtınaya dayanıklı evimi inşa
ediyorum” Tahmin Et-Gözle-Açıkla (TGA) çalışma sayfasına çizelim” denir ve
“Fırtınaya dayanıklı evimi inşa ediyorum” Tahmin Et-Gözle-Açıkla (TGA) çalışma
sayfaları dağıtılır ve öncelikle bu deneyde hangi malzemeleri kullanacaklarını
tahmin etmeleri ve bu tahminleri doğrultusunda deneyi nasıl yapacaklarını
düşünmeleri sağlanır.
Çocuklar “Fırtınaya dayanıklı evimi inşa ediyorum” Tahmin Et-Gözle-Açıkla (TGA)
çalışma sayfalarında belirttikleri deney malzemelerini kullanarak deneme yapmaya
başlarlar. Öğretmen bu noktada durumu iyi gözlemler ve gerekli olduğu her an
müdahale eder.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Çocukların maket haline getirdikleri çalışmalar tek tek çalışan vantilatör önünde
denenerek kimlerin evlerinin vantilatörün yarattığı rüzgara dayandığına bakılır.
Öğretmen bu aşamada vantilatörün kademesi arttırarak kimlerin evinin daha sağlam
olduğunu çocuklarla beraber deneyerek keşfetmelerini sağlar. Bu aşamalar
tamamlandıktan sonra öğretmen vantilatörü kullanarak fırtınanın etkilerinin güçlü
olduğunu hatta kademesini arttırarak etkilerinin bazen daha şiddetli olduğunu
söyler. Daha sonra çocukların yaptığı dayanıklı olan maketler üzerinden evlerimizi
güçlendirebileceğimizi ve fırtınaya dayanıklı hale getirebileceğimizi söyler.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Çocuklara açıklama aşamasında fırtınaların şiddetleri ve evlerimize verdiği
zararlarını açıklanmasından sonra sağlam bir evin inşa aşamalarını gösteren videolar
izlenir.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Çocuklar fırtınaların verdiği zararların neler olduğunu anlamaları sağlandıktan sonra
onlara;
• “Çocuklar sizce evlerimizi nasıl sağlamlaştırabiliriz? Fırtınadan korunmak ve
zararlarını azaltmak için neler yapabiliriz? Fırtınadan nasıl korunabiliriz? denir. Bu
aşamada çocuklara tekrardan malzemeler sunulur fırtınaya karşı dayanıklı ev
tasarlamaları ve inşa etmeleri istenir. Çocuğun mühendislik tasarım sürecini
kullanması sağlanarak kendi tasarımını üretmesi sağlanır.
Çocukların yapmış oldukları tasarımları sergilemek ve neler yaptıklarını anlatmaları
için “fırtınaya karşı evimi koruyorum bilgilendirme toplantısı” düzenlenir ve burada
her çocuk tasarımını ve nasıl kullanıldığını anlatır.

29

ETKİNLİĞİN • En güzel ve zevkli hobilerden biride balık tutmaktır.
AMACI Karşılaşılan duruma özgü farklı yakalama ve tutma
yöntemleri ve çözümler üretilmiş ve geliştirilmiştir. Bu
etkinlikte amaç çocukların sınıfın ortasında duran
maketten balığı tutmak için kendi tasarımları olan oltayı
geliştirmek ve ellerini kullanmadan ortada duran balığı
yakalayabilmektir.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • 1 adet eva (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ • 1 adet kamış (öğrenci sayısı kadar)
• Ataç
• Mıknatıs (öğrenci sayısı kadar)
• ip

30

HADİ BALIK TUTALIM

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Mıknatısın metalleri çektiğini öğrenir.

ENTEGRASYONU • MÜHENDİSLİK ALANI
• Olta tasarımı

• MATEMATİK ALANI
• Uzunluk ölçme.
• Sayı sayma

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• Yaratıcılık
• Problem çözme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen öncelikle çocukların masalarını çember şekline
getirmelerini ve ortada bir boşluk oluşturmalarını ve herkesin
masasının üzerine oturmasını ister. Daha sonra keçeden yaptığı
ağzında demir metalinden halka olan balıkları oluşturulan boşluğa
gelişi güzel koyar.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Öğretmen çocuklara;
Şuan ortada kaç balık var?
Bu balıkların ne gibi özellikleri var?
Bu balıkları nasıl yakalayabiliriz?
Sonrasında öğretmen sınıfa
olta çubukları, ip, koli bantı, defter kıskacı, mıknatıs, kanca(sivri ucu
köreltilmiş) getirir. Çocuklardan bunları ve sınıfta bulunan istedikleri
malzemeleri kullanarak önlerinde duran balığı elleri kullanmadan
yakalayacakları bir olta tasarlamalarını ister.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• bu aşamada öğretmen çocukların tasarımlarını izler teker teker ne
yapmak istediklerini sorar. Gerekli gördüğü yerde müdahale ederek
onlardan denemeler yapmalarını ister. Sonrasında tasarımı işe
yarayanları tebrik eder. Kendi aklında olan ya da çocukların aklındaki
diğer tasarımları dener. mıknatısın demiri çektiğini söyleyerek
mıknatıs kullanarak balığın yukarı çekildiğini gösterir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Çocuklara resim kağıtları dağıtarak balık tutmak için olta, balık ağı ya
da bir makine tasarlamalarını ister.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Balık tutmak için nelere ihtiyacımız var?
Mıknatısları çevremizde nerelerde görmekteyiz?
Mıknatısları başka nerelerde kullanabiliriz?

31

ETKİNLİĞİN • Bu etkinlikte çocuklar kürdanları oyun hamurlarını bir
AMACI yapıştırıcı gibi kullanarak ucuca eklerler ve kule yaparlar.
Yapıştırıcı olarak illaki oyun hamuru kullanmak zorunda
değiller bunun yerine bant ya da istedikleri herhangi bir
materyal de kullanabilirler. Amaç en yüksek ve en sağlam
kuleyi inşa etmektir.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • 1 paket kürdan (çocuk sayısı kadar)
MALZEMELERİ • 1 kutu oyun hamuru (çocuk sayısı kadar)

32

KÜRDANLARDAN KULE YAPALIM

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Sağlamlık ve dayanıklılık kavramlarını öğrenir.

ENTEGRASYONU • MÜHENDİSLİK ALANI
• Kule tasarımı

• MATEMATİK ALANI
• Sayı sayma
• Geometrik şekillerden üçgen ve kareyi öğrenir.

• 21. yy. BECERİLERİ
• Yaratıcılık
• Problem çözme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta çocuklara bir gökdelenin yapım
aşamasının hızlı çekim versiyonunda olan bir video izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Bu aşamada öğretmen çocuklara videoda inşaatın ilk
aşamasında neler yaptıklarını sorar. Daha sonra
çevrelerinde bulunan bir binanın inşaatını anlatmaları
istenir. Bu inşaatı her gün pencereden gözlemlemeleri
istenir.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Öğretmen çocuklara bir inşaat yapılırken önce temelden
başlandığını daha sonra iskeletin yapılması gerektiğinden
bahseder. Bir inşaatın yüksekliğinin ve sağlamlığının bu iki
unsura bağlı olduğundan söz eder.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Bu aşamada öğretmen çocuklara kürdan ve oyun
hamurları vererek kendi kulelerini inşa etmeleri istenir.
Yaptıkları inşaatın hem sağlam olması hem de yüksek
olması istenir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Kulenizi inşa ederken hangi şekli daha çok kullandınız?

• Kulenizde kaç tane kürdan kullandınız?

33

ETKİNLİĞİN • Bu etkinlikte çocuklar bazı sıvıların birbiri içinde
AMACI çözünmediğini kavrar. Petrolün de denizlerde
çözünmediği ve sıvı yüzeyinde kalarak denizleri
kirlettiği ayrıca canlılara zarar verdiği anlatılır.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Yarım bardak su (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ • Yarım bardak yağ (öğrenci sayısı kadar)
• Sandoz (öğrenci sayısı kadar)
• Gıda boyaları

34

LAVA LAMBASI

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Sıvılarda çözünme ve çözünmeme olaylarını görür.

ENTEGRASYONU • TEKNOLOJİ ALANI
• Deney malzemelerini tanır.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta denize akmış petrol sıvısının canlılar
üzerindeki zararlarını gösteren bir video izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Su ile yağın karıştırıldığında ne olabileceği çocuklara
sorulur. Cevaplar alındıktan sonra çocuklar ikişer gruplar
halinde eşleştirilir. Her gruba deney malzemeleri verilir.
Öğretmen talimatları ile deney gerçekleştirilir

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Bu aşamada öğretmen bazı sıvıların birbiri içinde
çözünmediğini açıklar. Suda çözünmeyen sıvılardan biri de
petroldür. Denize akan ya da sızan petrolün canlılara zarar
verdiğinden bahsedilir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Çocuklara deniz kirliliğini nasıl önleyebileceğimiz sorulur.
Nasıl bir makine yapılacağı sorulur ve verilen kağıtlara
makinenin resmi çizdirilir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Denizlerimiz kirlenirse etkileri nelerdir?
Kirlenen denizler bizi nasıl etkiler?

35

ETKİNLİĞİN • Etkinliğin amacı çocukların seri (dizi)
AMACI oluşturmasını sağlamak ve verilen seriyi
tamamlamak

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Renkli mandallar
MALZEMELERİ
• Örüntü şeritleri (öğrenci sayısı kadar) Öğretmeni
tarafından daha önce hazırlanacak)

36

MANDAL DİZME

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • renkleri tanır
• ayın evrelerini tanır
ENTEGRASYONU
• TEKNOLOJİ ALANI
• Kodlamaya yönelik seri oluşturur.

• MATEMATİK ALANI
• Sayıları ve geometrik şekilleri tanır.
• Seri ve dizi oluşturur.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen öncelikle sınıfta ayın evrelerini gösteren bir
video izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Çocuklara geceleri aya baktıklarında neler gördükleri
sorulur. Ayın neden şekil değiştirdiği sorulur.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Çocuklara ayın evreleri tek tek gösterilir. Ayın her evresine
de bir numara verilir. Numara yazılmış mandallar ve şerit
halindeki ayın evrelerine uygun mandalları takmaları
istenir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Çocuklara ayın hep aynı sırada sekil değiştirdiği bunun
sebebinin de ayın dünya etrafında dönmesinden ve
güneşten aldığı ışığı yansıtmasından kaynaklandığı söylenir.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Ayın kaç evresi vardır?
Verilen kartların üzerindeki ay evrelerini uygun şekilde
dizin.

37

ETKİNLİĞİN • Günümüzde kullanılan en önemli ulaşım
AMACI araçlarından biri de gemilerdir. Çocuklar bu
etkinlikle gemilerin suyun üstünde nasıl
durdukların ve hareket ettiklerini öğrenir. Kendi
gemilerini tasarlayıp yüzdürmeye çalışırlar.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Dil çubuğu (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ • Paket lastiği (öğrenci sayısı kadar)
• Pet şişe (öğrenci sayısı kadar)

38

PET BOT

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM
• Plastik cisimlerin suyun üzerinde durduğunu öğrenir.
ENTEGRASYONU
• TEKNOLOJİ ALANI

• Deney malzemelerini tanır ve neleri kullanabileceğinin resmini
çizer.

• MÜHENDİSLİK ALANI

• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
Ürünün prototipini yapar

• 21. yy. BECERİLERİ

• İletişim
İşbirliği
Yaratıcılık
Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta büyük gemilerin inşa edildiği bir video izletir.
Çocuklara;
• “Daha önce hiç gemiye bindiniz mi?”
• “Bu geminin hareket etmesini ne sağlamakta?”
soruları sorularak düşünmeleri sağlanır.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Çocuklara deney malzemeleri verilir ve teker teker ne oldukları
sorulur. Çocukların tüm malzemeyi tanıması sağlandıktan sonra,
• “Şimdi bu malzemelerle bir gemi yapsanız nasıl bir gemi
yaparsınız."
• “Sizce bu malzemeleri kullanarak geminizin hareket etmesini nasıl
sağlarsınız?"

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Çocukların maket haline getirdikleri çalışmalar tek tek suyun üzerine
konup işe yarayıp yaramadıklarına bakılır. Bu aşamada öğretmen
çocukların çalışmalarına müdahale ederek neden çalışıp
çalışmadıklarına açıklama getirir.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Çocuklara açıklama aşamasından sonra öğretmen kendisi anlatarak
bir gemi inşaatı yapar.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Çocuklarla yapılan gemi yüzdürüldükten sonra;
Sizce bu maketin suyun üzerinde durmasının sebebi nedir?
Maket geminin hareket etmesinin sebebi nedir?

39

ETKİNLİĞİN • İnsanların günlük hayatta karşılaştıkları en büyük sıkıntılardan
AMACI biri de tıkanmış borulardır. tıkanan borular hem evlere zarar
vermekte hem de gider borularına atılan malzemeler çevreye
zarar vermektedir. Bu etkinlikte çocuklar tuvaletlere ve lavabo
giderlerine atılan maddelerin boruları tıkadığını ve
tıkanmaların hem evlere hem de atılan maddelerin çevreye
zarar verdiğini öğrenir.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Tel kafes
MALZEMELERİ • Renkli toplar
• çubuklar

40

TIKANMIŞ BORULAR

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Atıkların çevreye verdiği zararları öğrenir.
Tıkanma sonucu taşma kavramını öğrenir.
ENTEGRASYONU
• TEKNOLOJİ ALANI

• MÜHENDİSLİK ALANI
• Tıkanmayan boru tasarımı

• MATEMATİK ALANI
• Sayı sayma

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• Yaratıcılık
• Problem çözme

ÖĞRENME •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
•Öğretmen sınıfa bir kova dolusu pinpon topuyla girer ve bu pinpon toplarını sınıfın
ortasına saçar. Her yere dağılan topları görerek heyecanlanan çocuklardan onları
sayarak toplamaları istenir. Sonrasında öğretmen çevre kirliliğini ve tıkanan
boruların verdiği zararları gösteren fotoğrafları gösterir.çocuklardan şu sorulara
cevap vermeleri istenir;
sizce bu kirliliğin sebebi nedir?
bu kirliliğin ne gibi sonuçları olur?

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Bu aşamada öğretmen tel örgüden oluşturduğu silindiri sınıfın ortasına getirir. Aynı
zamanda sınıfa çocuk bezi, plastik poşet, bir rulo tuvalet kağıdı, gazete kağıtları, çöp
şişler getirir. Çocuklara birer resim kağıdı verilir. Pinpon toplarını silindirin içine
boşalttığımızda aşağıya dökülmeyecek bir sistem tasarlamaları istenir.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Öğretmen çocukları tasarımlarına bakarak her tasarımı düzenek üzerinde
denemeye çalışır. Bu aşamada öğretmen silindir kafesin içersine ortada bulunan
çocuk bezini, plastik poşeti, tuvalet kağıdını, gazete parçalarını tek tek koyarak
pinpon toplarını yukardan boşaltır ve topların aşağıya tıkanma sebebiyle
düşmediğini gösterir.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Bu aşamada öğretmen çocuklarla bir oyun oynamak ister. Tel kafesin altına çöp
şişlerden bir engel oluşturur ve pinpon toplarını boşaltarak topların havada
durmasını sağlar. Çocuklardan sırayla ve sayarak tek tek çubukları çekmesi istenir.
Çekilen çubuklar sonucunda aşağıya düşen topları biriktirmeleri istenir. en çok top
toplayan birinci ilan edilir.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Başka neler boruları tıkar?
Tıkanan boruları nasıl açabiliriz?
Boruların tıkanmasını önlemek için siz olsanız ne yapardınız? Size verilen kağıtlara
tasarımınızı çiziniz.

41

ETKİNLİĞİN • Günümüzde yaşanan doğa olaylarından biri de
AMACI Volkanların patlamasıdır. Çocuklar bu etkinlikle
volkanların basınç etkisiyle patladığını öğrenir.
Ayrıca çocuklar volkanların verdiği zararları ve
etkilerinden korunma yolları için çözüm sunarlar.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Hidrojen peroksit
MALZEMELERİ • Potasyum iyodür
• Beher
• Sıvı sabun

42

VOLKAN PATLAMASI

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Basıncın oluşması ile patlama oluştuğunu görür.
• Kimyasal reaksiyon sonuçlarını görür.
ENTEGRASYONU
• MÜHENDİSLİK ALANI
• Patlamadan korunmak için ürün tasarlar.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Eleştirel -Düşünme

ÖĞRENME • DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
• Öğretmen sınıfta aktif bir volkanın videolarını
izletir.

• ARAŞTIRMA AŞAMASI

• Öğretmen çocuklara volkanların nasıl oluştuğunu
ve neden patladıklarını sorar.

• AÇIKLAMA AŞAMASI

• Bu aşamada öğretmen sınıfta hazırladığı düzenek
ile volkan deneyini yapar.

• DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

• Çocuklara resim kağıtları dağıtılır.
Sizce patlamalardan nasıl korunabiliriz.
Bunun için size verilen kağıtlara korunmak için bir
makine tasarlayıp çizin.

• DEĞERLENDİRME AŞAMASI

• Volkanlar patladığında bize ne gibi zararları olur?

43

ETKİNLİĞİN • Bu etkinliğin amacı çocuklara verilen
AMACI yumurtaların tasarladıkları ya da geliştirdikleri bir
fikir doğrultusunda yukarıdan belirlenen bir
hedefe atılarak kırılmamasını sağlamak. Böylece
yerçekimini keşfetmesi ve çarpmanın zararlarını
ve etkilerini azaltmak.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • Yumurta (öğrenci sayısı kadar)
MALZEMELERİ
• Yumurtayı sarmak ve içine koyulabilecek
malzemeler

44

YUMURTAM KIRILMASIN

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Yerçekiminin etkisini öğrenir.
• Çarpmanın ve düşmenin etkilerini öğrenir.
ENTEGRASYONU
• MÜHENDİSLİK ALANI
• Paraşüt tasarlama
• Hava yastığı tasarlama

• MATEMATİK ALANI
• Sayı sayma

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• Yaratıcılık
• Problem çözme

ÖĞRENME •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI
SÜRECİ
•Öğretmen sınıfa haşlanmış yumurtalarla girer ve bir tanesini yüksek bir yere
çıkarak havaya atar. Yere düşün yumurta doğal olarak kırılacaktır. Bu
noktada çocuklara şu sorular sorulur;
Sizce yumurta neden kırıldı?

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Bu aşamada çocuklara birer haşlanmış yumurta verilir. Aynı zamanda
pamuk, karton kutular, çöp poşetleri, ipler, gazete parçaları, kağıt havlular,
balonlar sınıfa getirilir. Sınıfın ortasına 1m çapında bir halka koyulur ve
çocuklara şöyle söylenir;
şimdi bir makineye da düzenek tasarlayacaksınız. Yumurtanızı bu düzeneği
kullanarak halkanın içine atacaksınız. yumurtası kırılmayan 50 puan alacak.
halkayı tutturan da 50 puan alacak. Bakalım kimler kaç puan alacak. Şimdi
size vereceğim resim kağıtlarınıza düzeneğinizi tasarlayın.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Bu aşamada çocukların çizimleri kontrol edilir. Çizimleri doğrultusunda
düzenekler öğretmen desteğiyle tasarlanır ve teker teker bu düzenekler
denenir.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Öğretmen bu aşamada kutu içersine pamuk koyar ve yumurtayı yerleştirir.
Halkanın içersine atar. Kırılıp kırılmadığı kontrol edilir. Paraşüt yapar ve
yumurtayı bu düzeneği kullanarak halkaya atar. Şişirdiği balonları birbirlerine
bağlar ortasına yumurtayı yerleştirir ve tekrar dener. Her seferinde
yumurtayı kontrol eder. Bu esnada yumurtanın yerçekimi yüzünden düştüğü
ve yapılanlar ile düşme etkisinin azaltıldığından bahsedilir.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Bu tasarladığımız korumaları başka neleri korumak için kullanabiliriz?
Çevremizde çarpmalardan korunmak için ne gibi önlemler almaktayız?

45

ETKİNLİĞİN AMACI •Çağımızın önemli bir problemi olan küresel ısınmanın ne olduğunu çocuklara
küçük yaşlarda öğretmek geleceğe yönelik yapılmış önemli bir adımdır. Çünkü
ETKİNLİĞİN HEDEF KİTLESİ küresel ısınmanın nedenlerini bilen çocuklar çevreye karşı daha duyarlı ve bilinçli
ETKİNLİĞİN SÜRESİ olurlar. Bu noktadan hareketle bu etkinlik kapsamında okul öncesi dönemdeki
çocukların küresel ısınmanın ne olduğunu ve küresel ısınmaya nelerin etki ettiğini
öğrenmeleri sağlanarak olumlu bir çevre bilinci oluşturmak amaçlanmıştır.

•5-6 yaş

•2 saat

ETKİNLİK MALZEMELERİ

ETKİNLİKTEKİ • FEN ALANI
STEM • Küresel ısınmanın ne olduğunu öğrenir.
• Kutup ayılarının neden yok olduğunu keşfeder.
ENTEGRASYONU • Sera etkisinin ne olduğu hakkında farkındalık kazanır.

• TEKNOLOJİ ALANI
• Deney malzemelerini tanır ve neleri kullanabileceğinin resmini çizer.

• MÜHENDİSLİK ALANI
• Mühendislik tasarım döngüsünü kullanır.
• Ürünün prototipini yapar.

• MATEMATİK ALANI
• Sayıları tanır ve ayırt eder.

• 21. yy. BECERİLERİ
• İletişim
• İşbirliği
• Yaratıcılık
• Problem çözme

46

KUTUP AYILARINI NASIL KURTARABİLİRİZ?

ÖĞRENME SÜRECİ •DİKKAT ÇEKME AŞAMASI

•Eğitimci elinde kocaman bir oyuncak kutup ayısı tutarak çocuklara bunun ne olduğunu
sorar ve kutup ayılarını görüp görmedikleri üzerine doğaçlama bir konuşma başlatır. Daha
sonra çocuklara kutup ayılarının bulunduğu buzullarla ilgili 2 fotoğraf gösterilir. Çocuklara;
• “İlk fotoğrafta kaç tane kutup ayısı var?”
• “Kutup ayıları nerede duruyor? Burası neresi?”
• “İkinci fotoğrafta kaç tane kutup ayısı var?”
• “İkinci fotoğrafta kutup ayısı nerede duruyor? Sence neden bu şekilde duruyor olabilir?”
• “Buzullar neden eriyor olabilir ki?”
• “Buzullar erirse kutup ayıları nerede yaşayabilir ki?”
soruları sorularak düşünmeleri sağlanır.

•ARAŞTIRMA AŞAMASI

•Çocuklara deney malzemeleri verilir ve teker teker ne oldukları sorulur. Çocukların tüm
malzemeyi tanıması sağlandıktan sonra,
• “Şimdi sizinle küçük bir deney yapacağız. Bu deney bize kutup ayılarına ne olduğunu
anlatmaya çalışacak” denir. 2 tane kavanoz, buz parçaları, mum ve poşet çocukların önüne
konur.
• “Sizce bu malzemeleri kullanarak kutup ayılarına ne olduğunu nasıl anlayabiliriz? Haydi,
düşünelim ve düşüncelerimizi size verdiğim resim kağıtlarına çizelim” denir. Öğretmen bu
noktada durumu iyi gözlemler ve gerekli olduğu her an müdahale eder. Çocuklar çeşitli
denemeler yaptıktan sonra denemeleri hakkında konuşturulur ve öğretmen eşliğinde
çocuklarla “Buzun Kapalı Şişede Erimesi” deneyi yapılır. Buzun kapalı şişede erimesi deneyi
için iki boş kavanoz, bir poşet, buz parçaları ve mum gereklidir. Deney malzemeleri her
çocuk için temin edilip önlerine konularak deneye başlanır. Deneyde çocukların her biri
sırayla her iki kavanozuna eşit miktarda sayılarak buz parçalarını koyar. Kavanozlardan
birine poşet geçirilir ve her iki kavanoza eşit uzaklıkta birer mum yakılır ve beklemeye
geçilir.

•AÇIKLAMA AŞAMASI

• Çocuklarla çember oluşturulacak şekilde oturulur veküresel ısınmayı anlatan bir hikâye
eğitimci tarafından anlatılır. Çocukların bu aşamada küresel ısınmanın ne olduğunu ve
buzulların erimesinin küresel ısınmadan kaynaklandığını, sera gazları, kutup ayılarının
yaşam alanlarının bu nedenle zarar gördüğünü ve küresel ısınmanın neden kaynaklandığını
anlamaları sağlanır.

•DERİNLEŞTİRME AŞAMASI

•Çocuklara açıklama aşamasında küresel ısınmanın nedenlerinin açıklanmasından sonra bu
aşamada sera gazlarını ve sera etkisini görmelerini ve küresel ısınmanın nedenini
anlamalarını sağlayacak “Sera Etkisi” deneyi yapılır. Sera etkisi deneyi için her bir çocuğa
altı önceden kesilmiş birer uzun plastik soda şişesi, plastik şişenin içine sığacak kadar cam
bir küçük kavanoz ve termometre verilir. Öncelikle cam kavanoz içine termometre
konularak çocuklarla sıcaklık ölçülür ve kaydedilir. Daha sonra plastik şişe cam kavanozun
üzerine geçirilir ve beklenmeye başlanır. Bu deney ortamı öğretmenin yaratıcılığı
doğrultusunda kutup ayıları, buzulları içerecek canlandırmayı da barındırabilir. Bekleme
süresi sonunda kavanozdaki termometreden sıcaklık tekrar ölçülür ve kaydedilir. Deney
sonrasında çocuklarla neler yaptığımız hakkında konuşmaları sağlanır. Bu deney yaklaşık 20
dk. sürmektedir. Bu nedenle bu bekleme sürecinde çocuklara tablet bilgisayardan “Küresel
Isınma ve Enerji Tasarrufu” adlı 5 dakikalık enerjinin gereksiz yere tüketilmesi sonucunda
ortaya çıkan çevre kirliliğini ve canlılara olan zararlarını anlatan animasyon film izletilir ve
film hakkında konuşulur.

•DEĞERLENDİRME AŞAMASI

•Çocuklar kutup ayılarının küresel ısınmadan dolayı yok olmaya başladığı, buzulların
erimesinin nedeninin küresel ısınma olduğunu anlamaları sağlandıktan sonra onlara;
• “Çocuklar sizce kutup ayılarını kurtarmak için bir alet tasarlasak bunun için neler
kullanabiliriz? Bu alet nasıl çalışır ve kutup ayılarını nasıl kurtarır” denir. Burada çocuklara
tasarımlarında kullanabilecekleri artık materyalleri içeren çeşitli malzemelerin yer aldığı
daha önceden hazırlanmış tasarım materyal kutusundan hangi materyali seçeceği ve
kullanacağı tamamen çocuğun yaratıcılığına bırakılır. Çocuğun mühendislik tasarım sürecini
kullanması sağlanarak kendi tasarımını üretmesi sağlanır.
Çocukların yapmış oldukları tasarımları sergilemek ve neler yaptıklarını anlatmaları için
“Kutup Ayılarını Kurtarıyoruz Bilgilendirme Toplantısı” düzenlenir ve burada her çocuk
tasarımını ve nasıl kullanıldığını anlatır.

47

ETKİNLİĞİN • Bitmap Bitmap Çocukların kendi müzik aletlerini
AMACI yapmalarına imkân tanımak ve bu süreçte de
çeşitli müzik aletlerinden çıkan farklı sesleri
işitmelerini sağlamak önemlidir. Bu noktadan
hareketle bu etkinlikte çocuklarda ses ve sesin
kaynağını öğrenmelerini sağlamak amaçlanmıştır.

ETKİNLİĞİN HEDEF • 5-6 yaş
KİTLESİ

ETKİNLİĞİN SÜRESİ • 2 saat

ETKİNLİK • 2 adet dil çubuğu
MALZEMELERİ • Pipet
• Makas
• bant

48