สสารในชีวิตประจำวัน

SCIENCE CLASS

With Teacher Laddawan

เรอื ง สสาร (Metter)

สสาร และ สาร

สสาร ( Matter ) คือสิงทีมีมวล ต้องการทีอยู่ และ สาร ( Substance ) คือสสารทีศึกษา
สามารถสัมผัสได้ ค้นคว้าจนทราบสมบัติและองค์
หรอื อาจหมายถึงสิงต่าง ๆ ทีอยู่รอบตัวเรา มีตัวตน ประกอบทีแน่นอน
ต้องการทีอยู่ สัมผัสได้ สารทุกชนิดจะมีลักษณะเฉพาะตัวที
อาจมองเห็นหรอื มองไม่เห็นก็ได้ ดังนันอาจกล่าวได้ สามารถนาํ มาใช้ระบุชนิดของสาร
ว่าสิงต่าง ๆ ลักษณะเฉพาะตัวนีเรยี กว่า สมบัติ
ทีอยู่รอบตัวเรานัน ล้วนเปน สสาร ทังนัน เช่น ของสาร
อากาศ หิน ดิน นาํ อาหาร ต้นไม้
สัตว์ บ้าน ถนน รถ  หรอื แม้มนุษย์ เปนต้น

สมบตั ิทางกายภาพหรอื สมบตั ิทางฟสกิ ส์
( Physical Properties )

หมายถึง สมบัติของสารทีสามารถสังเกตได้จากลักษณะภายนอก
หรอื จากการทดลองทีไม่เกียวข้องกับปฏิกิรยิ าเคมี เช่น สถานะ เนือสาร สี
กลิน รส ความแข็ง ความอ่อน ความเหนียว ความหนาแน่น จุดเดือด
จุดหลอมเหลว การนาํ ไฟฟา การละลายนาํ ความถ่วงจาํ เพาะ ความรอ้ นแฝง
เปนต้น

ซงึ สมบัติทางกายภาพสามารถสังเกตลักษณะทางกายภาพของสารได้
โดยการใช้ประสาทสัมผัสหรอื ใช้อุปกรณ์ทีประดิษฐ์ขึน
เช่น เครอื งวัดความหนาแน่น เครอื งวัดการนาํ ไฟฟา เครอื งวัดความชืน
เปนต้น

สมบตั ิทางเคมี ( Chemical Properties )

หมายถึง สมบัติของสารทีเกียวข้องกับองค์ประกอบ
ภายในของสารทีแสดงออกมาให้เห็นเมือมีการ
เปลียนแปลงทางเคมีหรอื การเกิดปฏิกิรยิ าเคมีโดยจะมี
สารใหม่เกิดขึน ซงึ สารใหม่ทีเกิดขึนจะมีสมบัติแตกต่างไป
จากเดิม เช่น การติดไฟ การผุกรอ่ น การทําปฏิกิรยิ ากับนาํ
การทําปฏิกิรยิ ากับกรด – เบส การเกิดสนิม การเน่าของ
ผัก ผลไม้ เปนต้น

สสาร มี 3 สถานะ

ของแข็ง (Solid) ของเหลว (Liquid) แก็ส
(Gas)

ของแขง็ (Solid)

หมายถึงสารทีมีลักษณะรูปรา่ งและปรมิ าตรคงที
มีรูปรา่ งเฉพาะตัว
เนืองจากอนุภาคในของแข็งจัดเรยี งชิดติดกันและอัด
แน่นอย่างมีระเบียบมีแรงยึดเหนียวระหว่างกันสูงมาก
ทําให้อนุภาคไม่มีการเคลือนทีหรอื เคลือนทีได้น้อยมาก
เปลียนแปลงรูปรา่ งได้ยาก เช่น ไม้ หิน เหล็ก ทองคํา ดิน
ทราย พลาสติก กระดาษ นาํ ตาล เกลือแกง ตะกัว ถ่าน
ไฟฉาย ยางรถยนต์ เปนต้น

ของเหลว (Liquid)

2. ของเหลว
(Liquid)
       หมายถึงสารทีมีปรมิ าตรคงที
แต่รูปรา่ งเปลียนไปตามภาชนะทีบรรจุ สามารถไหลได้
เนืองจากอนุภาคในของเหลวอยู่ห่างกันมากกว่าของแข็ง
อนุภาคไม่ยึดติดกันจึงสามารถเคลือนทีได้ในระยะใกล้
และมีแรงดึงดูดซงึ กันและกันสามารถทะลุผ่านได้ เช่น นาํ
แอลกอฮอล์ นาํ มันพืช นาํ มันเบนซนิ นาํ ส้มสายชู นาํ หมึก
นาํ อัดลม นาํ ปลา เปนต้น

แก็ส (Gas)

3. แก๊ส (Gas) หมายถึงสารทีมีรูปรา่ ง
และปรมิ าตรไม่คงที เปลียนไปตามภาชนะทีบรรจุ
มีลักษณะฟุงกระจายเต็มภาชนะทีบรรจุ เนืองจากอนุภาค
ของแก๊สอยู่ห่างกันมาก
มีพลังงานในการเคลือนทีอย่างรวดเรว็ ไปได้ในทุกทิศทาง
ตลอดเวลาจึงมีแรงดึงดูดระหว่างอนุภาคน้อยมาก
สามารถทะลุผ่านได้ง่ายและบีบอัดให้เล็กลงได้ง่าย เช่น
อากาศ แก๊สออกซเิ จน แก๊สหุงต้ม ไอนาํ เปนต้น

การเปลียนสถานะ 2. การกลายเปนไอ (evaporation)
ของสสาร สารเปลียนสถานะจากของ เหลวไป
เปนแก๊ส เมอื อนภุ าคของของเหลว
1. การหลอมเหลว (melting) สารเปลียน มพี ลังงานมาก จนทําใหอ้ นภุ าคแยก
สถานะจากของแขง็ เปนของเหลว โดย ออกจากกัน เรยี กอุณหภมู ทิ ีทําให้
ต้องใหค้ วามรอ้ น ทําใหอ้ นภุ าคเอาชนะแรง อนภุ าคชนะแรงยดึ เหนยี วของ
ยดึ เหนยี วได้ ณ อุณหภมู ทิ ีเรยี กวา่ ของเหลวไดว้ า่ จุดเดอื ด (boiling
จุดหลอมเหลว (melting point) เปนค่า point)
คงทีของสารหนงึ ๆ เท่านนั 3. การแขง็ ตัว (freezing) สารเปลียน
สถานะจากของเหลวเปนของแขง็ หรอื
แก๊สเปนของแขง็ โดยจะมกี ารคาย
พลังงานออกมา ทําใหอ้ นภุ าคมี
พลังงานในการสนั นอ้ ย อนภุ าคจงึ
เรยี งตัวแบบชดิ กันมากขนึ

การเปลียนสถานะ 5. การระเหดิ (sublimation) สาร
ของสสาร เปลียนสถานะจากของแขง็ เปนแก๊ส
เชน่ การระเหดิ ของลกู เหมน็ การ
4. การควบแนน่ (condensation) เปลียนแปลงสถานะของนาํ
สารเปลียนสถานะจากแก๊สเปน 6. ความรอ้ นแฝง (latent heat)
ของเหลว เชน่ กระบวนการเกิดฝน เปนพลังงานความรอ้ นทีใชเ้ พอื
(ไอนาํ ระบบความเยน็ จะกลันตัว เปลียนสถานะ (ดดู พลังงาน) โดย
เปน นาํ ) อุณหภมู ไิ มเ่ ปลียนแปลง