บทที่ 1 อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และสัญลักษณ์

ในบทนีจ้ ะได้กล่าวถงึ สิ่งประดษิ ฐ์ต่าง ๆ ทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ที่ใช้ประกอบ
กนั เป็ นวงจรเครื่องมือเคร่ืองใช้ทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ในบางคร้ังเราอาจจะเคย
ประหลาดใจในการทางานอนั มหัศจรรย์ของเครื่องมืออเิ ลก็ ทรอนิกส์มาแล้วแต่ถ้า
มองเข้าไปในเคร่ืองมือ เราจะพบว่าส่ิงที่ประกอบกนั ขนึ้ เป็ นวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์
น้ันประกอบด้วย อปุ กรณ์สิ่งประดษิ ฐ์เพยี งจานวนไม่มากชนิด อุปกรณ์สิ่งประดษิ ฐ์
เหล่านีไ้ ด้มผี ู้คดิ ค้นและพฒั นาขนึ้ เรื่อยๆ ซ่ึงเราจะได้เรียนรู้ถึงชนิดต่างๆ ของ
สิ่งประดษิ ฐ์ การนาไปใช้งานเบื้องต้น การอ่าสัญลกั ษณ์ต่างๆ ที่ใช้แทนอุปกรณ์
ส่ิงประดษิ ฐ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์ เพื่อเป็ นโอกาสให้ทาความเข้าใจวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ใน
บทต่อไปได้ง่ายเข้า

http://www.star-circuit.com/article/main.html

สมมุติวา่ เราตอ้ งการเดินทางไกลไปจุดหมายปลายทางหน่ึงโดยที่เรายงั ไม่เคยไป
มาก่อน ส่ิงแรกที่ตอ้ งทาคือ การวางแผนท่ีเพ่ือมองหาจุดหมายปลายทางแลว้ กาหนด
เส้นทางที่จะเดินทาง ตวั วงจรอิเลก็ ทรอนิกส์กเ็ ปรียบเสมือนแผนที่สาหรับการเดินทาง
เพราะในวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์เราจะไดเ้ ห็นสญั ลกั ษณ์และเสน้ ทางเชื่อมโยงระหวา่ งตวั
อุปกรณ์ต่างๆ เพอื่ ที่จะไดท้ ราบจุดมุ่งหมายหรือการทางานของวงจร

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั ตา้ นทาน หรือ รีซิสเตอร์ (องั กฤษ: resistor) เป็นอุปกรณ์
ไฟฟ้าชนิดสองข้วั ที่สร้างความต่างศกั ยท์ างไฟฟ้าข้ึนคร่อมข้วั ท้งั สอง
โดยมีสดั ส่วนมากนอ้ ยตามกระแสท่ีไหลผา่ น อตั ราส่วนระหวา่ งความ
ต่างศกั ย์ และปริมาณกระแสไฟฟ้า กค็ ือ คา่ ความตา้ นทานทางไฟฟ้า
หรือคา่ ความตา้ นทาน

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั ตา้ นทานชนิดคา่ คงที่เป็นตวั
ตา้ นทานท่ีรู้จกั กนั ดีโดยทวั่ ไป ตวั ตา้ นทานที่
พบเห็นไดง้ ่ายในวงจรมกั จะเป็นตวั ตา้ นทาน
ชนิดคา่ คงท่ี ตวั อยา่ งของตวั ตา้ นทานแบบน้ี
แสดงใหเ้ ห็นดงั รูป

ตัวอย่างตัวต้านทานชนิดค่าคงท่แี บบต่างๆ

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั ตา้ นทานท่ีมีคา่ คงที่เหล่าน้ีบางชนิดทามา
จากคาร์บอนเคลือบดว้ ยพลาสติกหรือเซรามิคแขง็ มีสี
ดาหรือสีน้าตาลตวั ตา้ นทานบางแบบทาดว้ ยสาร
จาพวกโลหะออกไซดต์ วั ตา้ นทานชนิดน้ีโดยทวั่ ไป
จะมีคา่ ผดิ พลาดนอ้ ย ตวั ตา้ นทานคงท่ีชนิดลวดพนั
(wire wound) ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีทามาจากลวดความ
ตา้ นทานพนั รอบแกนฉนวนซ่ึงทาดว้ ยสารจาพวก
เซรามิคตวั ตา้ นทานชนิดน้ีมีลกั ษณะสมบตั ิพเิ ศษคือ
สามารถทนต่อการไหลของกระแสผา่ นตวั มนั ไดส้ ูง
กวา่ ตวั ตา้ นทานแบบอ่ืน

http://www.star-circuit.com/article/main.html

 สญั ลักษณข์ องตัวต้านทานชนดิ ค่าคงท่ี

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีจะมีหลายข้วั
แยกออกมาเป็นป่ ุมหรือข้วั การเลือกค่าตวั
ตา้ นทานทาโดยวธิ ีแยกสายหรือโผล่สาย
ออกมาภายนอกที่เรียกวา่ แทป็ (Tap) การ
แทป็ สายอาจทาไดม้ ากกวา่ หน่ึงที่ดงั รูป

สญั ลักษณข์ องตัวต้านทานชนิดเลอื กค่าได้

http://www.star-circuit.com/arwtiwcwl.eth/emmegaalilnery.h.cotmml

ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีจะมีหนา้ คอนแทคสาหรับใช้
การหมุนเล่ือนหนา้ คอนแทคในการปรับค่าตวั ตา้ นทาน
เพ่อื เป็นการสะดวกต่อการปรับคา่ ความตา้ นทาน จึงมกั มี
แกนยนื่ ออกมาหรือมีส่วนที่จะทาใหห้ มุนปรับคา่ ได้ ท่ี
ปลายแกนยน่ื สามารถประกอบติดกบั ลูกบิดเพอ่ื ใหห้ มุน
ไดง้ ่ายยง่ิ ข้ึน

http://www.star-circuit.com/article/main.html

สญั ลักษณข์ องตัวต้านทานชนิดปwwรwับ.tคhe่าmไeดga้ llery.com

เม่ือหมุนแกนใหค้ ่าความตา้ นทานเปล่ียนไป ค่าความตา้ นทานต่อมุมของการ
หมุนจะมีลกั ษณะสมั พนั ธก์ นั ไดส้ อบแบบ แบบหน่ึงเรียกวา่ แบบ A (type A) อีกแบบ
หน่ึงเรียกวา่ แบบ B (type B) ใบแบบ A สมมุติวา่ ตวั ตา้ นทานสามารถหมุนแกนไดเ้ ป็น
มุม 300 องศา ในขณะที่มุม 0 องศา คา่ ความตา้ นทานจะมีค่าเป็นศนู ย์ และเมื่อเพม่ิ มุม
ของการหมุนข้ึน คา่ ความตา้ นทานจะเพิม่ ข้ึนเร่ือย ๆ แต่อตั ราการเพิม่ เป็นแบบทวคี ูณ
หรือท่ีเรียกวา่ แบบบลอ็ ก (log scale) ขอใหส้ งั เกตการณ์เพ่มิ ค่าความตา้ นทานของตวั
ตา้ นทานปรับค่าไดแ้ บบที่มีค่า 10 K ดงั รูป

http://www.star-circuit.com/arwtiwcwl.eth/emmegaalilnery.h.cotmml

ในเคร่ืองมอื ทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์
บางชนดิ จาเป็นจะต้องใช้ตวั ต้านทานท่มี ี
ลักษณะพิเศษหรือทาหน้าท่พี ิเศษอย่างอ่นื
นอกเหนอื จากการแสดงเป็นตวั ต้านทาน
ดงั ตวั อย่างเข่น ตวั ต้านทานท่ที าหน้าท่ี
จากดั กระแสหรือทาหน้าท่เี ป็นฟิ วส์ ตวั
ต้านทานท่เี ปล่ียนค่ากบั อณุ หภมู ิ ตวั
ต้านทานท่ไี วต่อแสง ตวั ต้านทานท่ขี ้นึ กบั
แรงดนั ฯลฯ

http://www.star-circuit.com/article/main.html

สาหรับตวั ตา้ นทานท่ีทาหนา้ ท่ี รูปตวั ต้านทานท่เี ป็นฟิ วส์
เป็นฟิ วส์ ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีจะมีคา่ ความ
ตา้ นทานคงที่ และเม่ือไรกต็ ามที่มีกระแส
ไหลผา่ นตวั ตา้ นทานมากเกินไป ค่ากระแส
น้ีอาจทาใหว้ งจรหรืออุปกรณ์ชนิดอ่ืนๆ
เกิดการเสียหายไดด้ งั น้นั จึงใชต้ วั ตา้ นทาน
ชนิดน้ีจากดั การไหลของกระแสหรือทา
หนา้ ท่ีเป็นฟิ วส์ตดั กระแสไฟฟ้าไม่ใหไ้ หล
ผา่ นวงจร ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีจึงมกั จะ
ประกอบติดกบั ข้วั เสียบเพือ่ วา่ ในกรณีท่ีตวั
ตา้ นทานน้ีขาดจากท่ีกระแสไหลมากเกิน ก็
จะสามารถหามาเปล่ียนไดโ้ ดยง่าย

http://www.star-circuit.com/article/main.html

เม่ืออณุ หภูมิเปล่ียนแปลงไป ตวั
ตา้ นทานบางชนิดอาจจะใหค้ า่ ความ
ตา้ นทานในทางเพม่ิ ข้ึนหรือลดลง ตวั
ตา้ นทานละชนิดน้ีมีช่ือวา่ เทอร์มิสเตอร์
ซี่งมาจากคาวา่ thermal (ความร้อน) และ
resistor (ตวั ตา้ นทาน) ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีมี
ประโยชนม์ ากในการชดเชยการ
เปล่ียนแปลงต่ออุณหภูมิของวงจรหรือของ
อปุ กรณ์

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั ตา้ นทานอีกชนิดหน่ึงที่มี
ความสาคญั ในการรับแสงสวา่ งคือตวั
ตา้ นทานไวแสง (light dicrearingresistor)
ใชอ้ กั ษรยอ่ LDR ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีจะ
เปลี่ยนค่าความตา้ นทานเมื่อความเขม้ ของ
แสงตกกระทบเปล่ียนแปลง โดยปกติเมื่อ
ความเขม้ ของแสงมีคา่ มากกวา่ ความ
ตา้ นทานจะมีค่าลดลง

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ถา้ ตวั ตา้ นทานมีคา่ นอ้ ยตวั ตา้ นทานกจ็ ะยอมใหก้ ระแสไหลผา่ นไดม้ าก ตวั ตา้ นทานที่
ใชก้ นั มากในวงการอิเลก็ ทรอนิกส์จะเป็นพวกท่ีทามาจากผงถ่าน หรือโลหะออกไซดแ์ ละ
มกั จะมีค่าความตา้ นทานอยใู่ นช่วง 0.24 โอห์ม จนถึง 22 เมกะโอห์ม มีคา่ ความผดิ พลาด
(tolerance) อยใู่ นช่วง 5% ถึง 20% และสมั ประสิทธ์ิของอุณหภูมิประมาณ 0.1 เปอร์เซ็นตต์ ่อ
องศาเซนติกรด แต่ตวั ตา้ นทานที่ใชใ้ นงานพิเศษอื่นๆ ทางอิเลก็ ทรอนิกส์อาจมีคุณสมบตั ิดีกวา่
น้ี เช่นอาจมีความผดิ พลาดเพียง 0.01% เมื่อพิจารณาตวั ตา้ นทานชนิดที่ใชก้ นั มากและมีราคาถู
กกแลว้ จะพบวา่ ตวั ตา้ นทานชนิดน้ีสามารถนามาใชร้ ะหวา่ งอุณหภูมิ 0 องศาเซนติเกรด ถึง 60
องศาเซนติเกรด

http://www.star-circuit.com/article/main.html

มีขีดจากดั ทางดา้ นอตั ราทนกาลงั งานต่าโดยทวั่ มีไปคา่ ต้งั แต่ 0.1 ถึง 2 วตั ตเ์ ท่าน้นั
ตวั ตา้ นทานท่ีมีขีดจากดั กาลงั งาน 2 วตั ตจ์ ะมีขนาดใหญ่ คือยาว ¾ นิ้ว เส้นผา่ ศูนยก์ ลาง 5/16
นิ้ว และตวั ตา้ นทานท่ีมีขีดจากดั กาลงั งาน 1/10 วตั ต์ จะมีขนาดเลก็ ท่ีสุด คือยาว ¼ นิ้ว
เสน้ ผา่ ศูนยก์ ลาง 3/32 นิ้ว คา่ จากดั ทางดา้ นกาลงั งานน้ีผผู้ ลิตจะไม่ไดพ้ มิ พต์ ิดไวท้ ่ีตวั
ตา้ นทาน นอกจากตวั ตา้ นทานท่ีมีคา่ ทนกาลงั งานไดเ้ กินกวา่ 2 วตั ต์ การที่จะทราบวา่ ตวั
ตา้ นทานน้นั ทนกาลงั งานไดเ้ ท่าใด อาจจะสงั เกตไดจ้ ากขนาดมาตรฐานของตวั ตา้ นทานน้นั
ขอใหพ้ จิ ารณาดูจากรูปตวั ตา้ นทานขนาดที่ทนกาลงั งานไดต้ ่างกนั ในรูป

http://www.star-circuit.com/article/main.html

 เคร่ืองมือที่ใชว้ ดั หาคา่ ความตา้ นทานเรียกกนั วา่ โอห์มมิเตอร์ (ohmmiter)
แถบสีทาบบนตวั ตา้ นทานจะมีวธิ ีการอ่านแถบสีจากปลายดา้ นที่แถบสีแรกอยชู่ ิดมากสุดมา
บริเวณก่ึงกลางของตวั ตา้ นทาน แถบสีสองสีแรกคือแถบสีแถบ A และแถบ B เป็นตวั เลขท่ี
บอกค่าความตา้ นทานของตวั ตา้ นทานท่ีเป็นตวั เลขนยั สาคญั (Significuntdigit) ส่วนในแถบ
C เป็นตวั ท่ีจะบอกใหท้ ราบวา่ มีจานวน 0 ต่อทา้ ยอยจู่ านวนเท่าใด หรือกล่าวไดว้ า่ เป็นตวั
คูณ (multiplier) ดว้ ยสียกกาลงั ของแถบสีแถบ C ส่วนในแถบสีแถบ D น้นั จะเป็นสีทอง
หรือแถบสีเงิน แถบสีทองมีความหมายเป็นค่าผดิ พลาดไดไ้ ม่เกิน 5% ส่วนแถบสีเงินจะบอก
ความหมายเป็นคา่ ความผดิ พลาด 10% ถา้ ในแถบสี D มิไดพ้ ิมพส์ ีใดไว้ ใหถ้ ือวา่ มีค่าความ
ผดิ พลาดไดไ้ มเ่ กิน 20% ค่าความผดิ พลาดท่ีบอกวา่ ค่าความตา้ นทานจะผดิ พลาดไปจากค่าที่
อ่านจากแถบสีมากนอ้ ยเพียงใด

http://www.star-circuit.com/article/main.html

www.themegallery.com

ในการเลือกตวั ตา้ นทานเพื่อใชง้ าน มีหลกั ใหญ่ ที่ตอ้ งคานึงถึงคือ
 -ชนิดของตวั ตา้ นทาน
 -ค่าความตา้ นทานรวม
 -ช่วงความผดิ พลาด
 -กาลงั งานที่ทนได้

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุเป็นอุปกรณ์ทางอิเลก็ ทรอนิกส์ท่ีทาหนา้ ที่เกบ็ สะสม หรือคายประจุ
ไฟฟ้าใหก้ บั วงจรหรืออุปกรณ์อ่ืน ตวั เกบ็ ประจุจึงมีคุณสมบตั ิพิเศษทางดา้ นไฟฟ้าคือตวั
เกบ็ ประจุจะต่อตา้ นการเปล่ียนแปลงของแรงดนั น้นั หมายความวา่ ถา้ แรงดนั ป้อนใหก้ บั
ตวั เกบ็ ประจุเกิดการเปลี่ยนแปลงในทางเพม่ิ ข้ึน ตวั เกบ็ ประจุจะต่อตา้ นการเปลี่ยนแปลงน้ี
ดงั น้นั แรงดนั ที่ตกคร่อมตวั เกบ็ ประจุจะเพม่ิ ข้ึนทนั ทีทนั ใดไม่ได้ แต่จะค่อย ๆ
เปล่ียนแปลง ดงั เช่น เมื่อป้อนแรงดนั ไฟตรง 10 โวลท์ เม่ือแรงดนั ตวั เกบ็ ประจุคงที่แลว้
กระแสจะไม่สามารถไหลเขา้ ไปสะสมในตวั เกบ็ ประจุ ไดอ้ ีก ดงั น้นั จะไหลต่อไปอีกไมไ่ ด้
จึงเห็นวา่ ตวั เกบ็ ประจุไม่ยอมใหแ้ ระแสไฟตรงไหลผา่ น ส่วนในกระแสไฟสลบั น้นั
แรงดนั เกิดการเปล่ียนแปลงอยตู่ ลอดเวลา ตวั เกบ็ ประจึงพยายามเปลี่ยนคา่ แรงดนั ที่คร่อม
ตวั เกบ็ ประจุตามดว้ ยตลอดเวลา จึงเห็นเสมือนวา่ กระแสไหลผา่ นตวั เกบ็ ประจุได้

http://www.star-circuit.com/article/main.html

 โครงสร้างทว่ั ไปของตวั เกบ็ ประจุ

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุชนิดคา่ คงที่เป็นชนิดที่ใชก้ นั มากตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีจะไดร้ ับการ
ผลิตใหม้ ีคา่ คงท่ีและไม่สามารถเปล่ียนแปลงค่าตวั เกบ็ ประจุไดอ้ ีกเลย นอกจากจะนาตวั
เกบ็ ประจุหลายๆ ตวั มาตอกนั ในลกั ษณะขนานกนั อนุกรมหรือผสม ตวั เกบ็ ประจุชนิด
ค่าคงที่มีดว้ ยกนั หลายแบบหลายขนาด เช่น แบบกระดาษ แบบพลาสติด ไมกา้ เซรามิค
และอิเลคโตรไลติก การเรียกชื่อแต่ละแบบดงั กลา่ วแลว้ น้นั จะเรียกตามวสั ดุท่ีใชท้ าเป็น
ฉนวนกนั และหุม้ แผน่ ตวั นาน้นั

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุชนิดภายในจะมีสวน

ของการดาษหรือพลาสติกกบั ตวั นาวาง

ทาบกนั เป็นแผน่ แลว้ มว้ นจนเป็นกอ้ นกลม

แลว้ หล่อดว้ ยสารจาพวกพลาสติกอีกคร้ัง
โดยมีข้วั ปลายสองขา้ งโผล่ออกมาภายนอก
ตวั อยา่ งของตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีแสดงให้
เห็นดงั รูปขา้ งล่าง

ตวั เกบ็ ประจุชนดิ กระดาษ

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีจะมีคา่ ตวั เกบ็ ประจุอยใู่ นช่วย 0.001 ถึง 1.0 ไมโครฟารัดและ
รูปร่างภายนอกของตวั เกบ็ ประจุขนาด 0.05 uF จะมีชนาดความยาวประมาณ 1 ½ นิ้ว มี
เสน้ ผา่ ศูนยก์ ลางประมาณ ½ นิ้ว ตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีไม่จาเป็นจะตอ้ งต่อข้วั กบั แรงดนั บวก
หรือลบโดยเฉพาะน้นั นอกจากน้ียงั บอกเปอร์เซ็นตข์ องช่วงผอ่ นผนั หรือคา่ ผดิ พลาดไวเ้ ป็น
ตวั เลข เขียนต่อกบั ค่าตวั ประจุ เช่น 1uF +-10% หมายความวา่ ตวั เกบ็ ประจุน้ีมีคา่ 1ไมโครฟา
รัด และมีช่วงผอ่ นผนั 10% และสิ่งที่สาคญั อีกอยา่ งหน่ึงที่เขียนบอกไวท้ ี่ผวิ คืออนั ตราทน
แรงดนั ของจวั เกบ็ ประจุวา่ แรงดนั ที่ตกคร่อมตวั เกบ็ ประจุสูงสุดเท่าใดโดยไม่เกิดการเสียหาย

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุชนิดของไมกา้

โดยทวั่ ไปจะเป็นรูปส่ีเหล่ียมผนื ผา้ ท่ีมีแผน่
ไมกา้ บางๆ คนั่ อยรู่ ะหวา่ งกลางของแผน่
โลหะตวั นา คา่ ของตวั เกบ็ ประจุอาจเขียน
บอกเป็นคา่ ตวั เลขหรือเป็นโคด้ สีกไ็ ด้

ข้ึนอยกู่ บั บริษทั ผผู้ ลิต ถา้ เป็นโคด้ สี
สญั ลกั ษณ์สีที่ใชแ้ ทนตวั เลขจะเหมือนกบั
โคด้ สีของตวั ตา้ นทาน ตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ี
จะมีค่าอยใู่ นช่วง 50 ถึง 500 pF

ตวั เกบ็ ประจุชนิดไมก้า

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีจะมี
รูปลกั ษณะประมาณ 4 แบบคือ เป็นแบบเท่

งกลมคลา้ ยตวั ตา้ นทาน แบบจานแบบ

เหรียญมีข้วั ต่อออกบริเวณขอบ และเป็นรูป
สี่เหล่ียมผนื ผา้ แบน ตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีจะ
มีคา่ นอ้ ยกวา่ 0.01 ไมโครฟารัด

ตวั เกบ็ ประจุเซรามคิ

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุแบบน้ีจะใหค้ ่าความจะไดส้ ูงมากโดยใชส้ ารละลายท่ีเป็นฉนวน
บางอยา่ งบรรจุอยใู่ นหลอดปิ ดเคลือบดว้ ยพลาสติกหรือหุม้ ดว้ ยโลหะ ค่าของตวั เกบ็ ประจุจะ
พิมพต์ ิดไวบ้ นตวั นอกจากน้ียงั มีคา่ ช่วงผอ่ นผนั และอตั ราทนแรงดนั พมิ พต์ ิดไวด้ ว้ ยเช่นกนั
ตวั อยา่ งของตวั เกบ็ ประจุชนิดอิเลคโตรไลติคแสดงใหเ้ ห็นดงั รูป 3.22 คา่ ของตวั เกบ็ ประจุ
ชนิดน้ีจะมีค่าโดยทว่ั ไปจาก 1 ไมโครฟารัดถึงค่าหลาย ๆ พนั ไมโครฟารัด

สิ่งสาคญั อีกอยา่ งหน่ึงคือเม่ือนาตวั เกบ็ ประจุชนิดน้ีไปใชง้ านจะตอ้ งต่อขว่ั ให้
ถูกตอ้ งกบั วงจร ท้งั น้ีเพราะข้วั ของตวั เกบ็ ประจุท้งั สองจะตอ้ งมีศกั ดาไฟฟ้าต่างกนั โดยที่ข้วั
ใดข้วั หน่ึงจะตอ้ งถูกกาหนดใหม้ ีศกั ดาไฟฟ้าสูงกวา่

http://www.star-circuit.com/article/main.html

รปู ตัวเกบ็ ประจุชนดิ อเิ ลคโตรไลติค

อีกข้วั หน่ึง มิเช่นน้นั แลว้ โอกาสท่ีตวั เกบ็ ประจุจะเกิดการ
เสียหายยอ่ มเกิดข้ึนไดง้ ่าย โดยปกติที่บริเวณตวั เกบ็ ประจุตรงบริเวณ
ขวั จะมีเครื่องหมายพมิ พบ์ อกข้วั ไวว้ า่ ข้วั ไดตอ่ เขา้ กบั วงจรทางดา้ น
บวกหรือลบ

www.themegallery.com

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ตวั เกบ็ ประจุพวกน้ีกเ็ หมือนกบั ตวั ตา้ นทานท่ีปรับคา่ ไดน้ นั่ เอง โดยทว่ั ไปตวั เกบ็
ประจุที่ปรับคา่ ไดม้ กั ใชใ้ นวงจรจูนน่ิงหรือวงจรปรับแต่งสญั ญาณทางอิเลก็ ทรอนิกส์ ตวั
เกบ็ ประจุชนิดน้ีใชก้ นั มากเป็นแผน่ โลหะประกอบบนแกนเดียวกนั เม่ือหมุนแหนแผน่
โลหะจะเล่ือนเขา้ หากนั ทาใหค้ ่าตวั เกบ็ ประจุเปลี่ยนแปลง สิ่งท่ีน่าสงั เกตอีกประการหน่ึง
กค็ ือตวั เกบ็ ประจุน้ีมกั เป็นตวั เกบ็ ชนิดใชอ้ ากาศเป็นสารไดอิเลคตริก

http://www.star-circuit.com/article/main.html

รปู ตัวกบั ประจุท่เี ปล่ียนค่าได้ (Variable Capacitor)

http://www.star-circuit.com/article/main.html

เม่ือนาลวดทองแดงเสน้ หน่ึงมาพนั ขดเป็นจานวนหลายๆ รอบ ลวดทองแดงน้ีจะ
แสดงคุณสมบตั ิเป็นตวั เหนี่ยวนา สาเหตุท่ีเรียกวา่ ตวั เหนี่ยวนาเนื่องจาตวั อุปกรณ์ชนิดน้ี
สามารถแสดงคุณสมบตั ิทางไฟฟ้าเป็นตวั เหนี่ยวนาทางไฟฟ้า การเหนี่ยวนาจะเกิดข้ึนใน
รูปสนามแม่เหลก็ คุณสมบตั ิพิเศษอีกประการหน่ึงคือตวั เหน่ียวนามีคุณสมบตั ิต่อการตา้ น
การเปลี่ยนแปลงการไหลของกระแสไฟฟ้า หรือการแสที่ไหลผา่ นตวั เหนี่ยวนาจะ
เปล่ียนแปลงโดยทนั ทีทนั ใดไม่ได้ ขดลวดตวั เหน่ียวนาท่ีมีแกนเป็นแกนอากาศเป็น
ขดลวดตวั เหนี่ยวนาแบบที่ง่ายที่สุด ในบางกรณีจะเห็นวา่ ตวั เหนี่ยวนาจะเป็นขดลวดรอบ
แกนเหลก็ พลาสติกหรือวสั ดุอ่ืน รูปร่างของวสั ดุที่ใชพ้ นั กอ็ าจจะแตกต่างกนั ออกไป เช่น
เป็นแกนเหมือนหมอ้ แปลง เป็นรูปวงแหวนที่เรียกวา่ ทอรอยด์ พนั บนท่อนเหลก็ ยาวหรือ
เฟอร์ไรท์

http://www.star-circuit.com/article/main.html

รูปตัวเหน่ียวนา

http://www.star-circuit.com/article/main.html

หมอ้ แปลงเป็นขดลวดที่พนั รอบ การถ่ายทอดพลงั งานไฟฟ้าจะ
แกนเหมือนกบั ตวั เหนี่ยวนาแต่จะตอ้ งมี ถ่ายทอดไดเ้ ฉพาะไฟฟ้ากระแสสลบั
ขดลวดมากกวา่ 1 ขดข้ึนไป เพ่ือเป็นตวั เท่าน้นั ท้งั น้ีเพราะไฟฟ้าสลบั จะ
ถ่ายทอดพลงั งานจากขดลวดหน่ึงไปยงั อีก เปล่ียนแปลงแรงดนั ตลอดเวลา ทาใหเ้ กิด
ขดหน่ึง ขดที่ทาหนา้ ท่ีถ่ายทอดพลงั งานไป การเปลี่ยนแปลงของสนามแม่เหลก็
ยงั อีกขดหน่ึงหรือขดที่อยทู่ างดา้ นอินพทุ สนามแม่เหลก็ ที่เกิดข้ึนจากขดลวด
เรียกวา่ ขดปฐมภูมิ หรือ ไพรมารี่ ส่วนขดที่
รับพลงั งานหรืออยทู่ างดา้ นเอาทพ์ ทุ
เรียกวา่ ขดทุติยภูมิ หรือเซคน่ั ดารี่

http://www.star-circuit.com/article/main.html

รูปหม้อแปลง และสญั ลักษณ์

http://www.star-circuit.com/article/main.html

วชิ าอิเลก็ ทรอนิกส์เป็นวชิ าท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ตวั อิเลก็ ตรอนท่ีเคลื่อนท่ี อิเลก็ ตรอนจะเคลื่อนที่
จากศกั ดาไฟฟ้าลบไปหาจุที่ศกั ดาไฟฟ้าท่ีมีค่าเป็นบวกมากกวา่ ถา้ ใหท้ างเดินของอิเลก็ ตรอนครบ
วงจรกจ็ ะเกิดการไหลของกระแสไฟฟ้าในวงจร

หลอดสูญญากาศเป็นส่ิงประดิษฐท์ างอิเลก็ ทรอนิกส์ท่ีทาหนา้ ที่ควบคุมการไหลของ
อิเลก็ ตรอนเพอ่ื เป็นการควบคุมสญั ญาณไฟฟ้านน่ั เอง

หลอดสุญญากาศมีส่วนประกอบที่สาคญั คือไสห้ ลอดหรือไฟลาเมนทอ์ าโนด (anode) คา
โทด (cathode) และอุปกรณ์จาพวกกริดต่างๆ

ไส้หลอดเป็นส่วนที่ทาหนา้ ที่ท่ีทาใหเ้ กิดความร้อน เผาใหค้ าโทดร้อน เมื่อคาโทดไดร้ ับ
ความร้อนแลว้ จะทาใหม้ ีอิเลก็ ตรอนเกิดข้ึนเป็นจานวนมากและจะมาออกนั อยทู่ ่ีบริเวณผวิ หนา้ คร้ัน
เมื่อป้อนแรงดนั ไฟท่ีเพลท มีค่าเป็นบวกอิเลก็ ตรอนกจ็ ะวง่ิ เขา้ หาเพลททนั ที การควบคุมการไหล
ของอิเลก็ ตรอนทาไดโ้ ยการใหแ้ รงดนั ไฟท่ีกริดรายละเอียดต่างๆ ของหลอดสุญญากาศจะกล่าวอีก
คร้ังในบทที่ 7 สญั ลกั ษณ์ของไส้หลอดคาโถด เพลทและกริดแสดงใหเ้ ห็นดงั รูป

http://www.star-circuit.com/article/main.html

รปู หลอดสญุ ญากาศ

http://www.star-circuit.com/article/main.html

หลอดไดโอนใชง้ านมากในการเปลี่ยนแรงดนั ไฟสลบั ใหเ้ ป็นแรงดนั ไฟตรง เพ่ือ
ใชเ้ ป็นไฟเล้ียงวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ในบางคร้ังหลอดไดโอดอาจทาหนา้ ที่อ่ืนๆ เช่น ทา
หนา้ ท่ีจดั รูปร่างลกั ษณะของสญั ญาณ ทาการยกระดบั สญั ญาณ เปรียบเทียบสญั ญาณ ฯลฯ
สญั ลกั ษณ์และรูปหลอดไดโอนเขียนและแสดงไวด้ งั รูปขา้ งล่าง หลอดไดโอดจะมีส่วนท่ี
สาคญั คือ เพลท คาโถด และไสห้ ลอดเท่าน้นั

http://www.star-circuit.com/article/main.html

หลอดไตรโอดใช้แผงวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เคร่ืองขยายเสยี ง เคร่ืองฉายหนัง หรือ
อปุ กรณแ์ ละเคร่ืองมอื ท่ใี ช้ในโรงงานอตุ สาหกรรม หลอดไตรโอดบางหลอดจะมขี นาด
ใหญ่มากเช่น ใช้ในวงจรเคร่ืองส่งวทิ ยุรปู หลอดไตรโอด และสญั ลักษณไ์ ด้แสดงให้เหน็ ดงั
รปู ข้างล่าง หลอดไตรโอดจะมสี ่วนสาคญั นอกเหนือจากหลอดไดโอด คอื กริด

http://www.star-circuit.com/article/main.html

หลอดไตรโอดประกอบดว้ ยส่วนประกอบสามส่วน แต่ส่วนประกอบท่ีสาคญั แต่
ในหลอดเทโทรดจะมีส่วนที่มากไปกวา่ น้นั คือจะมีกริดเพม่ิ ข้ึนอีกหน่ึงอนั จึงทาใหห้ ลอด
น้ีมีช่ือวา่ หลอดเทโทรด เทตะในภาษากรีกมีความหมายถึงเลข นอกจากน้ียงั มีหลอดท่ีมีกริ
ดมากกวา่ 2 อนั คือ 3 อนั หรือ 4 อนั ท่ีไดส้ ญั ลกั ษณ์และช่ือไว้

http://www.star-circuit.com/article/main.html

สารก่ึงตวั นาหรือเซมิคอนดคั เตอร์ เป็นสารท่ีแสดงคุณสมบตั ิไดท้ ้งั เป็นตวั นา
และฉนวน เมื่อนาสารน้ีมาประกอบเขา้ เป็นพวกอุปกรณ์อิเลคทรอนิกส์แลว้ สารก่ึงตวั นา
น้ีสามารถที่จะควบคุมการไหลของกระแสอิเลคตรอนได้ อุปกรณ์พวกน้ีมีมากมายหลาย
ร้อยชนิดแต่ที่สาคญั และจะกล่าวถึงน้ีเป็นสิ่งที่มีใชม้ ากในวงจรอิเลคทรอนิกส์ และ
คุน้ เคยอยใู่ นตลอดขายอุปกรณ์อิเลคทรอนิกส์เมืองไทย และที่มีใชไ้ ดม้ ากในวงจร
อิเลก็ ทรอนิกส์ทวั่ ไป

http://www.star-circuit.com/article/main.html
www.themegallery.com

รูปที่เห็นอยนู่ ้ีแสดงใหเ้ ห็นถึงไดโอด
ชนิดต่างๆ ที่ทาจากสารก่ึงตวั นา ไดโอดจะมีข้วั
สองข้วั ข้วั หน่ึงเรียกวา่ อาโนด อีกข้วั หน่ึง
เรียกวา่ คาโถด นอกจากน้ียงั แยกชนิดของ
ไดโอดไดต้ ามเน้ือสารท่ีทา เช่น ไดโอดชนิด
เซเลเนียม ชนิดซิลิกอน และชนิดเยอรมนั เนียม
เป็นตน้ โดยทว่ั ไปไดโอดท่ีมีคุณสมบตั ิ
เหมือนกนั ผผู้ ลิตอาจทาใหม้ ีรูปร่างและขนาด
แตกต่างออกไปได้

http://www.star-circuit.com/article/main.html

สญั ลักษณท์ ่ใี ช้แทนไดโอด

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ทรานซิสเตอร์เป็นอปุ กรณ์ เราแบ่งทรานซิสเตอร์ออกเป็ น
อิเลก็ ทรอนิกส์ท่ีทามาจากสารก่ึงตวั นา ชนิดใหญๆ่ ไดส้ องชนิดคือชนิด NPN และ
ทรานซิสเตอร์แตกต่างจากไดโอดคือ มี ชนิด PNP ข้วั ท้งั สามของทรานซิสเตอร์
สามข้วั การทางานหรือการใชง้ านของ ประกอบดว้ ยข้วั เบส อิมิตเตอร์และคอน
ทรานซิสเตอร์ขอ้ ยงุ่ ยากมากกวา่ ไดโอด เลคเตอร์ดงั แสดงในรูป
มาก ทรานซิสเตอร์สามากรถนามาใชง้ าน
ไดอ้ ยา่ งกวา้ งขวางและในปัจจุบนั
ทรานซิสเตอร์ดูจะมีบทบาทมากในวงจร
อิเลก็ ทรอนิกส์

http://www.star-circuit.com/article/main.html

http://www.star-circuit.com/article/main.html
www.themegallery.com

นอกจากน้ีทรานซิสเตอร์หรือ
สิ่งประดิษฐท์ ี่ทาหนา้ ที่คลา้ ยทรานซิสเตอร์
ยงั มีอีกหลายอยา่ งเช่น โฟโตทรานซิสเตอร์
สญั ลกั ษณ์ของสิ่งประดิษฐเ์ หล่าน้ีเขียนได้
ดงั รูป

http://www.star-circuit.com/article/main.html

FET หรือเรียกวา่ ฟี ลเอฟเฟคทราน
ซิสเตอร์เป็ นทรานซิสเตอร์เป็ น
ทรานซิสเตอร์ชนิดหน่ึงแต่มีลกั ษณะการ
ทางานที่แตกต่างกนั ทรานซิสเตอร์ทวั่ ไป
ลกั ษณะการทางานอาศยั สนามไฟฟ้าเป็น
ตวั ควบคุมการไหลของกระแสอิเลคตรอน
สัญลกั ษณ์ท่ีใชเ้ ขียนแทน FET และ
MOSFET

http://www.star-circuit.com/article/main.html

ในปัจจุบนั เป็นสิ่งประดิษฐจ์ าพวกไดซีมี
ดว้ ยกนั มากมายหลายพนั ชนิด ไอซีไดแ้ ต่ละเบอร์จะเป็น
อปุ กรณ์ท่ีรวมวงจรอิเลคทรอนิคส์ท่ีประกอบดว้ ย
อุปกรณ์อิเลคทรอนิคส์ชนิดต่างๆ เป็นจานวนมากไว้
ดงั น้นั ไอซีจึงมีหนา้ ที่การทางานที่แตกต่างกนั
สญั ลกั ษณ์ท่ีใชเ้ ขียนแทนไอซีจึงมีหลกั ตายตวั แต่จะ
เขียนเป็นรูปสี่เหล่ียมผืนผา้ หรือสามเหลี่ยมแลว้ เขียน
กาหนดขาการใชง้ านของไอซีไวเ้ ช่น

http://www.star-circuit.com/article/main.html