คู่มือ การดําเนินงาน กรรมการสงเคราะห์ บทท่ี 4 ข้อควรรู้ในการ ดําเนินงานกรรมการสงเคราะห์ บทท่ี 3 สิทธิประโยชน์ของ กรรมการสงเคราะห์ คุณสมบตั ิ การพนจาก้ ตาแหนํ ่ง ความหมาย หน้าทความ่ี รบผัดชอบิ การจดตังั้ คณะกรรมการ บรหาริ การเสนอโครงการ ให้คาปร ํกษาเดึก็ และเยาวชน เทคนิคการให้คาปร ํกษาึ ขอควรระว้ งในการ ั พูดคุยกบวัยรุัน่ บทบาทกรรมการ สงเคราะห์ การรกษาวันิ ัย จรยธรรมิ บทท่ี 1 กรรมการสงเคราะห์ บทท่ี 2 การดําเนินงานของ กรรมการสงเคราะห์ กรรมการ สงเคราะห์ดเดีน่ ผลงานทวไป ั่ ผลงานเฉพาะ การเสนอขอพระราชทาน เครองราชฯื่
1 คำนำ กรรมการสงเคราะห คือ บุคคลที่ไดรับการคัดเลือก และแตงตั้งจากรัฐมนตรีวาการ กระทรวงยุติธรรม เพื่อทำหนาที่ใหคำปรึกษาแกผูอำนวยการสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน สนับสนุนการดำเนินงานของสถานพินิจฯและศูนยฝกและอบรมฯ และปฏิบัติหนาที่ตามที่อธิบดี กรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนกำหนด เพื่อสวัสดิภาพและอนาคตของเด็กและเยาวชน โดยมี วาระในการดำรงตำแหนงคราวละ 3 ป ในปจจุบันมีจำนวนกรรมการสงเคราะหอยู 2,793 คน (ขอมูล ณ วันที่ 27 กรกฎาคม 2566) ใน 77 จังหวัดทั่วประเทศ จากบทบาทหนาที่ตามกฎหมายและระเบียบ ขางตนแลว กรรมการสงเคราะหยังเปนบุคคลสำคัญที่เขามามีสวนรวมในกระบวนการยุติธรรมเด็ก และเยาวชนกับทางกรมพินิจฯ ไมวาจะเปนกระบวนการปองกันการกระทำผิด เขาเยี่ยมและจัดกิจกรรม ใหเด็กและเยาวชน ดูแลชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน มอบโอกาสทางการศึกษาและอาชีพ เพื่อปองกันไมใหเด็กและเยาวชนกระทำผิดซํ้า ปจจุบันการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะหในแตละพื้นที่อาจมีความแตกตางกัน ตามบริบทของแตละจังหวัด ซึ่งอาจขาดการสื่อสารถึงแนวทางที่ดีที่สุดในการดูแลเด็กและเยาวชน หรือมาตรฐานในการดําเนินงานกรรมการสงเคราะห จึงเปนที่มาของการจัดทําคูมือการดําเนินงาน กรรมการสงเคราะห โดยมีวัตถุประสงคเพื่อแสดงรายละเอียดบทบาทหนาที่ความรับผิดชอบ ขั้นตอน การดําเนินงานกิจกรรมและกระบวนงานตาง ๆ ของกรรมการสงเคราะห เพื่อสรางมาตรฐานการดําเนินงาน กรรมการสงเคราะหที่มุงไปสูการบริหารอยางมีคุณภาพและมีประสิทธิภาพ ใหเกิดผลงานที่เปนไป ตามเปาหมายของกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน และยังสามารถถายทอดการดําเนินงานใหกับ กรรมการสงเคราะหผูเขามาปฏิบัติงานใหมใหสามารถปฏิบัติหนาที่ไดอยางมีประสิทธิภาพ อยางไรก็ดีคูมือนี้เปนเพียงแนวทางที่กรรมการสงเคราะหนำไปปรับใชเพื่อใหเหมาะสมกับ บริบทของการดำเนินงานกรรมการสงเคราะหในแตละจังหวัด โดยหวังใหเกิดการพัฒนา แนวทางการ ดำเนินงานกรรมการสงเคราะหใหเปนไปตามแนวปฏิบัติที่ดีที่สุด (Best Practice) ตอไป
2 สารบัญ หน้า บทที่ 1 กรรมการสงเคราะห์ 3 11 25 37 41 42 • ความหมายของกรรมการสงเคราะห • หนาที่ความรับผิดชอบของกรรมการสงเคราะห • คุณสมบัติของการเปนกรรมการสงเคราะห • การรักษาวินัยและจริยธรรม • การพนจากตำแหนงกรรมการสงเคราะห บทที่ 2 การดําเนินงานของกรรมการสงเคราะห์ • การจัดตั้งคณะกรรมการบริหาร • บทบาทกรรมการสงเคราะหในการดำเนินกิจกรรมเพื่อเด็กและเยาวชน ในกระบวนการยุติธรรม บทที่ 3 สิทธิประโยชน์ของกรรมการสงเคราะห์ • กรรมการสงเคราะหดีเดน • ผลงานทั่วไป • ผลงานเฉพาะ 9 กิจกรรมและเกณฑการใหคะแนน • การเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ บทที่ 4 ข้อควรรู้ในการดําเนินงานกรรมการสงเคราะห์ • การเสนอโครงการโดยกรรมการสงเคราะห • การใหคำปรึกษาเด็กและเยาวชน • เทคนิคการใหคำปรึกษา • ขอควรระวังในการพูดคุยกับวัยรุน เอกสารอ้างอิง ภาคผนวก
3 บทที่ 1 กรรมการสงเคราะห์ กรรมการสงเคราะห์คือใคร กรรมการสงเคราะห หมายถึง กรรมการสงเคราะหเด็กและเยาวชนสำหรับสถานพินิจฯ ที่ได รับแตงตั้งจากรัฐมนตรีวาการกระทรวงยุติธรรมตามกฎหมาย ซึ่งเปนบุคคลที่เสียสละทั้งกายใจ และทรัพยากรเพื่อการสงเคราะห ชวยเหลือเด็กและเยาวชน เพื่อใหเด็กและเยาวชนมีสวัสดิภาพ อนาคตที่ดี รวมถึงใหการสนับสนุนการดำเนินงานของสถานพินิจ เพื่อใหเด็กและเยาวชน เปนพลเมือง ที่ดีในสังคมได ซึ่งถือไดวาเปนตำแหนงที่ทรงเกียรติและเปนที่นานับถือ โดยกรรมการสงเคราะหจะ มีวาระในการดำรงตำแหนง 3 ป ทั้งนี้ ขอมูลในป พ.ศ. 2566 มีกรรมการสงเคราะหที่ไดรับการแตงตั้งและดำรงตำแหนง จำนวน 2,793 คน ใน 77 จังหวัดทั่วประเทศ โดยมุงหวังใหครอบคลุมทั่วทุกอำเภอ เพื่อใหการ ดูแลเด็กและเยาวชนเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ
หน้าที่ความรับผิดชอบ ของกรรมการสงเคราะห์1 เข้าไปเยี่ยมเยียนเด็กและเยาวชนในสถานพินิจฯ และศูนย์ฝึก และอบรมฯ เด็กและเยาวชนที่กระทำผิดตางมีความตองการคนที่จะรับฟง ใหคำปรึกษาแนะนำ และตองการความอบอุนจากบุคคลรอบขางไมเพียงแตคนในครอบครัว เนื่องจากเด็กและเยาวชน ที่กระทำผิดสวนใหญมักมีปญหาทางครอบครัว จึงทำใหกรรมการสงเคราะหมีบทบาทหนาที่สำคัญ ที่ตองเขาไปเยี่ยมเยียน ใหคำปรึกษา พูดคุย สอบถามความเปนอยู สรางความเขาใจ รวมไปถึงให คำแนะนำและสรางความอบอุนและความเชื่อใจใหเกิดขึ้นกับเด็กและเยาวชน การเขาเยี่ยมเยียนนี้อาจจะเขาในวาระตาง ๆ เชน ในกิจกรรมวันสำคัญ หรือมีการ กำหนดการเยี่ยมเยียนในลักษณะกิจกรรมประจำเดือน ทั้งนี้ การกำหนดเวลาเขาเยี่ยมเด็กและ เยาวชน ใหคำนึงถึงระเบียบกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน วาดวยการติดตอกับเด็ก และเยาวชนของบุคคลภายนอก และการพบและปรึกษากับที่ปรึกษากฎหมายหรือทนายความ พ.ศ. 2565 และตามเงื่อนไขของแตละสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรม หรือตามสภาพ ปญหาของเด็กและเยาวชน 1 สงเคราะห์เด็กและเยาวชนที่อยู่ในความควบคุมของสถานพินิจฯ และศูนย์ฝึกและอบรมฯ และภายหลังปล่อยตามความเหมาะสม “สงเคราะห” ในที่นี้หมายถึง “การชวยเหลือ เกื้อกูล” เด็กและเยาวชนที่มีปญหา พิเศษ หรือตองการความชวยเหลืออื่น ๆ ตามสภาพปญหา รวมถึงการมอบทุนการศึกษา ทุนประกอบอาชีพ จัดหาสถานศึกษา หรือใหการอุปการะเด็กและเยาวชนในกรณีจำเปน เปนตน กรรมการสงเคราะหเด็กและเยาวชน ตามชื่อตำแหนงไดสะทอนถึงหนาที่และบทบาทที่ชัดเจน ที่ตองเขาไปชวยเหลือ เกื้อกูล เด็กและเยาวชนที่กระทำผิด การสรางความเขาใจเปนสวนสำคัญ สำหรับกรรมการสงเคราะห การเขาไปสอบถามถึงความตองการ สรางความเขาใจถึงปญหาของ เด็กและเยาวชน และเมื่อกรรมการสงเคราะหเขาใจปญหาแลวจะสามารถรูไดวาแนวทางในการ ดูแลแกไขบำบัดฟนฟู รวมไปถึงการสรางภูมิคุมกันใหแกเด็กและเยาวชนนั้นจะตองทำอยางไร ทั้งนี้ การดำเนินงานของกรรมการสงเคราะห กรรมการสงเคราะหจำเปนตองประสานสงตอ ขอมูลกับนักวิชาชีพอยางตอเนื่อง เพื่อวางแนวทางการสงเคราะหหรือการชวยเหลือเด็ก และเยาวชนรวมกัน 2 1 (ตามระเบียบกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนวาดวยการปฏิบัติหนาที่อื่นและการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะหเด็ก และเยาวชนสำหรับสถานพินิจ พ.ศ.2554) 4
ให้ความร่วมมือในการจัดกิจกรรมต่าง ๆ สําหรับเด็กและเยาวชน ในแตละปกรรมการสงเคราะหจะมีการวางแผนรวมกับทางสถานพินิจและคุมครอง เด็กและเยาวชนและศูนยฝกและอบรมเด็กและเยาวชน เพื่อกำหนดจัดกิจกรรมและสนับสนุน การดำเนินงานตาง ๆ ในการแกไข บำบัด ฟนฟู และเตรียมความพรอมกอนปลอย รวมถึงการ ติดตามหลังปลอย ทั้งนี้ กิจกรรมที่เกิดขึ้นกรรมการสงเคราะหอาจดำเนินการในรูปแบบ คณะทำงาน การแบงสวนงาน แบงหนาที่กันตามความรับผิดชอบของกรรมการสงเคราะห หรือ มีการแบงไปตามโครงสรางของกรรมการสงเคราะห ซึ่งไมวาจะเปนความรับผิดชอบโดยตรง หรือทางออมการใหความรวมมือในการจัดกิจกรรมตาง ๆ ลวนสงผลทำใหกิจกรรมประสบ ความสำเร็จ ทั้งนี้ กรรมการสงเคราะหควรเขารวมประชุม เขารวมกิจกรรมตาง ๆ เพื่อที่จะ เขาใจแนวทางในการจัดกิจกรรม รวมไปถึงหาแนวทางในการพัฒนากิจกรรมใหเกิดประสิทธิภาพ และประสิทธิผลใหดีขึ้นตอไป 3 ทําหน้าที่เป็นว ิทยากรหรือเชิญชวนผู้ทรงคุณวุฒิอื่น ๆ ไปเป็น ว ิทยากรในการอบรมจริยธรรม หรือช่วยสนับสนุนด้านการศึกษา ให้แก่เด็กและเยาวชนตามที่ผู้อํานวยการสถานพินิจฯ หรือ ผู้อํานวยการศูนย์ฝึกและอบรมฯ เห็นสมควร การจัดกิจกรรมเพื่อเพิ่มพูนทักษะ และความรูเพื่อเตรียมความพรอมสำหรับเด็ก และเยาวชนเปนสิ่งที่จำเปน และสำคัญเพื่อใหเด็กและเยาวชนสามารถดำเนินชีวิตในสังคมได อยางปกติสุขเมื่อไดรับการปลอยตัว หากกรรมการสงเคราะหมีความเชี่ยวชาญในดานใด สามารถ แจงความจำนงคหรือบอกถึงความสามารถของตนเองเพื่อที่จะบรรจุกิจกรรมนั้นๆ ลงในแผนการ ดำเนินงาน ทั้งนี้ การจัดกิจกรรมใหบรรลุวัตถุประสงค ควรตองคำนึงถึงความสนใจ ความตองการ ของเด็กและเยาวชนรวมดวย ซึ่งในการแกไข บำบัด ฟนฟู และเตรียมความพรอมใหกับเด็ก และเยาวชนจำเปนตองใชบุคลากร ผูเชี่ยวชาญ และผูทรงคุณวุฒิที่มีความสามารถดานตาง ๆ ที่จะประกอบใหเด็กมีทักษะในดานตาง ๆ ได ดังนั้น จึงเปนหนาที่สำคัญของกรรมการสงเคราะห ที่จะเติมเต็มในสวนนี้ 4 5
ช่วยเหลือกิจการสถานพินิจฯ และศูนย์ฝึกและอบรมฯ ด้านอื่น ๆ เพื่อสวัสดิภาพและอนาคตของเด็กและเยาวชนตามที่ผู้อํานวยการ ขอความร่วมมือ กรรมการสงเคราะหในแตละจังหวัดมีบริบทที่แตกตางกันในแงของการเขามาสนับสนุน การดำเนินงานของสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ เนื่องดวยในบางพื้นที่จังหวัดเปนสถานที่ตั้ง ของสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ ประกอบกับการดำเนินงานของสถานพินิจฯ มีหลายรูปแบบ ไดแก สถานพินิจฯ ที่มีสถานแรกรับ สถานพินิจฯ ที่มีสถานแรกรับขนาดเล็ก และสถานพินิจฯ ที่ไมมีสถานแรกรับ การทำงานของแตละแหงจะมีความแตกตางในกระบวนงาน เชน กรณี สถานพินิจฯ ที่ไมมีสถานแรกรับ เมื่อเด็กและเยาวชนเขาสูกระบวนการยุติธรรมและไมไดรับ การประกันตัวเด็กและเยาวชนจะถูกสงไปควบคุมตัวในสถานพินิจฯ ใกลเคียงที่มีสถานแรกรับ หรือกรณีเด็กและเยาวชนที่ศาลมีคำพิพากษาใหเขารับการฝกอบรม เด็กและเยาวชนจะถูกสง ไปยังศูนยฝกและอบรมฯ จะเห็นไดวาบทบาทของกรรมการสงเคราะหในการชวยเหลือกิจกรรมของสถานพินิจฯ และศูนยฝกอบรมฯ มีความหลากหลาย และมีความจำเปนตองประสานและเชื่อมโยงการ ดำเนินงานกับสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ เพื่อใหมีความครอบคลุม เด็กและเยาวชน ไดรับการดูแลอยางตอเนื่อง เพื่อสวัสดิภาพและอนาคตของเด็กและเยาวชน อยางไรก็ดี การสนับสนุนชวยเหลือกิจการและกิจกรรมดานตาง ๆ ของสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ กรรมการสงเคราะหสามารถประสานทางผูอำนวยการ หรือเจาหนาที่ ที่ไดรับมอบหมาย ของสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ ประสานงานและเชื่อมโยงขอความชวยเหลือทางดานตาง ๆ ตอกรรมการสงเคราะหตามแตละกิจกรรมที่ไดมีการวางแผนรวมกันในแตละป ดวยเหตุนี้ การประสานงานรวมกันระหวางบุคลากรจากสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ กับทาง กรรมการสงเคราะหจำเปนที่จะตองสรางใหเกิดขึ้นเพื่อใหเกิดการทำงานรวมกัน และเพื่อ สวัสดิภาพและอนาคตของเด็กและเยาวชน 5 6
ให้ความร่วมมือในการจัดหารายได้เพื่อกองทุนสงเคราะห์เด็ก และเยาวชน กรรมการสงเคราะหมีหนาที่ในการใหความรวมมือในการจัดหารายไดเขากองทุน กรรมการสงเคราะห เพื่อที่จะใชในการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะห ทั้งนี้ในการระดมทุน สามารถบริหารจัดการและสรรหาไดจากหลายทาง ยกตัวอยางเชน รายไดจากการรับบริจาค รายไดจากการจัดกิจกรรมการกุศลเพื่อระดมทุน ทุนสนับสนุนจากหนวยงานภาครัฐ ภาคเอกชน หรือองคกรปกครองสวนทองถิ่น เปนตน 6 เชิญชวนผู้มีจิตกุศลให้ร่วมกันบริจาคเงิน สิ่ งของ เครื่องใช้ใน การสงเคราะห์เด็กและเยาวชนตลอดจนเข้าเยี่ยมเยียนเด็ก และเยาวชนในบางโอกาส ในการสนับสนุนการดำเนินงานของสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ ไดอยาง ครอบคลุมและรอบดาน อาจไมสามารถขับเคลื่อนใหบรรลุวัตถุประสงคไดหากขาดความรวมมือ จากเครือขายภายนอก กรรมการสงเคราะหจึงมีหนาที่ในการเชิญชวนเครือขายที่มีจิตอาสา ใหรวมกันสนับสนุนการดำเนินงานของสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ รวมถึงการมอบ โอกาสทางดานการศึกษา การประกอบอาชีพ การเขาเยี่ยมใหกำลังใจเด็กและเยาวชน ตลอดจน รวมสนับสนุนงบประมาณเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของหนวยงาน ทั้งนี้การเชิญชวนดังกลาว อาจนำไปสูการขยายความรวมมือดานอื่น ๆ ตอไป 7 จัดทําแผนการดําเนินงานประจําปีกับสถานพินิจฯ ในการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะห จะตองมีการจัดทำแผนการดำเนินงาน ระหวางกรรมการสงเคราะหและสถานพินิจฯ โดยการจัดทำแผนฯ ตองมีการประชุมพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิด รวมไปถึงการชี้แจงขอมูลขาวสารที่เปนสวนสำคัญในการขับเคลื่อนกิจกรรม ดานตาง ๆ ของกรรมการสงเคราะหและนำไปสูการจัดทำแผนการดำเนินงานประจำป กับสถานพินิจฯ ซึ่งเปนหนาที่ที่สำคัญ เพื่อใหการทำงานของกรรมการสงเคราะหเกิดประสิทธิภาพ ทั้งนี้ กรรมการสงเคราะหควรมีการจัดประชุมเพื่อติดตามผลการดำเนินงานตามแผนที่กำหนด หรือปรับแผนการดำเนินงานใหเหมาะสม 8 7
คุณสมบัติของ กรรมการสงเคราะห์ในอุดมคติ คุณสมบัติและลักษณะตองหามของกรรมการสงเคราะหตามระเบียบกระทรวงยุติธรรม วาดวยคุณสมบัติ ลักษณะตองหาม และการพนจากตำแหนงกรรมการสงเคราะหฯ พ.ศ. 2558 มีดังนี้ มีอายุไมต่ำกวา 30 ปบริบูรณ มีประสบการณดานการดูแล ชวยเหลือเด็ก หรือดานอื่นอันจะเปนประโยชนตอเด็ก และเยาวชน มีความรูและทัศนคติที่ดีตอการสงเคราะห แกไข บำบัด ฟนฟู เด็กและเยาวชน มีคุณธรรม จริยธรรม พรอมชวยเหลือกิจการสถานพินิจฯ ประกอบอาชีพสุจริตที่ไมขัดตอศีลธรรมอันดี ไมเปนคนวิกลจริต จิตฟนเฟอน ไรความสามารถ หรือเสมือนไรความสามารถ ไมเคยไดรับโทษจำคุกโดยคำพิพากษาถึงที่สุดใหจำคุก เวนแตในความผิดที่ไดกระทำ โดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ ไมเปนบุคคลลมละลาย ไมมีประวัติเปนผูกระทำความรุนแรงแกเด็ก เยาวชน หรือสตรี นอกเหนือจากคุณสมบัติและลักษณะตองหามของกรรมการสงเคราะหตามระเบียบแลว เพื่อใหกรรมการสงเคราะหสามารถปฏิบัติหนาที่ไดอยางมีประสิทธิภาพ ควรมีคุณสมบัติอื่นเพิ่มเติม ดังนี้ 1) สามารถสรางความสัมพันธที่ดีกับเด็กและเยาวชน การมีมนุษยสัมพันธที่ดีโดยเฉพาะ การเขาถึงเด็กเปนดานแรกในการเขาถึงปญหาของเด็กและเยาวชนและสามารถที่จะใหขอแนะนำ และบำบัด ฟนฟู เด็กและเยาวชนตอไปได 2) สามารถประสานงานกับเจาหนาที่สถานพินิจฯ และเครือขายในชุมชน ในการดูแล ชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน หรือการจัดกิจกรรมเพื่อการแกไขบำบัดฟนฟู จำเปนตอง หารือรวมกันระหวางกรรมการสงเคราะหและเจาหนาที่สถานพินิจฯ รวมถึงเครือขายในชุมชน เพื่อใหการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะหเปนไปตามความตองการ ความสนใจของเด็กและเยาวชน หรือสอดคลองกับสภาพปญหา ทั้งนี้เพื่อประโยชนสูงสุดกับเด็กและเยาวชน และเพื่อใหการดำเนินงาน ของหนวยงานบรรลุตามวัตถุประสงค 1 2 3 4 5 6 7 8 9 8
3) สามารถรับฟงความคิดเห็นจากเจาหนาที่และกรรมการสงเคราะหทานอื่น กรรมการ สงเคราะหควรมีคุณสมบัติของการเปนผูฟงที่ดี รับฟงความคิดเห็นของผูอื่น ไมวาจะเปนกรรมการสงเคราะห เจาหนาที่ รวมถึงหนวยงานเครือขายอื่น เพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรูนำขอคิดเห็น ขอเสนอแนะ ไปพัฒนาหรือตอยอดกระบวนการดำเนินงานเพื่อเด็กและเยาวชน ทั้งนี้ อาจรวมไปถึงขอแนะนำ จากเด็กและเยาวชนดวย 4) สามารถแบงเวลาของตนเพื่อการดำเนินกิจกรรมโครงการเพื่อเด็กและเยาวชน เวลาในการเขามาดำเนินงานของกรรมการสงเคราะหเปนสวนสำคัญอยางยิ่งที่จะเขามารวมทำกิจกรรม การเสียสละและการเขามาเปนอาสาสมัครของกรรมการสงเคราะห ถือไดวาเปนสิ่งที่นาเชิดชูเกียรติ ใหแกตนเองและครอบครัว การเขามาเปนกรรมการสงเคราะหจำเปนอยางยิ่งที่จะตองจัดสรรเวลา เพื่อทำงานรวมกับกรรมการสงเคราะหทานอื่น ๆ และสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรม เพื่อสรางแนวทางการทำงานรวมกัน อีกทั้ง การดำเนินงานเพื่อการแกไขบำบัดฟนฟูเด็กและเยาวชน จำเปนตองทำอยางตอเนื่องเพื่อใหเกิดผลลัพธที่ชัดเจน 5) มีความตองการที่จะเรียนรูและพัฒนาตนเองไปพรอมกับการพัฒนาเด็กและเยาวชน การเรียนรูไมมีวันสิ้นสุดถือวาเปนแนวคิดที่กรรมการสงเคราะหในอุดมคติควรมีจากสถานการณ สิ่งแวดลอม เทคโนโลยีที่มีการเปลี่ยนแปลงไปอยูตลอดเวลา การเรียนรูและพัฒนาตนเอง เพื่อที่จะ ตอบสนองและชวยเหลือเด็กและเยาวชนจึงเปนสวนสำคัญในการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะห 6) สามารถปรับตัวใหเขากับสิ่งแวดลอมและเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไป จากการเปลี่ยนแปลง ที่เกิดขึ้นไมวาจะเปนสถานการณการแพรระบาด สงผลใหการดำเนินการหลายอยางเกิดการเปลี่ยนแปลง กรรมการสงเคราะหจึงควรมีความสามารถในการปรับตัว ใหพรอมกับสถานการณ และใชเทคโนโลยี ที่จะเขามาชวยในการปฏิบัติหนาที่ ดวยเหตุนี้คุณสมบัติในการปรับตัวจึงจะชวยทำใหการดำเนินงาน ของกรรมการสงเคราะหอยูรอดและประสบความสำเร็จตอไปได 9
การรักษาว ินัยและจริยธรรม ตองประพฤติปฏิบัติหนาที่ดวยความซื่อสัตยสุจริต ตองรักษาความลับของเด็กและเยาวชน รวมทั้งครอบครัวของเด็กและเยาวชนอยางเครงครัด ตองไมปกปดขอเท็จจริงที่ควรรายงานอันเปนเหตุใหเกิดความเสียหายแกเด็กและเยาวชน พึงรักษาความสามัคคีในระหวางผูเขารวมงาน ตองมีความประพฤติเรียบรอยปฏิบัติตนเปนแบบอยางที่ดีแกเด็กและเยาวชน ตองไมแสวงหาประโยชนที่มิควรไดโดยชอบสำหรับตนเองและผูอื่น ตองเขาประชุมคณะกรรมการสงเคราะหครั้งแรกภายในสามสิบวันนับแตวันมีคำสั่งเพื่อให ความรูและรวมจัดทำแนวทางการสงเคราะหเด็กและเยาวชน และตองเขารวมประชุมที่กำหนด ไวตามระเบียบกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนวาดวยการปฏิบัติหนาที่อื่นและการ ดำเนินงานของกรรมการสงเคราะหเด็กและเยาวชน สำหรับสถานพินิจ พ.ศ. 2554 เกินกวากึ่งหนึ่ง การพ้นจากตําแหน่งกรรมการสงเคราะห์ กรรมการสงเคราะห ตามวาระ ตาย ลาออก ขาดคุณสมบัติ หรือมีลักษณะตองหามตามระเบียบกระทรวงยุติธรรม รัฐมนตรีมีคำสั่งใหออก เนื่องจากกระทำผิดระเบียบวินัยและจริยธรรมตามระเบียบ ที่อธิบดีกรมพินิจฯ กำหนด ประธาน รองประธาน และคณะกรรมการบริหาร ลาออก ที่ประชุมคณะกรรมการสงเคราะหมีมติใหออก ดวยคะแนนเสียงไมนอยกวากึ่งหนึ่ง สิ้นสุดสภาพของการเปนกรรมการสงเคราะหตามระเบียบ 10 ทั้งนี้ ถาตำแหนงประธานกรรมการหรือตำแหนงรองประธานคณะกรรมการบริหารวางลง ใหที่ประชุมคณะกรรมการสงเคราะหดำเนินการเลือกใหม ภายในระยะเวลาสามสิบวัน นับตั้งแตวันที่ ตำแหนงดังกลาววางลง ภายหลังจากเลือกประธานกรรมการหรือรองประธานคณะกรรมการบริหารแลว ใหสถานพินิจรายงานผลการเลือกใหอธิบดีทราบภายในระยะเวลาหาวันนับตั้งแตวันทราบผลการเลือก
บทที่ 2 การดําเนินงานของกรรมการสงเคราะห์ เมื่อรัฐมนตรีวาการกระทรวงยุติธรรมมีคำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสงเคราะหแลวใหสถานพินิจฯ จัดใหมีการประชุมคณะกรรมการสงเคราะหครั้งแรกภายใน 30 วันนับแตวันมีคำสั่งเพื่อใหความรู และรวมจัดทำแนวทางการสงเคราะหเด็กและเยาวชน โดยมีการดำเนินงานของกรรมการสงเคราะห ดังนี้ ในการประชุมคณะกรรมการสงเคราะหครั้งแรก คณะกรรมการสงเคราะหจะตองเลือกประธาน กรรมการหนึ่งคน รองประธานกรรมการอยางนอยสองคนโดยกระบวนการที่มีความยุติธรรม เชน การเลือกตั้งและใหประธานกรรมการบริหาร แตงตั้งกรรมการสงเคราะหเปนคณะกรรมการบริหาร ตามจำนวนที่เห็นสมควร แนวทางการจัดตั้งคณะกรรมการบริหาร 1 ดวยวาโครงสรางชวยทำใหเกิดการแบงงาน และหนาที่ความรับผิดชอบและจะชวยทำให การดำเนินงานเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล โครงสรางการดำเนินงานของคณะกรรมการบริหาร และกรรมการสงเคราะหในแตละพื้นที่ สามารถที่จะจัดทำโครงสรางตามตัวอยางที่แสดงใหเห็น ในแผนภาพที่ 1 หรือใชเปนตนแบบในการวางโครงสรางคณะกรรมการบริหาร อยางไรก็ดีขึ้นอยูกับ จำนวนกรรมการสงเคราะหและบริบทในแตละจังหวัด โดยตัวอยางโครงสรางนี้ ไดวางตำแหนงในสวนของผูอำนวยการสถานพินิจฯ เปนที่ปรึกษา และมีรองประธาน 2 ทานที่มีหนาที่ความรับผิดชอบที่แตกตางกันตามความถนัด ในตัวอยางนี้มี 2 ฝาย ไดแก ฝายบริหารและฝายวิชาการและกิจกรรม โดยในสวนของฝายบริหาร จะมีกลุมในการบริหาร จัดการกองทุนกรรมการสงเคราะห และกลุมการประชาสัมพันธ ในขณะที่ฝายวิชาการและกิจกรรม แบงออกเปน 3 กลุม ตามรูปแบบในการดำเนินงาน เชน การแกไขบำบัดฟนฟู การจัดการศึกษาและ ฝกวิชาชีพ การชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน เปนตน ทั้งนี้สามารถแบงแยกกลุมงานในรายละเอียดตาง ๆ ได ตามความเหมาะสมกับบริบทหรือรูปแบบ หรือรูปแบบการดำเนินงานของจังหวัดนั้น ๆ โครงสร้างคณะกรรมการบริหาร 2 การจัดตั้งคณะกรรมการบริหาร 11
แผนภาพที่ 1 ตัวอย่างโครงสร้างคณะกรรมการบร ิหาร ผู้อํานวยการสถานพินิจ (ที่ปรึกษา) รองประธาน กรรมการสงเคราะห ฝายวิชาการและกิจกรรม รองประธาน กรรมการสงเคราะห ฝายบริหาร เลขานุการ เหรัญญิก การแกไขบำบัด ฟนฟู กลุมระดมทุน การจัดการศึกษา และฝกวิชาชีพ กลุมประชาสัมพันธ การชวยเหลือ สงเคราะหเด็ก และเยาวชน ประธานกรรมการสงเคราะห์ 12
3 หน้าที่ของคณะกรรมการสงเคราะห์ หนาที่ของประธานกรรมการสงเคราะห 1) เปนประธานในที่ประชุม 2) แตงตั้งกรรมการสงเคราะหเปนคณะกรรมการบริหารตามจำนวนที่เห็นสมควร 3) แตงตั้งคณะทำงานดำเนินงานตามอำนาจหนาที่ที่กำหนดไวในระเบียบนี้ 4) จัดประชุมคณะกรรมการบริหารกรรมการสงเคราะหอยางนอยทุก 3 เดือนตอครั้ง 5) จัดการประชุมกรรมการสงเคราะห อยางนอยสี่เดือนตอครั้งเพื่อใหคำปรึกษาแก ผูอำนวยการและติดตามการดำเนินงานตามแผนที่กำหนด หรือปรับแผนการดำเนินงานใหเหมาะสม 1 อำนาจหนาที่ของประธานที่นอกเหนือจากตามระเบียบ เพื่อใหการดำเนินงานของ กรรมการสงเคราะหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล มีอำนาจหนาที่อื่น ดังนี้ 1) กำหนดแผนยุทธศาสตรรวมกับเจาหนาที่กรมพินิจ 2) มอบหมายงานตามความเชี่ยวชาญ ความสามารถและกำลังของกรรมการสงเคราะห แตละคน 3) ติดตามผลการดำเนินงานตามแผนที่กำหนด หรือปรับแผนการดำเนินงานใหเหมาะสม 4) ประสานงานระหวางกรรมการสงเคราะหและเจาหนาที่สถานพินิจฯ 5) จัดชองทางในการแลกเปลี่ยนความรูระหวางกรรมการสงเคราะหแตละจังหวัด 6) เพิ่มพูนศักยภาพของกรรมการสงเคราะหโดยจัดฝกอบรมดานตาง ๆ เชน การเขียน โครงการ และจิตวิทยาการใหคำปรึกษาเด็กและเยาวชน หนาที่รองประธานกรรมการสงเคราะหฝายวิชาการและกิจกรรม 1) ประสานงานกับสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ เกี่ยวกับกิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อ เด็กและเยาวชนโดยสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ 2) วางแผนและดูแลกิจกรรมเพื่อเด็กและเยาวชน เชน การแกไขบำบัดฟนฟู การจัดการ ศึกษาและฝกวิชาชีพ การชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน โดยใหสอดคลองกับความตองการของ หนวยงาน ความสนใจของเด็กและเยาวชน 3) ติดตามประเมินผลการดำเนินงาน และรวมเสนอแนวทางการปรับปรุงแผน เพื่อให การดำเนินงานบรรลุตามวัตถุประสงคและเปาหมาย 2 13
4) รณรงคสรางความตระหนักใหแกครอบครัวและชุมชนในการเลี้ยงดูเด็กและเยาวชน ใหมีคุณภาพ เพื่อปองกันปญหาพฤติกรรมและการกระทำผิดของเด็กและเยาวชน 5) เปนผูชวยประธานกรรมการในการประชุมปฏิบัติหนาที่ตามที่ประธานกรรมการมอบหมาย และทำหนาที่แทนประธานกรรมการในกรณีประธานกรรมการไมอยูหรือไมสามารถปฏิบัติหนาที่ได หนาที่รองประธานกรรมการสงเคราะหฝายบริหาร 1) วางแผนยุทธศาสตรรวมกับสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ 2) วางแผนและจัดการระดมทุนเพื่อใชในการดำเนินงานกรรมการสงเคราะหใน แตละป 3) ทำหนาที่บริหารกองทุนกรรมการสงเคราะห 4) วางแผนการประชาสัมพันธกิจกรรมของกรรมการสงเคราะหใหกับชุมชน 5) เปนผูชวยประธานกรรมการในการประชุมปฏิบัติหนาที่ตามที่ประธานกรรมการ มอบหมายและทำหนาที่แทนประธานกรรมการในกรณีประธานกรรมการไมอยูหรือไมสามารถ ปฏิบัติหนาที่ได 3 เลขานุการ 1) ประสานงานและสื่อสารระหวางคณะกรรมการบริหารและเจาหนาที่สถานพินิจฯ 2) จัดทำรายงานการประชุมกรรมการสงเคราะห 3) จัดการและแจงเรื่องตารางกิจกรรมใหกรรมการสงเคราะหไดทราบในแตละเดือน 4) ชวยเหลือคณะกรรมการบริหารและกรรมการสงเคราะหในการประสานงานกิจกรรมตาง ๆ 4 เหรัญญิก 1) ชวยเหลือรองประธานฝายบริหารในการวางแผนกองทุนเพื่อใชในการดำเนินงาน กรรมการสงเคราะหในแตละป 2) ชวยเหลือรองประธานฝายบริหารในการจัดระดมทุนเพื่อใชในการดำเนินงานกรรม การสงเคราะหในแตละป 3) ตรวจสอบและรับรองการเบิกจายบัญชีกองทุน 5 14
กลุมกิจกรรมการแกไขบำบัดฟนฟู 1) วางแผนกิจกรรมแกไขบำบัดฟนฟูที่นอกเหนือจากกิจกรรมจากหนวยงานกำหนดไว รวมกับคณะกรรมการบริหารและสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรม เพื่อใหสอดคลองกับความ ตองการของเด็ก เยาวชน และหนวยงาน 2) ประสานงานกับวิทยากรหรือเครือขายภายนอก เพื่อสนับสนุนการจัดกิจกรรมแกไข บำบัดฟนฟู 3) ประเมินผลการจัดกิจกรรมแกไขบำบัดฟนฟูรวมกับคณะกรรมการบริหาร 6 กลุมกิจกรรมการจัดการศึกษาและฝกวิชาชีพ 1) วางแผนกิจกรรมการจัดการศึกษาและฝกวิชาชีพที่นอกเหนือจากกิจกรรมจากหนวยงาน กำหนดไวรวมกับคณะกรรมการบริหารและสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรม เพื่อใหสอดคลอง กับความตองการของเด็ก เยาวชน และหนวยงาน 2) ประสานงานกับวิทยากรหรือเครือขายภายนอก เพื่อสนับสนุนการจัดกิจกรรม ดานการศึกษาและฝกวิชาชีพ 3) ประเมินผลการจัดกิจกรรมการจัดการศึกษาและฝกวิชาชีพ รวมกับคณะกรรมการบริหาร 7 กลุมกิจกรรมการชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน 1) วางแผนการดูแลชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน รวมกับคณะกรรมการบริหาร และสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรม เพื่อใหสอดคลองกับสภาพปญหาและความจำเปน 2) ประสานงานกับเครือขายภายนอก เพื่อสนับสนุนการชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชน 3) ประเมินผลการชวยเหลือสงเคราะหเด็กและเยาวชนรวมกับคณะกรรมการบริหาร 8 15
กลุมกิจกรรมประชาสัมพันธ 1) วางแผนการประชาสัมพันธงานกรรมการสงเคราะหรวมกับคณะกรรมการบริหาร และเจาหนาที่ของสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรมฯ 2) ประชาสัมพันธกิจกรรมของกรรมการสงเคราะหที่จัดขึ้นสำหรับเด็กและเยาวชน ผูกระทำผิด กิจกรรมระดมทุนตาง ๆ ใหกับชุมชน บุคคลภายนอกและองคกรภายนอกเพื่อสราง การรับรูเกี่ยวกับงานกรรมการสงเคราะหผานเครือขายและโซเชียลมีเดียตาง ๆ ทั้งนี้ในการ ประชาสัมพันธกิจกรรมที่มีการดำเนินงานรวมกับเด็กและเยาวชนจะตองดำเนินงานรวมกับเจาหนาที่ ของสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรมฯ และพิจารณาความเหมาะสมกอนดำเนินการเผยแพร เพื่อรักษาสิทธิของเด็กและเยาวชน 10 16 กลุมกิจกรรมระดมทุน 1) ชวยเหลือรองประธานฝายบริหารในการวางแผนกิจกรรมระดมทุนตางๆ เพื่อใชใน การดำเนินงานกรรมการสงเคราะหในแตละป 2) เปนคณะทำงานในการจัดกิจกรรมระดมทุน 3) ประสานงานกับบุคคลและองคกรภายนอกในการระดมทุน 4) ประเมินกิจกรรมระดมทุนรวมกับคณะกรรมการบริหาร 9
17 บทบาทกรรมการสงเคราะห์ในการดําเนินกิจกรรม เพื่อเด็กและเยาวชนในกระบวนการยุติธรรม กระบวนการยุติธรรมทางอาญาสําหรับเด็กและเยาวชน กระบวนการยุติธรรมทางอาญาสำหรับเด็กและเยาวชนในประเทศไทย คือ กระบวนการ ดำเนินการเกี่ยวกับคดีอาญาที่มีขอหาวาเด็กหรือเยาวชนกระทำความผิด มาตรา 73 แหง ประมวลกฎหมายอาญา เด็กอายุยังไมเกิน 12 ป กระทำการอันกฎหมายบัญญัติเปนความผิด เด็กนั้นไมตองรับโทษ และมาตรา 74 เด็กอายุกวา 12 ปแตยังไมเกิน 15 ป กระทำการอันกฎหมาย บัญญัติเปนความผิดเด็กนั้นไมตองรับโทษ แตใหศาลมีอำนาจที่จะดำเนินการ “เยาวชน” หมายความวา บุคคลอายุเกินสิบหาปบริบูรณ แตยังไมถึงสิบแปดปบริบูรณ กระบวนการยุติธรรม ทางอาญาสำหรับเด็กและเยาวชนในประเทศไทย จึงเปนกระบวนการที่ใชในการดำเนินการ กับบุคคลที่มีอายุไมถึง 18 ปที่ถูกกลาวหาวากระทำผิด หากบุคคลที่ถูกกลาวหาวากระทำความผิด มีอายุตั้งแต 18 ปบริบูรณ ยอมไมอยูภายใตกระบวนการยุติธรรมทางอาญาสำหรับเด็กและเยาวชน แตจะถูกดำเนินคดีในศาลอาญาทั่วไป ซึ่งในการพิจารณาและพิพากษาคดีที่มีขอหาวาเด็กหรือเยาวชน ที่กระทำความผิด ศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว ไดพิจารณาโดยคำนึงถึง สวัสดิภาพและอนาคตของเด็กหรือเยาวชนซึ่งควรไดรับการฝกอบรม สั่งสอน และสงเคราะหใหกลับตัว เปนพลเมืองดียิ่งกวาการที่จะลงโทษ และในการพิพากษาคดีนั้นศาลพิจารณาคำนึงถึงบุคลิกลักษณะ สภาพรางกาย และสภาพจิตของเด็กและเยาวชนซึ่งแตกตางกันเปนราย ๆ ไป โดยศาลมีอำนาจใชวิธี การลงโทษ หรือเปลี่ยนโทษ หรือใชวิธีการสำหรับเด็กและเยาวชนแทนการลงโทษอาญาใหเหมาะกับ เด็กหรือเยาวชนและพฤติการณเฉพาะเรื่อง แมเด็กหรือเยาวชนนั้นจะไดกระทำความผิดรวมกัน จะเห็นไดวากระบวนการยุติธรรมทางอาญาสำหรับเด็กของประเทศไทยใหความสำคัญกับการทำให เด็กกลับตนเปนคนดียิ่งกวาการลงโทษเด็กและเยาวชน โดยมาตรการที่จะใชกับเด็กแตละคนไมจำเปน ตองเหมือนกันเพื่อใหเหมาะสมกับสภาพปญหา และความตองการของเด็กและเยาวชนแตละราย ดังนั้น เพื่อใหบรรลุถึงเจตนารมณดังกลาว กฎหมายไดกำหนดใหเปนหนาที่ของสถานพินิจฯ ตาม พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 โดยพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัว และวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 ไดบัญญัติเกี่ยวกับการดำเนินการดานกระบวนการยุติธรรมเกี่ยวกับเด็กและเยาวชนโดยเฉพาะ ซึ่งแยกออกจากกระบวนการยุติธรรมสำหรับผูใหญ ในมาตรา 36 ไดบัญญัติถึงภารกิจที่สำคัญ ของกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ในการปฏิบัติตอเด็กและเยาวชนที่กระทำความผิดดานคดีอาญา ตั้งแตเด็กและเยาวชนถูกสงตัวมายังสถานพินิจฯ เพื่อการจัดทำรายงานขอเท็จจริง และการดูแล ระหวางรอการพิจารณาพิพากษา จนถึงกรณีศาลมีคำสั่งหรือพิพากษาใหรับการฝกอบรมในศูนยฝก และอบรมเด็กและเยาวชน
การดำเนินการกับเด็กและเยาวชนที่กระทำความผิด เปนกระบวนการยุติธรรมที่เนนการ ปรับเปลี่ยนแกไขเด็กและเยาวชนใหเหมาะสมเปนรายบุคคล โดยเด็กและเยาวชนกระทำผิดดังกลาว เปนกลุมที่อยูในชวงวัยรุน ที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้งทางรางกายและจิตใจ ซึ่งอาจสงผลถึงการปรับตัว หรือนำไปสูการมีพฤติกรรมที่เปนปญหา ดังนั้น กรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน จึงเนนใหมี การดำเนินการศึกษา วิเคราะหปจจัย และสาเหตุแหงการกระทำความผิดทั้งดานรางกาย จิตใจ สังคม ของเด็กหรือเยาวชนเปนรายบุคคล และเสนอแนวทางแกไขปญหาการกระทำผิดของเด็กหรือเยาวชน แตละรายใหครอบคลุมทุกดาน เพื่อการบำบัดฟนฟู และพัฒนาใหเด็กและเยาวชนสามารถปรับเปลี่ยน ความคิด พฤติกรรม ใหเปนที่ยอมรับของสังคมและสามารถกลับไปดำเนินชีวิตไดอยางเหมาะสม ในครอบครัว ชุมชน และสังคม เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพในการปฏิบัติตอเด็กและเยาวชนใหบรรลุ ตามเปาหมายขางตน ผูปฏิบัติงานจึงตองประกอบดวยบุคลากรหลากหลายวิชาชีพ มีขั้นตอน และกระบวนการปฏิบัติงานที่เปนมาตรฐานและสอดรับกับกฎหมาย และขอกำหนดตาง ๆ ที่เปน ที่ยอมรับของสากล โครงสรางกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ประกอบดวยหนวยงานที่ปฏิบัติงาน กับเด็กและเยาวชนกระทำความผิดทั่วประเทศ ไดแก สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน (ที่ไมมี สถานแรกรับ) จำนวน 36 แหง สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน (ที่มีสถานแรกรับขนาดเล็ก) จำนวน 4 แหง สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน (ที่มีสถานแรกรับ) จำนวน 37 แหง และศูนยฝก และอบรมเด็กและเยาวชน จำนวน 20 แหง ซึ่งแตละประเภทของหนวยงานมีโครงสรางและภารกิจ ความรับผิดชอบเฉพาะ และจำเปนตองมีการประสาน สงตอในการดำเนินงานเกี่ยวกับเด็กและเยาวชน กลาวคือ ในขั้นตอนกอนหรือระหวางการพิจารณาพิพากษา สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ที่ไมมีสถานแรกรับ จะสงเด็กและเยาวชนที่ไมไดประกันตัวไปรับการควบคุมดูแลในสถานพินิจและ คุมครองเด็กและเยาวชนที่มีสถานแรกรับ และกรณีศาลมีคำพิพากษาหรือคำสั่งใหเด็กและเยาวชน รับการฝกและอบรม สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนจะตองสงเด็กและเยาวชนไปยังศูนยฝก และอบรมเด็กและเยาวชน เพื่อรับการฝกอบรมตามคำสั่งศาล 18
ทำการสืบเสาะและพินิจเรื่องอายุ ประวัติ ความประพฤติ สติปญญา การศึกษาอบรม สภาพรางกาย สภาพจิต นิสัย อาชีพ และฐานะของเด็กหรือเยาวชนซึ่งตองหาวากระทำความผิด และบิดามารดา ผูปกครอง หรือบุคคลซึ่งเด็กหรือเยาวชนอาศัยอยูดวย ตลอดจนสิ่งแวดลอมทั้งปวง เกี่ยวกับเด็กหรือเยาวชนนั้น รวมทั้งสาเหตุแหงการกระทำความผิด เพื่อรายงานตอศาลหรือ เพื่อประกอบการพิจารณาของเจาพนักงานที่เกี่ยวของ ตามระเบียบที่กระทรวงยุติธรรมกำหนด หากศาลพิจารณาไมใหมีการประกันตัว เด็กและเยาวชนจะอยูในความดูแลของสถานพินิจฯ และหากสถานพินิจฯ ไมมีสถานแรกรับ เด็กและเยาวชนจะถูกสงไปที่สถานแรกรับในจังหวัดใกลเคียง ซึ่งเด็กและเยาวชน จะอยูที่สถานแรกรับเปนเวลา 90 วันระหวางรอการพิจารณาคดี ในชวงเวลานี้ เด็กและเยาวชนจะไดรับการ บำบัดฟนฟู การฝกอบรมระยะสั้น การศึกษาเลาเรียน และการเตรียม ความพรอมเพื่อขึ้นศาลฟงคำตัดสิน กระบวนการดําเนินงานในสถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน ตามพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 ไดบัญญัติใหกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนมีภารกิจในการดูแลเด็กและเยาวชน ที่กระทำผิดโดยทำการรับเด็กเขามาที่สถานพินิจฯ 1 2 19 หากศาลพิจารณาคดีแลวศาลมีคำสั่งพิพากษาใหเขารับการฝกอบรม เด็กจะถูกสงตัวไป ที่ศูนยฝกอบรมที่ใกลเคียงกับสถานพินิจฯจังหวัด ซึ่งศูนยฝกและอบรมฯ จะมีอยู 20 แหงทั่วประเทศ ระหวางที่อยูในศูนยฝกและอบรมฯ เด็กและเยาวชน จะไดทำกิจกรรมการแกไข บำบัด ฟนฟูการ เตรียมความพรอมกอนปลอยตัว การศึกษาขั้นพื้นฐาน การฝกอบรมวิชาชีพ หากครบระยะเวลาและเกณฑที่ศาลพิพากษาใหไดรับการฝกอบรมในศูนยฝกและอบรมฯแลว เด็กและเยาวชนจะไดรับการปลอยตัวและมีการติดตามดูความประพฤติจากนักสังคมสงเคราะห หรือเครือขายที่ไดรับมอบหมายใหปฏิบัติหนาที่ติดตามเด็กและเยาวชนหลังปลอย กรรมการสงเคราะหจะมีสวนรวมตั้งแตรับเด็กและเยาวชนที่ทำผิดเขาสถานพินิจฯไป จนกระทั่งการดูแลชวยเหลือสงเคราะหภายหลังปลอย ตามแผนภาพที่ 2 3 4 5
20 แผนภาพที่ 2 : กระบวนการดําเนินงาน และการมีส่วนร่วมของกรรมการสงเคราะห์ ตรวจสอบ การจับกุม กลับบาน (ตรวจสภาพรางกายและจิตใจ /บำบัดแบบไปกลับ) สถานพินิจฯ (ระหวางรอพิจารณา คดี 90 วัน) ศูนยฝกและ อบรมเด็ก และเยาวชน ปลอยตัว ติดตาม หลังปลอย ประกัน ไมประกัน ศาลตัดสิน ใหเขารับการฝกอบรม เด็กและเยาวชน ที่เขาสูกระบวนการ ยุติธรรม การปองกันปญหาพฤติกรรมและการกระทำผิดของเด็กและเยาวชน เพื่อไมใหเขาสูกระบวนการยุติธรรม เด็กและเยาวชน กลุมเสี่ยง
การป้องกันเด็กและเยาวชนกระทําผิด เด็กและเยาวชนถูกควบคุมตัวในสถานแรกรับ การปองกันเด็กและเยาวชนกระทำผิด เปนกระบวนการการปองกันเด็กและเยาวชน ไมให กระทำผิด เพื่อที่เด็กจะไมตองเขาสูกระบวนการยุติธรรม โดยกรรมการสงเคราะหสามารถดำเนินการ ดังนี้ ดำเนินการรวมกับสถานพินิจฯ เพื่อแลกเปลี่ยนขอมูล และรวมวางแผนการดำเนินงาน โดยสามารถดำเนินการรวมกับสถานพินิจฯ ภายใตโครงการสงเสริมและสนับสนุนสถานศึกษารวมกับ เครือขายในการปองกันปญหาพฤติกรรมและการกระทำผิดของเด็กและเยาวชนอยางยั่งยืน รวมถึง มีสวนรวมในการเปนวิทยากรถายทอดความรู ประสานเครือขายความรวมมือในการจัดกิจกรรม สนับสนุน งบประมาณในการจัดกิจกรรมฯ โดยพิจารณาจากสภาพปญหา ความตองการของสถานศึกษาหรือชุมชน แนะนำใหคำปรึกษาและจัดกิจกรรมใหแกครอบครัวเกี่ยวกับแนวทางแกไขพฤติกรรม เยาวชนที่เสี่ยงตอการกระทำผิดและรณรงคใหครอบครัวและชุมชนตระหนักถึงความสำคัญของ ครอบครัว การอบรมเลี้ยงดูบุตรใหมีคุณภาพ การชวยเหลือซึ่งกันและกันในชุมชน ตัวอยางเชน การรณรงคเรื่องสุขภาพจิตที่ดีเริ่มตนที่บาน การสรางความสัมพันธที่ดีระหวางคนในครอบครัว การสรางชุมชนที่แข็งแรง 1 2 เมื่อเด็กและเยาวชนเขาสูกระบวนการยุติธรรมและไมไดรับการประกันตัว เด็กและเยาวชน จะอยูในการควบคุมดูแลของสถานแรกรับฯ เพื่อรอการพิจารณาคดี ในชวงเวลานี้กรรมการสงเคราะห สามารถเขาเยี่ยมเด็กและเยาวชนและใหความชวยเหลือเด็กและเยาวชน ดังนี้ ใหกำลังใจเด็กและเยาวชนผูกระทำผิดเนื่องจากเด็กและเยาวชนที่กระทำผิดจะมีความ รูสึกสับสน กังวลเมื่อถูกควบคุมตัวอยูในสถานพินิจฯ แนะนำใหคำปรึกษาแกเด็กและเยาวชนเกี่ยวกับแนวทางการปฏิบัติตัวและกิจกรรมตาง ๆ ในสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ เพื่อใหเด็กและเยาวชน ทราบถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นกับตัวเด็ก และเยาวชนเมื่อถูกควบคุมตัวอยูในสถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ 1 2 21
การแก้ไขบําบัดฟื้ นฟูเด็กและเยาวชน การแกไขบำบัดและฟนฟูเด็กและเยาวชนเปนกระบวนการที่เปลี่ยนแปลง แกไข ปรับปรุง เจตคติ ความรูสึก ความคิดและพฤติกรรมของผูกระทำผิดใหอยูรวมกับผูอื่นในสังคมโดยปกติสุข ไมหวนกลับไปกระทำผิดซํ้าอีกโดยตองทำการดูแล สอดสอง ชวยเหลือดวยวิธีการตาง ๆ ทั้งทางดาน จิตวิทยา สังคมสงเคราะหและศาสตรสาขาอื่น ๆ เปนแนวทางในการปฏิบัติงาน (สำนักงานคุม ประพฤติจังหวัดชุมพร, 2565) กรรมการสงเคราะหสามารถทำงานรวมกับเจาหนาที่สถานพินิจฯ ในการจัดกิจกรรมแกไขบำบัดฟนฟูเด็กและเยาวชนได ดังนี้ วิเคราะหปญหาและปจจัยเสี่ยงที่จะกระทำความผิดซ้ำของเด็กและเยาวชนแตละคน รวมกับเจาหนาที่สถานพินิจฯ โดยการเขาเยี่ยม พูดคุยกับเด็กและเยาวชนและบิดามารดาเกี่ยวกับ ขอมูลพื้นฐานดานการศึกษา การประกอบอาชีพ ภูมิหลังดานครอบครัวและสังคมที่สงผลใหเด็ก และเยาวชนกระทำผิด เพื่อนำขอมูลไปใชประกอบการวางแผนในการใหการสงเคราะหชวยเหลือ ชวยเหลือในการวางแผนการจัดกิจกรรมที่สะทอนถึงการแกไขปญหาและตรงตามความ ตองการและความสนใจของเด็กและเยาวชน ซึ่งกิจกรรมควรเนนการสรางทักษะชีวิต การเรียนรูที่จะ ใชชีวิตที่ถูกตองในสังคม บทบาทหนาที่ความรับผิดชอบตอตัวเองและสังคม เขารวมกิจกรรมแกไขบำบัดฟนฟูเด็กและเยาวชนรวมกับสถานพินิจฯ รวมกับสถานพินิจฯ ในการประเมินผลการจัดกิจกรรมแกไขบำบัดฟนฟูเด็กและเยาวชน หากพบวา กิจกรรมไมไดผลลัพธที่ตั้งไวตามวัตถุประสงค ควรมีการเสนอใหปรับเปลี่ยนรูปแบบ กิจกรรมเพื่อให การดำเนินงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น กรรมการสงเคราะหสามารถเสนอจัดกิจกรรมเพิ่มเติมใหแกเด็กและเยาวชนไดในที่ ประชุมกรรมการสงเคราะห 1 2 3 4 5 22
การเตรียมความพร้อมก่อนปล่อย เปนกระบวนการที่เตรียมพรอมเด็กและเยาวชนทั้งดานรางกาย จิตใจ โดยการใหคำปรึกษา ความรู ฝกทักษะ ฝกอาชีพ สงเสริม การศึกษาเพื่อใหเด็กและเยาวชนมีความมั่นใจ สามารถปรับตัว เขากับสังคมและสามารถดำเนินชีวิตที่ถูกตอง และทำการเตรียมความพรอมใหกับครอบครัว ของเด็กและเยาวชน โดยใหชุมชน สังคม หนวยงานตาง ๆ เขามามีสวนรวม โดยกรรมการสงเคราะห สามารถทำงานรวมกับเจาหนาที่สถานพินิจฯ ในการจัดกิจกรรมการเตรียมความพรอมกอนปลอย ดังนี้ วิเคราะหความตองการของเด็กและเยาวชนแตละคนรวมกับเจาหนาที่สถานพินิจฯ และ ศูนยฝกและอบรมฯ ในการวางแผนการสงเคราะหชวยเหลือ ในการดำเนินชีวิตภายหลังการปลอยตัว โดยการเขาเยี่ยมสอบถาม พูดคุยเกี่ยวกับความถนัด ความสนใจดานอาชีพ และแนะนำใหคำปรึกษา แกเด็กและเยาวชน ชวยเหลือในการวางแผนและการจัดกิจกรรมที่สงเสริมสุขภาวะทางกาย จิตใจและสังคม ที่สะทอนถึงความตองการของเด็กและเยาวชนจากการวิเคราะหขอมูลขางตน เชน การเปนวิทยากร หรือทำการประสานสรรหาวิทยากรที่มีความรูเฉพาะจากเครือขายกรรมการสงเคราะหเพื่อทำการ ฝกอบรมวิชาชีพที่มีความตองการของตลาดแรงงานใหแกเด็กและเยาวชน เชน การเกษตรอยางยั่งยืน การชาง การใชเทคโนโลยีรูปแบบตาง ๆ แนะนำแนวทางการศึกษาและอาชีพ จัดหาเครือขาย หรือวางแผนในการรองรับดานการศึกษาและอาชีพใหแกเด็กและเยาวชน นอกเหนือจากนี้ยังสามารถ ชวยสงเคราะหชวยเหลือเด็ก เยาวชนและครอบครัวในการจัดบริการทางสังคมตามสภาพปญหาและ ความจำเปน เชน ใหทุนการศึกษา ชวยจัดหางาน หรือรับเด็กเขาฝกงาน หาที่อยูอาศัยสำหรับเด็กและ เยาวชนที่ไมมีครอบครัว เขารวมกิจกรรมการเตรียมความพรอมกอนปลอยเด็กและเยาวชนรวมกับเจาหนาที่ สถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ รวมถึงรวมการประเมินผลการจัดกิจกรรมการเตรียมความพรอม กอนปลอยหากพบวา กิจกรรมไมไดผลลัพธที่ตั้งไวตามวัตถุประสงค ควรมีการเสนอใหปรับเปลี่ยน รูปแบบกิจกรรมเพื่อใหการดำเนินงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น ดำเนินการรวมกับสถานพินิจฯ ในการชวยเหลือเตรียมความพรอมใหแกครอบครัว และชุมชนใหเขาใจยอมรับเด็กและเยาวชนและมีสวนรวมในการดูแลเด็กและเยาวชน 1 2 3 4 23
ขั้นตอนและกระบวนการดําเนินงาน กรรมการสงเคราะห์ เพื่อเด็กและเยาวชน ขั้นตอน ชุมชนและ โรงเรียนตางๆ การปองกันเด็กและ เยาวชนกระทำผิด (ตนน้ำ) แนะนำใหคำปรึกษา แกครอบครัวและ ชุมชนเกี่ยวกับแนว ทางแกไขพฤติกรรม เยาวชนที่เสี่ยงตอ การกระทำผิด สถานพินิจ (แรกรับ) กอนศาลพิจารณา เด็กและเยาวชนถูก ควบคุมตัวในสถาน แรกรับ (กลางน้ำ) เขาเยี่ยมเมื่อเด็กและ เยาวชนถูกสงมา ที่สถานแรกรับ สถานพินิจ / ศูนยฝกฯ หลังศาลพิจารณา การแกไขบำบัด ฟนฟูเด็กและ เยาวชน (กลางน้ำ) วิเคราหปญหาของ เด็กและเยาวชน รวมกับเจาหนาที่ สถานพินิจ ชวยเหลือในการ วางแผนการจัด กิจกรรมตาม ความตองการ ของหนวยงาน เขารวมกิจกรรมตามแผน ประเมินผล การจัดกิจกรรม เสนอจัด กิจกรรมเพิ่มเติม หรือปรับปรุงแผน การปลอบใจเด็ก และเยาวชน ผูกระทำผิด แนะนำใหคำปรึกษา แกเด็กเกี่ยวกับ แนวทางการปฏิบัติตัว การรับเปน พอแมอุปถัมภ การจัดกิจกรรมเพื่อ พัฒนาพฤตินิสัยหรือ การจัดโครงการเพื่อ การฝกวิชาชีพ การสนับสนุนเพื่อให เด็กและเยาวชน ไดฝกปฏิบัติงาน การใหการสงเคราะห ชวยเหลือ ตาม สภาพปญหา และความจำเปน การใหคำปรึกษา แนะนำเชิงจิตวิทยา การฝกอบรมอาชีพ ที่มีความตองการ ในตลาดแรงงาน เชน การทำอาหาร การเกษตร อยางยั่งยืน การชาง การใชเทคโนโลยี รูปแบบตางๆ การแนะนำทางการ ศึกษาและอาชีพ / ใหทุนการศึกษา การจัดหางาน การสงเคราะหเด็ก และเยาวชนที่มี ปญหา เชน ไมมี ที่อยูอาศัย การสรางความ เขาใจเกี่ยวกับ การกระทำผิดใน รูปแบบตางๆ และ ผลลัพธที่จะเกิดขึ้น การสรางความ สัมพันธที่ดี ระหวางคนใน ครอบครัว การสรางชุมชน ที่แข็งแรง การรณรงค เรื่องยาเสพติด กรมพินิจ / ศูนยฝกฯ การเตรียมความ พรอมกอนปลอย (กลางน้ำ) วิเคราะหความตองการ ของเด็กและเยาวชน แตละคนรวมกับ เจาหนาที่สถานพินิจ ชวยเหลือในการ วางแผนการจัด กิจกรรมตามความตองการของ เด็กและเยาวชน เขารวมกิจกรรม การเตรียมความ พรอมกอนปลอย เด็กและเยาวชน รวมกับเจาหนาที่ สถานพินิจฯ ประเมินผล การจัดกิจกรรม ชุมชนและ ครอบครัว การติดตามดูแล ชวยเหลือภายหลัง ปลอย (ปลายน้ำ) วางแผนรวมกับ เจาหนาที่และ เครือขายชุมชน รวมมือกับเจาหนาที่ และเครือขายชุมชน ในการดูแลสงเคราะห ชวยเหลือ ติดตามผลลัพธ การสงเคราะห ชวยเหลือ กระบวนการ ตัวอยาง กิจกรรม 24 แลกเปลี่ยนขอมูล สถานการณเด็กและ เยาวชน เพื่อประเมิน สภาพปญหา และรวม วางแผนการดำเนินงาน กับสถานพินิจและ เครือขายที่เกี่ยวของ สนับสนุนการดำเนิน งานของสถานพินิจฯ เพื่อปองกันปญหา พฤติกรรมและการ กระทำผิดของเด็ก และเยาวชน
บทที่ 3 สิทธิประโยชน์ของกรรมการสงเคราะห์ กรรมการสงเคราะหทุกทานตางเขามารวมเปนกรรมการสงเคราะหดวยจิตอาสาที่จะชวยเหลือ เกื้อกูลเด็กและเยาวชนใหสามารถกลับเขาสูสังคมได แนนอนวาประโยชนทางออม จะชวยยกระดับ ทำใหพื้นที่และชุมชนของกรรมการสงเคราะหเองดีขึ้น ประโยชนที่กรรมการสงเคราะหไดไมเพียงแต จะเปนความอิ่มเอิบใจที่ไดจากการชวยเหลือเด็กและเยาวชน แตยังรูสึกวาไดกลับมาสรางผลกระทบ เชิงบวกใหแกสังคม ทั้งนี้ทางกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนมองเห็นวากรรมการสงเคราะห ควรไดรับสิทธิและประโยชนเพื่อเสริมสรางขวัญและกำลังใจในการดำเนินงาน โดยมีสิทธิและประโยชน ตามระเบียบกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนวาดวยการปฏิบัติหนาที่อื่นและการดำเนินงาน ของกรรมการสงเคราะหเด็กและเยาวชนสำหรับสถานพินิจฯ พ.ศ. 2554 ดังนี้ กรรมการสงเคราะหมีสิทธิประดับเข็มเครื่องหมายของกรรมการสงเคราะห กรรมการสงเคราะหมีสิทธิเขารวมการสัมมนาเกี่ยวกับงานสถานพินิจฯ หรือศูนยฝก และอบรมฯ ซึ่งจัดโดยกระทรวงยุติธรรมหรือกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน กรรมการสงเคราะหมีสิทธิไดรับการพิจารณาคัดเลือกเปนกรรมการสงเคราะหดีเดน กรรมการสงเคราะหมีสิทธิไดรับการพิจารณาคัดเลือกเพื่อเสนอชื่อขอพระราชทาน เครื่องราชอิสริยาภรณ 25
กรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนมีการประเมินผลการปฏิบัติงานกรรมการสงเคราะห โดยรูปแบบของกรรมการสงเคราะหดีเดนเพื่อเปนการสรางแรงจูงใจ การยกยองและเชิดชูเกียรติ ใหแกกรรมการสงเคราะหที่เปนหนึ่งในสิทธิประโยชนที่จะไดรับจากผลการปฏิบัติงานที่เปนประจักษ ตามหลักเกณฑการพิจารณาผลงานของกรรมการสงเคราะหดีเดนของกรมพินิจและคุมครองเด็กและ เยาวชน (ประกาศกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ลงวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2566) โดยมี เกณฑการคัดเลือกดังนี้ ในการพิจารณาจะประกอบดวย 2 ผลงานหลัก ไดแก ผลงานทั่วไป จำนวน 2 ขอ และ ผลงานเฉพาะจำนวน 9 ขอ (ขอละ 3 คะแนน) โดยในเดือนกันยายนของทุกปสถานพินิจฯ ทุกแหง จะรวบรวมผลการปฏิบัติงานที่ผานมาของกรรมการสงเคราะหเปนรายบุคคล (ไมจำกัดจำนวน) เสนอมายังกรมพินิจฯ พิจารณาคัดเลือกตอไป สำหรับผลงานทั่วไปและผลงานเฉพาะ มีรายละเอียดดังนี้ มีทั้งหมด 9 กิจกรรม ๆ ละไมเกิน 3 คะแนน เปนกิจกรรมที่เปนผลงานที่มีหลักเกณฑ การพิจารณารวมไปถึงเกณฑการใหคะแนนที่มีความชัดเจนเพื่อใหทางกรรมการสงเคราะหสามารถสงผลงาน ดังกลาวใหกับเจาหนาที่สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนในจังหวัดของกรรมการสงเคราะห โดยรายละเอียดของกิจกรรมหรือผลงาน ตัวชี้วัดและเกณฑการใหคะแนนมีรายละเอียดตามตารางที่ 1 ดังตอไปนี้ ผลงานเฉพาะ ผลงานทั่วไป เปนผลงานพื้นฐานของการปฏิบัติงานตามบทบาทหนาที่ที่จะตองปฏิบัติ หากจะไดรับ การเสนอชื่อเพื่อคัดเลือกกรรมการสงเคราะหดีเดน จะตองผานผลงานทั่วไป ดังนี้ เขาเยี่ยมเด็กฯ หรือเขารวมกิจกรรมตาง ๆ สำหรับเด็กและเยาวชนที่สถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรมฯ ดวยตนเอง ไมนอยกวา 3 ครั้ง ในรอบการพิจารณาผลงาน เขารวมประชุมคณะกรรมการสงเคราะห ดวยตนเอง ไมนอยกวา 3 ครั้ง ในรอบการ พิจารณาผลงาน 1 2 ระดับดี จะตองมีผลคะแนนระหวาง 4 - 7 คะแนน ระดับดีมาก จะตองมีผลคะแนนระหวาง 8 - 11 คะแนน ระดับกรม จะตองมีผลคะแนนระหวาง 12 คะแนนขึ้นไป 1 2 3 26
27 ตารางที่ 1 แสดงถึงผลงานผลงานเฉพาะ 9 กิจกรรม และหลักเกณฑ์การพิจารณาและเกณฑ์การให้คะแนน ผลงาน หลักเกณฑการพิจารณา เกณฑการใหคะแนน กรรมการสงเคราะหเปนผูดำเนินการติดตอ ชวยเหลือประสานงาน กับสถานศึกษาใหรับเด็กหรือเยาวชนเขาศึกษา หรือเปนผูอนุเคราะห รับเด็กหรือเยาวชนเขาศึกษาในสถานศึกษา โดยเด็กหรือเยาวชน ไดสมัครและเขาศึกษาในสถานศึกษานั้น พรอมทั้งใหการดูแล ชวยเหลือเด็กหรือเยาวชนระหวางเขารับการศึกษาอยางตอเนื่อง ยกเวนการศึกษานอกโรงเรียนและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) 1 - 2 ราย = 1 คะแนน 3 – 4 ราย = 2 คะแนน 5 ราย ขึ้นไป = 3 คะแนน 1 การจัดหาสถานศึกษาใหเด็ก หรือเยาวชนไดเขารับการศึกษา กรรมการสงเคราะหเปนผูรับเด็กหรือเยาวชน หรือ ดำเนินการ ติดตอประสานงานกับสถานประกอบการ/รานคา/นายจาง ใหรับ เด็กหรือเยาวชนเขาทำงานหรือฝกปฏิบัติงาน 2.3.1 กรณีรับเขาทำงาน หมายถึง เด็กหรือเยาวชนได เขาทำงาน ในสถานประกอบการและไดรับคาตอบแทนหรือมีรายได เปน กิจจะลักษณะ 2.3.2 กรณีรับเขาฝกปฏิบัติงาน หมายถึง กระบวนการเพิ่มทักษะ และประสบการณที่เปนประโยชนตอการประกอบอาชีพ เพื่อให เด็กหรือเยาวชนมีความรูความเขาใจในการปฏิบัติงานจริง โดยเปนไปตามเงื่อนไขการพักฝกอบรมหรือการอนุญาตใหเด็ก หรือเยาวชนออกนอกสถานพินิจเปนครั้งคราว ซึ่งเด็กหรือเยาวชน อาจไดรับสิทธิประโยชน สวัสดิการ หรือคาตอบแทนหรือไมก็ได 1 - 2 ราย = 1 คะแนน 3 – 4 ราย = 2 คะแนน 5 รายขึ้นไป = 3 คะแนน 3 การจัดหางานหรือรับเด็กหรือ เยาวชนเขาทำงานหรือฝกปฏิบัติงาน ในสถานประกอบการ กรรมการสงเคราะหเปนผูใหหรือประสานงาน ใหเด็กหรือเยาวชน ไดรับทุนการศึกษาและคาใชจายที่จำเปนตอการศึกษาทั้งหมด อยางนอย 1 ภาคการศึกษา หรือตลอดหลักสูตรการฝกอบรม วิชาชีพ โดยกำหนดการใหทุนการศึกษาและทุนคาใชจายที่จำเปน ตอการศึกษา ตามระดับชั้นการศึกษา ดังนี้ - ระดับชั้นมัธยมศึกษา ไมนอยกวา 3,000 บาท/ภาคการศึกษา - ระดับชั้น ปวช. ปวส. ไมนอยกวา 5,000 บาท/ภาคการศึกษา - ระดับชั้นอุดมศึกษา ไมนอยกวา 7,000 บาท/ภาคการศึกษา 1 ทุน (ตามระดับชั้น) = 1 คะแนน 2 ทุน (ตามระดับชั้น) = 2 คะแนน 3 ทุน (ตามระดับชั้น) = 3 คะแนน 2 ใหทุนการศึกษาและคาใชจาย ที่จำเปนตอการศึกษา กรรมการสงเคราะหเปนผูสนับสนุนทุนประกอบอาชีพอิสระ หรือคาใชจายทั้งหมดที่จำเปนตอการทำงานหรือฝกปฏิบัติงาน ในสถานประกอบการ 2.4.1 ทุนประกอบอาชีพอิสระ หมายถึง เงินทุนและวัสดุอุปกรณ ทั้งหมดในการประกอบอาชีพ (โดยวัสดุอุปกรณตองสามารถใชงาน ไดไมชำรุดเสียหาย) จำนวนไมนอยกวา 3,000 บาท พรอมทั้งให การดูแล ชวยเหลือเด็กหรือเยาวชนอยางตอเนื่องเปนระยะเวลา อยางนอย 1 เดือน เพื่อใหเด็กหรือเยาวชนมีรายไดหรือผลตอบแทน จากการประกอบอาชีพเลี้ยงดูตนเองหรือครอบครัว 2.4.2 คาใชจายที่จำเปนตอการทำงานหรือฝกปฏิบัติงานใน สถานประกอบการ หมายถึง คาใชจายในการดำรงชีพ เชน คาอาหาร คาน้ำ คาไฟ คาพาหนะเดินทาง คาที่พัก และคาใชจายสำหรับ การประกอบอาชีพ เชน คายูนิฟอรม คาตรวจสุขภาพ โดยกรรมการ สงเคราะหเปนผูใหการสนับสนุนเงินทุนทั้งหมดใหกับเด็กหรือ เยาวชน จำนวนเงินไมนอยกวา 3,000 บาท/ราย 4 การใหทุนประกอบอาชีพอิสระ หรือคาใชจายที่จำเปนตอการ ทำงานหรือการฝกปฏิบัติงาน ในสถานประกอบการ 1 – 2 ราย/ทุน = 1 คะแนน 3 – 4 ราย/ทุน = 2 คะแนน 5 ราย/ทุน ขึ้นไป = 3 คะแนน
ผลงาน หลักเกณฑการพิจารณา เกณฑการใหคะแนน กรรมการสงเคราะหรับเปนผูค้ำประกันการทำงานหรือประกัน ความเสียหาย จากการทำงาน ใหกับเด็กหรือเยาวชน และเด็ก หรือเยาวชนที่เขาทำงานจะตองไดรับคาจางหรือหรือเงินเดือน สวัสดิการและผลประโยชนตอบแทนอื่นๆ จากการทำงาน ซึ่ง กรรมการสงเคราะหสามารถดำเนินการไดทั้งการค้ำประกัน ดวยเงินสด ทรัพยสิน หรือค้ำประกันดวยตัวบุคคล 5 เปนผูค้ำประกันในการทำงาน ใหเด็กหรือเยาวชน กรณีเปนบริษัทจำกัดหรือบริษัท จำกัด (มหาชน) 1 ราย = 1 คะแนน 2 ราย = 2 คะแนน 3 รายขึ้นไป = 3 คะแนน กรณีเปนหางหุนสวนจำกัด การจัด ตั้งรูปแบบอื่นๆ และผูประกอบการ ทั่วไป 2 ราย = 1 คะแนน 3 ราย = 2 คะแนน 4 รายขึ้นไป = 3 คะแนน กรรมการสงเคราะหเปนผูใหการสงเคราะห หรือประสานบุคคล หรือหนวยงานที่เกี่ยวของในการใหความชวยเหลือเด็กหรือเยาวชน ที่มีปญหาพิเศษเฉพาะราย ใหไดรับการชวยเหลือตามสภาพ ปญหาอยางเปนรูปธรรมและตอเนื่อง ทั้งนี้ เด็กหรือเยาวชนที่มี ปญหาพิเศษ หมายถึง เด็กหรือเยาวชน ที่มีปญหาดานสุขภาพกาย สุขภาพจิต ที่จำเปนตองไดรับการรักษา จากแพทยอยางตอเนื่อง หรือมีความจำเปนตองใหความชวยเหลือ โดยหนวยงานจะเปน ผูดำเนินการประสานสงตอเด็กหรือเยาวชนใหกับกรรมการ สงเคราะห เพื่อใหกรรมการสงเคราะหเขามามีสวนรวมในการดูแล ชวยเหลือเด็กหรือเยาวชน หรือประสานหนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อใหการชวยเหลือตามสภาพปญหา 1 - 2 ราย = 1 คะแนน 3 – 4 ราย = 2 คะแนน 5 รายขึ้นไป = 3 คะแนน 6 การใหการสงเคราะหเด็กหรือ เยาวชน เพื่อใหการชวยเหลือกรณี ที่มีปญหาพิเศษ กรรมการสงเคราะหรับเปนพอแมอุปถัมภใหกับเด็กหรือเยาวชนที่มี ความจำเปนตองไดรับการจัดใหมีพอแมอุปถัมภ ไดแก เด็กเรรอน หรือกำพราถูกทอดทิ้งหรือพลัดหลง ผูปกครองไมสามารถอุปการะ เลี้ยงดูได ผูปกครองมีพฤติกรรมหรือประกอบอาชีพไมเหมาะสม อันอาจสงผลกระทบตอพัฒนาการ ถูกทารุณกรรมถูกใชเปน เครื่องมือในการกระทำหรือแสวงหาประโยชนโดยมิชอบ โดยหนวยงานจะเปนผูดำเนินการประสานสงตอเด็ก หรือเยาวชนใหกับกรรมการสงเคราะห เพื่อใหกรรมการสงเคราะห เขามามีสวนรวมในการดูแล ชวยเหลือเด็กหรือเยาวชน หรือประสาน หนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อใหการชวยเหลือตามสภาพปญหา เชน กรณีเด็กหรือเยาวชนเรรอน กรรมการสงเคราะหที่เปนพอแม อุปถัมภจะตองเขารวมการจัดทำแผนแกไขบำบัดฟนฟูเด็กหรือ เยาวชนรายบุคคล แนวทางการฝกอบรมและเตรียมความพรอม เด็กและเยาวชน หรือแนวทางการติดตามภายหลังปลอย ในฐานะพอแมอุปถัมภ โดยกำหนดเงื่อนไขการปฏิบัติหนาที่พอแมอุปถัมภ ดังนี้ กรณีเด็กหรือเยาวชนถูกควบคุมตัวที่สถานแรกรับเด็กและ เยาวชนกรรมการสงเคราะหเขามาปฏิบัติหนาที่อยางตอเนื่อง เดือนละ 1 ครั้ง จนกระทั่งปลอยตัว และหากเด็กหรือเยาวชนมี คำพิพากษาใหเขารับการฝกและอบรมในศูนยฝกและอบรมเด็ก และเยาวชนใหกรรมการสงเคราะหปฏิบัติหนาที่พอแมอุปถัมภ อยางตอเนื่องจนกวาเด็กหรือเยาวชนจะไดรับการปลอยตัว (โดยการพิจารณาผลงานในระยะฝกอบรม ใหเปนไปตามหลักเกณฑ ของศูนยฝกฯ) 1 ราย = 1 คะแนน 2 ราย = 2 คะแนน 3 รายขึ้นไป = 3 คะแนน 7 การรับเปนพอแมอุปถัมภใหกับ เด็กหรือเยาวชนและใหการชวยเหลือ หรือคุมครองสวัสดิภาพ 28
29 ผลงาน หลักเกณฑการพิจารณา เกณฑการใหคะแนน กรณีเด็กหรือเยาวชนอยูในศูนยฝกและอบรมเด็กและเยาวชน กรรมการสงเคราะหเขามามาปฏิบัติหนาที่อยางตอเนื่องเดือนละ 1 ครั้ง แตตองไมนอยกวาปละ 8 เดือน และตองมีการดูแลเด็ก หรือเยาวชนอยางตอเนื่องจนกวาเด็กหรือเยาวชนจะไดรับการ ปลอยตัว หากเด็กหรือเยาวชนมีระยะเวลาฝกอบรมเกินกวา 1 ป ใหกรรมการสงเคราะหดูแลอยางตอเนื่อง โดยสามารถเสนอ ผลงานซ้ำในปถัดไปได กรรมการสงเคราะหเปนผูจัดทำโครงการ เพื่อพัฒนาพฤตินิสัย เด็กหรือเยาวชน เพื่อการฝกวิชาชีพ หรือเพื่อพัฒนาบุคลากร 2.8.1 โครงการเพื่อพัฒนาพฤตินิสัยเด็กหรือเยาวชน โครงการที่มุงฟนฟู พัฒนา รางกายและจิตใจ เพื่อใหเด็ก และ เยาวชนไดกลับตัว กลับใจ ปรับเปลี่ยนทัศนคติ และเปนโครงการ สอดคลองตามความตองการของหนวยงาน โดยกิจกรรมภายใต โครงการฯ ประกอบดวยการเรียนการสอนภาคทฤษฎีและฝก ปฏิบัติ และมีความตอเนื่องในการจัดกิจกรรมภายใตโครงการ ไมนอยกวา 3 กิจกรรมมีการติดตามและประเมินผลโครงการ เปรียบเทียบผลลัพธที่เกิดขึ้นจริงกับวัตถุประสงคหรือเปาหมาย ของโครงการที่คาดวาจะเกิดขึ้น เชน โครงการสงเสริมสุขภาพอนามัย เพื่อเฝาระวังและปองกันปญหา สุขภาพ โดยกิจกรมภายใตโครการ ประกอบดวย การใหความรู ภาวะโภชนาการ พฤติกรรมเสี่ยง, การจัดสัปดาหรณรงค, การ ตรวจคัดกรองสุขภาพ, การออกกำลังกาย เปนตน โครงการดนตรีเพื่อพัฒนาเด็กและเยาวชน โดยมีกิจกรรมภายใต โครงการที่ตอเนื่อง เชน การเลนดนตรีเพื่อเสริมสรางและพัฒนา ทักษะการเรียนรู ความจำ และเสริมสรางสมาธิ รวมถึงเพื่อให เด็กและเยาวชนมีความรูความสามารถทางดนตรี เกิดความรูสึก ภาคภูมิใจ และกระตุนใหเกิดการตอยอดเพื่อศึกษาหรือประกอบอาชีพ 2.8.2 โครงการเพื่อการฝกวิชาชีพ โครงการที่สนองตอบความตองการของหนวยงาน ตรงกับความ สนใจของเด็กหรือเยาวชน และเปนวิชาชีพที่สอดคลองกับความ ตองการของตลาดแรงงาน โดยมีการกำหนดหลักสูตรที่ชัดเจน ประกอบดวยการเรียนการสอนภาคทฤษฎีและฝกปฏิบัติ ไมนอย กวา 18 ชั่วโมง เพื่อใหเด็กและเยาวชนมีความรูและทักษะในการ ประกอบอาชีพ โดยเด็กหรือเยาวชนที่เขารวมโครงการควรไดรับ การรับรองหรือสามารถเทียบโอนหนวยกิตได เชน วิชาชีพดาน อุตสาหกรรม ดานงานบริการ ดานเกษตรกรรม ดานคหกรรม เปนตน ตัวอยาง เชน โครงการฝกวิชาชีพ “หลักสูตรการติดตั้งโซลาเซลลเพื่อการ เกษตร” จำนวน 18 ชั่วโมง (อางอิง:กรมพัฒนาฝมือแรงงาน) ระบบน้ำเพื่อการเกษตรแบบอัตโนมัติ (ทฤษฎี) การติดตั้งระบบน้ำเพื่อการเกษตรแบบอัตโนมัติ (ปฏิบัติ) การสูบน้ำดวยพลังงานแสงอาทิตย (ทฤษฎี) การติดตั้งระบบสูบน้ำดวยพลังงานแสงอาทิตย (ปฏิบัติ) โครงการฝกวิชาชีพ “การสรางรานคาออนไลน” จำนวน 18 ชั่วโมง (อางอิง:กรมพัฒนาฝมือแรงงาน) หลักการสรางรานคาออนไลน (ทฤษฎี/ปฏิบัติ) การบริหารหลังรานของธุรกิจออนไลน (ทฤษฎี/ปฏิบัติ) การทำการตลาดของรานคาออนไลน (ทฤษฎี/ปฏิบัติ) กฎหมายที่เกี่ยวของกับธุรกิจออนไลน (ทฤษฎี) 8 การเปนผูจัดทำโครงการที่ สนับสนุนการดำเนินงานของ หนวยงาน 2.8.1 โครงการเพื่อพัฒนาพฤติ นิสัยเด็กและเยาวชน 2 โครงการ = 1 คะแนน 3 โครงการ = 2 คะแนน 4 โครงการขึ้นไป = 3 คะแนน 2.8.2 โครงการเพื่อการฝกวิชาชีพ 1 โครงการ = 1 คะแนน 2 โครงการ = 2 คะแนน 3 โครงการขึ้นไป = 3 คะแนน 2.8.3 โครงการเพื่อพัฒนาบุคลากร 2 โครงการ = 1 คะแนน 3 โครงการ = 2 คะแนน 4 โครงการขึ้นไป = 3 คะแนน
30 ผลงาน หลักเกณฑการพิจารณา เกณฑการใหคะแนน 2.8.3 โครงการเพื่อพัฒนาบุคลากร เปนโครงการที่สนองตอบความตองการของหนวยงาน โดยมุง เปาหมายใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทางดานพฤติกรรม ทักษะความรู และทัศนคติ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน ซึ่งมีการ กำหนดหลักสูตรกระบวนการ วิธีการฝกอบรม และชวงเวลา ดำเนินการที่ชัดเจน ไมนอยกวา 6 ชั่วโมง มีการติดตามและ ประเมินผลโครงการ เปรียบเทียบผลลัพธที่เกิดขึ้นจริงกับ วัตถุประสงคหรือเปาหมายของโครงการที่คาดวาจะเกิดขึ้น กรรมการสงเคราะหเปนผูใหการสนับสนุน หรือประสานงาน บุคคล องคกร หนวยงานตางๆ เขามาสนับสนุนการจัดกิจกรรม/ การดำเนินงานตางๆ ของสถานพินิจหรือศูนยฝกและอบรมฯ ไดแก กรรมการสงเคราะหเปนวิทยากรหรือสนับสนุนวิทยากรใหกับ กิจกรรมของหนวยงาน โดยไมไดรับคาตอบแทน (หมายรวมถึง กิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อเด็กหรือเยาวชนในกระบวนการยุติธรรม และการปองกันปญหาการกระทำผิดของเด็กและเยาวชน) กรรมการสงเคราะหสนับสนุนงบประมาณ หรือประสานงาน บุคคล องคกร หนวยงานตางๆ เขามาสนับสนุนงบประมาณ เพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของสถานพินิจฯหรือศูนยฝกและ อบรมฯ จำนวนไมนอยกวา 500 บาท/ครั้ง กรรมการสงเคราะหสนับสนุนทรัพยสินอื่น หรือประสานงาน บุคคล องคกร หนวยงานตางๆ เขามาสนับสนุนทรัพยสินอื่น โดยตองเปนทรัพยสินที่จำเปนตอความตองการในการดำเนินงาน และมีมูลคาไมนอยกวา 500 บาท/ครั้ง กรรมการสงเคราะหเขารวมเปนกรรมการตาง ๆ ของสถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรมฯ โดยไดรับการแตงตั้ง เชน คณะกรรมการ ตรวจสอบการปฏิบัติตอเด็กและเยาวชนตามมาตรฐานขององคการ สหประชาชาติ เปนตน กรรมการสงเคราะหเปนผูสนับสนุนหรือประสานงานบุคคล องคกร หนวยงานตางๆ เขามาสนับสนุนการดำเนินงานของหนวยงาน เชน การตรวจสุขภาพ ทันตกรรม การฉีดวัคซีนปองกันโรค กรรมการสงเคราะหเปนผูเผยแพรดวยตนเอง หรือสนับสนุน การประชาสัมพันธที่เกี่ยวของกับงานของหนวยงานในสังกัด กรมพินิจฯ เชน การจัดรายการวิทยุ (ไมนับรวมกรณีการรวม ออกงานในนามของหนวยงาน ) 9 การเปนผูสนับสนุนการจัด กิจกรรมหรือเชิญชวนบุคคล องคกร หนวยงานตาง ๆ มาสนับสนุน การดำเนินงานของสถานพินิจหรือ ศูนยฝก 2 – 5 กิจกรรม/ครั้ง= 1 คะแนน 6 – 8 กิจกรรม/ครั้ง= 2 คะแนน 9 กิจกรรม/ครั้งขึ้นไป = 3 คะแนน
31 เมื่อกรมพินิจฯ มีประกาศผลการคัดเลือกรรมการสงเคราะหดีเดนแลวนั้น กรรมการสงเคราะห ที่ไดรับการประกาศจะไดรับรางวัล ดังนี้ กรรมการสงเคราะหดีเดนระดับดีจะไดรับประกาศเกียรติคุณ กรรมการสงเคราะหดีเดนระดับดีมาก จะไดรับโล และประกาศเกียรติคุณ กรรมการสงเคราะหดีเดนระดับกรม จะไดรับโล ประกาศเกียรติคุณ และมีสิทธิไดรับเสนอชื่อ เสนอชื่อขอการเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณตามระเบียบที่กำหนด
32 การเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เปนอีกหนึ่งในสิทธิประโยชนของกรรมการสงเคราะหที่พึงจะไดรับภายหลังจากไดรับการ แตงตั้งและปฏิบัติหนาที่ตามกฎหมายนั้น โดยเมื่อผานเกณฑคุณสมบัติแลวนั้นที่จะไดรับเสนอ ใหไดรับ เครื่องราชอิสริยาภรณอันเปนที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภูมิพลอดุลยเดช พระราชทานพระบรมราชานุญาตใหสรางขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2534 สำหรับพระราชทานแก ผูกระทำความดี ความชอบอันเปนประโยชนแกประเทศ ศาสนา และประชาชน เปนการเฉพาะตามที่ ทรงพระราชดำริเห็นสมควร กระบวนการเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณอันเปนที่สรรเสริญ ยิ่งดิเรกคุณาภรณของกรรมการสงเคราะหนั้น จะตองผานการกลั่นกรองตั้งแตระดับสถานพินิจและ คุมครองเด็กและเยาวชน กรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนจนถึงในระดับกระทรวงยุติธรรม โดยไดกำหนดใหคัดเลือกภายในชวงเดือนตุลาคม – พฤศจิกายนของทุกป
สำหรับลำดับชั้น เครื่องราชอิสริยาภรณอันเปนที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ แบงออกเปน 7 ชั้น แตละลำดับชั้น มีชื่อเรียก ดังนี้ ชั้นที่ 1 ปฐมดิเรกคุณากรณ ป.ภ. Knight Grand Cross (First Class) of the Most Admirable Order of the Direkgunabhorn. ชั้นที่ 2 ทุติยดิเรกคุณาภรณ ท.ภ. Knight Commander (Second Class) of the Most Admirable Order of the Direkgunabhorn. ชั้นที่ 3 ตติยดิเรกคุณาภรณต.ภ. Commander (Third Class) of the Most Admirable Order of the Direkgunabhorn. ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ จ.ภ. Companion (Fourth Class) of the Most Admirable order of the Direkgunabhorn. ชั้นที่ 5 เบญจมดิเรกคุณาภรณ บ.ภ. Member (Fifth Class) of the Most Admirable Order of the Direkgunabhorn. ชั้นที่ 6 เหรียญทองดิเรกคุณาภรณ ร.ท.ภ. The Gold Medal (Sixth Class) of the Direkgunabhorn. ชั้นที่ 7 เหรียญเงินดิเรกคุณาภรณ ร.ง.ภ. The Silver Medal (Seventh Class) of the Direkgunabhorn. 33
ในการเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณคุณสมบัติทั่วไปของกรรมการสงเคราะห ตามหลักเกณฑการพิจารณาคุณสมบัติของบุคคลที่พึงไดรับการเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ อันเปนที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณใหแกอาสาสมัครกระทรวงยุติธรรม พ.ศ. 2548 มีดังนี้ ไดรับแตงตั้งเปนอาสาสมัครของหนวยงานในสังกัดกระทรวงยุติธรรมและปฏิบัติหนาที่ อยางตอเนื่อง เปนเวลาไมนอยกวา 7 ป นับแตดำรงตำแหนงครั้งแรกจนถึงวันกอนวัน พระราชพิธี เฉลิมพระชนมพรรษาของปที่ขอพระราชทาน เครื่องราช 180 วัน (นับถึงวันที่ 29 ก.ค. ของทุกป) ไดรับคัดเลือกเปนอาสาสมัครดีเดนระดับกรม มีความประพฤติดี รักษาระเบียบวินัยและจริยธรรม และเอาใจใสตอหนาที่ที่ไดรับ มอบหมายอยางดี ไมเคยตองโทษจำคุก โดยคำพิพากษาถึงที่สุดใหจำคุก เวนแตเปนโทษสำหรับความผิด ที่ไดกระทำโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ 1 2 3 4 1 คุณสมบัติทั่วไป 34
2 คุณสมบัติเฉพาะ ชวยเหลืองานสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ดวยความวิริยะอุตสาหะ ซื่อสัตยสุจริต และเอาใจใสตอหนาที่ที่ไดรับมอบหมายเปนอยางดี หรือเปนผูเผยแพรประชาสัมพันธงาน ของสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ตลอดจนงานตาง ๆ ในกระบวนการยุติธรรมใหเปนที่รูจัก ของบุคคลทั่วไป เชน การเปนวิทยากรใหความรูเรื่องยาเสพติดใหโทษแกกลุมนักเรียน นักศึกษา ในสถานศึกษา การรณรงคตอตานปญหายาเสพติดใหโทษในชุมชน เปนตน ใหการสงเคราะหเด็กหรือเยาวชนที่อยูในความควบคุมของ สถานพินิจและคุมครองเด็ก และเยาวชนหรือศูนยฝกและอบรมฯ และภายหลังไดรับการปลอยตัวตามความเหมาะสม เชน ประกัน ตัวเด็กหรือเยาวชน จัดหาทุนการศึกษาหรือทุนประกอบอาชีพ ชวยจัดหางาน รับเปนพอแมอุปถัมภ ใหกับเด็กและเยาวชน หรือใหการอุปการะเด็กหรือเยาวชน ในกรณีจำเปนอยางอยางตอเนื่อง และสัมฤทธิ์ผล รวมผลงานแลวไมนอยกวาปละ 15 ราย สงเสริมสนับสนุนกิจกรรมของสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ศูนยฝกและอบรมฯ จัดขึ้นภายในปที่ไดรับการเสนอชื่อไมนอยกวารอยละ 70 ทั้งนี้ ไมรวมการเขารวมการประชุมกลุมครอบครัว บริจาคเงินสดหรือสิ่งของแกสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ศูนยฝกและอบรมฯ ตามหลักเกณฑที่กำหนดในพระราชกฤษฎีกาวาดวยการพระราชทานขอเครื่องราชอิสริยาภรณ อันเปนที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ พ.ศ. 2538 ปฏิบัติงานตามตารางเวลาที่ สถานพินิจฯ หรือศูนยฝกและอบรมฯ กำหนด ปละไมนอยกวา 24 ครั้ง เชน ตารางการพบเด็กและเยาวชนในความดูแล 1 2 3 4 5 35
36 กรณีผูไมเคยไดรับพระราชทานเครื่องราชฯ ใหเสนอขอพระราชทานในชั้นที่ 7 เหรียญเงินดิเรกคุณาภรณ (ร.ง.ภ.) กรณีผูที่ขอเครื่องราชฯ ในชั้นที่สูงขึ้น ใหเสนอขอพระราชทานในชั้นที่สูงขึ้นหนึ่งชั้น ตามลำดับ เมื่อกระทำความดีความชอบเพิ่มขึ้น โดยเวนระยะเวลาแตละชั้นไมนอยกวา 5 ป การขอพระราชทานเครื่องราชฯ ในสวนของผลงาน สูงสุดที่ชั้น 5 เบญจมดิเรกคุณาภรณ (บ.ภ.) 1 2 3 3 หลักเกณฑ์ในการพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
บทที่ 4 ข้อควรรู้ในการดําเนินงานกรรมการสงเคราะห์ 1 การเสนอโครงการโดยกรรมการสงเคราะห์ กิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อเด็กและเยาวชนสวนใหญจะถูกวางแผนโดยเจาหนาที่สถานพินิจฯ และศูนยฝกและอบรมฯ กรรมการสงเคราะหสามารถนำเสนอการจัดกิจกรรมที่นอกเหนือจากที่ ไดกำหนดไวโดยทำการนำเสนอโครงการผานคณะกรรมการบริหารและสถานพินิจฯ และเปน โครงการที่ระบุในแผนงานของคณะกรรมการสงเคราะห โดยการเขียนโครงการจะมีสวนประกอบดังนี้ 1 ชื่อโครงการ ระบุชื่อโครงการตามกิจกรรมที่ตองการจัดขึ้นเพื่อเด็กและเยาวชน หลักการและเหตุผล ความสำคัญของปญหา ระบุถึงปญหาที่เกิดขึ้นและความ จำเปนที่ตองการจัดกิจกรรมดังกลาววาจะมีสวนชวยในการแกไขปญหาไดอยางไร 2 วัตถุประสงคของโครงการ เปนสิ่งที่จะเกิดขึ้นระหวางที่ดำเนินโครงการ เปนการ ระบุแนวทางในการปฏิบัติงานโครงการใหชัดเจน ตัวอยางเชน เพื่ออธิบายถึงปญหาที่เกิดขึ้น กับเด็กและเยาวชนหรือเพื่อสรางเสริมสุขภาวะที่ดีใหแกเด็กและเยาวชน 3 เปาหมายโครงการ ระบุสิ่งที่ตองการจะใหเกิดขึ้นเมื่อโครงการจบลง เปาหมาย ควรมีความชัดเจน เชนจำนวนเทาไหร 4 5 กลุมเปาหมาย ระบุกลุมเปาหมายหลักและกลุมเปาหมายรองใหชัดเจน 6 ระยะเวลาในการจัดกิจกรรม โครงการจะเริ่มขึ้นและจบเมื่อใด 7 พื้นที่ดำเนินงาน โครงการจะจัดขึ้นที่ใด ขั้นตอนการดำเนินงาน ระบุกิจกรรมยอยภายใตโครงการ และแสดงรายละเอียด ขั้นตอนและวิธีการดำเนินงานเพื่อใหโครงการบรรลุวัตถุประสงค ควรเขียนเปนลำดับสิ่งที่ตอง ทำกอนและหลัง 8 งบประมาณ การประมาณคาใชจายในการดำเนินโครงการตั้งแตเริ่มตนจนจบ โครงการ ควรแบงคาใชจายใหชัดเจน 9 การประเมินผลโครงการ เปนการระบุแนวทางการประเมินผลโครงการ จะทำ เมื่อใด โดยวิธีใด 10 37
38 การใหคำปรึกษาวัยรุนเปน “การใหคำปรึกษาคือการชวยเหลือใหคิดและตัดสินใจ แกไขปญหาของตนเองไดดวยการใชเทคนิคตาง ๆ ของการสรางความสัมพันธ การสื่อสาร ความเขาใจและมีความรูสึกอยากชวยเหลือ โดยขั้นตอนประกอบไปดวยการสรางความ สัมพันธที่ดี การสำรวจปญหา การประคับประคองจิตใจใหอารมณสงบ การกระตุนให มองหาทางเลือก ชี้แนะชองทาง ขอดีขอเสีย ใหขอมูลประกอบการตัดสินใจ...” สิ่งที่สำคัญ คือตองเขาใจเด็กและเยาวชน (วัยรุน) การให้คําปรึกษาเด็กและเยาวชน2 2 2 (ผศ.นพ.พนม เกตมาน อาจารยสาขาวิชาจิตวิทยาเด็กและวัยรุน ภาควิชาจิตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล) ความหมายของการใหคำปรึกษา เด็กวัยรุนจะเริ่มแสดงสิ่งที่ตัวเองโดดเดน ที่ชอบและไดรับการถายทอดแนวคิดแบบ อยางจากกลุมเพื่อนและตองการการยอมรับจากผูอื่นโดยเฉพาะกลุมเพื่อน หากไดรับการ ยอมรับจะมีความภาคภูมิใจในตนเอง มีความมั่นใจในตนเอง รักอิสระ เสรีภาพ ไมชอบการ บังคับ และการกดดันจากพอแมและครูอาจารย มีความอยากรูอยากเห็นจนทำใหเกิดพฤติกรรม เสี่ยงตาง ๆ ไดงาย ทำตามความคิดโดยขาดการไตรตรอง มีอารมณที่เปลี่ยนแปลงงาย บางคน ยังไมสามารถควบคุมอารมณตัวเองได ไมคอยสนิทสนมกับครอบครัว สนใจแตกับเพื่อนมากกวา พัฒนาการดานจิตใจของวัยรุน
39 การสรางความสัมพันธที่ดี ดวยการแนะนำตัว เริ่มบทสนทนาที่ทำใหเกิดการ ผอนคลาย หาสิ่งที่คลายคลึงกันกับผูใหคำปรึกษา 1 หาสาเหตุ ปญหาของการพบใหคำปรึกษา สอบถามถึงปญหา ความรูสึก ควรเปน คำถามปลายเปดที่มากกวาการตอบใช หรือ ไมใช เชน “รูสึกอยางไร” 2 สรุปประเด็นตาง ๆ และเลือกประเด็นที่สำคัญรวมกัน เปนการพูดสรุปถึงปญหา ความรูสึกจากการที่ไดพูดคุยกับเด็ก เชน “เอรูสึกวาถาไมเสพยาจะทำใหเขากับเพื่อนไมได” 3 ตั้งเปาหมายรวมกัน ในระยะนี้เด็กไดเริ่มสรางความสัมพันธกับผูใหคำปรึกษาแลว ผูใหคำปรึกษาสามารถชวยคิดรวมกับเด็กและเยาวชนถึงแนวทางในการแกไขปญหา เชน หากไมสบายใจ กังวลใหลองหายใจเขาออกชา ๆ ฝกสมาธิทุกวัน 4 เทคนิคการใหคำปรึกษา
40 ขอควรระวังในการพูดคุยกับวัยรุน3 ไมควรตัดสินการกระทำของเด็ก เนื่องจากเด็กทุกคนมีเหตุผลในการกระทำของเขา ควรใหความเคารพในการตัดสินใจของเด็ก 1 ไมควรสันนิษฐานถึงปญหาที่เกิดขึ้น เชน “ที่เสพยาเพราะพอแมไมสอนใชหรือไม” ควรถามวา “เพราะอะไรถึงเสพยา” 2 แจงความประสงคในการชวยเหลืออยางชัดเจน อธิบายใหเด็กเขาใจวาตองการ ชวยเหลือใหเด็กผานชวงเวลาที่ยากลำบากได 3 ชวยเหลือใหเด็กเกิดความคิด ตัดสินใจดวยตัวเอง เชน พูดคุยถึงผลของพฤติกรรม ตาง ๆ เชน พอเสพยาแลวรูสึกอยางไร มันมีผลตอการเรียนอยางไร พอหยุดยาเสพติดไดแลวรูสึก อยางไร จะทำอยางไรใหตนเองดีขึ้นเปนตน 4 ชวยใหเด็กมีความรูสึกปลอดภัย ในบางครั้งเด็กรูสึกไมกลาที่จะพูดคุยกับผูใหญ ถึงเรื่องตาง ๆ ควรรับฟงปญหาและแนะนำวาทุกอยางมีทางแกไข 5 ควรเลือกคำถามที่จะใชกับเด็กและเยาวชน โดยอาจถามในเชิงของการชวนพูดคุย เรื่องทั่วไปกอน เชน การทำกิจวัตรประจำวันโดยภาพรวมและพูดคุยตอในรายละเอียดเชิงลึก เชน มีอะไรที่ทำใหเรารูสึกดี มีอะไรที่ทำใหเรารูสึกกังวล เพื่อลดการตอตานหรือไมให ความไววางใจจากเด็กและเยาวชน ยกตัวอยางเชน หากเด็กไมชอบเรียนหนังสือควรถามวา “วันนี้เปนอยางไรบาง” ไมควรพูดวา “วันนี้เรียนอะไร เรียนไปถึงไหนแลว” 6 3 UK National Health Service, 2022
เอกสารอ้างอิง ผศ.นพ.พนม เกตมาน, การใหคำปรึกษาวัยรุน, บริษัท คลินิคจิต-ประสาท, http://www.psyclin.co.th/new_page_55.htm, 12 มกราคม 2565 UK National Health Service, https://www.nhs.uk/mental-health/children-and -young-adults/advice-for-parents/talk-to-your-teenager/, 12 January 2022 41
ภาคผนวก ระเบียบที่เกี่ยวข้อง 1. ระเบียบกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนวาดวยการปฏิบัติหนาที่อื่นและการดำเนินงาน ของกรรมการสงเคราะหฯ พ.ศ. 2554 2. หลักเกณฑการพิจารณาคุณสมบัติของบุคคลที่พึงไดรับเสนอขอพระราชทานเครื่องราชฯ 3. หลักเกณฑการพิจารณาผลงานของกรรมการสงเคราะหดีเดนของกรมพินิจและคุมครองเด็ก และเยาวชน 4. รวมระเบียบกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนที่เกี่ยวของกับกรรมการสงเคราะห QR CODE และลิงก์รายละเอียดระเบียบที่เกี่ยวข้อง https://drive.google.com/drive/folders/1YS9o9i7YJ-5n0jKnMoJcGLMc4wUk-rnF 42
คูมือการดำเนินงานกรรมการสงเคราะห