The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by phontomassassins, 2021-10-21 04:09:36

kaetalong3

kaetalong3



ชดุ การเรยี นรศู ิลปวฒั นธรรม

การแกะลายตวั หนังตะลุง

ชดุ ที่ ๓
ตัวพระ

โดย ผูชวยศาสตราจารย ดร.มนตรี วงษสะพาน
คณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม



คาํ นํา

ชุดการเรียนรูศลิ ปวฒั นธรรมการแกะลายตวั หนงั ตะลุง จัดทําข้ึนตามโครงการหนึง่ คณะหน่ึง
ศลิ ปวัฒนธรรม ประจําป(งบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ ของมหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม โดยมเี ปาหมายเพื่อให#
นกั เรียน นกั ศึกษา ครู อาจารย* หรือผู#สนใจนาํ ไปใชใ# นการฝก0 ฝ1มือในการแกะตัวหนังตะลงุ นอกจากน้นั
ยงั มปี ระโยชนใ* นการฝ0กสมาธิ สามารถนาํ ความรแู ละทักษะทไ่ี ดไปต-อยอดเพ่ือผลิตผลงานศิลปะหัตกรรมเพ่ือ
เพิ่มมูลคา- และจาํ หน-าย หรอื เป2นแนวทางในการนาํ วสั ดเุ หลือใชในทองถ่ินมาดัดแปลงใชประโยชน4 ซง่ึ จะสง8 ผล
ใหผ# #ูที่เรียนร#ไู ด#เหน็ คุณคา- ของศลิ ปวฒั นธรรมไทยและรว- มกันส-งเสริมความเปน2 ไทยใหเขมแข็งย่ิงขึ้น

ชดุ การเรียนรูทพี่ ฒั นาขนึ้ นี้ แบง- ออกเปน2 ๕ ชุด ดังนี้
ชุดท่ี ๑ ตัวฤๅษี
ชุดที่ ๒ ตวั ลิง
ชดุ ท่ี ๓ ตวั พระ
ชดุ ท่ี ๔ ตวั นาง
ชุดท่ี ๕ ตวั ยกั ษ4

การแกะตัวหนังตะลุงแต-ละชุด สามารถเร่มิ จากชดุ ใดก-อนก็ได ไมจ- ําเป2นตองเร่มิ ตนจากชดุ ที่ ๑
แนวทางการเริ่มตนท่ดี ีสําหรับนกั เรียนคือ เร่ิมตนจากตวั หนังตะลงุ ที่นักเรยี นสนใจก-อน หรือเริ่มจากตัวหนงั
ตะลงุ ทีม่ ีลาดลายอย-างง-ายไม-ซับซอนมาก จะทําใหมีความมง-ุ ม่ันใจการทํางานมากขน้ึ ผูจัดทาํ หวงั เป2นอย-างย่ิง
ว-าชดุ การเรียนรทู พี่ ฒั นาขึ้นจะเปน2 ประโยชนต4 -อนักเรียน นักศกึ ษา ครู อาจารย* หรอื ผส#ู นใจทั่วไป และมสี ว8 น
สง8 เสริมให#คนไทยเหน็ คณุ คา8 ของศลิ ปวัฒนธรรมไทยมากขนึ้

ผูชวยศาสตราจารย ดร.มนตรี วงษสะพาน
ผูจดั ทาํ



ความรูเบอื้ งตนเก่ยี วกบั ตวั พระ

ตวั พระ หมายถึง ตัวละครฝ>ายชายทเี่ ป2นตัวเอกของเรือ่ ง การแสดงของไทยไมว- า- จะเปน2 ละครโนรา
ละครนอก ละครใน ละครพันทาง ละครดึกดาํ บรรพ4 ลิเก หมอลํา รวมท้งั หนงั ตะลุง ลวนมตี ัวเอกของเรื่อง ฝา> ย
ชายเรียกว-าตวั พระ เพราะสมัยโบราณแสดงแต-เรื่องจกั รๆ วงศๆ4 เปน2 เร่อื งของกษตั ริย4 มชี ่ือวา- พระตา- งๆ
เช-น พระราม พระลักษณ4 พระอนริ ุทธ์ิ พระไชยเชษฐ4 พระอภยั มณี วรรณคดีท่ใี ชในการแสดงหนงั ตะลงุ ส-วน
ใหญ-จะเป2นเร่ือง รามเกยี รต์ิ ดงั น้นั ตวั พระที่สําคญั ของตวั เรอื่ ง มดี ังน้ี

พระราม เปน2 ตวั ละครเอกในเร่อื งรามเกียรต์ิ ตาม ภาพจาก SiamNT.net
ตาํ นาน เล-าวา- พระรามเป2นปางท่ี 7 ของพระนารายณ4หรือพระ
วษิ ณุ (รามาวตารหรือรามจันทราวตาร) อวตารลงมาเป2นโอรส
ทาวทศรถ และพระนางเกาสุรยิ า มพี ระวรกายเป2นสเี ขียว ทรง
ธนูเป2นอาวุธ มีศรวเิ ศษสามเล-มคือ ศรพรหมมาตร ศรอคั นิวาต
และศรพลายวาต เวลาสาํ แดงอทิ ธิฤทธิจ์ ะปรากฏเป2น 4 มือ
ทรงเทพอาวธุ ตรี คฑา จกั ร สังข4 พระรามมีพระอนชุ าร-วมพระ
บดิ า 3 พระองค4 ไดแก- พระพรต (สนั สกฤตวา- ภรต) , พระ
ลักษณ4 (สันสกฤต : ลกั ษมัณ หรอื ลักษมณะ) และพระสัตรุด

ภาพจาก SiamNT.net พระลกั ษมณ เปน2 โอรสของทาวทศรถและนางสมุทรชา มพี ระ
วรกายสเี หลอื งดงั่ ทองทา (เป2นพญาอนันตนาคราชอวตารลงมา
พรอมพระราม) เมือ่ คร้ังพระรามตองเสด็จออกเดนิ ดงตามพระ
ประสงคข4 องนางไกยเกษี พระลกั ษณ4กไ็ ดทูลขอตามเสดจ็ ไปดวย
ครั้งแรกพระรามทรงไม-อนุญาต แต-พระลักษณท4 รงยืนกราน จงึ
ตามเสด็จดวยความจงรักภักดี ทรงเคยี งค-ูพระรามเสมอ ใน
ระหว-างเกิดศกึ กรุงลงกา และเมื่อพระรามตองเสด็จเดนิ ดงเป2นครง้ั
ทีส่ อง ก็ไดทลู ขอเสด็จตามไปดวยอกี ทรงรว- มผจญหม-ูมารและ
เหล-าศตั รเู คียงค-ูพระรามมาหลายครั้งหลายครา



พระพรต เปน2 โอรสของทาวทศรถกบั นางไกย

เกษี แมข- องตนเปน2 ตนเหตทุ ่ีทําใหพระรามตองออกเดินดง 14

ป( กล-าวคอื ครงั้ หน่งึ ทาวทศรถรบกับยกั ษ4ปทตู ทนั ต4 ทาวทศรถ

ทรงนงั่ รถศึกโดยมีนางไกยเกษีร-วมรบดวย ทาวทศรถพลาดรถ

ทรงถูกศรของยกั ษ4เพลาลอหลุด นางเห็นจึงนําแขนของตนใส-

ไปแทนเพลาลอ จนทาวทศรถมีชัยชนะแก-ขาศกึ ทาวทศรถดี

ใจมากประทานพรว-าจะใหส่ิงทีต่ องการทุกประการหากนาง

ตองการ เมือ่ วันเวลาผ-านไปนางนกึ ไดจึงทลู ขอกรุงศรีอยุธยา ภาพจากหนังสอื "ภาพและประวัติ
ใหแก-พระพรตโอรสของตน และใหพระรามออกไปเดินดงเป2น ตวั ละครวรรณคดรี ามเกยี รต"(ิ

เวลา 14 ป( ทาวทศรถไดฟงO เช-นนน้ั จึงใหพรตามทน่ี างขอและตรอมใจตายในทีส่ ดุ ภายหลงั เปน2 จอมทัพไปรบยงั

กรงุ ลงกาคร้งั ท่ี 2 และศึกกรุงไกยเกษ พระรามจึงแต-งตง้ั ใหเป2นกษัตริย4ครองกรงุ ไกยเกษสบื ไป

พระสัตรดุ คือคฑาและสังขข4 องพระนารายณ4อวตารลงมาพรอม

กบั พระองค4 พระสัตรุดเปน2 โอรสของ ทาวทศรถ บดิ าของ

พระราม กับนางสมุทรเทวีเป2นนองชายฝาแฝดของพระ

ลกั ษณ4 เป2นจอมทัพร-วมกบั พระพรตตอนศึกกรงุ ลงกาคร้ังท่ี 2

และศึกเมืองมลวิ ัน ภายหลงั ไดเปน2 อุปราชเมืองไกยเกษแมพระ

สัตรุดจะเป2นพระอนชุ ารว- มพระมารดากับพระลักษมณ4 คอื นาง

สมุทรเทวี แต-ท้ังในรามายณะของอนิ เดยี และรามเกียรติ์ของไทย

ภาพจากหนังสอื "ภาพและประวตั ิ กม็ ักกล-าวถงึ พระสตั รดุ ค-ูไปกับพระพรต และกล-าวถงึ พระรามค-ู
ตวั ละครวรรณคดรี ามเกยี รต"ิ( กบั พระลกั ษมณ4 ในรามเกยี รตต์ิ อนตนจนถึงตอนกลางเร่ือง

พระสัตรุดมีบทบาทนอย แต-มีบทบาทมากขึน้ ในตอนทายเรื่อง พระนามพระสตั รดุ ในรามเกยี รติ์เขยี น สัตรุด แต-

ในรามายณะ เขยี น ศตรฺ ุฆฺน (อ-านวา- สะ -ตรฺ ุ-คนฺ ะ) แปลว-า ผสู ังหารศัตรู



อปุ กรณที่สาํ คญั ในการแกะตัวหนงั

๑. การเตรยี มหนงั
หนงั ท่ีใชในการแกะตวั หนังส-วนใหญใ- ชหนงั ววั มากกวา- หนังอ่ืน ๆ เพราะนิม่ แกะงา- ย และหาซอื้ ไดไม-

ยากนัก ซง่ึ มีอย-ูดวยกนั ๒ ประเภท คอื หนงั ขน และหนังแกว (ไม-มีขน)

๒. การเตรียมวสั ดุอุปกรณ
วสั ดอุ ุปกรณท4 ่ีใชในการแกะตัวหนงั มีดวยกนั หลายอย-าง ส่ิงทน่ี กั เรียนจําเปน2 ตองรูจัก มีดังตอ- ไปน้ี
๒..๑ หนงั เป2นสงิ่ ทม่ี ีความสาํ คัญมาก เนอื่ งจากอดีตตวั หนงั ทําจากหนงั สตั ว4เท-าน้นั

๒.๒ เหลก็ ขดี หรอื เหล็กจาร
เป2นเหล็กปลายแหลม (เหลก็ กลา) ท่มี ดี ามจบั
ใชสําหรบั ขดี รา- งภาพลงบนแผ-นหนงั

๒.๓ มีดแกะ (เหลก็ ขดุ ) ใชฉลแุ กะลวดลายกนก
และเสนรอบนอก ชา- งแกะหนังสว- นมากดัดแปลง
มาจากใบเลื่อยตดั เหล็กที่มคี ุณภาพดี หรือเป2น
เหล็กกลา หรืออาจใชมดี ปลายแหลมแทนก็ไดแต-
อาจจะแกะหนงั ไดยากกวา- ทําใหลวดลายไมว- จิ ติ ร
งดงามเท-าที่ควร



๒.๔ มุกหรอื ตุดV ต-ู คอื อุปกรณท4 ี่ใชสําหรบั ตอกลวดลายต-าง ๆ ทําจากเหล็กเจาะรูกลม ๆ

๒.๕ สบู- เทียน หรือขีผ้ ้ึง ใชสําหรับจิ้มปลายหรือตVดุ ต-ู เพือ่ ใหเกิดความลน่ื เวลาตอก
๒.๖ คอน เป2นใชตอกตVดุ ต-ู (มุก) เปน2 คอนเหล็ก
๒.๗ เขียงขุด ทาํ จากไมเนอ้ื อ-อนเน้ือนิ่ม ใชสาํ หรบั ขดุ หรือตัดรูป



๒.๘ เขยี งตอก ทําจากไมเน้อื แขง็
ใชสําหรับรองตอกลวดลายโดยมกุ

๒.๑๐ สี สีท่ีใชระบายตัวหนัง

๒.๑๑ พู-กัน ใชสาํ หรับระบายสี

๒.๑๓ ไมไผแ- ละเชอื ก ใชสําหรบั
ประกอบตัวหนัง ประกอบไมตับ และไมมอื

๒.๑๔ กรรไกร ใชสําหรับการตัด
เสนหนัง หรอื บางกรณีสามารถใชแทนมีด
แกะได



กจิ กรรมการเรียนรูที่ ๑

เรือ่ ง ฝ2กทกั ษะการใชเครอ่ื งมือแกะตัวหนัง

๑. นักเรยี นใชตุ3ดตหู รอื มกุ ตอกลายแนวตรง ทีก่ ําหนดใหตอไปนี้



๒. นักเรียนใชตุ3ดตหู รอื มกุ ตอกลายแนวโคง ท่ีกําหนดใหตอไปน้ี



๓. นักเรียนใชเหล็กขุดหรือมีดแกะในการแกะลวดลายที่กําหนดให ตอไปน้ี



กจิ กรรมการเรียนรูที่ ๒

เรื่อง ฝ2กทักษะการใชเครอ่ื งมือแกะลายบนตัวหนัง

ตวั อย่าง รูปทใี ห้นักเรียนฝึ กใช้มุกหรือตุ๊ดต่ตู อกเจาะตามเส้นทกี าํ หนด

๑๐

กจิ กรรมการเรียนรูท่ี ๓

เรอ่ื ง ฝก2 ทักษะการใชเคร่อื งมือแกะลายซับซอน

ตวั อย่าง รูปทีให้นักเรียนฝึ กใช้มุกหรือตุ๊ดต่ตู อกเจาะตามเส้นทกี าํ หนด

๑๑

กิจกรรมการเรยี นรทู ี่ ๔

เรอื่ ง ฝก2 ทกั ษะการสรางลวดลายอยางงาย

ใหนักเรียนใชมกุ ตอกลายตามเสนทก่ี าํ หนด โดยใหเวนระยะการตอก ดังตวั อยาง

๑. ตอกมุกแบบจุดไขปลา ๒. ตอกมกุ แบบเสนประ ๓. ตอกมุกแบบเสนประ
ผสมจดุ ไขปลา

ลายกระหนก คอื ลวดลายท่ีประดิษฐ4ขนึ้ จากธรรมชาติ เน่ืองจากกระหนกมาจากตนไม หรอื
เปลวไฟ บางคร้งั กระหนกจึงหมายถงึ พรรณไม และยงั แปลว-าทองอีกดวย ลายกระหนกมหี ลายสกลุ
เชน- วดั เชิงหวาย วดั ระฆงั และอืน่ ๆ อกี มากมายแลวแต-ครโู บราณท-านจะคิดประดิษฐก4 ันไป แตส- ิ่ง
หนึ่งทเ่ี หมือนกนั คอื โครงและแกนของกระหนก

๑๒

กิจกรรมการเรยี นรูที่ ๕

เรอ่ื ง ฝ2กทักษะการสรางลวดลายท่ีซับซอน

ใหนักเรียนใชเครอ่ื งมือสรางลายตามเสนทก่ี าํ หนด ดังนี้

๑๓

กจิ กรรมการเรียนรทู ่ี ๖

ใหคัดลอกลายลงบนแผนหนัง
โดยใชกระดาษลอกลาย
ตามเสนภาพตอไปนี้

๑๔

กิจกรรมการเรียนรทู ่ี ๗

ใหแกะลายบนแผนหนังตามสี
สีแดง คือ ใชเครอ่ื งมือเจาะ

แตอยาใหขาดจากกัน
สเี ขียว คือ ตัดใหขาดออก

๑๕

กิจกรรมการเรยี นรทู ่ี ๘

ใหระบายสตี ัวหนัง
ดังตัวอยาง


Click to View FlipBook Version