The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by phontomassassins, 2021-10-19 22:28:15

kaetalong2

kaetalong2



ชดุ การเรยี นรศู ิลปวฒั นธรรม

การแกะลายตวั หนังตะลงุ

ชดุ ที่ ๒
ตวั ลงิ

โดย ผูชวยศาสตราจารย ดร.มนตรี วงษสะพาน
คณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลยั มหาสารคาม



คาํ นํา

ชุดการเรียนรูศลิ ปวฒั นธรรมการแกะลายตวั หนงั ตะลุง จัดทําข้ึนตามโครงการหนึง่ คณะหน่ึง
ศลิ ปวัฒนธรรม ประจําป(งบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ ของมหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม โดยมเี ปาหมายเพื่อให#
นกั เรียน นกั ศึกษา ครู อาจารย* หรือผู#สนใจนาํ ไปใชใ# นการฝก0 ฝ1มือในการแกะตัวหนังตะลงุ นอกจากน้นั
ยงั มปี ระโยชนใ* นการฝ0กสมาธิ สามารถนาํ ความรแู ละทักษะทไ่ี ดไปต-อยอดเพ่ือผลิตผลงานศิลปะหัตกรรมเพ่ือ
เพิ่มมูลคา- และจาํ หน-าย หรอื เป2นแนวทางในการนาํ วสั ดเุ หลือใชในทองถ่ินมาดัดแปลงใชประโยชน4 ซง่ึ จะสง8 ผล
ใหผ# #ูที่เรียนร#ไู ด#เหน็ คุณคา- ของศลิ ปวฒั นธรรมไทยและรว- มกันส-งเสริมความเปน2 ไทยใหเขมแข็งย่ิงขึ้น

ชดุ การเรียนรูทพี่ ฒั นาขนึ้ นี้ แบง- ออกเปน2 ๕ ชุด ดังนี้
ชุดท่ี ๑ ตัวฤๅษี
ชุดที่ ๒ ตวั ลิง
ชดุ ท่ี ๓ ตวั พระ
ชดุ ท่ี ๔ ตวั นาง
ชุดท่ี ๕ ตวั ยกั ษ4

การแกะตัวหนังตะลุงแต-ละชุด สามารถเร่มิ จากชดุ ใดก-อนก็ได ไมจ- ําเป2นตองเร่มิ ตนจากชดุ ที่ ๑
แนวทางการเริ่มตนท่ดี ีสําหรับนกั เรียนคือ เร่ิมตนจากตวั หนังตะลงุ ที่นักเรยี นสนใจก-อน หรือเริ่มจากตัวหนงั
ตะลงุ ทีม่ ีลาดลายอย-างง-ายไม-ซับซอนมาก จะทําใหมีความมง-ุ ม่ันใจการทํางานมากขน้ึ ผูจัดทาํ หวงั เป2นอย-างย่ิง
ว-าชดุ การเรียนรทู พี่ ฒั นาขึ้นจะเปน2 ประโยชนต4 -อนักเรียน นักศกึ ษา ครู อาจารย* หรอื ผส#ู นใจทั่วไป และมสี ว8 น
สง8 เสริมให#คนไทยเหน็ คณุ คา8 ของศลิ ปวัฒนธรรมไทยมากขนึ้

ผูชวยศาสตราจารย ดร.มนตรี วงษสะพาน
ผูจดั ทาํ



เรอื่ งนารูเกี่ยวกับตัวละครลิง

ลิง มักปรากฏในวรรณคดไี ทยหลายเรอื่ ง แต-วรรณคดีที่คนไทยสว- นใหญ-รจู กั เป2นอยา- งดี คือ เร่ือง
รามเกียรติ์ เพราะอย-ใู นวิถีชีวติ คนไทยมายาวนาน และมักจะปรากฏภาพวาด รูปแกะสลักตามสถานทตี่ -างๆ
หรอื แมแต-ปรากฏในการแสดงละคร โขน และหนังตะลุง ซึ่งตวั ลิงที่เป2นตวั ละครสําคัญ ไดแก- หนุมาน พาลี
และองคต ดังภาพ

หนมุ าน พาลี องคต

ภาพจาก SiamNT.net

หนุมาน เปน2 ลงิ ทม่ี ฤี ทธิม์ าก สามารถสาํ แดงเดชตา- ง ๆ ไดหลายประการ เช-น การขยายร-างกายให
ใหญโ- ต การยดื หางใหยาว เป2นตน นอกจากน้ี หนุมานยังไดชอ่ื ว-าเป2นอมตะ คือ ไม-มีวันตาย เนือ่ งจากเปน2 บุตร
ของพระพาย (ลม) กบั นางสวาหะ ดวยเหตุน้ี เมือ่ หนุมานมีอนั ตรายถงึ ตายแลว เพียงแค-มีลมพดั มา หนมุ านก็
จะฟนFE คนื ชีพขน้ึ มาใหม- ดวยอํานาจของพระพายผเู ป2นบิดา บุคลิกของหนุมานเปน2 ตวั แทนของชายหน-มุ ทว่ั ไป
คือ รูปงาม มนี สิ ยั เจาชู และ มภี รรยามาก เช-น นางสพุ รรณมัจฉา ท้งั คู-มบี ตุ รดวยกันหนึ่งตน คือมจั ฉานุ ซึ่งเป2น
ลกู ผสมระหวา- ง ลิงเผอื กกบั ปลา นั่นคอื มกี ายเปน2 ลิงเผือกเหมือนหนุมาน แต-หางน้ัน กลับเปน2 หางของ
ปลา นางเบญกาย บุตรีของพญาพเิ ภก หนมุ านไดนางเบญกายตอนที่ นางเบญกายจาํ แลงกายเปน2 ศพของ นาง
สีดาลอยทวนน้ํามา เพื่อหลอกพระรามใหเสียพระทัย แตภ- ายหลงั กลน้ีถกู จบั ได พระรามจึงใหหนมุ านพานาง
เบญจกายไปสง- กลบั เมือง ซ่งึ ท้งั คมู- ีลูกดวยกนั ชอื่ วา- อสรุ ผดั ตลอดเรอื่ งรามเกียรติน์ ้ัน หนมุ านผเู ป2นทหารเอก
ไดรับรางวัลจากพระราม ๓ ครงั้ ไดแก- ๑) ผาขาวมา ไดตอนที่หนมุ านไปเผากรุงลงกา ๒) ธํามรงค4 ไดจากตอน
ทไี่ ปช-วยพระรามหลงั จากทีถ่ ูกไมยราพจับไปขงั ไวทีเ่ มืองบาดาล และ ๓) เมอื งนพบุรีพรอมสนม ๕๐๐๐ นาง
ไดในตอนท่ีเสร็จศึกลงกาแลว เม่ือเสรจ็ ศึกกรงุ ลงกาแลว พระรามไดสถาปนาใหหนุมานเป2น "พระยาจักรกฤษณ4



พพิ รรธพงศา" และยกกรุงอยุธยาใหครองกึง่ หน่งึ แตห- นุมานไดถวายคืนพระราม เพราะสาํ นึกวา- ตนไมส- ูงศักด์ิ
พอ พระรามจงึ ยกเมอื งนพบรุ ีใหครองแทน

พาลี เปน2 ลงิ ทเี่ ปน2 ตวั ละครตัวหนงึ่ ในเรอื่ งรามเกยี รต์ิ เปน2 ลงิ เจาเมอื งขีดขิน ที่มีฤทธิม์ ากที่สุดตวั หนง่ึ
มกี ายสีเขยี ว เปน2 โอรสของพระอนิ ทร4 กับ นางกาลอัจนา เดิมชอื่ กากาศ ตอนเด็กโดนฤๅษีโคดมสาปให
กลายเป2นลิงเชน- เดียวกันกบั สุครีพ ซึ่งเปน2 นองชาย เพราะรูวา- ทั้ง 2 เป2นลกู ชู ตอ- มาพระอินทร4ผูพอ- ไดสรางเมือง
ชื่อ ขีดขินใหพาลีปกครอง และตั้งชือ่ ใหใหมว- -า พระยากากาศ ภายหลงั ไดเปลี่ยนช่ือเปน2 พาลี เคยต-อสกู ับ ทรพี
ควายทฆี่ า- ทรพา พ-อของตนเอง ท่ีมีเทวดาอารักขาขาทั้งส่ีขางและสองเขา ซ่ึงพาลีจะตองเขาไปสูในถ้าํ สุรกานต4
กอ- นไปไดสง่ั เสยี สุครีพไววา- ถาผา- นไปเจด็ วนั แลว ถาตนไมก- ลบั มา ใหไปดรู อยเลือด ถาเลือดขนนน้ั คอื เลอื ด
ทรพี ถาเลือดใสนั้นคือเลือดตน ตอนที่พระอิศวรฝากนางดารามากับพาลเี พื่อใหกับสคุ รพี ผูเป2นนอง พาลีไดยึด
นางดาราไวเป2นภรรยาเสียเอง พาลีเคยแย-งนางมณโฑกับทศกัณฐ4เม่ือตอนทีเ่ หาะผ-านเมืองขดี ขนิ ดวย และมี
บตุ รกบั นางมณโฑ คือ องคต สดุ ทายพาลีสิ้นชวี ิตจากศรของพระราม ขณะท่ีพระรามแผลงศรใส-พาลี พาลจี ับ
ศรไวได พาลีจงึ ไดเหน็ ร-างท่ีแทจริงของพระราม วา- เป2นพระนารายณ4อวตาร จึงไดสาํ นึกผดิ และเรยี กสุครีพมา
ส่ังสอน ซงึ่ เรยี กวา- "พาลสี อนนอง" และฝากฝงO เมอื งขีดขินไว จากน้ันกป็ ล-อยใหศรปOกอกตาย หลังจากที่พาลี
ตายไดไปเกดิ เป2นเทพบุตรพาลีบนสวรรค4 ไดมีบทบาทสาํ คัญตอนไปทาํ ลายพธิ ชี ุบหอกกบิลพัทของทศกัณฐ4
เร่อื งราวเกยี่ วกับพาลแี ตกต-างกนั ไปตามแตล- ะทองถิ่น เชน- ในศาสนาฮินดูพาลีไม-ไดยดึ นางดาราภรรยาของ
สคุ รีพ และเป2นกษัตรยิ 4ทท่ี รงคุณธรรม เขาตายเนื่องจากพระรามลอบสงั หารเขาในขณะต-อกรกับสุครพี ในชาติ
ต-อไปเขาไปเกิดเป2นนายพรานจาราและสงั หารพระกฤษณะซึ่งเปน2 พระรามในชาติกอ- น

องคต เปน2 ตัวละครเอกตวั หนึ่งของเร่ือง รามเกยี รติ์ เปน2 ลกู ของพญาพาลี กับนางมณโฑ เปน2 ทหารเอก
ของพระรามมีอาวุธเปน2 ธนูทีแ่ มแต-ใครก็ตามท่ีมาสูกบั องคตก็ตองตายหมด องคตเกิดมาเม่ือพาลีแยง- นางมณโฑ
มาจากทศกัณฐ4แลว นางตองเปน2 ภรรยาของพาลจี นกระทัง่ ตง้ั ครรภ4 ทศกัณฐ4ไปฟQองฤๅษีอังคัตผเู ปน2 อาจารย4ของ
พาลีใหมาว-ากลา- วพาลี จนพาลยี อมคนื นางมณโฑใหแตข- อลูกเอาไว ฤๅษีอังคตั จึงทาํ พิธเี อาลูกออกจากทองนาง
มณโฑไปใสใ- นทองแพะ เม่อื ครบกาํ หนดคลอดพระฤๅษีก็ทาํ พธิ ใี หออกจากทองแพะใหชอ่ื ว-า องคต ทศกณั ฐย4 ัง
ผูกใจเจบ็ จึงแปลงกายเป2นปูยักษ4 คอยอย-ูกนแม-น้ําเพื่อจะฆ-าองคตขณะทําพธิ ลี งสรง แตถ- ูกพาลีจบั ได แลวเอา
มาผกู ไวใหลูกลากเล-นอยู-เจ็ดวันจึงปลอ- ยไป เม่ือสุครีพขอใหพระรามมาช-วยปราบพาลี ก-อนที่พาลจี ะสิ้นใจตาย
ไดสํานึกตนว-าทําผดิ ต-อสคุ รีพ ทงั้ ไม-รักษาคําสตั ย4สาบาน จงึ ไดทลู ฝากฝงO สุครีพและองคตไวกับพระราม องคต
ไดช-วยทาํ ศกึ กับกองทพั ของทศกัณฐ4อย-างเต็มความสามารถ พระรามเคยสง- องคตเปน2 ทูตไปเจรจางานตา- งๆ
เพราะเป2นผูทมี่ ีสัมมาวาจา สามารถพูดจาใหคนหลงเชื่อได ดังจะเหน็ ไดจากตอนที่พระรามใหองคตแปลงกาย
เปน2 ยกั ษ4พิจิตรไพรไี ปทูลขอแวน- แกวสุรกานตจ4 ากพระพรหม



ภาพจาก SiamNT.net สุครีพ เปน2 ลิงมกี ายสแี ดง มีศักด์ิเปน2 นาของหนมุ าน สคุ รีพ เป2นลกู ของพระ
อาทติ ย4 กับนางกาลอัจนา เมื่อพระฤๅษโี คดมรูความจริงจากนางสวาหะว-าสุครีพ
ไมใ- ชล- กู ของตน แตเ- ป2นลกู ชู จึงสาปใหกลายเปน2 ลงิ พรอมกบั พาลผี ูเปน2 พี่ชาย ซึ่ง
เป2นลกู ของพระอนิ ทร4 แลวไลใ- หเขาปRาไป ต-อมาสคุ รพี ไดเป2นทหารของพระราม
ไดรบั ความไววางพระทัย จากพระราม ใหเปน2 ผจู ดั กองทพั ออกสูรบกับกองทัพของ
กรุงลงกาอย-ูเสมอ

มัจฉานุ เปน2 บุตรของหนุมานกบั นางสุพรรณมจั ฉา

จงึ มรี า- งกาย เป2นลงิ เผือก เช-นเดยี วกบั หนุมาน แตม- หี างเป2นปลา

เมื่อ นาง สุพรรณมัจฉา คลอดมจั ฉานุออกมาแลว กก็ ลัวทศกัณฐ4

จะรู จึงนาํ มจั ฉานุไปทิง้ ที่ชายหาด มยั ราพณ4 ซ่ึงเปน2 ญาติกับ

ทศกัณฐ4 มาพบเขามีความสงสาร ไดนําไปเลยี้ งไวเปน2 บตุ ร ภาพจาก SiamNT.net

บญุ ธรรม ตอ- มา มัยราพณ4ลักพาตัว พระรามมาไวทีเ่ มืองบาดาล หนุมานติดตามมาชว- ย ไดพบกบั มัจฉานจุ ึง

ต-อสูกนั แต-ไมส- ามารถเอาชนะกนั ได จนกระทง่ั ไดรูวา- เปน2 พ-อลกู กนั

ชมพูพาน เป2นลิง กายสหี งส4ชาด เกดิ จาก พระอศิ วร นาํ เหงื่อไคล ของ
พระองค4 มาทาํ การชุบขน้ึ มีความรูเร่อื งยาตา- ง ๆ สาํ หรับเปน2 แพทย4ประจาํ
กองทพั ของพระราม ชมพูพานเคยรบั พระบัญชาของพระราม ออกช-วยงาน
สงครามหลายคร้งั

ภาพจาก SiamNT.net

อสุรพตั เป2นบตุ รของหนมุ านกบั นางเบญกาย มหี นาเปน2 ลิง แต-ศีรษะและ ภาพจาก SiamNT.net
ตวั เปน2 ยกั ษ4 กาย สีเหลอื งเล่อื ม ๆ เมอ่ื พเิ ภกซ่งึ เป2นตา ถูกทาวจักรวรรดิกบั ไพนาสุ
ริยวงศ จ4 ับไปขงั ไว อสุรพัต จงึ หนีมาหาหนุมาน เลา- เร่ืองราวใหฟOง พระรามจึง
โปรดให พระพรต กบั พระสัตรดุ ยก กองทพั ไปปราบ ซ่งึ เปน2 การทาํ ศึกกับกรุง
ลงกาครง้ั ท่สี อง เมื่อเสร็จศึกแลว พระราม ไดแตง- ต้ังใหอสุรพัต มีตําแหน-งเป2น
พระยามารนรุ าชมหาอุปราช แห-งกรงุ ลงกา



อปุ กรณท่ีสําคญั ในการแกะตัวหนงั

๑. การเตรียมหนงั
หนงั ท่ใี ชในการแกะตวั หนังสว- นใหญ-ใชหนังววั มากกวา- หนังอนื่ ๆ เพราะนม่ิ แกะง-าย และหาซ้ือไดไม-

ยากนกั ซ่ึงมีอยู-ดวยกัน ๒ ประเภท คือ หนงั ขน และหนังแกว (ไม-มขี น)

๒. การเตรียมวสั ดุอปุ กรณ
วสั ดุอปุ กรณ4ที่ใชในการแกะตัวหนงั มีดวยกันหลายอย-าง สิ่งที่นกั เรยี นจาํ เป2นตองรูจัก มีดงั ต-อไปน้ี
๒..๑ หนงั เปน2 ส่งิ ที่มีความสําคัญมาก เน่อื งจากอดีตตัวหนังทาํ จากหนังสัตว4เท-านั้น

๒.๒ เหล็กขีด หรือเหลก็ จาร
เปน2 เหล็กปลายแหลม (เหล็กกลา) ท่มี ดี ามจับ
ใชสําหรบั ขดี รา- งภาพลงบนแผน- หนัง

๒.๓ มดี แกะ (เหล็กขดุ ) ใชฉลแุ กะลวดลาย
กนก และเสนรอบนอก ช-างแกะหนังสว- นมาก
ดัดแปลงมาจากใบเล่ือยตัดเหล็กทมี่ ีคุณภาพดี
หรอื เปน2 เหล็กกลา หรืออาจใชมดี ปลายแหลม
แทนก็ไดแต-อาจจะแกะหนังไดยากกว-า ทาํ ให
ลวดลายไมว- ิจิตรงดงามเท-าท่ีควร



๒.๔ มุกหรอื ตุดT ต-ู คอื อุปกรณท4 ี่ใชสําหรบั ตอกลวดลายต-าง ๆ ทําจากเหล็กเจาะรูกลม ๆ

๒.๕ สบู- เทียน หรือขีผ้ ้ึง ใชสําหรับจิ้มปลายหรือตTดุ ต-ู เพือ่ ใหเกิดความลน่ื เวลาตอก
๒.๖ คอน เป2นใชตอกตTดุ ต-ู (มุก) เปน2 คอนเหล็ก
๒.๗ เขียงขุด ทาํ จากไมเนอ้ื อ-อนเน้ือนิ่ม ใชสาํ หรบั ขดุ หรือตัดรูป



๒.๘ เขยี งตอก ทําจากไมเน้อื แขง็
ใชสําหรับรองตอกลวดลายโดยมกุ

๒.๑๐ สี สีท่ีใชระบายตัวหนัง

๒.๑๑ พู-กัน ใชสาํ หรับระบายสี

๒.๑๓ ไมไผแ- ละเชอื ก ใชสําหรบั
ประกอบตัวหนัง ประกอบไมตับ และไมมอื

๒.๑๔ กรรไกร ใชสําหรับการตัด
เสนหนัง หรอื บางกรณีสามารถใชแทนมีด
แกะได



กจิ กรรมการเรยี นรทู ี่ ๑

เรอ่ื ง ฝก2 ทักษะการใชเครอื่ งมือแกะตัวหนัง

๑. นักเรยี นใชตดุ3 ตหู รอื มกุ ตอกลายแนวตรง ทีก่ าํ หนดใหตอไปนี้



๒. นักเรียนใชตุ3ดตหู รอื มกุ ตอกลายแนวโคง ท่ีกําหนดใหตอไปน้ี



๓. นักเรียนใชเหล็กขุดหรือมีดแกะในการแกะลวดลายที่กําหนดให ตอไปน้ี

๑๐

กจิ กรรมการเรยี นรทู ี่ ๒

เรือ่ ง ฝก2 ทักษะการใชเครื่องมือแกะลายบนตัวหนงั

ตวั อย่าง รูปทีให้นักเรียนฝึ กใช้มุกหรือตุ๊ดต่ตู อกเจาะตามเส้นทกี าํ หนด

๑๑

กจิ กรรมการเรียนรูท่ี ๓

เรอ่ื ง ฝก2 ทักษะการใชเคร่อื งมือแกะลายซับซอน

ตวั อย่าง รูปทีให้นักเรียนฝึ กใช้มุกหรือตุ๊ดต่ตู อกเจาะตามเส้นทกี าํ หนด

๑๒

กิจกรรมการเรยี นรูที่ ๔

เรือ่ ง ฝก2 ทักษะการสรางลวดลายอยางงาย

ใหนักเรยี นใชมกุ ตอกลายตามเสนทกี่ ําหนด โดยใหเวนระยะการตอก ดังตวั อยาง

๑. ตอกมกุ แบบจดุ ไขปลา ๒. ตอกมกุ แบบเสนประ ๓. ตอกมกุ แบบเสนประ
ผสมจดุ ไขปลา

ลายกระหนก คอื ลวดลายท่ปี ระดิษฐข4 นึ้ จากธรรมชาติ เนอ่ื งจากกระหนกมาจากตนไม
หรือเปลวไฟ บางครงั้ กระหนกจงึ หมายถงึ พรรณไม และยังแปลวา- ทองอกี ดวย ลายกระหนกมี
หลายสกุล เชน- วดั เชิงหวาย วัดระฆงั และอนื่ ๆ อกี มากมายแลวแตค- รูโบราณท-านจะคดิ ประดษิ ฐ4
กันไป แต-สงิ่ หน่ึงทเี่ หมือนกันคอื โครงและแกนของกระหนก

๑๓

กิจกรรมการเรยี นรทู ่ี ๕

เร่ือง ฝ2กทักษะการสรางลวดลายทีซ่ ับซอน

ใหนักเรยี นใชเคร่อื งมือสรางลายตามเสนทก่ี าํ หนด ดังนี้

กจิ กรรมการเรียนรูท่ี ๖ ๑๔

ใหคดั ลอกลายลงบนแผนหนังโดยใชกระดาษลอกลาย ตามภาพตอไปน้ี

๑๕

กิจกรรมการเรยี นรูท่ี ๗ ใหแกะลายบนแผนหนงั ตามสี

สแี ดง คอื ใชเคร่อื งมือเจาะแตอยาใหขาดจากกนั
สเี ขียว คือ ตัดใหขาดออก

๑๖

กิจกรรมการเรยี นรูท่ี ๘

ใหระบายสีตัวหนัง ดงั ตวั อยาง


Click to View FlipBook Version