1
สรปุ ยอเนอ้ื หา สาระการเรยี นรูที่ 1 : ศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรม
เร่อื งที่ 1 : สรปุ ยอเนื้อหาพระพทุ ธศาสนา
1. ประเภทศาสนา : แบบอเทวนยิ ม ไมน บั ถือพระเจา เนน เชอ่ื ในเรอื่ งกรรมของตนเอง
2. พระเจา : ไมมี
3. ศาสดา : พระสมณโคดมพุทธเจา หรอื พระศากยมนุ ีพทุ ธเจา
4. คัมภรี : พระไตรปฎ ก ซึง่ ประกอบดว ย 3 ปฎ ก (3 หมวด) คือ
1) พระวนิ ัยปฎก เกี่ยวกับ ระเบียบวนิ ยั ศีล สกิ ขาบท ของพระภกิ ษุสามเณร
2) พระสุตตนั ตปฎ ก (พระสตู ร) เก่ยี วกับ เร่ืองราวประกอบธรรมะ
3) พระอภธิ รรมปฎก เก่ยี วกบั หลักธรรมลว น ๆ
5. นิกาย : มี 2 นกิ ายสําคญั
5.1 นิกายเถรวาท (หนิ ยาน) : ลักษณะเดนคือ
1. เครงครดั ในพระวนิ ยั และสกิ ขาบทตา งๆ ไมแ กไ ขพระวินยั ขอ ใดเลย
2. นับถือพระพุทธเจาและพระโพธสิ ัตวแตเพยี งแคองคเดยี ว (คอื พระสมณโคดมพทุ ธเจา)
3. เนน ปฏิบตั ธิ รรมชวยเหลอื ตนเองใหพ น ทุกข กอ นชว ยเหลอื คนอ่นื
4. แพรห ลายในประเทศ ไทย ศรีลังกา พมา ลาว กัมพูชา
5.2 นกิ ายอาจาริยวาท (มหายาน) : ลักษณะเดน คอื
1. แกไขพระวินัยและสิกขาบท บางขอ เชน ฉันอาหารเย็นได , ใสจีวรหลากหลายรูปแบบหลากหลายสีสัน (บางนิกายยอย
พระมีเมยี มลี ูกได)
2. นบั ถือพระพุทธเจาและพระโพธสิ ตั วห ลายองค เนน สวดมนตอ อนวอนขอพรจาก
พระพุทธเจา และพระโพธิสัตวเหลาน้ัน เชน พระอมิตาภะพุทธเจา, พระไภสัชคุรุพุทธเจา, พระไวโรจนะพุทธเจา, พระอว
โลกิเตศวรมหาโพธิสัตว (กวนอิม), พระมัญชุศรีมหาโพธิสัตว, พระสมันตภัทรมหาโพธิสัตว และพระศรีอาริยเมตไตรยมหาโพธิสัตว เปน
ตน
3. เนน ปฏิบตั ธิ รรมชวยเหลอื คนอื่นใหพนทุกขกอ นตนเอง (เนน บาํ เพ็ญตนเปน พระโพธิสตั ว)
4. แพรหลายในประเทศ จนี ญี่ปุน เกาหลี เวยี ดนาม มองโกเลีย ภฏู าน ธิเบต
6. หลกั ธรรมสาํ คัญของพระพทุ ธศาสนา
6.1 อริยสจั 4 : ความจรงิ อันประเสริฐ 4 ประการ *หัวใจแหงพระพุทธศาสนา*
1) ทกุ ข : ผล : คอื สภาวะทนไดยาก ทกุ ขท รมาน ไมส บายกายไมสบายใจ
2) สมุทยั : เหตุ : คือเหตแุ หง ทุกข อันไดแก ตณั หา (ความอยาก) นัน่ เอง
3) นโิ รธ : ผล : คือสภาวะดบั ทุกข หมดทุกข หรอื นพิ พาน น่นั เอง
4) มรรค : เหตุ : คือเหตุแหง ดับทกุ ข หรือ วิธีดับทกุ ข
*อริยสัจ 4 เปนหลกั ธรรมท่ีทาํ ใหพระพทุ ธศาสนาไดร บั การยกยอ งวา เปน ศาสนาท่ีมเี หตุมผี ลมากท่ีสดุ *
6.2 ขนั ธ 5 : องคประกอบแหงชีวิตมนุษย 5 ประการ คอื
1) รูป (รปู ธรรม) คอื รปู รา งรา งกายของมนุษยอันประกอบไปดว ยธาตุ 4 คอื
ดิน (เนอื้ หนงั มงั สา กระดกู ของรา งกายเรา) น้ํา (เลอื ด นํา้ หนอง นํ้าลาย ในรา งกาย)
ลม (แกสในรางกาย ในกระเพาะอาหาร) ไฟ (อณุ หภูมิความรอ นของรา งกาย)
2) เวทนา (นามธรรม) คอื ความรสู ึก มี 3 ประเภท คือ 1.รสู ึกสขุ , 2.รสู ึกทกุ ข, 3.รูส กึ เฉยๆ
3) สญั ญา (นามธรรม) คอื ความจําไดห มายรู กําหนดรสู ่ิงตา งๆ ไดโ ดยไมห ลงลมื
4) สังขาร (นามธรรม) คอื ความคิด ทจี่ ะปรงุ แตงจิตใหกระทําสงิ่ ตา ง ๆ
5) วญิ ญาณ (นามธรรม) คอื อารมณก ารรับรูของจิต ผานทางชอ งทางการรบั รทู งั้ 6
(อายตนะ 6 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) ไมใชภูตผิ ปี ศาจใดใดทง้ั สิน้
6.3 ไตรสกิ ขาหรือมรรค 8 ประการ : การฝก ฝนอบรมตนเอง 3 ข้นั ซึง่ จะตรงกบั มรรค 8
1) ศลี สกิ ขา : การอบรมกาย วาจา ใหสงบเรียบรอ ย เปน ปรกติ ไดแก
- สมั มากมั มันตะ คือ กระทาํ ชอบ ทําแตค วามดี ทาํ แตส ง่ิ ที่สุจรติ
- สมั มาวาจา คอื วาจาชอบ พดู ชอบ พดู แตสิง่ ดี ๆ
1
- สมั มาอาชีวะ คือ เลี้ยงชพี ชอบ ประกอบอาชีพสจุ รติ
2) สมาธสิ ิกขาหรอื จิตสกิ ขา : การอบรมจิต ใหส งบเรียบรอย เปน ปรกติ ไดแ ก
- สมั มาสมาธิ คอื จิตต้ังม่ันชอบ จิตสงบไมฟงุ ซาน
- สัมมาสติ คือ ระลกึ รูตวั ชอบ ไมหลงใหล
- สัมมาวายามะ คอื เพยี รระวังตนชอบ ไมใ หทาํ ความชว่ั และหมน่ั รกั ษาความดี
3) ปญญาสิกขา : การอบรมปญ ญา ใหเกิดความรูแ จง ไดแ ก
- สมั มาสงั กปั ปะ คอื คิดชอบ คิดแตส่ิงดีสจุ ริต
- สัมมาทิฏฐิ คือ มีความเห็นชอบ มีความคิดเห็นถูกตองตามทํานองคลองธรรมของหลักศาสนาพุทธ เชน เชื่อในอริยสัจ 4
เชื่อในกฎแหง กรรมวา ทําดไี ดด ี ทําชว่ั ไดชัว่ เช่อื ในสงั สารวฏั การเวยี นวา ยตายเกิด
*ไตรสิกขาพฒั นามาจากอริยมรรค ๘ ถอื เปน หลักธรรมเรื่องเดยี วกัน*
6.4 ไตรลกั ษณ (สามญั ญลักษณ) : ลักษณะสามญั ของสรรพสิ่งทัง้ หลายบนโลกทง้ั มชี ีวิต และไมม ีชวี ิตจะเปนไปตามกฎ 3 ประการนี้ คอื
1) อนิจจัง : สรรพสงิ่ ลวนไมเท่ยี งแทไ มแ นน อน ลวนตอ งมกี ารเปลยี่ นแปลง
2) ทกุ ขงั : สรรพสงิ่ ลว นทนไดยาก เปน ทุกขท รมาน
3) อนัตตา : สรรพสงิ่ ลว นไมมีตวั ตน เราควบคุมมนั ไมไ ด
*อนตั ตาเปนเอกลกั ษณเฉพาะของพุทธและตรงขา มกับอาตมนั (อัตตา) ของศาสนาพราหมณ - ฮินดมู ากทีส่ ดุ *
6.5 โอวาทปาฏโิ มกข : หลักธรรมสําคัญอีกประการหน่ึงในพระพุทธศาสนา ซ่ึงพระพุทธเจาไดทรงเทศนาในวันมาฆบูชา (วันเพ็ญขึ้น 15
คํา่ เดอื น 3)
1) ทาํ แตความดี
2) ละเวน ความชว่ั
3) ทําจติ ใหบ รสิ ุทธผ องใส
6.6 พรหมวิหาร 4 : ธรรมสําหรบั ผเู ปนพรหม หรือผูเปน ใหญเปนโตเปนทพี่ ่ึงพิงของผอู ่นื
1) เมตตา : ปรารถนาใหผ ูอ่ืนมีสุข
2) กรณุ า : ปรารถนาใหผ อู น่ื พนทุกข
3) มทุ ิตา : ยินดเี มอ่ื ผอู นื่ มสี ุข
4) อุเบกขา : วางเฉยเสีย ไมย นิ ดยี นิ รา ย
6.7 โยนโิ สมนสกิ าร
7. เปา หมายชีวติ สูงสดุ ของพระพุทธศาสนา คือ พระนพิ พาน (สภาวะดบั ทุกข ดบั กเิ ลส)
2
เร่ืองท่ี 2 : สรุปยอ เนื้อหาศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดู
1. ประเภทพหุเทวนิยม นับถือพระเจาหลายองค เชน พระศิวะ พระวิษณุ พระพรหม พระอุมา พระลักษมี พระสุรัสวดี พระพิฆเณศร พระราม
จนั ทร พระกฤษณะ พระอินทร พระอัคนี พระคงคา และอีกมากมาย
2. พระเจา : มสี ูงสดุ 3 พระองค (ตรมี ูรติ) คอื พระศวิ ะ พระวษิ ณุ พระพรหม
3. ศาสดา : ไมม ี
4. คัมภรี : คมั ภีรพ ระเวท แบงเปน 4 เลม คอื ฤคเวท ยชรุ เวท ไตรเวท อาถรรพเวท
5. นกิ าย : มี 3 นิกายสาํ คญั คอื
5.1 นิกายไศวะ : นับถือพระศวิ ะ(พระอศิ วร) เปน พระเจา สงู สุดในตรมี ูรติ และนยิ มบูชาศิวลงึ คเ ปน สัญลกั ษณแทนองคพ ระศวิ ะ
5.2 นิกายไวษณพ : นับถือพระวิษณุ(พระนารายณ) เปนพระเจาสูงสุดในตรีมูรติ และนิยมบูชาองคอวตารปางตาง ๆ ของ พระวิษณุ
ท่อี วตารลงมาปราบอสรู เชน พระรามจนั ทร พระกฤษณะ
5.3 นิกายศักติ : นับถือพระชายาของพระเจาองคตางๆ วาทรงไวซ่ึงศักติ (พลังหรืออํานาจ) แหงพระสวามแี ละมนุษยสามารถเขาถึง
ไดงา ยกวา ขอพรไดง ายกวา ศักติหรอื พระชายาพระเจา ทีเ่ ปนที่
นบั ถอื เชน
- พระอุมา ชายาของพระศวิ ะ ซง่ึ มอี ทิ ธิฤทธ์ิ สามารถอวตารเปน พระนางทรุ คา พระนางกาลเี พอ่ื ไปปราบอสรู
- พระลกั ษมี ชายาของพระวิษณุ (ไดร ับยกยองวาเปน เทพเจาแหงโชคลาภ)
- พระสุรัสวดี ชายาของพระพรหม (ไดรับยกยองวาเปนเทพเจาแหงอักษรศาสตรและศิลปะวิทยาการตางๆ เพราะเปนผู
ประดษิ ฐตัวอกั ษรเทวนาครี)
*ปจ จบุ ันในประเทศอนิ เดีย ไมน ยิ มบชู าพระพรหม จงึ ไมม ีนกิ ายพรหม*
6. หลกั ธรรมสาํ คญั :
6.1 หลักปรมาตมนั - อาตมนั และ โมกษะ ถอื เปน หลักธรรมชัน้ สูงของศาสนาพราหมณฮ ินดู
1. ปรมาตมัน คอื วิญญาณสงู สุดหรือพระเจาสงู สุด ซงึ่ เปนตนกาํ เนดิ ของชวี ิต
2. อาตมนั คือ วญิ ญาณยอ ย อนั เปน อมตะไมมวี นั แตกดบั อยใู นรางกายมนษุ ย
เวลามนษุ ยต ายจะตายแตเ พียงรางกาย แตอาตมัน จะเปน อมตะไมม ีวนั แตกดบั ซึง่ อาตมัน
จะเวยี นวา ยตายเกิดไปเรือ่ ยๆ จนกวาจะบรรลุโมกษะ
3. โมกษะ คือ สภาวะแหงการหลุดพน อาตมันของมนุษยแตละคน จะไดกลับไปรวมกับปรมาตมันและไมตองเวียนวาย
ตายเกดิ อกี เลย
6.2 หลกั ตรีมูรติ : พระเจาสูงสุดมี 3 พระองค และตางทําหนาทตี่ อโลกตางกนั ไป คือ
1. พระพรหม หนาที่สรางโลกสรางมนุษย ชาวฮินดูเชื่อวาเมื่อพระพรหมสรางโลกแลว จะนอนหลับพักผอนช่ัวกัปช่ัวกัลป
ช่ัวอายุขัยของโลก และจะตื่นขึ้นมาใหมเพื่อสรางโลกสรางมนุษย เมื่อโลกและมนุษยหมดอายุขัยถูกทําลายลางแลว (ทําใหชาวฮินดูใน
ประเทศอนิ เดียไมนยิ มบชู าพระพรหม แตจ ะนยิ มบชู าพระศิวะและพระวษิ ณุมากกวา )
2. พระศิวะ (พระอิศวร) หนาที่ทําลายโลก ดวย “ตรีเนตร” ดวงตาที่สามของพระศิวะ ซึ่งสถิตอยูกลางหนาผากของพระ
ศิวะ
3. พระวิษณุ (พระนารายณ) หนา ที่คุมครองโลก ดว ยการอวตาร
6.3 หลกั อาศรม ๔ : วยั แหงชีวติ 4 วยั ซึ่งแตล ะวยั จะมหี นา ท่ีเฉพาะของวัยตนเอง
1. พรหมจารี : วยั เด็ก หนา ท่คี อื เรียนหนังสือหาความรู และศึกษาเลา เรยี นคัมภีรพระเวท เพ่ือจะไดน ําความรูไปใชทาํ งาน
หาเลี้ยงตนเองและครอบครวั ตอ ไป
2. คฤหัสถ : วัยผูใหญ หนาท่ีคือ ครองเรือน แตงงานมีครอบครัวสืบทอดวงศตระกูล และทํางานหาเลี้ยงครอบครัวให
สมบูรณ
3. วานปรัสถ : วัยกลางคน หนาที่คือ ทํางานชวยเหลือสังคมชวยเหลือผูอ่ืนในสังคม และหม่ันปฏิบัติธรรมใหมากขึ้น เพื่อ
เตรยี มเขาสูอาศรมสดุ ทา ยของชวี ติ
4. สนั ยาสี : วยั ชรา หนา ที่คอื ออกบวชสละชีวติ ทางโลก ไปอยตู ามปาตามเขา บาํ เพ็ญตบะโยคะ เพื่อแสวงหาโมกษะ
3
6.4 หลักวรรณะ ๔ : มนุษยมี 4 ชนช้ันเพราะเกิดจากพระพรหมสรางข้ึนมาจากอวัยวะของพระพรหมที่แตกตางกันดังน้ันจึงมีอาชีพที่
ตางกัน
1. วรรณะพราหมณ เกดิ จาก ปาก ของพระพรหม, อาชพี คือ เปนนกั บวช
2. วรรณะกษัตรยิ เกิดจาก มอื ของพระพรหม , อาชีพคอื เปนนักรบนักปกครอง
3. วรรณะไวศยะ(แพศย) เกิดจาก หนาทอ ง ของพระพรหม , อาชีพคือ เปน พอ คาวานิชและเกษตรกรชาวไรชาวนา
4. วรรณะศูทร เกิดจาก เทา ของพระพรหม, อาชีพคอื เปนกรรมกรผใู ชแ รงงาน คอยทาํ งานรับใช วรรณะทง้ั 3
*จณั ฑาล คอื คนทไี่ มม วี รรณะ ตํ่าตอ ยและเปน ที่รงั เกียจที่สดุ ในสงั คมฮินดู
เกิดจากพอ แมท ่ีแตงงานขามวรรณะ โดยเฉพาะแมเปนวรรณะพราหมณ พอเปนวรรณะศูทร*
7. เปา หมายชีวติ ของศาสนาฮนิ ดู : โมกษะ
เรอ่ื งที่ 3 : สรุปยอเนอ้ื หาศาสนาคริสต
1. ประเภทเอกเทวนิยม นบั ถอื พระเจา องคเดียว
2. พระเจา : พระยะโฮวา (และนับถอื รวมไปถงึ พระเยซคู รสิ ตว าเปน ภาคหน่งึ ของพระเจาดว ย)
3. ศาสดา : พระเยซูครสิ ต *เปน ทั้งศาสดาและภาคหน่ึงของพระเจา *
4. คัมภีร : คัมภีรไ บเบลิ ซงึ่ แบงออกเปน 2 ภาค คือ
1) ภาคพันธสัญญาเดิม เปนคัมภีรสําคัญของศาสนายูดาย (หรือศาสนายิว)ดวย วาดวยเร่ืองพระเจาสรางโลกและสรางมนุษยคูแรก
(อาดัมและเอวา) เรอ่ื งโนอาตอเรือหนีนํ้าทวมโลก เรอ่ื งโมเสสนาํ ชาวยวิ อพยพออกจากอียปิ ต
2) ภาคพันธสัญญาใหม เปนคําสอนของพระเยซู โดยเฉพาะ วาดวยเรื่องความรักของพระเจาตอมนุษย และสอนใหมนุษยรักซ่ึงกันและ
กัน ใหอ ภยั ตอกนั และกนั
5. นิกาย : มี 3 นิกายสําคญั
5.1 นกิ ายโรมนั คาธอลิค (คนไทยเรยี ก “ครสิ ตัง”)
1. นับถือพระสนั ตะปาปา (Pope) เปนประมุขของครสิ ตจกั ร และมีนักบวช (เชน บาทหลวง บราเดอร, ซิสเตอร)
2. เนนบูชาสวดมนตต อแมพ ระมารอี า และตอ บรรดานักบุญ (Saint) ทง้ั หลาย
3. มีพธิ กี รรมหรหู ราหลายขนั้ ตอน โบสถตกแตงสวยงามหรหู รา และยอมรับปฏบิ ตั ติ ามศลี 7 ประเภท
(คอื 1.ศีลลางบาป 2.ศีลมหาสนิท 3.ศลี แกบาป 4.ศลี กําลัง 5.ศีลเจิมคนปว ย 6.ศลี สมรส และ 7.ศีลบวช)
4. ไมก างเขนมีองคพ ระเยซูตรึงอยูก ลางไมกางเขน
5. แพรหลายในยโุ รปใต เชน ฝรงั่ เศส อติ าลี สเปน โปรตเุ กส และในทวีปอเมริกาใต เชน บราซลิ อารเจนตินา
5.2 นิกายโปรแตสแตนท (คนไทยเรียก “คริสเตยี น”)
1. ไมม ีนกั บวช (มแี ต ศาสนจารย) และไมนับถอื พระสันตะปาปา (Pope) เปนประมุข
2. ไมบชู านบั ถือแมพ ระมารอี า ไมนับถือนกั บญุ (Saint) *บูชานบั ถอื เฉพาะแตพ ระเยซูครสิ ตเทาน้ัน*
3. เนนพธิ กี รรมที่เรียบงา ย โบสถตกแตงเรียบงาย และยอมรับปฏิบัติตามศีลเพียงแค 2 ประเภทเทาน้ัน คือ 1. ศีลลางบาป (หรือศีลจุม)
และ 2. ศลี มหาสนิท (พิธีกนิ ขนมปงและดม่ื ไวน)
4. ไมกางเขนไมม อี งคพ ระเยซูตรงึ อยกู ลางไมก างเขน เปนไมก างเขนเปลา ๆ
5. แพรหลายในยโุ รปตะวันตกและยโุ รปเหนือ เชน อังกฤษ เดนมารก เนเธอรแลนด เยอรมนั และสหรฐั อเมรกิ า ออสเตรเลยี นวิ ซแี ลนด
5.3 นิกายออรโ ธดอกซ
1. มีนักบวช แตไมนับถือพระสันตะปาปา (Pope) เปนประมุข (ในแตละประเทศจะมีพระสังฆราชที่เรียกวา “Pratriach” เปนประมุข
ประเทศใครประเทศมนั )
2. เนน บชู านับถือแมพ ระมารอี าและนักบุญทงั้ หลาย
3. มพี ธิ ีกรรมหรหู รา หลายขนั้ ตอน
4. แพรห ลายในยุโรปตะวนั ออก เชน รสั เซยี กรีก โรมาเนยี (ไมแ พรห ลายในไทย)
4
6. หลกั ธรรมสําคญั :
6.1 หลักความรัก *หัวใจแหง ศาสนาครสิ ต* มี 2 ระดบั คือ
1. ระดบั สงู : ความรักระหวางพระเจาตอ มนุษย (พระเจา ทรงรักมนุษยมาก)
2. ระดับลาง : ความรกั ระหวางมนุษยต อมนุษยด ว ยกนั เอง มนษุ ยตอ งรกั กนั เพราะเปนพีน่ องกนั
ทัง้ โลก (เพราะมนุษยเกิดจากบรรพบรุ ุษรว มกันคือ อาดมั และเอวา)
6.2 หลกั ตรเี อกานภุ าพ (Trinity) เชอื่ วาพระเจา สงู สุดมีเพยี งองคเดยี ว แตไ ดทรงแบงภาคออกเปน 3 ภาค คอื
1. พระบิดา คือ พระยะโฮวา ซึง่ เปนพระผูสถติ อยใู นสรวงสวรรค เปน ผสู รา งโลก สรางมนุษย
2. พระบตุ ร คือ พระเยซูครสิ ต ซง่ึ เสดจ็ ลงมาเกดิ ในโลกมนษุ ย เพอ่ื ไถบ าปใหก ับมนษุ ย
3. พระจติ (พระวิญญาณบริสทุ ธิ์) คอื ภาคของพระเจา ซง่ึ สถิตอยใู นทกุ ท่ี
6.3 หลักอาณาจกั รพระเจา มี 2 ระดับ
1. ระดบั โลกนี้ ซ่ึงมนษุ ยส ามารถเขาถงึ ไดในชาตนิ ี้ คือ โบสถหรอื คริสตจกั ร นน่ั เอง
2. ระดบั โลกหนา ซ่ึงมนุษยจะเขาถึงไดในโลกหลังความตาย คือ สวรรคของพระเจา ที่ซ่ีงมนุษยจะมีชีวิตเปนนิรันดร มีแตความสุข และ
ไมต องตายอกี เลย
*ศาสนาครสิ ตไ มเชอ่ื เร่ืองการเวียนตายเกิด ไมมีชาติทีแ่ ลว ไมม ชี าตหิ นา มนุษยเ กดิ หนเดยี วตายหนเดยี ว*
6.4 หลกั บาปกําเนิด
1. มนุษยมีบาปกําเนิดติดตัว บาปนี้สืบทอดมาจากบรรพบุรุษคูแรกของมนุษยคือ อาดัมและเอวา ที่ไดทําบาปครั้งแรกเอาไว คือขโมย
ผลไมศ กั ดิ์สิทธ์ิของพระเจามากนิ
2. ชาวครสิ ตทุกคนทุกนิกาย จึงตอ งรับศีลลา งบาป (ศลี จมุ ) เพ่ือลางบาปกําเนดิ เปนศลี แรกของชวี ติ
7. เปา หมายชีวิตของศาสนาคริสต : อาณาจกั รพระเจา, การไดมีชวี ติ นริ นั ดรอยูใ นอาณาจักรพระเจา
เรอื่ งที่ 4 : สรุปยอ เนือ้ หาศาสนาอิสลาม
1. ประเภทเอกเทวนิยม นับถือพระเจาองคเ ดียว
*ศาสนาอิสลามเปนศาสนาที่ไมม นี กั บวช และไมม รี ูปเคารพ ไมม ีเครอื่ งรางของขลงั ใดใด*
2. พระเจา : พระอลั ลอฮ
3. ศาสดา : นบมี ูฮมั หมัด
4. คมั ภีร : คัมภีรอ ัลกรุ อาน
5. นิกาย : มี 3 นกิ ายสาํ คญั
5.1 นกิ ายซุนนี
1. ยึดมัน่ และปฏิบัตติ ามจารตี การดําเนินชีวิต (ซนุ นะ) ของนบมี ฮู ัมหมัดอยา งเครง ครัด
2. ยอมรับผูนําศาสนาวามีแค 4 คน หลังจากนบมี ฮู มั หมัดส้ินพระชนม
(คือ 1. ทา นอบบู กั ร, 2. ทา นอมุ รั , 3. ทา นอุสมาน และ 4. ทา นอาลี)
3. แพรห ลายมากทีส่ ุด มุสลิมสวนใหญท ว่ั โลกนบั ถอื นกิ ายน้ี (รวมถงึ มสุ ลมิ ในไทยสว นใหญ กน็ ับถือนิกายนด้ี วย)
5.2 นิกายชีอะห
1. นับถอื ทา นอาลีและลูกหลานของทานอาลี วาเปนผนู าํ ศาสนาท่ถี กู ตอง (เพราะทานอาลีเปนทั้ง
บุตรบญุ ธรรมและบุตรเขยของนบีมฮู ัมหมัด)
2. แพรหลายใน อหิ รา น อิรกั เยเมน
5.3 นกิ ายวาฮาบยี
1. เปน นกิ ายใหมล า สุดในศาสนาอิสลาม
2. เนนความสาํ คญั และความศักด์สิ ิทธ์ขิ องคัมภีรอัลกรุ อาน มาก ๆ คอื หามตคี วามและหา มแกไขคัมภรี อัลกรุ อาน
3. แพรห ลายใน ซาอดุ อี าระเบีย คเู วต เปนตน
5
6. หลักธรรมสําคญั :
6.1 หลักศรทั ธา ๖ ประการ มสุ ลิมตองศรัทธาใน 6 ส่ิงนวี้ า มีจรงิ
1. ศรทั ธาใน พระอัลลอฮ วามจี ริง และทรงเปน พระเจาสูงสุดแตเพยี งองคเดยี ว
2. ศรัทธาใน ศาสดา(นบหี รือรอซลู ) ท้งั หลาย ซ่งึ มีหลายทา น เชน นบอี าดมั นบอี ิบรอฮีม (อับบราฮมั ) นบีมซู า(โมเสส) นบีอีซา(พระเยซู)
และนบมี ฮู ัมหมัด ซง่ึ เปน นบีคนสดุ ทา ย
3. ศรัทธาใน คัมภีร ท้ังหลาย ซ่งึ มีหลายเลม เชน พระคัมภีรเดมิ ของศาสนายดู าย พระคมั ภีรไบเบลิ ของศาสนาคริสต และพระคัมภีรอัล
กรุ อาน ซึ่งเปนคัมภีรส ดุ ทา ยทพี่ ระอัลลอฮ ประทานใหมนุษย
4. ศรัทธาใน เทวฑูต(มลาอกี ะห) ซ่งึ เปนเทพบรวิ ารของพระอัลลอฮ
5. ศรัทธาใน วันพิพากษาโลก(วันกียามะห) ซึ่งเปนวันสุดทายของโลกและมนุษย ท่ีพระอัลลอฮ จะทรงพิพากษาการกระทําของมนุษย
ทั้งหลาย
6. ศรัทธาใน กฎสภาวะแหงพระอัลลอฮ ซ่ึงไดทรงกําหนดไวใหมนุษยยอมรับกฎเหลานี้ เชน กฎธรรมชาติที่โลกจะตองมีฤดูกาลตาง ๆ
หรอื กฎแหง กรรม ถาทาํ ดี พระอลั ลอฮ จะทรงอวยพรให แตถา ทาํ ช่ัว
พระอลั ลอฮ จะทรงลงโทษ
6.2 หลักปฏบิ ัติ ๕ ประการ มสุ ลิมตองปฏิบตั ิใน 5 สิ่งน้ี อยา งเครง ครัด คอื
1. การปฏญิ าณตน มสุ ลมิ จะตอ งปฏญิ าณตนวา มพี ระอลั ลอฮ เปนพระเจา สูงสุดแตเพียงองคเดียว
2. การละหมาด คอื การนมัสการและแสดงความนอบนอมตอพระอลั ลอฮ ซ่ึงมุสลิมทเ่ี ครงครัดและมเี วลาจะละหมาดวนั ละ 5 ครงั้
3. การถือศลี อด ในเดอื นศกั ดิ์สิทธิข์ องชาวมุสลมิ ท่ัวโลก คือเดือนรอมฎอน โดยมสุ ลมิ จะอดอาหาร และนา้ํ ในเวลาพระอาทิตยข้ึนยันพระ
อาทติ ยตกดนิ เพ่ือฝก ใหรูจักรสชาติความอดอยากหิวโหย และจะไดช วยเหลอื คนยากจน
4. การบริจาคซะกาต เพอ่ื ใหค นรวยไดชว ยเหลอื คนยากจน
5. การประกอบพิธฮี ัจญ ณ นครเมกกะ ประเทศซาอุดิอารเบีย หลักปฏิบัตินี้เปนหลักปฏิบัติท่ีเครงครัดนอยที่สุด เพราะไมตองทําทุกคน
ใหท าํ ไดเ ฉพาะมุสลมิ ทม่ี ีความพรอ มเทา นั้น
*ศาสนาอสิ ลามไมเ ช่ือเรอื่ งการเวียนตายเกดิ ไมมีชาตทิ ่แี ลว ไมม ชี าตหิ นา มนุษยเกิดหนเดยี วตายหนเดยี ว*
7. เปา หมายชวี ติ ของศาสนาอสิ ลาม : การเขาถงึ พระอลั ลอฮ
6
สรปุ ยอเนอ้ื หา สาระการเรียนรูท่ี 2 : หนาทพ่ี ลเมือง วฒั นธรรม และการดําเนินชวี ติ ในสงั คม
หนว ยการเรียนรูที่ 1 : สรุปยอ เน้อื หาความรเู บอื้ งตน เกยี่ วกบั การเมืองการปกครอง
เรอ่ื งท่ี 1 : ความรูเบื้องตน เกี่ยวกบั รฐั
1. รัฐ (state) คอื ดนิ แดนทมี่ คี นมาอาศัยอยรู วมกนั โดยตองมีองคป ระกอบ 4 ประการ คอื
1. ประชาชน หรือ ประชากร จํานวนหนง่ึ จะมากหรือนอยก็ได และมีหลายเชอื้ ชาตไิ ด
2. อาณาเขต ตอ งกําหนดใหชดั เจนแนนอน ปกปน เขตแดนใหแนน อน
3. รัฐบาล คือ คณะผูบริหารปกครองดินแดนน้ัน ซ่ึงจะมาจากการเลือกตั้ง (ระบอบประชาธิปไตย) หรือ มาจากคณะทหาร (ระบอบ
เผดจ็ การทหาร) หรือ มาจากกษตั รยิ (ระบอบสมบูรณาญาสทิ ธิราชย) กไ็ ด ขึน้ อยกู บั ระบอบการเมืองของรฐั นั้น
4. อาํ นาจอธปิ ไตย คือ อํานาจสงู สุดในการปกครองรฐั ของตนเอง โดยไมตกเปนเมืองขน้ึ
*อํานาจอธปิ ไตย กค็ ือ เอกราช นน่ั เอง*
2. ประเภทของรฐั แบง ได 2 ประเภท
1. รฐั เด่ยี ว : มีรัฐบาลแหงเดียว
1) ตง้ั อยูท ่เี มอื งหลวงของประเทศ
2) ไมม ีรัฐบาลประจําอยตู ามทอ งถิน่ หรอื ตามมลรัฐตา ง ๆ
3) ตัวอยา งประเทศท่ีเปนรัฐเดี่ยวเชน ไทย กมั พชู า ลาว เวียดนาม ญีป่ ุน อังกฤษ ฝรง่ั เศส
*ประเทศสว นใหญในโลก จะเปน รัฐเดี่ยว*
2. รัฐรวม : มีรฐั บาล 2 ระดบั 2 รูปแบบ คอื
1) รัฐบาลกลาง : จะบรหิ ารงานในเร่อื งสําคัญ ๆ ของท้งั ประเทศ เชน งานทหาร งานการฑูต
งานการคลงั เปนตน
2) รฐั บาลทอ งถนิ่ หรอื รัฐบาลมลรฐั : จะบรหิ ารงานในเรอื่ งเลก็ ๆ นอยๆ ภายในทอ งถิ่น เชน
งานเก็บกวาดขยะรกั ษาความสะอาดภายในทองถิ่น งานสาธารณสุข งานอนามยั งานการศกึ ษาเปน ตน
3) ตัวอยางประเทศทเ่ี ปน รัฐรวม เชน สหรัฐอเมรกิ า แคนาดา มาเลเซีย
เรอื่ งท่ี 2 : ระบอบการเมอื งท่ีสาํ คัญของโลก
มี 2 ประเภท คอื
1. ระบบประชาธิปไตย เปนการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพอื่ ประชาชน
1.1 หลักการสําคญั ของระบอบประชาธปิ ไตย คือ
1. หลกั การอาํ นาจอธิปไตยเปนของประชาชน ถือเปน หัวใจสําคญั ของระบอบประชาธปิ ไตย
2. หลกั การสิทธิเสรีภาพ : ประชาชนตอ งมสี ิทธิเสรีภาพขัน้ พ้นื ฐาน เชน
1) สทิ ธิในชีวติ รางกายและทรัพยส นิ ของตนเอง
2) สิทธิในการรบั บริการขน้ั พ้ืนฐานจากรฐั
3) เสรีภาพในการนับถอื ศาสนา
4) เสรีภาพในการแสดงความคดิ เห็น
5) เสรภี าพในการชุมนมุ โดยสงบและปราศจากอาวุธ
6) เสรภี าพในการรวมตวั กนั เปน สมาคม สหภาพ สหพนั ธ สหกรณ องคก ารเอกชน
3. หลักการความเสมอภาค โดยเฉพาะเสมอภาคในทางกฎหมาย
4. หลักการยอมรับเสียงขา งมาก แตไ มล ะเลยเสยี งขา งนอ ย
5. หลักการเหตุผล คือเนน ใชเ หตุผลและความสงบ
6. หลกั การนิติธรรม คือกฎหมายสําคญั ทส่ี ดุ ทกุ คนตองอยภู ายใตก ฎหมายเดียวกนั
1.2 การมีสวนรวมของประชาชน : ตามระบอบประชาธิปไตย ประชาชนตองมีสวนรวมในการปกครองได โดยประชาชนสามารถเขามามีสวนรวม
ได 4 วธิ ี คอื
1) มีสว นรว มในการเลือกตัง้
2) มีสว นรวมในพรรคการเมอื ง
3) มสี ว นรวมในการแสดงความคดิ เห็น
4) มสี วนรวมในการจัดตั้งกลมุ ผลประโยชน
7
1.3 ประเภทของระบอบประชาธปิ ไตย แบงได 3 ประเภท
1. แบบรัฐสภา (แบบอังกฤษ) : ลักษณะเดน คือ
1) แบบรวมอาํ นาจ คอื อํานาจสงู สดุ อยทู ี่ สภา และสภากบั รฐั บาลทํางานใกลชดิ กนั
2) นายกรฐั มนตรีมาจากสภา โดยสภาเปน ผเู ลอื ก คือ ประชาชนเลอื ก ส.ส. แลว ส.ส. เลอื กนายก
(ไมม ีการเลือกตง้ั ตาํ แหนงนายกโดยตรง) และนายกเปนหัวหนา รฐั บาล ทาํ หนา ที่บรหิ ารประเทศ
3) การทํางาน : นายกและรัฐบาลบริหารประเทศภายใตความไววางใจของสภา และสภาควบคุมการทํางานของนายกและรัฐบาล เชน
ตรวจสอบรัฐบาลได ตั้งกระทถู ามรฐั บาลได
4) การถวงดลุ อํานาจระหวางสภากับรฐั บาล :
- สภาลงมติไมไ วว างใจนายกและรัฐบาล ได
- นายกยุบสภา ได (เฉพาะ ส.ส.)
5) ประเทศท่ีมีกษัตริยเปนประมุขมักใชระบอบนี้ เชน อังกฤษ ไทย ญี่ปุน มาเลเซีย กัมพูชา นอรเวย สวีเดน เดนมารก เนเธอรแลนด
เบลเยย่ี ม สเปน แคนาดา ออสเตรเลยี นวิ ซีแลนด
6) แตกม็ บี างประเทศท่มี ปี ระธานาธบิ ดีเปน ประมุขและใชระบอบน้ี เชน สิงคโปร อินเดีย เยอรมนั อิตาลี
*ขอ สงั เกต ประชาธิปไตยแบบน้ตี ําแหนงประมขุ (ไมว า จะเปน พระมหากษัตรยิ ห รือประธานาธบิ ดี) จะไมม ี
อาํ นาจบรหิ ารประเทศ จะดาํ รงตําแหนง เปน ประมขุ ของประเทศเพียงอยา งเดยี ว
*ผมู อี าํ นาจบริหารประเทศคอื นายกรัฐมนตร*ี
2. แบบประธานาธิบดี (แบบสหรฐั อเมริกา) : ลักษณะเดน คอื
1) แบบแบงแยกอํานาจ คือมีการแบงแยกอํานาจหนาท่ีอยางชัดเจนระหวางสภากับประธานาธิบดี คือ สภา ออกกฎหมาย สวน
ประธานาธิบดีบรหิ ารประเทศ
2) ประธานาธบิ ดีมาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชน ทําหนาท่ีบริหารประเทศและประธานาธิบดีจะ เปนท้ังประมุขของประเทศ
และเปน หวั หนารฐั บาลดว ย
3) การทํางาน : แบงแยกอํานาจระหวางประธานาธิบดกี ับสภา คือตา งฝา ยตา งทํางาน
- ประธานาธบิ ดที าํ หนา ที่บรหิ ารประเทศ
- สภาทาํ หนาท่ีนิตบิ ัญญตั ิ (ออกกฎหมาย)
4) การถว งดุลอํานาจ :
- สภาลงมติไมไ วว างใจประธานาธิบดี ไมไ ด
- ประธานาธิบดยี ุบสภา ไมไ ด
- แตก ็ถวงดลุ กนั ไดบา งเชน สภาออกกฎหมายแตป ระธานาธิบดเี ปน ผลู งนามประกาศใชกฎหมาย (ดังน้ันประธานาธิบดีจึงมี
สิทธวิ ีโตก ฎหมายได)
5) ประเทศท่ใี ชร ะบอบนี้ เชน USA ฟล ปิ ปนส อนิ โดนเี ซีย เม็กซิโก
*ขอ สังเกต ประชาธปิ ไตยแบบนีจ้ ะไมม ตี ําแหนงนายก*
3. แบบก่ึงประธานาธบิ ดกี ง่ึ รัฐสภา (แบบฝร่งั เศส) : ลกั ษณะเดนคือ
1) แบบผสมกนั ระหวา งองั กฤษกบั USA
2) มีทัง้ ประธานาธิบดแี ละนายกรัฐมนตรี แตป ระธานาธิบดจี ะมอี ํานาจมากกวา
3) ประธานาธิบดีมาจากการเลือกตง้ั โดยตรง แตน ายกมาจากการแตงตั้ง และนายกจะบรหิ าร
ประเทศ ภายใตค วามไววางใจของสภา
4) การทํางาน : ประธานาธิบดีและนายกจะบริหารประเทศรวมกัน แตประธานาธิบดีจะมีอํานาจมากกวา (นายกจะเปนเหมือนผูชวย
ประธานาธิบดี)
5) การถว งดุลอํานาจ :
- สภาลงมติไมไ ววางใจกับนายกได แตล งมตกิ บั ประธานาธบิ ดไี มไ ด
- ประธานาธบิ ดยี ุบสภา ได
6) ประเทศท่ีใชร ะบอบนี้ เชน ฝรั่งเศส รสั เซีย เกาหลีใต ไตหวนั
*ขอสังเกต ประชาธปิ ไตยแบบน้ีประธานาธบิ ดจี ะมอี ํานาจมากกวา นายก*
8
2. ระบบเผด็จการ
การปกครองทีไ่ มใหประชาชนมีสวนรว ม โดยอาํ นาจรัฐหรือรฐั บาลสาํ คญั ที่สดุ
(สาํ คญั กวาสิทธิเสรภี าพของประชาชนเสียอกี ) เผดจ็ การแบง ได 2 ประเภท ไดแก
1. เผด็จการอํานาจนยิ ม : ลักษณะเดน คือ
1) เนนควบคมุ ประชาชนเฉพาะอํานาจทางดา นการเมอื ง แตใ หเ สรภี าพดานเศรษฐกิจและดา นสงั คมวฒั นธรรม
2) ยอมใหม กี ารลงทุนได ใหม ีการเลอื กตง้ั ได ใหตง้ั พรรคการเมอื งได (แตไมเสร)ี
3) แตหามประชาชนประทวงรัฐบาล และหามวิพากษวิจารณรัฐบาล (ประชาชนตองเช่ือฟงและปฏิบัติตามคําส่ังของรัฐอยาง
เครงครัด)
4) พบในประเทศเผดจ็ การทหารทงั้ หลาย เชน ประเทศไทยในอดตี เกาหลใี ตในอดีต
2. เผด็จการเบด็ เสร็จนยิ ม : เนน ควบคุมประชาชนเบด็ เสรจ็ เด็ดขาดทั้ง 3 ดา น คือ การเมอื ง เศรษฐกิจ
และสังคมวฒั นธรรม โดยแบงยอ ยไดอกี 2 ประเภท คอื
1. เผดจ็ การฟาสซสิ ต : ลักษณะเดนคอื
1) เนน ผูนํารัฐทีเ่ ปน คนคนเดียว เชน
- อดอลฟ ฮติ เลอร ผนู าํ เยอรมนี
- เบเนต็ โต มุสโสลินี ผนู าํ อติ าลี
- ฮิเดกิ โตโจ ผูนําญป่ี ุน
- แปลก พิบูลสงคราม ผูนําไทย
2) บา ชาตนิ ิยม คลัง่ เช้ือชาติ รังเกียจชนชาตอิ ่ืน
3) สนบั สนนุ ทุนนยิ ม คอื ยอมใหม นี ายทุนนกั ธุรกจิ ได
4) ยกยองอาชพี ทหาร
5) ปจจบุ นั ถอื วา ไมมแี ลว เคยมีในอดตี สมยั สงครามโลกครั้งที่ 2 ในกลุม ประเทศฝายอกั ษะ เชน เยอรมนี อิตาลี ญป่ี นุ ไทย
2. เผดจ็ การคอมมวิ นิสต : ลักษณะเดนคือ
1) เนน พรรคคอมมิวนิสตวาสําคัญท่สี ดุ ไมเนนผูน ํารฐั ทีเ่ ปน คนคนเดยี ว
2) ไมเนนชาตินยิ ม
3) ตอตานทนุ นิยม สนับสนุนแนวคดิ สังคมนยิ ม
4) ยกยองอาชีพเกษตรกรและกรรมกร
5) พบในประเทศ เชน จีน เวยี ดนาม เกาหลีเหนือ คิวบา และประเทศลาว (ระวัง! ช่ือสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว แต
เปน คอมมวิ นิสต)
หนวยการเรียนรทู ี่ 2 : สรปุ ยอ เน้อื หาความรูเ บอื้ งตน เกีย่ วกับกฎหมาย
กฎหมาย คอื กฎหรอื ขอบังคับของรัฐซงึ่ กาํ หนดความประพฤตขิ องมนุษย ถา ฝาฝนจะไดรับผลรา ย
หรอื ถกู ลงโทษ
เร่อื งที่ 1 : ลักษณะของกฎหมาย
ประกอบดวย
1. ตองใชไดท่ัวไป กับทุกคนภายในประเทศ (ไมเวนแมแตชาวตางประเทศ เม่ือทําความผิดในประเทศไทยตองถูกลงโทษดวย
กฎหมายไทย)
2. ตอ งใชไดต ลอดไป ตลอดเวลาจนกวาจะยกเลกิ (ตราบใดถา ยังไมไ ดยกเลิก จะตองบังคบั ใชต ลอดเวลา)
3. ตองตราหรือบญั ญัติโดยผูมีอํานาจสูงสุดของประเทศ (รฏั ฐาธิปตย)
4. ตองควบคมุ การกระทาํ ของมนุษย (ไมรวมการกระทาํ ของสตั ว ถาสตั วทําผดิ สัตวไมผิด เจา ของสัตวตอ งรบั ผิดชอบแทน)
5. ตองมีสภาพบังคับทางกฎหมาย ในกรณีทม่ี คี นฝา ฝน กฎหมาย ซ่งึ จะแตต า งกัน คอื
1) ทางอาญา สภาพบังคบั คือ โทษ
2) ทางแพง สภาพบงั คับ คอื การชดใชค า เสยี หาย
9
เรอื่ งท่ี 2 : ระบบกฎหมายของโลก
แบง ออกเปน 2 ระบบ คือ
1. ระบบกฎหมายจารตี ประเพณี (Common Laws)
1) ไมไดบญั ญัตไิ วเปน ลายลักษณอ ักษร
2) แตจ ะใชจารีตประเพณี หรือคานยิ มความเชื่อของแตละทอ งถน่ิ รว มกบั ใชค ําพิพากษาของศาลในอดีต เปน กฎหมาย
3) ใชในประเทศ เชน อังกฤษ สหรัฐอเมริกา แคนาดา ออสเตรเลีย นวิ ซแี ลนด
2. ระบบกฎหมายลายลกั ษณอ ักษร (Civil Laws) หรือระบบประมวลกฎหมาย
1) ตอ งบัญญตั ไิ วเปนลายลกั ษณอกั ษร และมกั มีการจัดทํา “ประมวลกฎหมาย” ขึน้ มาใชภ ายในประเทศ
2) ไมใชจ ารตี ประเพณี เปน กฎหมาย
3) ใชจ ารีตประเพณบี างเล็กนอยในบางกรณี เชน ใชใ นเกมสก ีฬาบางประเภท (ตอ ยมวยบนเวทมี วยไมผิดแตตอยนอกเวทีมวยเปน
ความผิด)
4) ใชใ นประเทศ จักรวรรดิโรมันโบราณ ฝรัง่ เศส เยอรมนี ไทย
เรื่องที่ 3 : ประเภทของกฎหมาย
1.1 กฎหมายที่ตองผา นความเห็นชอบดว ยการลงประชามติ มปี ระเภทเดียว คอื รัฐธรรมนญู
1.2 กฎหมายทต่ี ราโดยฝายนิตบิ ัญญตั ิ (รฐั สภา) เชน พระราชบญั ญตั ิ (+ประมวลกฎหมาย)
1.3 กฎหมายที่ตราโดยฝา ยบริหาร (รัฐบาล) เชน พระราชกาํ หนด พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง
1.4 กฎหมายที่ตราโดยฝายปกครองทองถ่ิน เชน ขอบัญญัติ กทม. ขอบัญญัติเมืองพัทยา ขอบัญญัติ อบจ. ขอบัญญัติ อบต. และ
เทศบญั ญตั ิ
1.5 กฎหมายมหาชน : รัฐกับเอกชน เชน รัฐธรรมนูญ กฎหมายปกครอง กฎหมายอาญา กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
กฎหมายวิธีพิจารณาความแพงและพาณิชย
1.6 กฎหมายเอกชน : เอกชนกบั เอกชน เชน กฎหมายครอบครวั กฎหมายมรดก กฎหมายแพงและพาณชิ ย
1.7 กฎหมายระหวา งประเทศ : รฐั ตอ รัฐ เชน สนธิสญั ญาทางการฑตู สนธสิ ญั ญาสงผูรายขา มแดน
เรอ่ื งท่ี 4 : กระบวนการยุติธรรมดานคดอี าญา ประกอบดวย
1. คูก รณี 2 ฝาย : โจทก - จาํ เลย
2. พนักงานปกครอง : ปราบปราม จับผกู ระทาํ ความผดิ ไดแก ตํารวจ ผูวาราชการจงั หวัด นายอําเภอ กํานนั ผใู หญบ า น
3. พนกั งานสอบสวน : สอบสวนหาพยานหลักฐาน ไดแ ก ตาํ รวจ
4. พนักงานอยั การ : เปน ทนายความของฝายผูเสยี หายหรอื โจทก( ฝา ยรัฐ) *ทนายความของแผน ดนิ *
5. ทนายความจาํ เลย
6. ศาลสถิตยุตธิ รรม มี 3 ระดับ คือ 1. ศาลชน้ั ตน 2. ศาลอุทธรณ 3. ศาลฎกี า
7. พนกั งานราชทัณฑ
8. พนกั งานคุมประพฤติ * กรณีรอลงอาญา *
เรือ่ งท่ี 5 : กระบวนการยุติธรรมดานคดีแพง ประกอบดว ย
1. คกู รณี 2 ฝาย : โจทก - จําเลย
2. ทนายความของท้งั 2 ฝา ย * ตอ งจัดหากันมาเอง * และพนกั งานอัยการ ในกรณีรัฐถกู ฟองคดีแพง
3. ศาลแพง
4. พนักงานบงั คบั คดี
10
สรุปยอ เน้ือหา สาระการเรียนรูท่ี 3 : เศรษฐศาสตร
1. เศรษฐศาสตร คอื วชิ าท่ีวา ดว ยการจดั สรรทรพั ยากร เพอ่ื แกปญ หาการขาดแคลน
2. เศรษฐศาสตร แบง ออกเปน 2 สาขา
1. เศรษฐศาสตรจลุ ภาค หรอื เศรษฐศาสตรภ าคทฤษฎีกลไกราคา (Micro economics) เนนศึกษากจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ในหนวย
เล็กหรือหนวยยอย
2. เศรษฐศาตรมหภาค หรือ เศรษฐศาสตรภาคทฤษฎีรายไดประชาชาติ (Macro economics) เนนศึกษากิจกรรมทางเศรษฐกิจ
ในหนวยใหญ ระดบั ประเทศหรอื ระดบั โลก
3. ระบอบเศรษฐกิจ ทสี่ าํ คัญของโลกมี 3 ระบอบ คือ
3.1 ระบอบทนุ นยิ ม แบง เปน 2 ประเภท คือ
3.1.1 ทนุ นิยมแบบบังคบั : หลกั การสาํ คัญคอื
1. รัฐบาลใหเ อกชนสะสมทุนได มีนายทนุ ได
2. เอกชนเปนเจาของปจ จัยการผลิตได
3. แตร ฐั บาลจะบังคบั เอกชนในการผลิตสนิ คาบางชนิด
4. มักพบในประเทศเผด็จการทหาร เชน ฟาสซิสตสมัยสงครามโลกคร้ังท่ี 2, เผด็จการทหารในพมาหรือไทยยุคเผด็จ
การทหารในอดีต
3.1.2 ทนุ นยิ มแบบเสรี : หลกั การสาํ คญั คือ
1. รัฐบาลใหเ อกชนสะสมทนุ และคาขายแขงขนั ไดอ ยางเสรี
2. เอกชนเปน เจา ของปจ จยั การผลิตได
3. รัฐบาลเขา แทรกแซงนอ ยทส่ี ดุ
4. ใชกลไกราคามาก
5. พบในประเทศ เชน USA อังกฤษ ญ่ีปนุ ออสเตรเลีย แคนาดา
3.2 ระบอบสงั คมนยิ ม : หลกั การสําคัญ
1. เนน สังคมหรือประชาชน ใหอ ยดู ีกินดี
2. รัฐบาลเขา แทรกแซงมาก
3. รัฐบาลเปนเจา ของปจจยั การผลิต
4. เนนการกระจายรายไดใ หเ ปนธรรม
5. พบในประเทศคอมมวิ นสิ ตทั้งหลาย
3.3 ระบอบเศรษฐกจิ แบบผสม : หลกั การสาํ คญั
1. รัฐบาลใหเ อกชนสะสมทนุ และคา ขายแขงขนั ได
2. รฐั บาลจะลงทุนทาํ กิจการขนาดใหญ (กจิ การสาธาณปู โภค) แทนเอกชน * มรี ัฐวิสาหกจิ
3. รฐั บาลเกบ็ ภาษสี ูงและจดั สวสั ดิการใหประชาชน
4. เนน การกระจายรายไดใหเ ปนธรรม
5. พบในประเทศยโุ รปกลุม สแกนดิเนเวีย (นอรเ วย ฟน แลนด สวีเดน)
4. กิจกรรมทางเศรษฐกิจ มี 4 ประเภท
4.1 การผลติ คือ การนาํ ปจจยั การผลิตมาผา นกระบวนการผลติ จนไดเปน ตวั สินคาและบรกิ าร
- ปจ จยั การผลติ มี 4 ประเภท คือ 1.ท่ีดนิ , 2.แรงงาน, 3.ทนุ , 4.ผูประกอบการ
4.2 การบริโภค คือ การกินหรือใชส ินคา - บรกิ ารทไ่ี ดจากการผลิต
4.3 การแลกเปล่ียน คอื การนาํ สินคา - บริการชนิดหนึ่งมาแลกเปล่ยี นกับอกี ชนดิ
4.4 การกระจายหรอื การแบงสรร มี 2 ประเภท คอื
1. การกระจายรายไดคนื สูเ จา ของปจ จยั การผลติ
2. การกระจายสนิ คา-บรกิ ารจากผูผลติ ไปสูผูบริโภค
11
5. กลไกราคา (ทฤษฎอี ุปสงค - อุปทาน , กลไกตลาด )
- อปุ สงค Demand คือ ความตอ งการซื้อสนิ คา - บรกิ าร
- อปุ ทาน Supply คือ ความตอ งการขายสนิ คา -
5.1 กฎอุปสงค : ราคาสนิ คากาํ หนดอปุ สงค
1. เมื่อราคาสินคา เพ่มิ ขนึ้ อปุ สงคจะลดลง
2. เมอื่ ราคาสินคา ลดลง อปุ สงคจะเพ่ิมขน้ึ
5.2 กฎอุปทาน : ราคาสนิ คากาํ หนดอุปทาน
1. เมื่อราคาสนิ คา เพิม่ ขน้ึ อปุ ทานจะเพ่มิ ขึ้น
2. เมื่อราคาสินคาลดลง อปุ ทานจะลดลง
5.3 ดุลยภาพ : สภาพทอ่ี ปุ สงคเทากบั อปุ ทาน
- ราคาดุลยภาพ : ราคาสนิ คา ทสี่ มดุล
- ปรมิ าณดุลยภาพ : ปรมิ าณสนิ คาท่สี มดลุ
6. การวดั กิจกรรมทางเศรษฐกิจ : เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชวดั กิจกรรมทางเศรษฐกจิ คือ การคํานวณหาตัวเลข GDP และ GNP
1.GDP : ตัวเลขของมลู คาสนิ คา-บรกิ ารข้นั สดุ ทาย ที่ผลิตขึน้ ภายในประเทศในรอบ 1 ป
2.GNP : ตวั เลขของมลู คาสนิ คา-บริการขัน้ สุดทา ย ทผี่ ลิตขึ้นโดยใชทรัพยากร (หรือคน) ของประเทศ ในรอบ 1 ป
*จํางา ยๆ GDP (D คอื domestic) เนน อาณาเขตประเทศ
GNP (N คอื national) เนน คน หรอื เชอ้ื ชาต*ิ
7. การใชน โยบายการเงนิ การคลังเพอ่ื แกปญหาเงนิ เฟอ และเงินฝด
8. ดุลการชาํ ระเงนิ ระหวา งประเทศ คือ ตัวเลขท่ีแสดงฐานะทางการเงินของประเทศในรอบ 1 ป โดยดูไดจ าก 3 บัญชีสาํ คญั คอื
1. บัญชเี ดนิ สะพดั ประกอบดว ย 3 บญั ชียอย คือ
1. บัญชีการคา : บัญชที ีแ่ สดงรายการสนิ คา สงออกหักลบกับสนิ คา นําเขา
2. บัญชีบรกิ าร : บัญชที ีแ่ สดงรายการบริการสง ออกหักลบกบั บรกิ ารนาํ เขา
3. บัญชีบริจาคหรอื บญั ชเี งนิ โอน : บัญชที ่ีแสดงรายการเงินบรจิ าคท่ีโอนเขา ประเทศหักลบกบั ทโี่ อนออกจากประเทศ
2. บัญชีทุนเคล่อื นยาย : บญั ชีที่แสดงรายการทนุ ไหลเขาประเทศหักลบกบั ทนุ ไหลออกจากประเทศ
3. บัญชีทุนสาํ รองระหวา งประเทศ : บัญชที ่ีแสดงดลุ การชําเงินระหวางประเทศท้งั หมด
9. การเปลย่ี นแปลงอตั ราการแลกเปล่ียนเงนิ ตราระหวา งประเทศ มีผลดังนี้
12
สรุปยอ เน้ือหา สาระการเรยี นรูที่ 4 : ประวตั ศิ าสตร
ประวตั ศิ าสตรไ ทย
ดา นสงั คมวัฒนธรรม
1. สังคมไทยเปนสงั คมในระบบศกั ดนิ า คอื มีการแบงชนช้ัน โดยใชศักดนิ าเปน ตัวบอกชนช้ัน แบง เปน 2 ชนชน้ั สาํ คัญ คือ
1.1 ชนชนั้ ปกครอง หรอื ชนชนั้ เจาขนุ มูลนาย ประกอบดว ย
1. กษัตรยิ : เปน “เจา แผนดนิ “ มีศักดินาสูงสดุ ไมจํากดั จํานวนไร
2. เจา นาย หรือ พระบรมวงศานุวงศ : ถือศกั ดนิ า 500 - 100,000 ไร
3. ขนุ นาง : ถือศักดนิ า 400 - 10,000 ไร
4. พระสงฆ : เสมอนา 100 - 2,400 ไร
1.2 ชนชน้ั ใตปกครอง ประกอบดว ย
1. ไพร : ถอื ศักดนิ า 10 - 25 ไร
2. ทาส : ถือศกั ดนิ า 5 ไร
2. ระบบมูลนาย-ไพร : เปนการจดั ระเบียบสงั คมในสมัยโบราณ
1. มูลนาย คือ ชนชน้ั ปกครอง (ทสี่ าํ คัญคอื กลมุ เจา นายและกลุมขนุ นาง)
- มลู นายมหี นาท่ีควบคมุ ดูแลไพรในสังกดั และใชประโยชนจ ากแรงงานไพรในสังกัดได
- มูลนายและลกู หลานมีอภิสิทธ์ไิ มต องถกู เกณฑแรงงาน
2. ไพร คือ ราษฎรทว่ั ไปท้งั ชายหญิง เปนชนชนั้ ทม่ี คี วามสาํ คัญทีส่ ดุ เพราะมปี รมิ าณที่สดุ ในบรรดาชนช้นั ท้ังหลาย
- ไพรตอ งมีมลู นายสังกดั
- ไพรต องถูกเกณฑแ รงงาน(หรอื เขา เวรรับราชการ) เพื่อคอยทาํ งานรับใชมลู นาย
- ไพรท ไี่ มม มี ลู นายสงั กดั จะไมไดร บั ความคุมครองทางกฎหมาย
*ระบบมูลนาย-ไพร ทําใหเกดิ ระบบอุปถมั ภต ามมา*
3. สังคมไทยสมัยใหม
3.1 หลงั ร.๔ ทําสัญญาบาวริง มีการเปล่ียนทางสงั คมวฒั นธรรม หลายประการ เชน
1. ใหร าษฎรเขา เฝาในเวลาเสดจ็ พระราชดําเนินและถวายฎีกาได
2. ใหช าวตา งประเทศยืนเขา เฝาไดแ ละใหข นุ นางไทยสวมเสือ้ เขา เฝา
3. ใหเสรีภาพในการนับถือศาสนา
4. ใหส ทิ ธสิ ตรีในการเลือกคคู รอง
5. ใหสทิ ธิสตรแี ละเด็กในการขายตนเองเปนทาส
3.2 การปฏิรูปสังคมวัฒนธรรมสมยั ร.๕
1. ร.๕ ทรงยกเลิกระบบมูลนาย-ไพร คือยกเลิกการเกณฑแรงงานจากไพร เปล่ียนไพรใหกลายเปนเสรีชน (ชาวนา ชาวไร
กรรมกร) ทาํ ใหเกดิ เสรภี าพในการประกอบอาชพี และในการเคลื่อนยา ยทอ่ี ยูของไพรข้นึ เปนครัง้ แรก
*นบั เปน พระราชกรณกี ิจทสี่ ําคัญท่สี ดุ ของ ร.๕*
2. เลิกทาส เปลยี่ นทาสใหกลายเปนไพร
3. ปฏิรูปการศึกษา โดยต้ังโรงเรียนในแบบตะวันตกขึ้นมา เชน โรงเรียนหลวงสอนภาษาไทย, โรงเรียนพระตําหนักสวนกุหลาบ,
โรงเรยี นแผนท่ี, โรงเรียนนายรอ ยทหารบก, โรงเรียนกฎหมาย, โรงเรยี น
มหาดเล็ก, โรงเรยี นวดั มหรรณพาราม (โรงเรียนหลวงสําหรับราษฎรแหงแรก) ฯลฯ
4. เปล่ียนแปลงขนบธรรมเนียมประเพณี เชน ยกเลิกประเพณีหมอบคลานใหยืนเขาเฝาแทน, ปรับปรุงการแตงกายตามแบบ
ตะวันตก
3.3 หลงั เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.๒๔๗๕
1. ราษฎรเกิดความเสมอภาคเทา เทียมกัน
2. เกดิ เสรีภาพในการแสดงความคดิ เหน็
3. การศึกษาขยายตัวอยางกวางขวาง กําเนิดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร เกษตรศาสตร มหิดล ศิลปากร เชียงใหม ขอนแกน
สงขลานครนิ ทร
4. เกิดแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ
13
ดานการเมืองการปกครอง
1. รปู แบบการเมอื งการปกครองของไทยแตโ บราณเปน ระบอบราชาธปิ ไตย
2. สมยั อาณาจักรสุโขทัย : ราชาธปิ ไตย ฐานะกษัตรยิ ร ะยะแรกเปนพอ ปกครองลูก ระยะหลงั เปน ธรรมราชา
3. อาณาจักรอยุธยา : ราชาธิปไตย ฐานะกษัตริยเ ปนเทวราชา+ธรรมราชา(แตเ ปนเทวราชามากกวา )
4. การปฏิรูปการปกครองครัง้ ใหญสมยั พระบรมไตรโลกนาถ
4.1 สวนกลาง แบง เปน 2 ฝายคือ
1. ฝา ยทหาร มสี มุหกลาโหมเปนอคั รมหาเสนาบดี
2. ฝายพลเรือน (+จตุสดมภ) มสี มุหนายกเปน อคั รมหาเสนาบดี
4.2 สว นภมู ิภาค
1. ยกเลกิ หวั เมืองลกู หลวง เปลีย่ นเปนหัวเมืองช้ันใน มี “ผรู ้ัง” เปน เจา เมือง
2. หวั เมืองพระยามหานคร มเี จา นายหรอื ขุนนางเปน เจา เมือง
3. หวั เมอื งประเทศราช มกี ษัตริยท องถ่นิ ปกครองกันเอง
*ผล : เกิดการรวมอาํ นาจเขา สสู ว นกลาง*
5. สมัยพระเพทราชา ปรับปรุงใหม
5.1 ใหสมุหกลาโหมดแู ลหัวเมอื งฝา ยใต
5.2 ใหสมุหนายกดแู ลหวั เมืองฝายเหนือ
6. อาณาจกั รรัตนโกสนิ ทร : ราชาธิปไตย ฐานะกษตั ริยเปนธรรมราชา + เทวราชา (แตเปนธรรมราชามากกวา)
6.1 สมยั รตั นโกสินทรตอนตน (ร.๑ – ร.๔) มตี าํ แหนง อัครมหาเสนาบดี 3 ตําแหนง
1. สมหุ กลาโหมดูแลหวั เมืองฝา ยใต
2. สมุหนายกดแู ลหวั เมืองฝา ยเหนอื
3. เสนาบดกี รมคลัง (หรอื กรมทา ) ดแู ลหัวเมอื งชายฝง ทะเลตะวันออก
6.2 การปฏริ ปู การปกครองครง้ั ใหญสมัย ร.๕
1. สว นกลาง
1. ยกเลกิ การบรหิ ารราชการแบบกรม (ยกเลกิ ตาํ แหนง สมุหกลาโหม สมุหนายก และเสนาบดีจตสุ ดมภ)
2. ต้ัง “ระบบกระทรวง”
2. สวนภมู ภิ าค
1. ยกเลกิ หวั เมอื งชั้นใน หวั เมอื งพระยามหานคร หัวเมืองประเทศราช
2. ตงั้ “ระบบเทศาภิบาล”
3. สว นทอ งถนิ่
1. ริเร่มิ การปกครองสวนทองถิ่น
2. ตง้ั “สุขาภิบาล”
*ขอ สอบออกบอย : ผลการปฏริ ปู
เกิดการรวมอํานาจเขา สูสว นกลางและเกิดเอกภาพในการบริหารราชการแผนดนิ อยางแทจ ริง*
7. ยุคประชาธิปไตย : ๒๔ มิถนุ ายน พ.ศ.๒๔๗๕ คณะราษฎรทําการอภิวัฒนแ ผนดนิ เปล่ยี นแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชยเปน
ประชาธปิ ไตย
7.1 สิ้นสุดยุคศักดินาในสังคมไทย เริ่มตน ยคุ ประชาธิปไตย
7.2 เกดิ ความเสมอภาคเทา เทียมกัน
หวั หนา คณะราษฎร : พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา
แกนนาํ คนสําคญั : พ.อ.พระยาทรงสุรเดช, พ.อ.พระยาฤทธอิ ัคเนย, พ.ท.พระประศาสนพิทยายุทธ,
หลวงประดิษฐมนูธรรม (ปรีดี พนมยงค), หลวงพิบูลสงคราม (แปลก พิบูลสงคราม), หลวงโกวิทอภัยวงศ (ควง อภัยวงศ), หลวงธํารงนาวา
สวสั ด์ิ (ถวัลย ธารสี วัสด์)ิ , นายทวี บุณยเกต,ุ ร.ท.ประยูร ภมรมนตรี และ ฯลฯ
14
ประวัติศาสตรย โุ รป (อารยธรรมตะวันตก)
ประวตั ิศาสตรย ุโรปสมัยโบราณ
1. อารยธรรมเมโสโปเตเมยี
1. เกาแกท สี่ ดุ ไดรบั ยกยอ งวา เปนอารยธรรมแรกของโลก
2. พบบริเวณทรี่ าบลุมแมนํ้าไทกรสิ – ยูเฟรตสิ (อริ กั ในปจจบุ นั )
3. มนษุ ยในอารยธรรมน้ี มลี กั ษณะเดน คอื มองโลกในแงร าย เพราะสภาพภมู ิศาสตรไ มเ อ้ือตอการดาํ รงชวี ติ (เพราะภูมิอากาศแบบ
กึง่ ทะเลทราย แหง แลง มพี ายุรุนแรง)
4. ทาํ ใหม นษุ ยในอารยธรรมน้ีเกรงกลัวเทพเจา คดิ วาตนเองเปนทาสรับใชเทพเจา
5. จึงสรางเทวสถานใหใ หญโตนาเกรงขาม เพอื่ แสดงถงึ พลงั อาํ นาจที่ยงิ่ ใหญของเทพเจา
6. ผลงานโดดเดน ของอารยธรรมเมโสโปเตเมีย เชน
6.1 ซกิ กแู รต : วหิ ารขนาดใหญ เปน ทปี่ ระทบั ของเทพเจา
6.2 อักษรลิ่ม (อกั ษรคูนิฟอรม ) : เกา แกท ส่ี ุดในโลก
6.3 ประมวลกฎหมายฮัมมูราบี : ตาตอตา ฟน ตอ ฟน
6.4 สวนลอยแหง กรงุ บาบโิ ลน : หนึง่ ในเจด็ ส่ิงมหัศจรรยของโลกยคุ โบราณ
2. อารยธรรมอยี ปิ ต
1. พบบรเิ วณท่รี าบลมุ แมน ํ้าไนล
2. มคี วามม่ันคงและเขม แขง็ กวาเมโสโปเตเมีย
3. ชาวอยี ิปตม องโลกในแงดี เพราะพื้นทอ่ี ดุ มสมบูรณกวา
4. ไมค ิดวาตนเองเปนทาสของเทพเจา แตก ลบั ยกยองเทพเจาวามคี วามเมตตา
5. เช่อื ในชวี ติ หลังความตายมาก
6. ผลงานโดดเดน : ปรามดิ ขนาดใหญ การทํามมั ม่ี ตัวอกั ษรเฮียโรกลฟิ ฟค
3. อารยธรรมกรีก
1. รับอทิ ธิพลจาก เมโสโปเตเมีย อยี ิปต และอารยธรรมไมนวน บนเกาะครีต
2. ผลงานโดดเดน
2.1 แนวคิดมนษุ ยนยิ ม
2.2 แนวคิดประชาธปิ ไตย
2.4 แนวคดิ ธรรมชาตนิ ิยม
3. ชาวกรกี ไดร ับยกยองวา เปน นักคิด นกั ทฤษฏี
4. อารยธรรมโรมนั
1. รบั ถา ยทอดอารยธรรมมาจากกรกี
2. ชาวกรกี เปน นกั คดิ ชาวโรมันเปนนกั ปฎิบัติ
3. ชาวกรีกเนนปจเจกบุคคล บูชาเหตุผล รักเสรีภาพ แตชาวโรมันเนนใหมนุษยรับผิดชอบตอรัฐ และเนนระเบียบวินัยกฎหมาย
เขม งวด
4. ศิลปะกรีกเนนความสวยงามออนชอย มีจินตนาการสูง แตศิลปะโรมันเนนประโยชนใชสอย (เชน โคลอสเซียม ถนน ทอ
นํา้ ประปา)
5. กรกี สรางวิหารถวายเทพเจา แตโรมันสรางวิหารใหมนุษยใ ชส อย
6. อาณาจักรโรมนั ระยะแรกปกครองแบบสาธารณรัฐ
7. ตอมาจกั รพรรดอิ อตตาเวยี น สถาปนาจกั รวรรดิโรมนั
8. ยคุ นี้โรมันเจรญิ ทสี่ ุด แพรขยายดินแดนไดท่วั ยโุ รป สรางถนนทว่ั ท้ังจักรวรรดิ จนไดสมญานาม “ถนนทุกสายมุงสูกรงุ โรม”
9. สดุ ทายจักรวรรดิโรมันลมสลาย เพราะถูกชาวอารยันบุกทําลาย เมอ่ื ค.ศ. 476 ทําใหย ุโรปเขาสูป ระวัตศิ าสตร
สมัยกลาง
ประวัติศาสตรย ุโรปสมยั กลาง (ยคุ มดื : Dark Age)
1. จกั รวรรดโิ รมนั แตกแยกออกเปนอาณาจกั รใหญนอ ย ถูกปกครองโดยชาวอารยนั
15
2. เกิดสงครามรบพงุ กันวุน วาย ทาํ ใหช าวยโุ รปตอ งหาทพี่ งึ่ ทางใจ ซง่ึ ก็คือศาสนาคริสต
3. เปนยคุ ทช่ี าวยุโรปตกอยใู ตอทิ ธิพลของ 2 สิ่ง คือ
3.1 ศาสนาครสิ ต
- พระสันตปาปา Pope และคริสตจักร มีอิทธิพลครอบงําชาวยุโรปทุกดานต้ังแตเกิดจนตาย ทั้งทางดานเศรษฐกิจ (ชาวยุโรปตอง
เสียภาษีใหวัด) ดานการเมือง (พระสันตปาปาแตงต้ังกษัตริย) และดานสังคม วัฒนธรรม (วัดเปนศูนยกลางชุมชน การประกอบพิธีกรรมและ
ศิลปะ)
- ศาสนจกั รในยคุ นีม้ ีรูปแบบเหมือนอาณาจกั รทางโลก
3.2 ลัทธิศักดินาสวามิภกั ด์ิ Feudalism
- มีการแบงชนชั้นคนในสงั คมออกเปน
1. ชนช้ันปกครอง (ชนช้ันเจาที่ดิน Landlord) : กษัตริย ขุนนาง อัศวิน พระสงฆ : ชนชั้นนี้จะมีที่ดินเปนของตนเอง มีอาณาจักร
เปน ของตนเอง
2. ชนชัน้ ใตป กครอง : ราษฎร ชาวไรชาวนา ทาสติดทด่ี นิ : ไมมีทดี่ ินเปนของตนเอง ตองคอยรับแบงท่ดี นิ มาจากชนชน้ั ปกครองอีก
ที ตอ งเสยี ภาษีใหชนชั้นปกครอง และตอ งจงรกั ภกั ดสี วามภิ ักด์ติ อชนชั้น
ปกครอง
4. การเกษตรกรรมในยคุ นี้ ขุนนางจะแบง ทด่ี นิ ใหราษฎร ชาวไรช าวนา แตตองสง คนื ในรูปของผลผลติ หรอื ภาษี
5. ศิลปะในยุคนี้ จะไดร บั อิทธพิ ลมาจากศาสนาครสิ ตท้งั ส้ิน เชน
5.1 ศิลปะไบแซนไทน : วิหารมยี อดโดม ซงึ่ สามารถรักษาศิลปะแบบกรีกไวไ ด
5.2 ศลิ ปะโรมาเนสก : เนนความเรียบงายกวาไบแซนไทน เปนศิลปะท่ีรับใชศาสนาคริสต มีการออกแบบใหซุมประตูหนาตางเปน
รปู โคง Arch โบสถว หิ ารจะมีผนงั หนาทึบ เหมือนปอมคายสงคราม เชน หอเอนเมอื งปซา
5.3 ศลิ ปะโกธิค : รบั ใชศาสนาครสิ ต มกั จะสรา งวหิ ารมียอดแหลม และเนนงานประดับกระจกสี เชน วหิ ารโนตรดาม กรงุ ปารสี
ประวัตศิ าสตรย ุโรปสมยั ฟนฟูศลิ ปวทิ ยาการ (Renaissance)
1. เริ่มตน ท่ีแหลมอิตาลี เปน แหง แรก
2. เปนยุคท่ชี าวยโุ รปหันกลับไปฟน ฟคู วามเจริญของอารยธรรมกรีกโรมนั
3. สาเหตุของการฟน ฟูศลิ ปวทิ ยาการ
3.1 เจา เมืองตา ง ๆ ในอติ าลีร่ํารวยจากการคา ทาํ ใหส นับสนุนงานดานศลิ ปวทิ ยาการมาก
3.2 ความเสอ่ื มโทรมของศาสนจักร ทําใหช าวยุโรปเร่ิมเบ่ือหนา ย
3.3 สงครามครเู สด เปน การเปดหูเปด ตาชาวยโุ รปใหเหน็ ศลิ ปวิทยาการใหมๆ
3.4 การลม สลายของจักรวรรดิไบแซนไทนใ นยุโรปตะวนั ออก ทาํ ใหศ ิลปวิทยาการตางๆ ไหลเขาสูยโุ รปตะวนั ตก
4. ทฤษฎสี าํ คญั ทีช่ าวยุโรปหนั ไปกลบั ไปฟน ฟู เชน
4.1 ทฤษฎมี นุษยนยิ ม
4.2 ทฤษฎปี ระชาธิปไตย
4.3 ทฤษฎธี รรมชาตนิ ิยม
5. ศิลปวิทยาการในยุคน้ียิ่งแพรขยายมากย่ิงขึ้น เมื่อโยฮันเนส กูเตนเบิรก ชาวเยอรมันประดิษฐแทนพิมพเพราะทําใหพิมพตําราตางๆ ได
อยา งรวดเร็ว
6. ศลิ ปน เดนๆ ในยุคน้เี ชน ลีโอนารโ ด ดารว ินชี, ไมเคิลแอนเจโล, ราฟาเอล
7. นักวิทยาศาสตรคนสาํ คัญ เชน
โยฮัน กเู ตนเบริ ก : ประดษิ ฐแ ทนพิมพ
ลีโอนารโ ด ดารว นิ ชี : เปนท้ังศลิ ปนและนกั วทิ ยาศาสตร
นิโคลัส โคเปอรน ิคัส : เสนอทฤษฎีสุรยิ จกั รวาล
16
ประวัติศาสตรยโุ รปสมยั ใหม (สมัยแหง การคนพบ : Age of Discovery)
1. นับจากเหตุการณ ครสิ โตเฟอร โคลมั บัส คน พบโลกใหม
2. เหตุการณสาํ คัญในยุคน้ี เชน
2.1 การเดินเรอื ทางทะเลแพรหลายมาก ทําใหก ารคา ทางทะเลเฟองฟูตามมา
2.2 เกดิ ลทั ธิพาณิชยนยิ ม คือ รัฐบาลของประเทศในยโุ รป จะลงทุนตั้งบรษิ ทั ข้นึ มาเพอ่ื แสวงหาผลประโยชนทางการคา
2.3 เกิดชนชน้ั กลางขึ้นมา คอื บรรดาพอคา นายทนุ นักเดินเรอื ข้ึนมาถว งดลุ กับชนช้ันเจา ของทีด่ ิน
2.4 การปฏิรปู ศาสนาครสิ ตโดยมารติน ลเู ธอร ทําใหเ กดิ นิกายโปรเตสแตนท
2.5 ยุคปฎวิ ัติวิทยาศาสตร
1. เปนยคุ ทีเ่ ปล่ยี นวิธพี สิ จู นความจริงทางวิทยาศาสตร
- จากเดิมเนนใชการคดิ วเิ คราะหต ามหลกั ปรัชญาและหลกั ตรรกศาสตร
- มาเปนของใหม เนนใชร ะเบยี บวธิ กี ารทางวทิ ยาศาสตร (คือเนน ทดลอง)
2. นกั วทิ ยาศาสตรส ําคญั เชน
ฟรานซิส เบคอน
1. เสนอแนวคิดวา การคนหาความจรงิ ทางวทิ ยาศาสตรต อ งเนน ทกี่ ารทดลองหรอื ทดสอบ
2. แนวคิดน้ีตอมาเปนรากฐานของการกอตั้ง “ราชสมาคมแหงลอนดอน Royal Society of London” ซึ่งเปนองคกรทาง
วทิ ยาศาสตรแบบใหม
3. และแนวคิดของฟรานซสิ เบคอน นี้ ไดพ ัฒนาเปน “ระเบยี บวธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร Scientific Method”
กาลเิ ลโอ กาลิเลอิ
1. บดิ าแหงวิทยาศาสตรส มยั ใหม
2. รเิ ร่มิ การทดลองเพ่อื ตรวจสอบความถกู ตองของทฤษฎี
3. เสนอวาคณติ ศาสตรใ ชพ สิ ูจนค วามจริงทางวิทยาศาสตรไ ด
4. สนับสนนุ ทฤษฎสี รุ ิยจักรวาลของโคเปอรนคิ ัส
5. ประดิษฐก ลอ งโทรทรรศน
ไอแซค นวิ ตัน
1. คน พบแรงโนมถว งของโลก
2. คนพบหลกั การแคลคลู สั
2.6 การปฏวิ ตั อิ ุตสาหกรรม
1. เปน ยุคทเ่ี ปล่ยี นวิธกี ารผลิตสนิ คา จากใชแ รงงานคนและสตั วม าใชเคร่อื งจกั รในการผลิต
2. นกั ประดิษฐสาํ คัญ เชน
โธมัส นิวโคแมน : พฒั นาเคร่อื งจักรไอนํา้ โดยใชลกู สูบ
จอหน เคย : ประดษิ ฐก ่กี ระตกุ
เจมส ฮารกรฟี : ประดษิ ฐเครือ่ งปนดา ยชนดิ สปนนิงเจนนี
รชิ ารด อารค ไรท : ประดษิ ฐเ ครอ่ื งปน ดายพลงั นาํ้ วอเตอรเ ฟรม
เจมส วตั ต : พฒั นาเคร่อื งจักรไอนา้ํ ใหด ียิง่ ข้ึน
17
ประวตั ศิ าสตรเอเชีย (อารยธรรมตะวนั ออก)
ประวตั ศิ าสตรจนี
1. ปลายยุคราชวงศโจว เกิดสงครามแกง แยงอาํ นาจระหวางเจา เมอื งตางๆ
เปน ยุคชนุ ชิว (ยุคฤดูใบไมผ ลิใบไมร ว ง) กาํ เนดิ นักปรชั ญาเมธที ่สี ําคญั 2 คน คอื ขงจือ๊ และ เลา จื๊อ
1.1 ลทั ธขิ งจื๊อ หรือ ลทั ธหิ ู โดยขงจอ๊ื
- เปน หลักสาํ คญั มากในการดาํ เนนิ ชวี ิตของชาวจีนมาจนถึงปจจบุ ันน้ี
- ลทั ธิขงจอ๊ื เปน แนวคดิ แบบอนุรักษน ิยม เครงครัดในระเบียบแบบแผนพธิ ีกรรมและขนบธรรมเนยี มประเพณโี บราณ
- เนนความสัมพนั ธแ ละการทาํ หนาที่ของผูค นในสังคม โดยแบง เปนความสมั พนั ธ 5 ประการ คอื
1. ความสัมพันธระหวา ง ฮอ งเต กับ ราษฎร
2. ความสัมพันธระหวา ง บดิ า กบั บุตร
3. ความสมั พนั ธร ะหวาง พี่ กบั นอ ง
4. ความสมั พนั ธระหวาง สามี กับ ภรรยา
5. ความสัมพันธร ะหวาง เพ่ือน กบั เพ่ือน
- เนน ความกตัญู เคารพผอู าวโุ ส ใหค วามสาํ คัญกบั ครอบครัว
- เนนความสาํ คญั ของการศกึ ษา ทําใหส งั คมจีนยกยอ งผทู มี่ กี ารศึกษา เชน อาชีพครูอาจารย บณั ฑติ จอหงวน และขนุ นาง
- ลัทธนิ ีม้ อี ทิ ธิพลตอชนชัน้ ปกครองจีน (ฮองเตแ ละขุนนาง)
1.2 ลัทธเิ ตา โดยเลา จอื๊
- มีแนวคิดตรงขามกับลัทธิขงจือ๊
- เนนการดําเนินชวี ติ ทเ่ี รยี บงาย ไมต อ งมีระเบยี บแบบแผนพิธีรีตองใดใด
- เนนปรบั ตวั เขา หาธรรมชาติ
- ลัทธินี้มอี ิทธิพลตอ ศิลปน กวี และจติ รกรจนี
2. ราชวงศฉ นิ (จิน๋ ) : สมยั จกั รวรรดิ
1. เริ่มตนยุคจักรวรรดิและยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย แผนดินจีนรวมตัวกันเปนปกแผนม่ันคงโดยจักรพรรดิจิ๋นซีฮองเต (ฉินซิ
หวางตี้)
2. กาํ เนดิ ระบบจักรพรรดิ หรอื ระบบฮอ งเต
3. ปกครองประเทศดว ยระบบนติ ินิยม (ฝา เจยี ) เนนการใชก ฎหมายเปนหลกั ปกครองประเทศอยา งเขม งวดเปน เผด็จการ
4. มกี ารเผาทําลายตาํ รับตาํ ราของขงจ๊ือและเลาจอ๊ื
5. สถาปต ยกรรมโดดเดน : กาํ แพงหมืน่ ลีแ้ ละสสุ านจน๋ิ ซีฮอ งเต
3. ราชวงศฮ่ัน
1. ลัทธิขงจอื๊ ไดร ับการฟนฟแู ละประกาศใหเปน ลัทธแิ หงชาติ
2. กําเนดิ ระบบขาราชการหรอื การสอบจอหงวน
3. เรม่ิ ติดตอคาขายกบั อาหรบั ตะวนั ออกกลาง และยโุ รป ผา นเสนทางสายแพรไหม (Silk Road)
4. พระพุทธศาสนาเรมิ่ เผยแพรเขาสูจีน
4. ราชวงศถ งั
1. ยคุ ทองแหง ศิลปวัฒนธรรมจนี โดยเฉพาะวรรณกรรมและกวีนิพนธ เจรญิ รงุ เรืองมาก กวคี นสําคัญ เชน หลไี่ ป (หรือลิโป) และ ตู
ฝู
2. พระพุทธศาสนาเจรญิ รุงเรอื งมาก
3. พระภิกษถุ ังเสวียนจาง (ถังซําจั๋ง) เดินทางไปศึกษาพระไตรปฏ กในชมพทู วีป
4. การคาขายกับตะวันออกกกลางและยุโรปตามเสนทางสายแพรไหมเฟองฟมู ากในยคุ ราชวงศน ี้
5. ราชวงศซ ง (ซอ ง)
1. ฟน ฟแู ละสนบั สนนุ ลัทธขิ งจอ๊ื
2. เกิดศิลปวิทยาการทนั สมยั หลายอยา ง เชน
2.1 ประดษิ ฐแ ทนพมิ พต ัวหนังสือ
2.2 รกั ษาโรคดว ยการฝงเข็ม
18
2.3 ใชเข็มทศิ แมเ หลก็ ชวยในการเดินเรือ
3. ยคุ ทองของจิตรกรรมจีนและเครอ่ื งเคลือบดนิ เผาจนี (สงอิทธพิ ลตอเครือ่ งสังคโลกไทย)
4. เกดิ ประเพณีรัดเทาสตรี
6. ราชวงศห ยวน (หงวน)
1. ราชวงศแ รกของชนตา งเผา (มองโกล)
2. ยายเมืองหลวงไปอยูทปี่ ก ก่งิ มีการวางผังเมอื งอยางดี
3. ชาวตะวนั ตกเขา มาติดตอ คา ขายมาก เชน มารค โค โปโล พอคา ชาวเมืองเวนิส อติ าลี
4. ติดตอ คา ขายกบั ไทย (สมัยสุโขทัย) อยา งมาก
7. ราชวงศหมิง (เหมง็ )
1. ขับไลชาวมองโกลออกไป
2. ฟนฟศู ิลปวฒั นธรรมจนี โดยหนั กลับไปลอกเลียนแบบศิลปวฒั นธรรมสมยั ราชวงศถัง
3. สรา งพระราชวงั หลวงปก กิ่ง (วงั ตอ งหาม) สรา งตามทฤษฏฮี วงจุย ยุคทองของสถาปต ยกรรมจีน
4. การคาในระบบบรรณาการ (ระบบจิ้มกอง) เฟองฟูมาก มีการสงกองเรือขนาดใหญ นําโดย มหาขันทีเจิ้งเหอ (แตฮ้ัว) ออก
สาํ รวจทะเล
5. เกดิ นวนิยายสําคญั : สามกก, ไซอวิ๋ , ดอกบวั ทอง (จินผงิ เหมย)
6. หลังจากน้นั ไมนานจนี กป็ ดประเทศ เพราะกลัวอทิ ธพิ ลชาติตะวนั ตก
8. ราชวงศช ิง (เช็ง)
1. ราชวงศส ดุ ทายของจักรวรรดจิ ีน
2. เปนราชวงศของชนตา งเผา (แมนจู)
3. เปนยุคท่ีกลับมาตดิ ตอ คา ขายกบั ชาตติ ะวนั ตกอกี ครง้ั
4. เร่ิมถูกรกุ รานจากชาตติ ะวนั ตก เชน สงครามฝน ซง่ึ จีนรบแพอ งั กฤษ ทําใหต อ งลงนามในสนธิสัญญานานกิง
4.1 สาระสาํ คญั ของสัญญานานกิง
1. จนี ตองเปด เมอื งทา 5 แหง ใหอ ังกฤษทําการคา
2. ยกเลกิ การคา ผูกขาด ใหการคา เปน ไปโดยเสรี
3. ยกเกาะฮองกงใหอ งั กฤษเชา
4. กําหนดอตั ราภาษีขาเขา – ขาออก ในอัตราทต่ี ํ่าและชดั เจนแนนอน
5. เสียสทิ ธิสภาพนอกอาณาเขต
5. หลังจากทําสัญญานานกิงกับอังกฤษแลว จีนตองทําสัญญาในลักษณะเดียวกันน้ีกับชาติตางๆ ในยุโรปสหรัฐอเมริกา และญี่ปุน
อกี
6. ตอ จากน้นั จีนตองประสบปญหาตาง ๆ อีกมากมาย จนสูญเสยี ฐานะการเปน ชาตมิ หาอํานาจ เชน
6.1 เกิดกบฏไทผ ิง จากชาวจีนรักชาติทต่ี อตา นผปู กครองชาวแมนจแู ละไมพอใจการรกุ รานจากชาติตะวันตก
6.2 จีนรบแพญปี่ ุน ตองทาํ สญั ญาชิโมโนเซกิ โดยสูญเสียเกาหลีใหแ กญี่ปนุ
6.3 เกดิ กบฏนกั มวย ซึ่งตอ ตานชาวตะวันตกและตอตา นชาวจีนครสิ ต
7. ปลายยุคราชวงศช ิง พระนางซูสไี ทเฮาเขามามอี ิทธิพลในการบริหารประเทศมาก
8. นวนยิ ายโดง ดังยคุ ราชวงศชิง : ความรกั ในหอแดง (หงโหลวเมง่ิ )
9. ยคุ สาธารณรัฐและยุคคอมมิวนสิ ต
1. ปลายยคุ ราชวงศช ิง ดร.ซุนยดั เซน็ จัดตงั้ สมาคมสันนบิ าต (ตงเหมิงหยุ ) เพอ่ื ลม ราชวงศช ิง โดยประกาศลทั ธไิ ตรราษฎร เพ่อื
1. สรางเอกราชของชาตอิ ยางแทจริง
2. ใหอาํ นาจอธิปไตยเปน ของราษฎร
3. สรางความยุตธิ รรมในการดาํ เนินชวี ติ
2. ตอมา ซุนยัดเซน็ ไดร ว มมือกับหยวนซ่ือไข แมทัพคนสําคัญ ทําการปฏิวัติลม ราชวงศช งิ ไดสาํ เร็จ
3. จักรพรรดอิ งคส ุดทาย คือ จักรพรรดอิ า ยซิงเจยี่ หรอ ฟอู ้ี (ปูย)ี
4. ซนุ ยัดเซน็ เสนอใหหยวนซอ่ื ไขเปนประธานาธิบดขี องสาธารณรฐั จนี
5. แตหยวนซือ่ ไขเ ปนคนทะเยอทะยาน มักใหญใฝส ูง คิดจะสถาปนาตนเองเปน จักรพรรดิและรอ้ื ฟน ระบบศักดนิ า
19
6. ซุนยดั เซน็ จึงตัง้ พรรคกกมนิ ตงั๋ ข้นึ มาตอ ตา นหยวนซ่อื ไข
7. หลงั จากนน้ั หยวนซอื่ ไขเ สยี ชวี ติ ลง ซนุ ยดั เซน็ เปนประธานาธิบดี แตเปน ไดไมนาน ก็เสียชีวิต
8. จากนนั้ จนี ก็แตกแยกเปน แวน แควนตาง ๆ (ยุคขุนศึกหรอื จ้นั กวอ)
9. หลงั จากซนุ ยดั เซ็นเสยี ชวี ิต เจียงไคเชค็ ขึ้นเปนผูนําพรรคกก มนิ ตั๋งและผนู าํ จีน และพยายามรวบรวมจีนใหเปน ปกแผน อีกครง้ั
10. แตรัฐบาลเจียงไคเช็คประสบปญหาฉอราษฎรบังหลวง กดข่ีราษฎร และปราบปรามพรรคคอมมิวนิสตอยางรุนแรง ทําใหเกิดความ
แตกแยกภายในชาติ
11. ประชาชนจงึ หนั ไปสนับสนุน เหมาเจอตงุ ผูนําพรรคคอมมวิ นสิ ตแ ทน
12. ในท่ีสดุ เหมาเจอ ตงุ ก็ลม รฐั บาลเจียงไคเช็คได และสถาปนา “สาธารณรฐั ประชาชนจีน” ปกครองประเทศดว ยระบอบคอมมวิ นิสต
13. เหมาเจอตงุ ประกาศรณรงค “ปฏวิ ัติวฒั นธรรม” เพอ่ื ตอ ตานจารตี ศกั ดนิ าแบงชนช้ัน โดยมีเยาวชนเรดการด Red Guard ชว ยรณรงค
14. หลังจากเหมาเจอตุงเสยี ชีวติ เติ้งเสยี่ วผงิ ขน้ึ เปน ผนู าํ จีนแทน
15. เติง้ เสี่ยวผิงประกาศ “นโยบายส่ีทนั สมยั ” เพอ่ื ปฏริ ูปประเทศจนี
ประวตั ิศาสตรอินเดยี
1. อารยธรรมลมุ แมน า้ํ สนิ ธุ
1. เปน อารยธรรมของชนพนื้ เมืองอนิ เดยี : ชนเผาทราวิฑ (ดราวเิ ดียน)
2. ศูนยกลางอยูท่เี มอื งโมเฮนโจดาโร และเมอื งฮารปั ปา
3. เปนสังคมเมืองขนาดใหญ มีการวางผังเมืองอยางดี ในเมืองมีสาธารณูปโภคอํานวยความสะดวกหลายอยาง เชน ถนน บอนํ้า
สระนา้ํ ทอประปา
4. มกี ารติดตอคา ขายกบั อารยธรรมเมโสโปเตเมยี
5. ลม สลายลงเพราะภัยธรรมชาติและการรุกรานจากชนเผา อารยนั
2. อารยธรรมสมยั พระเวท
1. โดยชนเผาอารยันไดเขายึดครองอารยธรรมของชาวทราวิฑและขับไลใหถอยรนลงทางใต และรับถายทอดอารยธรรมบางอยาง
มาจากชาวทราวฑิ
2. การปกครองในระยะแรกเปน แบบชนเผา ใชร ะบบสภาชนเผาและระบบสหพันธรฐั
3. ระยะหลังเปน แบบราชาธิปไตย
4. ชาวอารยนั ใหก ําเนดิ ศาสนาพราหมณ และ ระบบวรรณะ ๔
5. วรรณกรรมสําคัญในยคุ น้ี
5.1 คัมภีรพระเวท หลักธรรมสําคัญของศาสนาพราหมณ – ฮินดู ประกอบดวย 4 คัมภีร คือ ฤคเวท ยชุรเวท ไตรเวท
และ อาถรรพเวท
5.2 มหากาพยรามายณะ สันนิษฐานวา แสดงถึงการตอสรู ะหวางชาวอารยัน (พระราม) กับชาวทราวิฑ (ทศกัณฑ) แตง
โดยฤาษีวาลมกิ ี
5.3 มหากาพยมหาภารตยทุ ธ วาดวยการตอ สขู องพ่ีนองสองตระกูล (ปานฑพ – เการพ) ในมหากาพยน ้ีมี บทรอยกรอง
สําคัญบทหน่ึง อันไดช่ือวาเปนหัวใจแหงศาสนาฮินดู คือคัมภีรภควัทคีตา (บทเพลงของพระเจา) เปนหลักปรัชญาวาดวยการทํา
หนาทข่ี องตนเองอยางสมบูรณแ ละวา ดว ยการบรรลโุ มกษะดว ยการปฏิบัตติ นตามวถิ ที างท่เี รียกวา “โยคะ”
5.4 คมั ภีรธ รรมศาสตร ซ่งึ เปนทงั้ กฎหมาย ศาสนบญั ญตั ิ จารีตประเพณี หลกั ศีลธรรม และการทําหนา ที่ของชาวฮนิ ดู
3. อารยธรรมสมยั จักรวรรดิ : เกิดการรวบรวมดินแดนใหเ ปน ปกแผน มีอาณาจักรสาํ คัญ ๆ เชน
3.1 อาณาจกั รมคธ
1. ตัง้ ขน้ึ ในอินเดยี ตอนเหนอื
2. เปนอาณาจักรใหญโต แตย ังไมถึงกบั รวบรวมแวน แควน ตาง ๆ เขาเปนจักรวรรดิหน่งึ เดียวได
3. ปกครองแบบราชาธปิ ไตย
4. กษตั ริยองคส าํ คัญ คอื พระเจา พมิ พสิ ารและพระเจาอชาตศัตรู ซ่งึ มชี ีวติ รวมสมยั กบั พระพุทธเจา
5. ภายหลังลมสลายจากการรกุ รานของจักรวรรดิเปอรเซยี และการรกุ รานของพระเจา อเล็กซานเดอรมหาราชแหง มาซีโดเนีย
3.2 จักรวรรดิแหงราชวงศเมารยะ
1. สถาปนาโดยพระเจา จันทรคุปต
2. รวบรวมแผนดนิ ไดเปน ปกแผน เกดิ เปนจักรวรรดิขนึ้ มา
20
3. รวมอํานาจการปกครองไวท ี่สว นกลาง
4. กษัตริยอ งคสําคัญ คอื พระเจา อโศกมหาราช ไดแพรข ยายดินแดนจนเปน จกั รวรรดิท่ีย่ิงใหญแ ละมเี น้อื ที่กวางขวาง
5. เหตกุ ารณส าํ คัญในรัชกาลพระเจาอโศกมหาราช
- ศรทั ธาในพระพุทธศาสนาอยางแนน แฟน และจดั สงสมณฑูตออกเผยแผพ ระพุทธศาสนา
- ใชหลักธรรมวิชัยคือปกครองโดยใชธรรมะเปนหลักในการปกครองประเทศ และแพรขยายดินแดนโดยการเผยแผ
ธรรมะ
- สรางศาสนสถานในพระพุทธศาสนาไวมากมาย เชน สถูปเมอื งสาญจี เสาหนิ พระเจา อโศก เมอื งสารนาถ
4. สมัยแบงแยกและการรุกรานจากภายนอก
1. หลังจากจกั รวรรดิเมารยะลมสลาย แผน ดินกแ็ ตกแยกออกเปน แควนเล็กแควน นอ ย
2. มีการรุกรานจากชนเผาตา งๆ ภายนอก เชน เปอรเซีย , กุษาณะ , กรกี
3. ยุคนี้อินเดยี แบง ออกเปน 2 อาณาจักรใหญ คือ
3.1 อาณาจกั รกุษาณะ ทางภาคเหนอื
- กษัตรยิ อ งคส าํ คัญคอื พระเจา กนษิ กะ ทรงนับถอื และสนบั สนุนพระพุทธศาสนาอยา งเขมแขง็
- กําเนิดศลิ ปะสกลุ คนั ธารราษฎรซ่ึงไดรบั อิทธพิ ลมาจากศิลปะกรีก เกิดมกี ารสรางพระพทุ ธรปู ขึ้นเปน ครั้งแรก
3.2 อาณาจกั รอันธรประเทศ ทางภาคใต
- กําเนิดศิลปะสกลุ อมราวดี มีการสรางพระพุทธรูปใหม ีพระพกั ตรย าว มีเกตุมาลา มเี สน เกศาขมวดเปนปม
5. สมยั จักรวรรดแิ หง ราชวงศค ปุ ตะ
1. ยุคทองแหง อารยธรรมฮินดู
2. กษัตรยิ ร าชวงศน้รี วบรวมอาณาจกั รตา งๆ แลว สถาปนาจักรวรรดิคุปตะข้นึ มาทางภาคเหนือ
3. เปน สมยั เรม่ิ ตน ระบบศักดนิ าในอินเดีย
4. กษตั รยิ สวนใหญศรัทธาและสนบั สนนุ ศาสนาฮนิ ดูอยา งเขมแข็ง
5. ศิลปะแบบคุปตะไดรบั ยกยองวา เปน ศิลปะอินเดยี อยา งแทจรงิ งดงามที่สุด
6. เปน สมยั ที่พระพทุ ธศาสนาเรม่ิ เส่อื มความนิยมลง
7. หลังจากจักรวรรดคิ ุปตะลมสลายลง อินเดยี ก็แตกแยกออกเปน อาณาจักรเล็กๆ นอยๆ อีก โดยมีราชวงศสําคัญที่เขามาปกครอง
อินเดยี เชน
7.1 ราชวงศปลลาวะ เขาปกครองอินเดียทางตอนใตเพียงชั่วระยะเวลาหนึ่ง แตไดถายทอดอารยธรรมท่ีสําคัญให
ดนิ แดนตา งๆ ในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต คือ ตวั อักษรปลลาวะ ซึง่ เปนกาํ เนิดของตวั อักษรของ มอญ พมา ชวา ไทย ลาว
6. สมยั อาณาจกั รสลุ ตานแหง เดลี
1. โดยชาวมุสลิมเผาเตอรก เขา รุกรานอนิ เดียภาคเหนือและตัง้ อาณาจกั รสลุ ตานแหง เดลขี น้ึ มา
2. กษตั ริยใ นยคุ น้ี ศรัทธาศาสนาอสิ ลามอยางมาก จนสถาปนาศาสนาอิสลามใหเ ปน ศาสนาประจาํ ชาติ
3. ทาํ ลายลา งพระพทุ ธศาสนาอยา งรนุ แรง จนสูญสิน้ ไปจากอินเดยี
4. กําเนิดศาสนาสิกขข้นึ มาในอินเดยี ตอนเหนอื เพือ่ ประสานรอยราวระหวางศาสนาฮนิ ดแู ละศาสนาอิสลาม
7. สมัยจกั รวรรดแิ หงราชวงศโมกุล
1. เปนราชวงศส ุดทา ยของอนิ เดยี
2. โดยชนเผาโมกลุ ซึง่ เปน เชื้อสายมองโกล – เตอรก เขารกุ รานและโคน ลม อาณาจักรสลุ ตานแหง เดลี
3. รวบรวมอินเดียภาคเหนอื – ภาคใตและอาณาจกั รตา ง ๆ เขา ดวยกนั สถาปนาขึน้ เปนจักรวรรดโิ มกลุ
4. ชาติตะวนั ตกเรม่ิ ตน เขามาติดตอคาขาย ชาติแรกคือ โปรตเุ กส
5. ราชวงศนี้สนบั สนนุ และเผยแพรศาสนาอิสลามอยา งกวางขวาง ทําใหเกิดความแตกแยกระหวา งชาวฮินดูกบั ชาวมุสลิม
6. กษตั รยิ อ งคส ําคัญ เชน
6.1 พระเจา อกั บารม หาราช : ทรงใหเสรีภาพในการนับถอื ศาสนา สรางสามัคคใี หเ กดิ ขึน้ ในชาติ
6.2 พระเจาชาห เจฮัน : ทรงเปนมุสลิมที่เครงครัดและศรัทธาในศาสนาอิสลาม สรางทัชมาฮาล (หนึ่งในเจ็ดสิ่ง
มหศั จรรยของโลกยุคใหม) ดวยศลิ ปะเปอรเซยี ผสมฮนิ ดเู พื่อใชบ รรจุศพพระมเหสีมมุ ทัช
6.3 พระเจา ออรงั เซบ : สถาปนาศาสนาอิสลามใหเ ปนศาสนาประจาํ ชาติ ทําลายลา งศาสนาฮินดอู ยา งรุนแรง
21
8. สมยั อาณานคิ มอังกฤษ
1. ปลายสมัยจักรวรรดโิ มกุล กษัตรยิ ท รงใชจ ายฟมุ เฟอย ตองเพิม่ ภาษีและเพิ่มการเกณฑแรงงาน ทําใหราษฎรอดอยาก และยังกด
ขที่ ําลายลางศาสนาฮินดูและชาวฮินดอู ยา งรนุ แรง
2. ทําใหย่ิงเพม่ิ ความแตกแยกภายในชาติ เปนเหตุใหองั กฤษคอ ย ๆ เขาแทรกแซงและครอบครองอินเดยี ทีละเลก็ ละนอ ย
3. ในท่สี ุดอังกฤษลม ราชวงศโ มกลุ และสถาปนาอาณานคิ มอนิ เดยี แหงองั กฤษได
4. หลงั ตกเปนอาณานิคมแลว อังกฤษปกครองอนิ เดียใน 2 ลกั ษณะ คือ
4.1 บางแควน อังกฤษจะปกครองเองโดยตรง
4.2 บางแควนอังกฤษจะใหมหาราชาในทอ งถิน่ นัน้ ปกครองกันเอง
5. สง่ิ ดีที่อังกฤษวางไวใหก บั อนิ เดยี คอื
5.1 รากฐานการปกครองระบอบประชาธิปไตย : อนิ เดียไดช ือ่ วา เปน ประเทศประชาธิปไตยทใี่ หญท ส่ี ดุ ในโลก
5.2 ระเบียบการบรหิ ารราชการแผนดิน
5.3 ปฏริ ูประบบกฎหมายและตุลาการ : ยกเลิกประเพณีลา หลงั บางอยาง เชน พิธีสตี การเผาตัวตายของแมหมายฮินดู,
การฆา มนษุ ยเ พอื่ บชู ายญั เจาแมกาลี, การแบงชัน้ วรรณะและการดูถูกเหยียดหยามชนชัน้ จัณฑาลตามหลกั ศาสนาฮนิ ดู
5.4 สรางความเปนเอกภาพใหกับอินเดีย ท้ังท่ีเปนดินแดนกวางใหญและแตกแยกทางเช้ือชาติ และศาสนามาก แตมา
อยูภ ายใตก ารปกครองเดียวกันได
9. สมยั เอกราช
1. หลงั สงครามโลกครง้ั ที่ 2 ขบวนการชาตินิยมอินเดยี นาํ โดย มหาตมะ คานธี และ เยาวราลห เนหร ู เปน ผูนําเรียกรองเอกราช
2. มหาตมะ คานธี ใชห ลกั อหงิ สา : ความไมเ บียดเบยี น และวธิ ีการสัตยาเคราะห ในการเรียกรอ งเอกราช จนประสบความสําเรจ็
3. หลังจากอนิ เดียไดรบั เอกราช อนิ เดยี ปกครองดวยระบอบประชาธปิ ไตย
4. แตจากความแตกแยกทางเชื้อชาติและศาสนา ทําใหอินเดียตองแตกแยกเปนอีก 2 ประเทศ คือ ปากีสถาน (เดิมคือปากีสถาน
ตะวันตก) และ บงั คลาเทศ (เดิมคอื ปากสี ถานตะวันออก) ในท่ีสุด
สรุปยอเนื้อหา สาระการเรียนรูท่ี 5 : ภมู ศิ าสตร
เคร่ืองมอื ทางภมู ิศาสตร
เครื่องมอื ทางภมู ิศาสตร อาจจาํ แนกกวางๆ ไดเ ปน 2 กลุม คือ
กลุม ที่ใหข อ มูลภมู ิศาสตร เชน แผนท่ี ลกู โลก ขอ มูลสถติ ิ แผนภาพ
กลุมท่ีใชหาขอมูลทางภูมิศาสตร เชน เข็มทิศ เครื่องวัดระยะทางในแผนที่ เครื่องมือวัดพ้ืนท่ี กลองสามมิติ บารอมิเตอร เทอรโมมิเตอร
ไซโครมเิ ตอร ไฮโกรมเิ ตอร มาตรวดั ลม เคร่ืองวดั น้ําฝน
1. เครอื่ งมือท่ีใหข อ มลู ทางภมู ศิ าสตร
1.1 ลกู โลก (globe)
ลกู โลก คือ หนุ จาํ ลองของโลก เพอื่ ใชใ นการศึกษาภูมิศาสตร ลูกโลกชวยใหมองเห็นภาพรวมของโลก ตางจากแผนท่ีที่ใหขอมูลในเชิงพื้น
ราบ โลกมรี ูปรางคลา ยผลสม
ลูกโลกแบงไดเ ปน 2 แบบ แบบแรก คือ ลูกโลกท่แี สดงสวนที่เปนพ้ืนผิวโลก เชน แสดงสวนที่เปน พ้นื นาํ้ ไดแก ทะเลและมหาสมุทร แสดง
สว นทเี่ ปน พน้ื ดิน ไดแ ก เกาะ ทวปี ประเทศ แบบทีส่ อง คอื ลกู โลกที่แสดงโครงสรา งภายในเปลอื กโลก
2. เคร่อื งมอื ที่ใชห าขอมูลทางภมู ศิ าสตร
2.1 เขม็ ทิศ (compass)
เข็มทิศเปนเคร่ืองมือพื้นฐานอีกชนิดหนึ่งที่ใชในการศึกษาภูมิศาสตร เปนอุปกรณท่ีนํามาใชหาทิศทาง เข็มทิศมีหลายชนิดและหลาย
รูปแบบ แตมีหลักการในการทํางานเหมือนกัน คือ เข็มบอกทิศ(เข็มแมเหล็ก) ซึ่งแกวงไกวไดอิสระ จะทําปฏิสัมพันธกับแรงดึงดูดของ
ขว้ั แมเหลก็ โลก โดยปลายขา งหน่งึ ของเข็มบอกทศิ จะชีไ้ ปทางทศิ เหนอื เสมอ และสวนปลายอีกขางหนง่ึ จะช้ีไปทางทศิ ใตเสมอ
2.2 เครื่องมือวัดระยะทางในแผนที่ (map measurer) เปนเครื่องมือที่เหมาะสําหรับวัดระยะทางคดเค้ียวไปมา และทําใหคาความคาด
เคล่ือนนอย ลักษณะของเครื่องมือประกอบดวยลูกกล้ิงที่ปลายติดกับลอที่เปนหนาปดแสดงระยะทาง บนหนาปดมีเข็มเล็กๆคลายเข็มนาฬิกา
เขม็ จะวิง่ ไปตามระยะทลี่ กู กลง้ิ หมนุ ไปมีดา มสาํ หรบั จับ
2.3 เครื่องมอื วดั พืน้ ที่ (planimeter) เครื่องมอื วดั พืน้ ทเี่ ปนอุปกรณส ําหรับหาพ้ืนท่ขี องรูปบนพนื้ ทรี่ ะนาบ
22
2.4 กลองสามมิติ (stereoscope) เปนเครื่องมือสําหรับมองภาพสามมิติ กลาวคือ สามารถมองความสูง-ตํ่าของภูมิประเทศในลักษณะ
สามมิติ ประกอบดว ยเลนส 2 อนั ซึง่ สามารถปรับใหเ ทา กบั ระยะหางของสายตาผมู องได ในการมองจะตองวางภาพใหอยูในแนวเดียวกันและ
ตองเปนภาพท่ีทําการถายตอเนื่องกัน ซึ่งแตละภาพจะมีรายขอบที่ทับกันหรือซอนกัน โดยพ้ืนท่ีของภาพในแนวนอนใหชายขอบของภาพมี
พ้ืนท่ที ับซอ นกนั ประมาณรอ ยละ 60
2.5 บารอมิเตอร (barometer) เปนเครื่องมอื วดั ความกดอากาศท่ีใชม ากมี 3 ชนดิ คอื
1) บารอมิเตอรแบบปรอท (mercury barometer) เปนบารอมิเตอรมาตรฐานที่ใชกันอยูท่ัวไป หนวยท่ีใชวัดความกดของอากาศ
คือ มลิ ลเิ มตรของปรอท และมลิ ลบิ าร
2) บารอมิเตอรแบบตลับ หรือแบบแอนิรอยด (aneroid barometer) ประกอบดวยตลับโลหะบางๆ ท่ีสูบอากาศออกเกือบหมด
ตรงกลางตลบั มสี ปริงตอ ไปยงั คานและเขม็ ช้ี เมือ่ ความกดอากาศเปลี่ยนแปลงตลับโลหะจะพองหรือแฟบลง ทําใหสปริงดึงเข็มช้ีท่ีหนาปดตาม
ความกดอากาศ
3) บารอกราฟ (barograph) ใชหลักการเดียวกันกับบอรอมิเตอรแบบตลับ แตตอแขนปากกาใหไปขีดบนกระดาษกราฟที่หุม
กระบอกหมุนที่หมนุ ดว ยนาฬิกา จงึ บนั ทึกความกดอากาศ
2.6 เทอรโมมิเตอร (thermometer) เปนเคร่ืองมือวัดอุณหภูมอิ ากาศ ท่ีใชก ันอยูท ว่ั ไปมดี งั นี้
1) เทอรโมมิเตอรธรรมดา (ordinary thermometer) ที่ใชกันเสมอในการตรวจวัดอุณหภูมิประจําวัน คือ เทอรโมมิเตอรธรรมดา
ชนดิ ปรอทบรรจุอยูในหลอดแกว สามารถวดั อุณหภูมไิ ดอ ยรู ะหวา ง -20 ถึง 50 องศาเซลเซยี ส
2) เทอรโ มมเิ ตอรส ูงสดุ (maximum thermometer) คอื เทอรโ มมิเตอรชนดิ ปรอทบรรจุอยูใ นหลอดแกวเชนเดียวกับเทอรมิเตอร
ธรรมดา แตแตกตางกันตรงที่วาบริเวณลําเทอรโมมิเตอรเหนือกระเปาะบรรจุปรอทข้ึนมาเล็กนอยจะเปนคอคอดปองกันปรอทท่ีขยายตัวแลว
ไหลกลับลงกระเปาะ ใชว ัดอณุ หภมู สิ งู สุด
3) เทอรโ มมิเตอรต ํา่ สุด (minimum thermometer) คือเทอรโมมิเตอรชนิดเอทิลแอลกอฮอลบรรจุในหลอดแกว มีกานชี้รูปดัมบ
เบลล ยาวประมาณ 2 เซนติเมตรบรรจุอยู ใชวดั อณุ หภมู ิต่ําสดุ
4) เทอรโ มมิเตอรแบบซิกซ (six's thermometer) ลักษณะเปนหลอดแกวรูปตัวยู ภายในบรรจุปรอทและแอลกอฮอล มีกานช้ีโลหะ
รูปดัมบเบลลอหยูในหลอดขา งละ 1 อนั หลอดทางซายบอกอุณหภมู ิตํ่าสดุ หลอดทางขวาบอกอณุ หภมู ิสูงสุด อานอณุ ภูมจิ ากขอบลาง
5.เทอรโมกราฟ (thermograph) เปนเครื่องมือบันทึกอุณหภูมิแบบตอเนื่อง ที่นิยมใชมีอยู 2 แบบ คือ เทอรโมกราฟแบบโลหะ
ประกบ ปกติจะนําไปรวมกับไฮโกรกราฟเปนเครื่องเดียวกันเรียกวา เทอรโมไฮโกรกราฟ สวนอีกแบบหน่ึงเรียกวา เทอรโมกราฟชนิดปรอท
บรรจใุ นแทง เหล็ก เครื่องมอื ชนดิ นสี้ ามารถวัดอณุ หภูมขิ องดนิ ไดดว ย
2.7 ไซโครมเิ ตอร (psychormeter) เปน เครื่องมือสําหรับใชวัดความช้ืนสัมพัทธและจุดนํ้าคางในอากาศ ประกอบดวย เทอรโมมิเตอร
2 อัน อนั หนึ่งเรยี กวา เทอรโมมิเตอรต ุม แหง อีกอันหนึง่ เรียกวา เทอรโมมิเตอรตมุ เปยก
2.8 ไฮโกรมิเตอร (hygrometer) เปนเครื่องมือวัดความชื้นอากาศแบบตอเนื่องท่ีนิยมใชกันมาก อุปกรณท่ีสําคัญคือ เสนผม ซึ่งจะ
เปล่ียนแปลงตามปริมาณความช้ืนในอากาศ ถาความชื้นนอยจะทําใหเสนผมหดตัวสั้นลง ความชื้นมากเสนผลจะขยายตัวยาวขึ้น การยืดหด
ตัวของเสนผมจะสงผลไปยังคันกระเดื่องซ่ึงเปนกลไกที่ตอกับแขนปากกา ทําใหปากกาท่ีอยูปลายแขนขีดไปบนกระดาษกราฟบอกความช้ืน
สมั พทั ธต อ เน่ืองกันไป เครอื่ งไฮโกรมิเตอรนีอ้ าจนาํ ไปรวมกับเทอรโมมเิ ตอร เรยี กวา เทอรโ มไฮโกรมิเตอร
2.9 มาตรวัดลม (anemometer) เปนเคร่ืองมือวัดความเร็วของลม ท่ีนิยมใชกันมากเปนมาตรวัดลม แบบรูปถวย (cup
annemometer) ประกอบดว ยลูกถวยทรงกรวย 3 หรือ 4 ใบ มีแขนยึดติดกันกับแกนซ่ึงอยูในแนวด่ิง และติดอยูกับเคร่ืองอานความเร็ว ลูก
ถวยจะหมุนรอบเพลาตามแรงลม จํานวนรอบหมุนจะเปลี่ยนเปนระยะทาง โดยมีหนวยเปนกิโลเมตรหรือไมล อานไดจากหนาปดของเครื่อง
อา นความเร็ว
2.10 เครอ่ื งวัดฝน (rain gauge) เครือ่ งวัดฝนเปน เคร่อื งมือท่ีชว ยในการวัดปรมิ าณ
ภูมศิ าสตรป ระเทศไทย
1. ประเทศไทยประกอบดวย 6 ภาค : เหนอื ตะวันออกเฉยี งเหนอื กลาง ใต ตะวนั ตก ตะวนั ออก
2. ภมู ิอากาศในไทยตามเกณฑข องเคิปเปน เปน แบบ A : รอ นชน้ื โดยแบงยอ ยไดอกี 2 ประเภท คือ
1. Aw : ภูมอิ ากาศแบบทุงหญาสะวนั นา ลกั ษณะเดนคือ
1. ฝนตกนอ ย ฤดแู ลงยาวนาน
2. ปาไมเปน ปาไมผลัดใบ ปาโปรง ไมรกทบึ มที งุ หญา สลับ เชน ปา เบญจพรรณ ปาแดง
3. พบเกอื บทกุ ภาคในไทย ยกเวนภาคใต
2. Am : ภมู ิอากาศแบบมรสุมเมอื งรอ น ลักษณะเดนคือ
23
1. ฝนตกชุก ฤดแู ลงส้ันๆ
2. ปาไมเปนแบบปา ไมไมผ ลัดใบ ปารกทึบ ตนไมเขียวครึม้ ตลอดป เชน ปาดิบช้นื ปาดิบ
เขา
3. พบท่ภี าคใตแ ละภาคตะวันออกท่ี จ.จันทบรุ แี ละจ.ตราด
3. ลมพายทุ ่สี าํ คัญในประเทศไทย
3.1 ลมมรสุม (ลมประจําฤดู) ทส่ี ําคญั มี 2 ประเภท
1. ลมมรสมุ ตะวนั ตกเฉยี งใต (ลมฝน) ทาํ ใหเ กิดฤดฝู นในไทย ทุกภาคจะมฝี นตก
2. ลมมรสุมตะวันออกเฉยี งเหนือ (ลมหนาว) ทําใหเกิดฤดูหนาวในไทย เกือบทุกภาคจะมีอากาศแหงแลง หนาวเย็น ยกเวนภาคใต
ฝงตะวนั ออก (ฝงอา วไทย) จะมฝี นตก
3.2 ลมพายุหมุนทะเลจนี ใต ที่สาํ คัญ มี 3 ประเภท
1. พายไุ ตฝ ุน
2. พายโุ ซนรอ น
3. พายดุ เี ปรสช่ัน
4. ภูมิศาสตรโดยสรุปของ 6 ภาค
1. ภาคเหนือ
1. ภมู ิประเทศทโี่ ดดเดนคอื เปน เขตเทอื กเขาสงู และมีท่ีราบสลบั หุบเขา
2. อากาศเปน แบบ Aw ทงุ หญาสะวันนา ฤดูแลงยาวนาน
3. ปาเบญจพรรณเปนปา ไมสาํ คัญในภาคนี้
4. แรธ าตอุ ดุ มสมบรู ณ เชน : ดีบุก ทงั สเตน ลิกไนต( ลาํ ปาง ลาํ พูน) ดินเกาลนิ นาํ้ มนั ปโ ตรเลียม
5 แมน้ําสาํ คญั : ปง วัง ยม นา น
2. ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (อีสาน)
1. เปน แอง ทรี่ าบผนื ใหญ มเี ทอื กเขาสูงลอ มรอบ
2. อากาศเปน แบบ Aw ทุง หญา สะวันนา
3. ปา แดงหรอื ปาโคก เปนปาไมส าํ คญั
4. แรธ าตุมีนอ ย เชน แรเ กลอื หิน (เกลือสินเธาว) เกลอื โพแทส ทองแดง เหล็ก นาํ้ มันและกาซ
5. แมน ํ้าสําคญั : ชี มลู สงคราม
3. ภาคกลาง
1. เปน ทรี่ าบลมุ แมน้าํ ผืนใหญอนั อุดมสมบูรณ
2. อากาศเปน แบบ Aw ทุง หญา สะวันนา
3. พบปา เบญจพรรณอยูบางในเขตภาคกลางตอนบน
4. เปนภาคท่ีมีแรธาตุนอยที่สุดใน 6 ภาค พบบางเล็กนอย เชน แรยิปซ่ัม (พิจิตร) น้ํามันและกาซ (กําแพงเพชร) ดินมารล
(ลพบุรี)
5. แมน้าํ สําคัญ : เจาพระยา ทาจนี ปาสัก ลพบรุ ี
4. ภาคใต
1. มีเทือกเขากนั้ กลางภาคและแบง ทร่ี าบในภาคใตอ อกเปน ที่ราบชายฝง ทะเลฝงตะวนั ออกและทรี่ าบชายฝง ทะเลตะวนั ตก
2. อากาศเปน แบบ Am มรสมุ เมอื งรอ น ฝนตกชุก ฤดูแลง สน้ั ๆ
3. ปาไมเ ปนแบบปาไมไมผ ลดั ใบ ปา รกทบึ ตนไมเขียวครม้ึ ทั้งป
4. แรธาตอุ ุดมสมบรู ณ เชน ดบี กุ ทังสเตน ลกิ ไนต (กระบ่ี สงขลา) ยปิ ซัม่ น้ํามนั และกาซ (อาวไทย)
5. แมน้ําเปน แมน า้ํ สายเล็กและสน้ั นํ้าไหลลงทะเลอยางรวดเรว็ (คลา ยภาคตะวันออก) เชน ตาป ชมุ พร กระบรุ ี โกลก ปต ตานี
5. ภาคตะวันออก
1. มีเทือกเขาจันทบุรีและเทือกเขาบรรทัด กั้นแบงท่ีราบออกเปน 2 สวน คือ ที่ราบฉนวนไทย (ท่ีราบลุมแมนํ้าบางปะกง) และท่ี
ราบชายฝง ทะเล
2. อากาศมี 2 แบบในภาคเดียวกัน คอื Am มรสุมเมอื งรอน พบที่ จ.จันทบรุ ีและ จ.ตราด
Aw ทุงหญา สะวนั นา พบในจงั หวดั ทเ่ี หลือ เชน ชลบุรี ฉะเชิงเทรา ระยอง ปราจนี บรุ ี สระแกว
24
3. ปาไมม ที งั้ ปา ไมผลดั ใบและปาไมไมผลดั ใบ
4. แรธาตุสําคัญ เชน แรร ัตนชาติ (พลอย) แมงกานีส แรทรายแกว นํา้ มนั และกา ซ (อาวไทย)
5. แมน าํ้ เปนแมนาํ้ สายเล็กและสัน้ นํ้าไหลลงทะเลอยา งรวดเร็ว (คลา ยภาคใต) เชน บางปะกง จันทบุรี เวฬุ
6. ภาคตะวันตก
1. เปนเขตเทอื กเขาสูงและมที ี่ราบสลับหบุ เขา (คลา ยภาคเหนอื )
2. อากาศเปนแบบ Aw ทงุ หญาสะวนั นา
*เปนภาคท่มี ปี รมิ าณนาํ้ ฝนเฉลี่ยตํ่าท่ีสดุ *
3. ปา เบญจพรรณเปนปา ไมส ําคัญ มีมากเปน อนั ดบั 2 รองมาจากภาคเหนือ
4. แรธ าตอุ ุดมสมบรู ณ เชน ดบี กุ ทงั สเตน ฟอสเฟต ทองคาํ รตั นชาติ (พลอย)
5. แมน า้ํ สาํ คัญ : แควใหญ แควนอ ย แมก ลอง
25
26