ผลิตภัณฑ์ตำบลภูซาง พวงกุญแจปักอิ้วเมี่ยน

ก

คำนำ

ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอภูซาง ได้ให้ความสาคัญในการจัด
การศึกษาอาชพี ในปจั จบุ นั เพราะเป็นการพัฒนาประชากรของประเทศให้มคี วามรคู้ วามสามารถ และทักษะใน
การประกอบอาชีพ เป็นการแก้ปัญหาการว่างงานและส่งเสริมความเข็มแข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน
กระทรวงศึกษาธิการได้กาหนดจุดเน้นการดาเนินงาน สานักงาน กศน. ประจาปีงบประมาณ พ.ศ.2566
โดยเน้น การสง่ เสรมิ ให้มงี านทาเป็นแนวทางและสร้างโอกาสให้กับประชาชนผู้สนใจได้ศึกษาเรยี นรู้ในสิ่งใหม่ๆ
โดยเฉพาะด้าน อาชีพที่หลากหลาย อาชพี ที่สรา้ งรายได้ หรอื นาความรู้ไปปรับใช้ในครอบครวั สร้างทักษะและ
หาชอ่ งทางในการสรา้ งอาชพี เสริมและลดคา่ ใช้จ่ายในครวั เรือน

ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอภซู างจงึ มอบหมายให้ครู กศน.ตาบลภซู าง
ดาเนินการจัดหลักสูตรพัฒนาอาชีพ (กลุ่มสนใจ) วิชา การทาพวงกุญแจปักอิ้วเมี่ยน ประจาปีงบประมาณ
2565 เพ่อื สง่ เสรมิ ความรู้และทักษะด้านอาชีพ ใหแ้ ก่ประชาชน ไดม้ ีโอกาสและเป็นทางเลือกในการประกอบ
อาชีพเพอ่ื เพิม่ รายได้ ลดรายจา่ ยในครัวเรือน ใช้เวลาว่างใหเ้ กดิ ประโยชน์

ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอภูซาง
กศน.ตาบลภูซาง

สำรบญั ข

เรื่อง หนำ้

คำนำ ก
สำรบัญ ข
แบบรายงานข้อมูลผลติ ภณั ฑ์/บริการกศน. ดเี ดน่ 1
ดา้ นการผลิต 3
ด้านการตลาด 4
ดา้ นการบรหิ ารจัดการ ๖
ด้านรูปแบบของผลติ ภณั ฑ์ ๗
ด้านความเป็นมาของผลติ ภัณฑ์ ๘
ภำคผนวก

1

แบบรำยงำนข้อมูลผลิตภัณฑ/์ บริกำรกศน. ดีเดน่ ประจำปีงบประมำณ 2566
กศน.ตำบลภูซำง

ศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยอำเภอภูซำง

เอกลักษณ์ลวดลายการปักผ้าชนเผ่าเม่ียนท่ีเล่ืองลือเป็นที่รู้จักและยอมรับในความงดงาม คืองานปัก
ซึ่งลวดลายงานปักแต่ละลายที่ปรากฏบนผืนผ้าของชนเผ่าเมี่ยนน้ัน แทบทุกผืนยังคงเป็นลวดลายโบราณ
เอกลักษณ์ด้ังเดิมท่ีสืบทอดต่อมาจากบรรพบุรุษต้ังแต่สมัยโบราณกาล ท่ีมักมีความเก่ียวข้องและผูกพันกับ
ตานาน รวมถึงความเชื่อที่สอดแทรกอยู่ในประเพณีวัฒนธรรมประจาชนเผ่าจึงนามาสร้างสรรค์ลงบนช้ินงาน
พวงกญุ แจปักอ้ิวเม่ียนซ่ึงแสดงถึง อัตลกั ษณ์เฉพาะ ความเชอ่ื ของลายผ้าเพ่ือนามาสร้างรายได้ และสร้างอาชีพ
ให้กับกลุ่ม โดยลวดลายงานปักที่ปรากฎเป็นลวดลายที่มีความวิจิตร ประณีต แต่ละลายนั้นเกิดจากทักษะ
ความชานาญ และความแมน่ ยาในการจรดฝเี ข็มดว้ ยเทคนคิ เฉพาะตวั ต้งั แต่วธิ กี ารจบั เข็มทใ่ี ชน้ ิ้วหัวแมม่ อื และ
น้ิวช้ีจับตรงก่ึงกลางเข็ม วางนิ้วกลางอยู่หน้าน้ิวชี้ท่ีสาคัญ คือ ในขณะปักหญิงสาวชาวเม่ียนจะใช้วิธีคว่าเอา
ดา้ นหน้าของผ้าลง หงายดา้ นหลังของผ้าขน้ึ มาหาผู้ปักจากนัน้ จึงทาการปักลวดลายจากทางด้านหลังผ้า โดยจะ
ไม่มีการพลิกกลับมองด้านหน้าในขณะปักเลยแม้เพียงครั้งเดียว ดังน้ันเราจึงพบว่าลวดลายท่ีเกิดขึ้นบนผ้าปัก
แต่ละผืนของชาวเมี่ยนนั้น มีความเรียบร้อย งดงาม ประณีตเหมือนกันทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ลวดลายบน
ผืนผ้าปักชาวเม่ียน ประกอบด้วย ลายหยิ่ว หย่ิว (เดินเส้น) ลายหล่มเจว (ตีนแมว), ลายเหยว (ฟันเลื่อย, ก้ัน),
ลายกว๊างิ้ม (เมล็ดแตงกวา), ลายซม (คน), ลายย่านเป้ียง (ดอกไม้เงิน), ลายด่มหม่าวงิ้ว (ลายเล็บเสือ), ลาย
สบเปี้ยง (ดอกฟักเขียว), ลายเก่าจ้อน (ทัพพี), ลายจ้างเป๋ย (ที่รองก้นไห) ลายก้อนยอ (แมงมุม), ลายยิ่งหงวย
(ปู), ลายเจี๊ยน (ชะนี), ลายด่มหม่าวด๊บ (หนังเสือ), ลายด่มหม่าวหน่อม (หูเสือ) ลายด่มหม่าวบิย่อง (หน้าผาก
เสอื ) เปน็ ตน้

2

ด้วยการขับเคลื่อนภารกิจงานเชิงรุกในพ้ืนท่ีของ กศน.อาเภอภูซางและกศน.ตาบลภูซางแนวคิดที่ทา
ให้เราจัดต้ังกลุ่มการทาพวงกุญแจปักอ้ิวเม่ียนข้ึนมา เพ่ือส่งเสริมความรู้และทักษะด้านอาชีพให้แก่ประชาชน
ได้มีโอกาสและเป็นทางเลือกในการประกอบอาชีพเพ่ือเพิ่มรายได้ ลดรายจ่ายในครัวเรือน ใช้เวลาว่างให้เกิด
ประโยชน์

ในกลุ่มจึงปรึกษากันวา่ เราเอาเอกลกั ษณ์การปักผา้ แบบอิ้วเมย่ี นมาทาเปน็ ผลติ ภณั ฑโ์ ดยออกแบบให้
ทนั สมยั ใช้งานงา่ ยแตย่ ังคงไว้ซึง่ เอกลักษณ์ อัตลักษณ์ ของการปักผา้ แบบอ้วิ เมยี่ น

นางเหมย วัชรพนาพงศ์ จงึ ไดป้ ระกาศเชิญชวนให้สตรีทมี่ ีความสนใจมารวมกลุ่มกนั เพือ่ จะขอต้ังกลุม่
วิชาชีพการทาพวงกุญแจปักอ้ิวเมีย่ นของเราขนึ้ มา

ทางกศน.อาเภอภูซางได้เข้ามาสารวจความต้องการของประชาชนเก่ียวกับอาชีพ จึงได้จัดต้ังกลุ่ม
วิชาชีพ(กลุ่มสนใจ) การทาพวงกุญแจปักอ้ิวเมี่ยนเพ่ือถ่ายทอดวัฒนธรรมอิ้วเม่ียน การปักผ้าจากรุ่นสู่รู่น
สบื ทอดวฒั นธรรมอิ้วเมี่ยนอนรุ กั ษ์ไมใ่ หส้ ูญหาย

3
1.ด้ำนกำรผลิต

1.1 แหล่งทมี่ ำของวตั ถุดบิ
วัตถุดิบประกอบด้วย ด้ายปัก ผ้าครอสตริซสีดา ลูกปัด พวงกุญแจ และกรรไกร ทางกลุ่มได้
ดาเนินการจดั หาจากพื้นที่ในชุมชนและพื้นทใี่ กลเ้ คียง เช่น อาเภอภูซาง อาเภอเชียงคา เนื่องจากน้ีในชุมชน มี
การทาเสน้ ไหม การทอผ้า ซ่ึงเป็นอาชพี เสรมิ ในชมุ ชน สามารถนามาแปรรูปเป็นผลติ ภัณฑอ์ ย่างอื่นได้มากมาย

1.2 ภมู ิปัญญำท้องถ่ิน
จากเดิมการทาพวงกุญแจลายปักอาจจะคงความเป็นเอกลักษณข์ องอ้ิวเมี่ยน ตอ่ มาได้มีการนาเอา
เอกลักษณ์การปักผ้าแบบอ้วิ เมีย่ นมาทาเป็นผลติ ภัณฑโ์ ดยออกแบบให้ทนั สมยั ใช้งานง่ายแตย่ งั คงไวซ้ ง่ึ
เอกลกั ษณ์ อัตลกั ษณ์ ของการปักผ้าแบบอิว้ เมี่ยน

4

1.3 กำรรกั ษำสิง่ แวดล้อมในกระบวนกำรผลิต
การทาพวงกุญแจปักอ้วิ เมี่ยน เสน้ ด้ายท่ีนามาปักยอ้ มด้วยสีจากพชื ธรรมชาติรวมทั้งกระบวนการทา
ลว้ นเป็นมิตรกับสิ่งแวดลอ้ ม ไมส่ ่งผลกระทบต่อสงิ่ แวดล้อมภายในชมุ ชน

1.4 ศักยภำพในกำรผลิต
มีวิทยากร ภมู ิปัญญาผ้รู ู้ ที่มีความรู้ ผ้เู ขา้ รบั การอบรมมที ักษะการปักผ้า

1.5 กำรขยำยปัจจัยกำรผลิต
ได้รบั สนบั สนุนงบประมาณจาก กศน.อาเภอภซู าง ในการสนับสนนุ การอบรมหลักสูตรการทา

พวงกุญแจปักอิ้วเมี่ยน เป็นค่าวิทยากร และวัสดุ สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ (Material) ได้รับการจัดสรรงบประมาณ
เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการจัดหาวัสดุอุปกรณ์และได้รับการสนับสนุนวัสดุ อุปกรณ์ บางส่วนจากกลุ่มเป้าหมาย
และวทิ ยากร

2. ด้ำนกำรตลำด

2.1 แหล่งจำหน่ำยผลิตภัณฑ์
การสร้างอาชีพพัฒนาหลักสูตรอาชีพระยะสั้นท่ีเน้น New skill Up skill และ Re skill

ที่สอดคล้องกับบริบทพื้นท่ี ความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย ความต้องการของตลาดแรงงาน และกลุ่มอาชีพ
ใหม่ที่รองรับ Disruptive Technology ยกระดบั ผลิตภณั ฑ์ สนิ คา้ บริการจากโครงการศูนยฝ์ กึ อาชีพชมุ ชน ท่ี
เน้น “สง่ เสรมิ ความรู้ สรา้ งอาชีพ เพม่ิ รายได้ และมคี ุณภาพชีวติ ทด่ี ี” ให้มคี ณุ ภาพมาตรฐาน เป็นท่ยี อมรับของ
ตลาด ต่อยอดภูมิปัญญาท้องถ่ินเพื่อสร้างมูลค่าเพ่ิม พัฒนาสู่วิสาหกิจชุมชน ตลอดจนเพิ่มช่องทาง
ประชาสัมพันธ์และชอ่ งทางการจาหน่าย มีการบริหารจัดการของกลุ่มโดยมีผู้นากลุ่มบริหารจัดการการทาพวง
กุญแจปกั อ้วิ เมย่ี น

5

2.2แหล่งจำหนำ่ ยผลติ ภัณฑ์ของกลุ่ม
การจาหน่ายผลติ ภณั ฑผ์ ่านช่องทาง ดังน้ี
- ขายทบี่ า้ น ตงั้ อยู่ ๕๘ ม.๑๑ บา้ นทุ่งกระเทยี ม ตาบลภซู าง อาเภอภซู าง จังหวัดพะเยา
- ขายในเฟสบุค ในไลน์
- จาหน่ายตามงานแสดงสนิ ค้าของอาเภอ จังหวัด

2.3 กำรเพม่ิ ขนึ้ ของยอดกำรจำหนำ่ ย
การบริหารภายในกลมุ่ จะมวี ิทยากรสอนแล้วกลุ่มช่วยกันทาผลิตภณั ฑ์การทาพวงกุญแจปกั

อิ้วเมีย่ นออกมาโดยวทิ ยากรจะสอนการออกแบบลวดลายของการปักพวงกญุ แจให้ออกมาสวยงามพร้อม
จาหน่ายยอดของการจาหนา่ ยก็จะขน้ึ อยกู่ ับผลติ ภณั ฑ์นาไปวางขายตามงานแสดงสินคา้ หรือ ขายทางออนไลน์

2.4 รปู แบบบรรจุภัณฑ์
เป็นพวงกญุ แจปักอิ้วเม่ยี นทีม่ ีลวดลายเป็นเอกลักษณ์ บรรจุในถุงพลาสติกใสมโี ลโก้

๖

3. ดำ้ นกำรบรหิ ำรจัดกำร

3.1 กำรมีส่วนรว่ มกับชุมชน
การบริหารภายในกลุ่มจะมวี ิทยากรสอนแลว้ กลมุ่ ชว่ ยกันทาผลิตภัณฑ์การทาพวงกุญแจปัก

อว้ิ เม่ียนออกมาโดยวิทยากรจะสอนการออกแบบลวดลายของการปักพวงกญุ แจใหอ้ อกมาสวยงามพรอ้ ม
จาหนา่ ย

3.2 ระยะเวลำกำรประกอบกิจกำร
เปน็ กลมุ่ สนใจ วชิ าชพี ระยะส้ันไม่เกิน 30 ชั่วโมง ซงึ่ ทาง กศน.อาเภอภูซาง ได้เปดิ กลุม่

สนใจการทาพวงกุญแจปักอิว้ เมีย่ น ระหว่างวันท่ี 7-๑๑ มิถนุ ายน ๒๕๖๕ ณ ศูนยก์ ารเรยี นรู้พฒั นาการเกษตร
อา่ งเก็บนา้ หว้ ยไฟ หมู่ ๑๑ ตาบลภูซาง อาเภอภูซาง จงั หวดั พะเยา

3.3 กำรจดั ทำบญั ชี
มีการจัดทาบัญชีอยา่ งง่ายของกลุม่

3.4 กำรจดั กำรดำ้ นกระบวนกำรผลิต
จดั เตรียมวัสดุ อปุ กรณ์ ระดมความคิด ออกแบบการจดั ทาพวงกุญแจอ้วิ เม่ียน จัดทาพวงกุญแจ

ออกแบบบรรจภุ ัณฑ์/วางแผนการตลาด

๗

3.5 ควำมร่วมมือระบบเครือขำ่ ย
กศน.อาเภอภูซาง สนับสนุนการอบรมหลักสูตรการทาพวงกุญแจปักอิ้วเมี่ยน เป็นค่าวิทยากร

และวสั ดุ

3.6 กำรประชำสัมพันธ์ผลิตภณั ฑ์
การประชาสัมพนั ธผ์ ลติ ภณั ฑท์ ีม่ ีความหลากหลายช่องทาง ท้ังทางโซเชียลมเี ดยี

เพจ กศน.ตาบล และตลาดออนไลน์ OOCC ของกศน.อาเภอภซู าง รวมถึงการประชาสมั พันธผ์ ลิตภณั ฑต์ าม
งานแสดงสินค้าตา่ งๆ ภายในอาเภอ หรือจังหวัด เปน็ ต้น

๘

4.ดำ้ นรปู แบบของผลติ ภัณฑ์
4.2 กรณีรปู แนวคิดสร้ำงสรรค์
มีเอกลักษณ์ จุดเด่นคืองานปักมือ(แฮนด์เมค) มีความละเอียดประณีต ลวดลายสวยงาม

เฉพาะตัว ไม่เหมือนใคร มีลายปักผ้าที่บ่งบอกถึงความเป็นอัตลักษณ์และวิถีขีวิตของชนเผ่าอิ้วเม่ียนได้อย่าง
ชัดเจน มีลวดลายท่ีเป็นเอกลักษณ์มากข้ึน รวมถึงกลุ่มอาชีพการทาพวงกุญแจปักอ้ิวเมี่ยน ได้มีการพัฒนา
ปรับปรงุ รปู ลกั ษณ์ของผลิตภัณฑ์ บรรจุภณั ฑใ์ ห้สวยงาม สมบรู ณ์ สามารถใช้งานได้

5.ด้ำนควำมเป็นมำของผลิตภณั ฑ์
ชุมชนบ้านทุ่งกระเทยี ม หมู่ ๑๑ ตาบลภูซาง อาเภอภูซาง จังหวัดพะเยา จะมีชนเผ่าเมี่ยนอาศัยอยใู่ น

หมู่บ้านจานวนหน่ึง ยังคงมีเอกลักษณ์การปักผ้าชนเผ่าเมี่ยนท่ีเล่ืองลือเป็นที่รู้จักและยอมรับในความงดงาม
คืองานปัก ซึ่งลวดลายงานปักแต่ละลายที่ปรากฏบนผืนผ้าของชนเผ่าเมี่ยนน้ัน แทบทุกผืนยังคงเป็นลวดลาย
โบราณเอกลักษณ์ด้ังเดิมที่สบื ทอดต่อมาจากบรรพบุรุษต้ังแตส่ มัยโบราณกาล ท่ีมักมีความเก่ียวข้องและผูกพนั
กับตานาน รวมถึงความเช่อื ท่สี อดแทรกอยูใ่ นประเพณวี ัฒนธรรมประจาชนเผ่าจึงนามาสรา้ งสรรคล์ งบนชิ้นงาน
พวงกุญแจปักอ้ิวเมี่ยนซึ่งแสดงถึง อัตลักษณ์เฉพาะ ความเช่อื ของลายผ้าเพ่ือนามาสร้างรายได้ และสรา้ งอาชีพ
ให้กบั กลุม่

ภำคผนวก

ภำพกจิ กรรม
หลกั สูตรวิชำชพี วชิ ำ กำรทำพวงกุญแจปักอ้ิวเม่ียน จำนวน 20 ชั่วโมง

ระหว่ำงวันที่ 7-๑๑ เดือน มถิ ุนำยน พ.ศ.2565
ณ ศนู ย์กำรเรียนร้พู ัฒนำกำรเกษตรอ่ำงเก็บนำ้ ห้วยไฟ หมู่ ๑๑ ตำบลภูซำง อำเภอภูซำง

จงั หวัดพะเยำ