กบบทที่1-แก้แล้ว

บทท่ี 1
บทนำ

หวายซึ่งรู้จักกันในภาษาอังกฤษว่า ratan เป็นพืชในวงศ์ปาล์ม (Family Palmae) พบ
ทั่วไปในเขตรอ้ นของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทย มีหวายเกือบ 60 ชนดิ สามารถพบ
หวายได้ทค่ี วามสูงถึง 1,000 เมตร จากระดับน้าทะเลเชน่ หวายโคก หวายดง หวายน้าผงึ เปน็ ต้น
ลักษณะโดยทั่วไปของหวายเป็นพันธุ์ไม้เลือยหรือไม้รอเลือยตระกูลปาล์ม ล้าเถาชอบพันเกาะ
ต้นไม้ใหญ่ มีกาบหุ้มต้น และมีหนามแหลม มีความเหนียว ใบเป็นรูปขนนกเล็กๆใบย่อยนันเรียว
ยาว มีสีเขียวสด ก้านใบหน่ึงๆ มีใบย่อยราว 60 - 80 คู่ ออกดอกเป็นช่อสีขาวปนเหลือง ผล
ค่อนข้างกลม เปลือกเป็นเกล็ด ลูกอ่อนเปลือกสีเขียว เนือสีขาว ผลแก่เปลือกสีเหลือง เปลือก
ลอ่ น เนือแขง็ รสเปรยี วอมฝาด

หวายในประเทศไทย พบมากทีส่ ดุ ในภาคใต้แหลง่ ทีพ่ บมากอยู่ทางภาคใต้ ได้แก่
สรุ าษฎรธ์ านี สงขลา ระนอง กระบ่ี นราธิวาส ปัตตานี และพบทว่ั ไปในปา่ แถบภาคใต้ แหล่งท่พี บ
มากรองลงมาจากทางภาคใต้ คือ ภาคเหนือ เช่น จังหวัดน่าน แพร่ พะเยา สุโขทัย พิษณุโลก
และเพชรบรู ณ์ หวาย เปน็ ผลิตผลอยา่ งหน่ึงของปา่ ที่มีการน้ามาใชป้ ระโยชน์มากรองลงมาจากไม้
ใช้สอย โดย ส่วนที่น้ามาใช้ประโยชน์ก็คือ ส่วนของล้าจะมีลักษณะเฉพาะตัวคือ เบา มีความ
เหนียวและ ความยืดหยุ่นสูง สามารถดัดงอหรือม้วนเป็นวงได้ ซึ่งเหมาะกับการน้ามาใช้เป็น
วัตถุดบิ ในอตุ สาหกรรมการท้า เฟอร์นเิ จอร์ นอกจากนีผวิ หวายหรือล้าหวายที่ได้ท้าการผา่ ให้เป็น
เส้นเล็กๆ แล้วยังเป็นวัตถดุ ิบที่ส้าคัญในอุตสาหกรรมการท้าเคร่ืองจักสาน และผลิตภัณฑ์อื่นๆ ท่ี
เป็นประโยชนอ์ กี มาก ดว้ ยเหตทุ ีห่ วายมีความโดดเด่น ในตัวเอง

หวายหอม (Calamus pandanosmus Furtado) เป็นหวายล้าต้นเด่ียว มีหนามถ่ียาว
ประมาณ 2 - 3 เซนติเมตร ล้าต้นอาจยาวมากกว่า 30 เมตร มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ
1.5 - 2 เซนติเมตร ข้อล้ายาวประมาณ 15 - 20 เซนติเมตร พบกระจายอยู่ในป่าดิบเขาท่ีมี
ความชืนสูง บริเวณข้างล้าห้วย ยอดอ่อนซึ่งมีรสชาติขม น้ามาประกอบเป็นอาหารได้ ล้าต้นแก่มี
ความเหนียวและดัดง่าย นิยมน้าไปจักสานเป็นเคร่ืองเรือน เคร่ืองใชท้ ั่วไป เช่น เสอื กระบุง และ

ตะกร้า เป็นต้น หวายหอม เป็นหวายล้าเล็ก ๆ ผิวสวย สีขาวเหลืองนวลเป็นมัน เนือในขาว
ละเอียด เป็นหวายที่ เหนียว จักเหลาเกลาได้ง่าย ผิวริมนอกจักเวียนเป็นเส้น เหมาะส้าหรับถัก
ผกู พนั เนอื ในเรยี กว่าขหี วาย เจยี นเป็นเสน้ กลม ใช้สานเปน็ สง่ิ ของตา่ ง ๆ และสามารถย้อมสีได้

หวายหิน ช่ือวิทยาศาสตร์: Calamus insignis เป็นหวายกอ ล้าต้นเรียวเล็ก ปีนป่ายได้
สูง ล้าต้นสีเขียวอ่อนเป็นมัน กาบหุ้มล้ามีสีเขียวเม่ือสด สีเทาแกมน้าตาลเมื่อแห้ง มีหนามรูป
เล็บเหย่ียวขนาดเล็ก ฐานเป็นปุ่มนูนขึนเป็นสันกลม มีสีเหลืองปลายหนามชีขึน ผลรูปไข่ ปลาย
ยังคงมีส่วนปลายของเกสรตัวเมียยื่นออกเล็กน้อย พบในสุมาตรา มาเลเซีย สิงคโปร์และไทย ใช้
ท้าหวายเส้นเพื่อจักสานงานท่ีต้องการความละเอยี ด ชาวมาเลเซียใช้มัดของ นา้ กาบหุ้มท่ีมีหนาม
มาใช้ขดู เนือมันส้าปะหลงั เปน็ เสน้ ๆ หรือใชส้ เี มล็ดข้าวโพดออกจากฝกั

ควำมเป็นมำของธรุ กจิ

อดีตกลุ่มจักสานหวายบ้านมหาสอน อ.บ้านหมี่ จ.ลพบุรี มีความเป็นอยู่ท่ีเรียบง่าย
ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร เมื่อว่างจากการท้าการเกษตรจะรวมกลุ่มกันท้า
กจิ กรรมจกั สาน เนอ่ื งในหมู่บา้ นมกี อ่ ไผ่อยู่เปน็ จ้านวนมาก นางสมจติ จึงได้ชกั ชวนชาวบ้านภายใน
ชุมชมบ้านมหาสอนมาท้ากิจรรมจักสานจากไม้ไผ่ เช่น การสานตะกร้า การสานกระบุงและของ
เคร่ืองใช้ต่าง ๆ น้ามาใช้กันเองในครัวเรือน ต่อมาได้มีการส่งต่อและสืบทอดให้กับลูกหลานที่มี
ความสนใจในเรอื่ งของการจักสาน

ปจั จบุ ันได้มีกลุ่มพัฒนาชุมชนเข้ามาแนะน้าและให้ความรู้ โดยเปล่ียนจากการใช้ไม้ไผ่มา
ใช้หวายในการสานตะกร้าเพ่ือเป็นการสร้างมลู ค่าเพมิ่ ให้กับตะกร้า กลมุ่ จักสานตะกร้าหวายบ้าน
มหาสอนด้าเนนิ กิจการโดย นางรุจี ต้นวิพัฒน์ มีสมาชิกในลุ่มจักสานหวายบ้านมหาสอน ทังหมด
30 คน ตะกร้าของกลุ่มจักสานหวายบ้านมหาสอนที่ความเป็นเอกลักษณ์ทังลวดลายและรูปทรง
ส่วนหนึ่งมาจากการสืบทอดรุ่นสู่รุ่นและกรมพัฒนาชุมชนได้เข้ามาแนะน้าช่วยปรับปรุงให้ตรง
ความตอ้ งการของลูกค้า จนไดเ้ ป็นสินคา้ O-TOP ประจา้ อ้าเภอ

อนาคตคาดว่าจะมกี ารจัดตังโชว์รูมทกี่ ลมุ่ จักสานหวายบ้านมหาสอน อ.บา้ นหม่ี จ.ลพบุรี
เพ่ือให้นักท่องเท่ียวและผู้ท่ีมีความสนใจอยากท่ีจะศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับการสานตะกร้าหวายเข้า
มาเย่ยี มชม

ภาพท่ี 1 สมาชิกกลมุ่ วิสาหกจิ ชมุ ชนจกั สานหวาย บา้ นมหาสอน และสมาชิกกลมุ่ กบนอกกะลา

ภาพที่ 2 แผนทว่ี ิสาหกจิ ชมุ ชนกลุ่มจักสานหวายมหาสอน 27 หมู่ท่ี 5 ต.มหาสอน อ.บา้ นหมี่
จ.ลพบรุ ี

กำรบรหิ ำรจดั กำรของธรุ กจิ

ประธำน เลขำธกิ ำร
นางรุจี ตน้ วพิ ฒั น์ นางสาวนิภาดา เสมอเหมอื น

รองประธำน
นางประไพ นามผล

กรรมกำรฝ่ำยกำรตลำด กรรมกำรฝ่ำยเหรญั ญิก กรรมกำรฝำ่ ยประชำสัมพนั ธ์ กรรมกำรฝำ่ ยทะเบียน
น.ส.วรรณภา ทนทองค้า นางปราณี พรหมบุตร นางพนดิ า วงษ์เนตร น.ส.ชตุ กิ าญจน์ อุทกะวารี

กรรมกำร สมำชกิ

1. นางจา้ นงค์ สังขาร 1. นางอุไร แสงทอง
2. นางวารี เกิดกลู 2. นางวนั เพญ็ พทุ ไธสง
3. นางสมควร กาบทอง 3. นางคารม งามข้า
4. นางลา้ ไย สีเอยี่ ม 4. นางประนอม นอบนอ้ ม
5. นางกนกกลุ เผยกล่ิน 5. นางบคุ ล ประสงคห์ อม
6. นางสุนัน วงษา 6. นางบญุ สม นอบน้อม
7. นางสุรินทร์ แสงทอง 7. นางประสาท ทองทับ
8. นางแตน โปรยเงนิ
ภาพที่ 3 การบริหารจัดการของธุรกจิ 9. นางตุ๊ บุญมาก
10. น.ส.ชชู พี ทา้ นองงาม
11. นางบุญส่ง มชี ื่อ
12. นางศิรนิ ทพิ ย์ ไลเ้ สน
13. นางบญุ เทือง นสุ จนั ทร์
14. นางอารี เผยกลน่ิ
15. นางพัสพร เสมอใจ
16. น.ส.อภญิ ญา นามผล

คณุ ค่ำของธุรกจิ

กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มจักสานหวายมหาสอน ได้น้าต้นหวายท่ีเห็นตามธรรมชาติมาใช้ให้
เกิดประโยชน์กับคนในชุมชนบ้านมหาสอน ต้าบล มหาสอน อ้าเภอ บ้านหม่ี จังหวัดลพบุรี สร้าง
มูลค่าให้กับหวายน้าต้นหวายมาสานเป็นตะกร้า กระเป๋า ฯลฯ ท้าให้คนในชุมชนมหาสอนมีราย
เสริมสู่สินค้า o-topประจ้าชุมชน และส่ิงที่ภาคภูมิใจของผลิตภัณฑ์จากต้นหวายมากที่สุด คือ
ลวดลายต่างๆท่ีมีอายุมากกว่า100ปีและผลิตภัณฑ์จักสานจากหวายมีเอกลักษณ์ที่แข็งแรง
สวยงามและไดม้ าตรฐาน

โซ่คณุ คำ่ ของธุรกิจ กำไร

โครงสรำ้ งพื้นฐำน (Firm Infrastructure)
ทรัพยำกรมนุษย์ (Human Resources Management)
กำรพฒั นำเทคโนโลยี(Technology Development)

กำรจัดหำทรพั ยำกร(Provision of resources)

โลจิสตกิ ส์ กำรดำเนนิ งำน โลจสิ ติกส์ กำรตลำดและ บริกำร
ขำเข้ำ ขำออก กำรขำย

ภาพที่ 4 โซค่ ุณคา่ ของธุรกิจ (Value Chain)

กิจกรรมพ้นื ฐำนหรอื กิจกรรมหลกั (Primary Activates) กจิ กรรมพ้นื ฐำนในกำร
ผลติ สินคำ้ หรือบริกำร
1. โลจิสตกิ สข์ าเข้า (Inbound Logistics)

1.1 จัดซื้อจัดหำ : การจัดซือหวายของวิสาหกิจชุมชนจักรสานหวายบ้านมหาสอน จะมี
ตัวแทนของกลุ่มในการจัดการรวบรวมการส่ังซือหวายจากสมาชิกภายในกลุ่ม เพ่ือท้าการ
จัดซือหวายท่ี ร้านป้าแอ๋ว ต้าบลบางพุททรา อ้าเภอเมือง จังหวัดสิงห์บุรี (ถนนสิงห์บุรี-
อ่างทองสายเก่า)
1.2 ขนส่ง : วิสาหกิจชุมชนจักรสานหวายบ้านมหาสอนได้มีตัวแทนส้าหรับการจัดซือ
หวายโดยใช้รถยนต์สว่ นบุคคลไปซือวัตถุดิบด้วยตนเอง เนอื่ งจากร้านปา้ แอว๋ ไม่มีบริการใน
การจดั สง่
1.3 จัดเก็บ : กลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานหวายบ้านมหาสอนได้มีวิธีในการจัดเก็บตน้ หวายโดย
การน้าต้นหวายไปผ่าให้ได้ 6 เส้น และน้าเข้าเครื่องชักหวาย หรือ เลียด ให้ได้ขนาดตามความ
ตอ้ งการและจดั เก็บในพืนทแ่ี ห้งหรือขดเป็นวงกลมใส่ขวดโหลไว้

2.การด้าเนนิ การ (Operation)
อุปกรณ์ส้าหรบั การจักสานและขันตอนการด้าเนนิ งาน

1.)อปุ กรณ์สำหรับกำรจักรสำน
อปุ กรณ์สำหรบั กำรจักรสำน

มีดโต้ มีตอก กระดาษทราย ลวด ไม้สัก
หนิ ลับมีด
เลียด ค้อนตะปู คมี

ภาพที่ 5 ตารางอปุ กรณ์ส้าหรับการจักรสาน

อปุ กรณส์ ่วนประกอบของตะกร้ำ

ดิว ขอบตะกร้า หวายสาน งวง

ภาพท่ี 6 ตารางอุปกรณส์ ่วนประกอบของตะกรา้

2.) ขนั้ ตอนกำรเตรยี มอุปกรณ์และวธิ ีกำรจักสำน

2.1 การเตรียมอุปกรณ์
2.1.1 ขนั ตอนการเตรียมรอง
รูปแบบตะกร้า (รองตะกร้า) สร้างขึนด้วยไม้ตามแบบที่เราต้องการ ถ้าทรง

เหล่ียมข้างในจะกลวงท้าด้วยไม้เนือแข็ง ถ้ารูปไข่ และทรงกลม ข้างในจะตันท้าด้วยไม้
ก้ามปูหรือไมเ้ นอื อ่อนอืน่ ๆ

ภาพท่ี 7 รองส้าหรับการขนึ รูปตะกรา้

2.1.2 ขนั ตอนการเตรียมดวิ
เป็นการท้าไม้ไผ่มีขนาดพอเหมาะที่จะใช้ในการสานตะกร้า เหลาไม้ไผ่เล็กบาง
ยาวประมาณ 30 เซ็นติเมตร ดิว ใช้ส้าหรับท้าตอกตัง ในการสานตะกร้า การเตรียมดิวหรือตอก
ตังจะใช้ไผส่ ีสุก โดยเลอื กล้าไผ่ท่ีมีอายไุ มแ่ ก่หรืออ่อนจนเกินไป มผี ิวเนียน น้ามาเหลาหรือเกลาให้
ได้ขนาดตามความต้องการ เจียกไม้ไผ่เป็นส่วนเล็กๆ เหลาให้บางแบนให้ปลายด้านหน่ึงเรียวเล็ก
ขดู ผิวและขีไผ่ออก เพราะจะท้าให้เวลาย้อมสี สีจะเสมอกนั น้าดวิ ไปต้มเพื่อย้อมสี(สีที่ใช้เปน็ สจี าก

ธรรมชาติ) คือ ขมิน ผิวมะกรูด ขมินทุบ รากยอ ให้สีเหลือง เปลือกต้นคาง ประดู่ (ต้ม) ให้สี
น้าตาล แต่ปัจจบุ ันใชส้ ยี ้อมผา้ แทน

ส่วนผสมของสี
เกลอื 1 กา้ มอื
มะกรดู 2-3 ลูก
น้า ประมาณ 2 ขนั
ขมินทบุ ประมาณ ½ กก.

ตม้ ต้มส่วนผสมใหเ้ ดือด นา้ สจี ะออกมา ใสเ่ ส้นดิวลงไปตม้ นาน ½ ชม. น้าเสน้ ดวิ ไปลา้ งให้สะอาด
จนน้าใสเพื่อกนั สตี ก เพราะถ้าสยี งั ตกอยู่จะท้าให้เปื้อนเสน้ หวาย จากนันนา้ ไปตากแห้ง

ภาพที่ 8 ดิวท้าจากไม้ไผ่ นา้ ไปยอ้ มสี

2.1.3 การเตรียมหวาย
ปกติจะใชห้ วายหอมและหวายหิน เปน็ หวายลา้ เลก็ ๆผิวขาวสวย เหลอื งนวลเปน็ -
มัน เนือในละเอยี ด และจกั เหลาเกลาไดง้ ่าย โดยน้าไม้หวายมาเกลาข้อก่อน และเหลาให้เป็นเส้น
ยาวประมาณ 3 เมตร โดยใช้มีดตอกเกลา ปกติหวาย 1 คอจะมีหวาย 20-21 ต้น ราคาคอละ
350 บาท 1 ต้นจะสามารถเหลาเพื่อเข้าเคร่ืองเลียดได้ 6-8 เส้น เส้นหวายที่นิยมเข้าเครื่องเลียด
ต้องเป็นหวายแก่ เพราะมีความเหนียว ส่วนหวายอ่อนนิยมนา้ มาท้ากน้ ตะกร้า เพราะสามารถโค้ง
เข้ารูปตะกร้าไดง้ ่ายและไม่หกั งอ

ภาพที่ 9 เส้นหวายทผี่ ่านการเลียดเรยี บรอ้ ยแล้ว
2.1.4 การเตรียมเคร่อื งชกั หวาย หรอื เลยี ด
ใช้ฝาหม้อ หรือจานสังกะสีน้ามาเจาะรูไล่ขนาดเล็ก ใหญ่ เจาะประมาณ 10
ขนาดใหญ่เทา่ กับเส้นหวายไล่ล้าดับขนาด เลก็ ลงไปจนเท่ากับเสน้ ด้าย น้าเส้นหวายและดิวมาขูด
ให้เสน้ แบนและอ่อนลง เพอื่ ใหง้ ่ายต่อการสานเพือ่ ให้ดิวและหวายเป็นตามขนาดท่ีต้องการ

ภาพที่ 10 การเตรยี มเครื่องชักหวาย หรือ เลียด

2.2 ขนั ตอนด้าเนนิ งาน
2.2.1 น้ารูปแบบตะกรา้ หรือรองตะกรา้ ท่เี ราตอ้ งการวางทาบบนไมส้ กั ใช่ดนิ สอขีดตาม

รูปแบบตะกร้าบนไมส้ กั ทา้ สัญลักษณ์ไวใ้ ห้ตรงกันระหวา่ งรปู แบบตะกรา้ กบั ไม้สักทท่ี า้ ก้นตะกรา้
นา้ เลอื่ ยมาเลื่อยนอกเสน้ เลก็ น้อย วางทาบดตู ามสญั ลกั ษณ์ท่ที า้ ไว้ ถา้ หากไม่พอดีให้ใช้การดาษ
ทรายมาขัดออกให้พอดี แล้วขัดก้นตะกรา้ ให้เรยี บ สวยงาม นา้ ไปตอกติดกับรปู แบบตะกร้าตาม
สญั ลักษณท์ ่ีทา้ ไว้ดว้ ยตะปเู ข็มชนิดตวั ยาว ประมาณ 4 ตัว เพ่ือให้มรี อยแผลเลก็ ท่ีสุดตอนถอด
ตะปอู อก

ภาพที่ 11 การนา้ แผ่นไมส้ ักติดกับรูปแบบและนา้ ดวิ มาเสยี บ
2.2.2 น้าหวายต้นมาผ่าเหลาให้บางพอประมาณ ตอกด้วยตะปูเข็มติดรอบก้น
ตะกร้า ตอกเป็นระยะห่างกนั ประมาณ 2 นิว น้าดิวด้านเรยี วเล็กมาเสียบเขา้ ระหวา่ งหวายกับก้น
ตะกร้าน้าหวาย 1 เส้นมาสานไขว้ด้านบนและด้านล่างของดิวสลับเป็นฟันปลาท้าลวดลายตรง
กลางเส้นบนอยู่บน เส้นล่างอยู่ล่าง เพื่อให้ดิวตดิ แน่นกับก้นตะกร้าพร้อมท่ีจะสานลายต่อไป เพ่ือ
ปดิ ตะปู หวาย และขอบไม้สกั ท่ที ้าก้นตะกรา้ ให้เกิดความสวยงาม

ภาพที่ 12 การผูกดวิ

2.2.3 น้าเส้นหวายมาจักสานตามลายท่ีเราต้องการ พอเสร็จจึงถอดตะปูตัวล่าง
ทานา้ มันยรู ีเทน ตกแตงก้นตะกร้าด้วยการตัดดิวออกใหเ้ สมอกนั

2.2.4 การใส่ขอบปากตะกร้า เหลาไม้ไผ่ส้าหรับท้าขอบให้เท่ากันทุกด้าน ใส่
ขอบด้านในของตะกร้าก่อน หลังจากนันน้าขอบอีกชินหนึ่งมาทาบกับขอบด้านนอก น้าคีมล็อค
ช่วยจับไว้ ใช้ลวดเบอร์เล็กสุดมัดไว้ให้แน่น ท้าโดยรอบก็ส้าเร็จเป็นรูปลายตะกร้า การใส่ขอบ
ระวังอย่าให้ข้อไม้ผ่าตรงกับมุมตะกร้า เมื่อใช้คีมบีบโค้งท้ามุมจะท้าให้ขอบหักได้ ควรหลีกเลี่ยง
แตถ่ ้าตะกร้าเป็นรูปไข่ หรือทรงกรม ต้องเหลาโคง้ ไวก้ ่อน เพ่อื ให้ใสข่ อบตะกร้าไดง้ ่ายขึน หลงั จาก
นันน้าเส้นหวายมาถักขอบตะกร้า การถักขอบตะกร้าใช้หวาย 1 เส้นถัก โดยสอดหวายระหว่าง
ขอบนอกและขอบใน แทงทะลพุ ัน 1 รอบข่มหวายกลมทอ่ี ยู่บนเสน้ 1 ยกเสน้ 2 (2 ครงั ) นา้ ไป
สอดหลังหวายที่พัน 1 รอบ มาทะลุทางเส้นหน้า แล้วข่มเส้น 1 ยกเส้น 2 ใช้หัวแม่มือช่วยกด
หวายเส้นหน้าไวใ้ ห้มีระยะเท่ากัน พันให้เป็นลาย เช่น ลายสามหวาย ลายผูกหัวแมลงวัน ลายจูง
นาง ลายสันปลาช่อน

ลำยผูกสำมแหวน ลำยผกู หัวแมลงวัน

ลำยผูกสนั ปลำชอ่ น ลำยผูกจูงนำง

ภาพที่ 13 การใสข่ อบปากตะกร้า

2.2.5 การใส่งวงตะกร้า ขึนอยู่กับรูปแบบและขนาดของตะกร้า เลือกรูปแบบ
การท้างวงตะกร้าและขนาดลวดตามความเหมาะสม น้าลวดไปขดกับแท่งส้าหรับโค้งลวดตาม
ความต้องการ น้าปลายลวดไปตีด้วยค้อนหงอนกับแทง่ เหล็กตใี ห้ลวดแบบ ใช้เหล็กหมาดเจาะรูท่ี
ก้นตะกรา้ เป็นจุดท่ีเราใสล่ วดงวงตะกร้าลงไป แลว้ ใชค้ มี บีบลวดให้งอเข้าไปด้านในจะไดไ้ ม่หลุด

2.2.6 การพันงวงตะกร้า คือ การน้าหวายมาพันรอบเส้นลวด(งวงตะกร้า) การ
พันงวงตรงเนือตะกร้า น้าไม้ขนาดเท่ากับดิวมาทาบข้างใน พันเส้นลวดข้างนอก แล้วพันยึดเนือ
ตะกร้าไม้กับลวดประมาณ3 จุดเป็นระยะๆ จนพันขอบตะกร้า พันให้ครบทุกงวง พันเสรจ็ 1 งวง
นา้ กระดาษกาวมาตดิ ไวไ้ มใ่ หห้ วายทพ่ี นั ไวห้ ลุด

2.2.7 เมอ่ื ท้าขันตอนทุกอยา่ งเสรจ็ เรียบร้อยพร้อมน้าจ้าหน่าย ทาด้วยยูรีเทน
เคลือบเงาไมใ่ ห้หวายขนึ รา แข็งแรงและกนั นา้ ได้ กันปลวกมอดช่วยรักษาเนือไม้ การดูแลเพียงใช้
ผ้าสะอาดเชด็ หรอื ใช้ผา้ ชปุ น้าเช็ดและน้าไปผง่ึ แดดอ่อนๆ ให้แห้ง

การทาน้ามันเคลอื บเงา หรือยูรีเทน สว่ นใหญ่ทาดว้ ยกนั 2 รอบ คือรอบที่ 1 ทา
เม่ือยังอยใู่ นรอง เพอื่ ใหอ้ ยทู่ รง ทาพอหมาดๆ ก็เอาออกจากรอง ถา้ ปล่อยให้มนั แหง้ จะเอาตะกร้า
ออกจากรองไม่ได้ แล้วจึงน้าไปตากแดดให้แห้ง จากนันจึงรีบน้าไปใส่ขอบ รอบที่ 2 ทาเมื่อขึน
งานเสรจ็ ทกุ ขนึ ตอน

2.3 ลวดลำย

ลวดลายของการจักสานตะกร้า ผู้สานตะกร้าได้พัฒนางานจักสาน ไดเ้ รียนร้แู ละ

ประยุกตล์ วดลายจากลายผา้ ไทย ผา้ ทอโบราณ ผ้าไหม ผ้าปโู ตะ๊ หรือแม้แตล่ ายเสือลายสไบท่ี

ใสไ่ ปท้าบญุ จนท้าใหต้ ะกรา้ มีความโดดเดน่ บางลวดลายในปจั จบุ ันไม่ได้มกี ารบันทึกชื่อลายเอาไว้

ท้าให้สมาชกิ ในกลมุ่ บางคนเรียกจากลักษณะลายที่พบ เชน่ ลายจีน ลายพยาบาล ลายเปด็ คู่ ลาย

นกเขาคู่ ลายสับปะรด ลายผา้ ปโู ตะ๊ เปน็ ตน้ จากการค้นหาชอ่ื ลายจากหนังสอื แมล่ ายจักสาน

พบวา่ ลายบางลายมีชอ่ื ทีถ่ ูกบันทกึ อยู่แล้วคือ ลายจนี ชอื่ ท่ีถกู บันทึกคือ คือ ลายขดิ และลายผา้ ปู

โต๊ะ ชื่อที่ถูกบันทึก คือ ลายดอกจนั

ลวดลำยและตัวอย่ำงลำย

1.ลายพกิ ลุ ล้อม 2.ลายผา้ ยสไบ 3.ลายทานตะวนั

4.ลายทานตะวันล้อม 5.ลายพุดซอ้ น 6.ลายผีเสือ

7.ลายบานไม่รโู้ รย 8.ลายมะลิ 9.ลายมะลิลอ้ ม

10.ลายมะลิลา 11.ลายไทย 12.ลายเปด็ คู่

13.ลายดาวลอ้ มเดือน 14.ลายพานรัฐธรรมนญู 15.ลายสบั ปะรด
16.ลายคชกรชิ 17.ลายบานชื่น 18.ลายดาวเรือง
19.ลายดอกชบา 20.ลายขิด 21.ลายหยกมณี
22.ลายดอกจัน 23.ลายใบตา้ ลึง 24.ลายกนก
25.ลายพาน 26.ลายใบต้าลึงล้อมหรือ 27.ลายดอกมะลิ
ลายดอกรักทักษิน
28.ลายดอกเขม็ 29.ลายนกเขาคู่ 30.ลายคุณนายตืน่ สาย
31.ลายพยาบาล 32.ลายดอกจัน 33.ลายดอกพกิ ุล

และยงั มีอีกหลายลายท่ีไม่ได้ถูกบันทึกไว้ ซึง่ ปจั จบุ นั ไม่สามารถจะระบรุ ปู แบบ
ลายได้ เชน่ ลายดอกจิก ลายชวนชม เป็นตน้

ลำยประยกุ ต์ใหม่

ลายดอกชบา ลายจนี ลายหยกมณี

ลายเมด็ พริกไทย ลายใบตา้ ลงึ ลายกนก

ตวั อย่ำงลำยตะกรำ้

ลายพิกลุ ลอ้ ม ลายผา้ สไบ ลายานตะวนั
ลายผีเสอื
ลายทานตะวนั ล้อม ลายพุดซ้อน

ลายบานไม่รูโ้ รย ลายมะลิ ลายมะลิลอ้ ม
ลายเป็ดคู่
ลายมะลลิ า ลายไทย

ลายดาวล้อมเดอื น ลายพานรัฐธรรมนญู ลายสับปะรด

ลายคชกรริช ลายบานชื่น ลายดาวเรอื ง

ลายดอกชบา ลายขิด ลายหยกมณี
ภาพท่ี 14 ลวยลายของตะกร้า

3. โลจสิ ตกิ ส์ขาออก (Outbound Logistics)
3.1 ค้าสง่ั ซอื : กลุม่ วิสาหกจิ ชุมชนจกั รสานบา้ นมหาสอน ได้มกี ารผลิตสนิ คา้ ตามคา้ ส่ัง

ซอื ของลกู ค้า เน่ืองจากลูกค้าบางกลุ่มท่ีตอ้ งการเลือกลาดลายหรือรูปทรงตะกร้าตามความการ
ของตนเอง

3.2 Stock : กลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน มีการผลิตสินค้าเพื่อรอจัด
จ้าหน่าย ส้าหรับกลุ่มลูกค้าที่เข้ามาเย่ียมชม สนใจผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวายและสนใจที่จะซือ
ผลิตภณั ฑต์ ะกรา้ หวายกลับไป
เน่อื งจากสินค้าไมส่ ามารถใสบ่ รรจภุ ณั ฑไ์ ด้ เพราะอาจเกดิ ความเสยี หาย

3.3 การกระจายสินค้า : กล่มุ วสิ าหกิจชุมชนจกั รสานบ้านมหาสอน มีชอ่ งทางการ
กระจายสนิ ค้า ช่องทางเดียวคือ ลกู ค้ามารับสนิ คา้ ท่ีกลมุ่ วสิ าหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน
ด้วยตนเอง เนอื่ งจากสินคา้ มีมลู ค้าสูงไมส่ ามารถใชบ้ ริการการขนสง่ ไดเ้ พราะ อาจท้าให้สินคา้ เกิด
ความเสยี หาย

4. การตลาดและการขาย (Marketing and Sales)
Prodroduct : กลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน มีผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวายซึ่งมี

เอกลักษณ์เฉพาะตัว มีความประณีตและใส่ใจรายละเอียดในทุกๆขันตอน ผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวาย
มีความแขง็ แรง ทนทาน และตรงต่อความต้องการของลกู ค้า

Price : กลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน มีผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวายท่ีมีราคา
คอ่ นข้างสูง แตเ่ นื่องจากผลติ ภัณฑต์ ะกร้าหวายเป็นงานฝีมือและต้องใชร้ ะยะเวลาในการทา้ ท่ีนาน
ถ้าเปรียบเทียบราคากับความคุ้มค่าและคุณภาพของผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวาย การใช้งานในระยะ
ยาว การเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวายท่ีง่ายและสะดวก ก็ถือว่าราคามีความเหมาะสมกับ
ผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวาย

Place : ผลิตภัณฑ์ตะกร้าหวายของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน มีวาง
จ้าหน่ายท่ีบ้านประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน(บ้านป้ารุจี) ให้ลูกค้าได้เข้ามา
เลือกชมและสมั ผัสผลติ ภณั ฑ์ตะกรา้ หวายจรงิ ได้กอ่ นตดั สนิ ใจซือ

Promotion : กลุ่มวสิ าหกจิ ชุมชนจักรสานบา้ นมหาสอน ในปัจจุบันยังไม่มีการจดั
Promotion แต่ในอนาคตทางกลมุ่ วิสาหกิจชมุ ชนจกั รสานบ้านมหาสอนจะมกี ารจดั Promotion
ให้แต่ลูกคา้ ทมี่ าซือผลิตภัณฑ์ตะกรา้ หวาย

5. บรกิ าร (Service)
กลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักรสานบ้านมหาสอน จะมบี ริการหลงั การขายในกรณที ผี่ ลติ ภณั ฑ์

ตะกรา้ หวายเกดิ ความเสยี หายหรือช้ารุดทางกลุ่มวิสาหกจิ ชุมชนจกั รสานบ้านมหาสอน จะมี
บรกิ ารการซ่อมผลติ ภณั ฑต์ ะกร้าหวายโดยไม่มีคา่ ใชจ้ ่าย