BIDANG PEMBELAJARAN TEMA 3 : Tenaga dan Kelestarian Hidup Peta Buih BAB Konsep PENTING IMPORTANT concepts KERADIOAKTIFAN RADIOACTIVITY Sinaran mengion, iaitu sinar alfa, beta, gama dan sinar-X Ionising radiation, that is alpha, beta, gamma and X-rays Konsep separuh hayat pereputan radioaktif The concept of half-life of radioactive decay Ciri sinaran alfa, beta dan gama Characteristics of alpha, beta and gamma rays Kegunaan sinaran radioaktif Uses of radioactive radiation Pengendalian bahan radioaktif dan sisa bahan radioaktif Managing radioactive substances and radioactive wastes Bahan radioaktif seperti karbon-14 Radioactive substances such as carbon-14 Atom dan nukleus tidak stabil Unstable atom and nucleus APAKAH KERADIOAKTIFAN? WHAT IS RADIOACTIVITY? Keradioaktifan merujuk kepada zarah-zarah yang terbebas daripada nukleus yang tidak stabil. Suatu nukleus yang tidak stabil disebut radioaktif. Nukleus radioaktif mereput dengan membebaskan sinaran. Terdapat beberapa sinaran yang kebanyakannya adalah alfa, beta dan gama. Radioactivity refers to the emitted particles from nuclei which are unstable. A nucleus that is unstable is said to be radioactive. A radioactive nucleus decays by emitting radiation. The radiation can be of several types, most likely alpha, beta, and gamma. Keradioaktifan 8 Radioactivity 113 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 113 11/8/21 10:07 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
Radioactivity 1. The radioactivity is a random and spontaneous decay process of an unstable nucleus by emitting radioactive radiation. 2. Radioactive substances are substances with unstable nuclei in their atoms that will undergo decaying and emit radioactive radiation. 3. Torium-234, Radon-222 and Uranium-235 are examples of radioactive substances. 4. The radioactive decay is a random and spontaneous process, in which an unstable nucleus emits radioactive radiation until the nucleus becomes more stable. 5. The first measurement unit of radioactivity and its symbol introduced by Marie and Pierre Curie is curie, Ci. 6. The S.I. unit and symbol for radioactivity is becquerel, Bq. 7. The half-life is the time taken for the number of undecayed nuclei to reduce to half of its original value (number). The Formation of Positive and Negative Ions 1. When an atom donates or receives an electron, the atom becomes a charged particle known as ion. 2. Atoms donating electrons form positive ions (cations). 3. Atoms receiving electrons form negative ions (anions). Ionising and Non-ionising Radiations The radiation that produces and do not produce positive or negative ions when crossing the air are called ionising and non-ionising radiations respectively. Radioactive Radiations and Their Management 1. Alpha rays are nuclei of helium which are positively charged. The penetrating power is low but the ionising power is high. 2. Beta rays are electrons which are negatively charged. The penetrating power is higher than alpha rays but the ionising power is moderate. 3. Gamma rays are electromagnetic waves which are neutral. The penetrating power is very high but the ionising power is low. 4. Gamma rays from cobalt-60 can be used to kill bacteria, fungi or insects in the food even after the food has already been wrapped or packed. 5. Radioactive substances are stored in thick lead containers surrounded by thick concrete. 6. Workers need to wear special protective outfits and film or photography badges to detect radioactive radiations. Keradioaktifan 1. Keradioaktifan ialah proses pereputan secara rawak dan spontan bagi suatu nukleus yang tidak stabil dengan memancarkan sinaran radioaktif. 2. Bahan radioaktif terdiri daripada atom yang mengandungi nukleus yang tidak stabil yang akan mengalami pereputan dan memancarkan sinaran radioaktif. 3. Torium-234, Radon-222 dan Uranium-235 adalah contoh-contoh bahan radioaktif. 4. Pereputan radioaktif ialah proses rawak dan spontan, iaitu suatu nukleus yang tidak stabil memancarkan sinaran radioaktif sehingga nukleus tersebut menjadi lebih stabil. 5. Unit pengukuran dan simbol bagi keradioaktifan yang pertama yang diperkenalkan oleh Marie dan Pierre Curie ialah curie, Ci. 6. Unit S.I. dan simbol bagi keradioaktifan ialah becquerel, Bq. 7. Separuh hayat ialah tempoh masa yang diambil untuk bilangan nukleus yang belum mereput untuk berkurang menjadi setengah daripada nilai asalnya. Pembentukan Ion Positif dan Ion Negatif 1. Apabila suatu atom menderma atau menerima elektron, atom itu menjadi zarah bercas yang dikenal sebagai ion. 2. Atom yang menderma elektron membentuk ion positif (kation). 3. Atom yang menerima elektron membentuk ion negatif (anion). Sinaran Mengion dan Tidak Mengion Sinaran yang menghasilkan dan yang tidak menghasilkan ion positif atau ion negatif apabila melintasi udara masingmasing disebut sinaran mengion dan tidak mengion. Sinaran Radioaktif dan Pengendaliannya 1. Sinaran alfa ialah nukleus helium yang bercas positif. Kuasa penembusannya rendah tetapi kuasa pengionannya tinggi. 2. Sinaran beta ialah elektron yang bercas negatif. Kuasa penembusannya lebih tinggi daripada sinaran alfa tetapi kuasa pengionannya sederhana. 3. Sinaran gama ialah gelombang elektromagnet yang neutral. Kuasa penembusannya sangat tinggi tetapi kuasa pengionannya rendah. 4. Sinaran gama daripada kobalt-60 boleh digunakan untuk membunuh bakteria, kulat atau serangga dalam makanan walaupun makanan itu telah dibalut. 5. Bahan radioaktif disimpan di dalam bekas plumbum yang tebal yang dikelilingi oleh konkrit tebal. 6. Pekerja-pekerja perlu memakai pakaian perlindungan khas dan lencana filem atau fotografi untuk mengesan sinaran radioaktif. NOTA BESTARI Nota Grafik 114 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 114 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
1 Namakan ahli sains dalam sejarah penemuan keradioaktifan. Name the scientist in the history of radioactivity discovery. Henri Becquerel Marie dan/and Pierre Curie Wilhelm Roentgen Ahli sains Scientist Sumbangan Contribution (a) Wilhelm Roentgen Ahli fizik Jerman yang menemukan sinar-X secara tidak sengaja dan mengambil gambar foto sinar-X tangan isterinya./A German physicist who discovered X-ray accidentally and took X-ray photographs of his wife’s hand. (b) Henri Becquerel Ahli fizik Perancis yang menemukan keradioaktifan dan uranium yang memancarkan sinaran yang menghitamkan plat fotografi walaupun dalam keadaan gelap./A French physicist who discovered radioactivity and uranium which radiates rays that blacken the photographic plate even in dark conditions. (c) Marie dan/and Pierre Curie Pasangan suami isteri mengesan pancaran radioaktif melalui kuasa pengionannya dan mengekstrak polonium dan radium (radioaktif) daripada bijih uranium. A couple detected radioactive emissions through their ionising power and extracted the polonium and radium (radioactive) from the uranium ore. 2 Berdasarkan rajah keradioaktifan di bawah, jawab soalan-soalan berikut. Based on the diagram of radioactivity below, answer the following questions. Sinaran radioaktif Radioactive ray Nukleus stabil Stable nucleus Nukleus kurang stabil Less stable nucleus Nukleus/Nucleus (a) Namakan proses rawak dan spontan ini. Name this random and spontaneous process. TP1 Pereputan radioaktif/Radioactive decay (b) Bulatkan jenis sinaran radioaktif yang terbebas. TP1 Circle the types of radioactive radiation released. Alfa Beta Sinar-X Gama Alpha Beta X-Ray Gamma (c) Apakah proses pereputan secara rawak dan spontan bagi nukleus yang tidak stabil dengan memancarkan sinaran radioaktif? TP1 What is the random and spontaneous decay process of an unstable nucleus by emitting radioactive radiation? Keradioaktifan/Radioactivity (d) Apakah unit pengukuran dan simbolnya bagi keradioaktifan pertama yang diperkenalkan oleh Marie dan Pierre Curie, iaitu unit bagi kadar pereputan nukleus yang tidak stabil? TP1 What is the first measurement unit of radioactivity and its symbol introduced by Marie and Pierre Curie, that is the unit of the rate of the decay of unstable nuclei? Curie, Ci (e) Apakah unit S.I. dan simbolnya bagi keradioaktifan? TP1 What is the S.I. unit and its symbol for radioactivity? Becquerel, Bq (f) Tandakan ( ✓ ) unsur atau bahan radioaktif. TP1 Tick ( ✓ ) the radioactive elements or substances. Karbon-12 Carbon-12 ✓ Kobalt-60 Cobalt-60 ✓ Karbon-14 Carbon-14 ✓ Iodin-131 Iodine-131 ✓ Uranium-238 Uranium-238 ✓ Fosforus-32 Phosphorus-32 Oksigen-16 Oxygen-16 ✓ Radium Radium Standard Kandungan 8.1 Sejarah penemuan keradioaktifan Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.1 Keradioaktifan Radioactivity STM PBD Buku teks m/s 232 – 235 Praktis Kendiri 115 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 115 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
Jadual di bawah menunjukkan masa dan keaktifan bagi suatu bahan radioaktif. The table below shows the time and activity of a radioactive substance. Masa (s) Time (s) Keaktifan (Bq) Activity (Bq) 0 800 20 560 40 400 60 280 80 200 100 120 (a) Namakan tempoh masa yang diambil untuk bilangan nukleus yang belum mereput berkurang menjadi separuh daripada nilai asalnya. TP1 Name the time taken for the number of undecayed nuclei to reduce to half of its original value. Separuh hayat/Half-life (b) Berdasarkan data yang diberi dalam jadual di atas, lukiskan graf keaktifan melawan masa bagi bahan radioaktif itu pada rajah di atas. Based on the data given in the table above, draw the graph of activity against time for the radioactive substance, in the diagram above. (c) Berapakah keaktifan asal bagi bahan radioaktif ini? TP2 What is the original activity of this radioactive substance? 800 Bq (d) Berapakah keaktifan pada separuh hayat bagi bahan radioaktif ini? TP2 What is the activity of the half-life of this radioactive substance? Keaktifan pada separuh hayat/Activity of the half-life = 1 2 × 800 = 400 Bq (e) Lukiskan pada graf di atas untuk menunjukkan bagaimana anda dapat menentukan separuh hayat bagi bahan radioaktif ini. TP2 Draw on the above graph to show how you can determine the half-life of this radioactive substance. Separuh hayat/Half-life = 40 s (f) Lengkapkan peta alir untuk menentukan keaktifan bagi bahan radioaktif ini selepas 160 s. TP2 Complete the flow map to determine the activity of this radioactive substance after 160 s. 800 Bq 0 s 400 Bq 40 s 200 Bq 80 s 100 Bq 120 s 50 Bq 160 s ÷ 2 ÷ 2 ÷ 2 ÷ 2 Keaktifan bagi bahan radioaktif selepas 160 s = 50 Bq The activity of the radioactive substance after 160 s = 50 Bq Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.2 Separuh hayat pereputan radioaktif Half-life of radioactive decay STM PBD Buku teks m/s 235 – 236 Galeri Info G aleri Info Gal f eri Info Separuh hayat bahan radioaktif berbeza-beza daripada beberapa saat hingga beberapa juta tahun. The half-life of radioactive substances varies from a few seconds to several million years. Video Keaktifan (Bq) Activity Keaktifan melawan masa Activity against time 1000 800 600 400 200 0 20 40 60 80 100 120 Masa (s)/Time 116 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 116 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
1 Lengkapkan ruang tentang struktur suatu atom neutral. TP1 Complete the blanks about the structure of a neutral atom. Positif Neutron Elektron Proton Negatif Positively Neutron Electron Proton Negatively (a) Elektron/Electron (Zarah yang bercas negatif/Negatively charged particle) (b) Proton/Proton (Zarah yang bercas positif/Positively charged particle) (c) Neutron/Neutron (Zarah yang tidak bercas. Particle with no charge) Bilangan elektron (–) = bilangan proton (+) Number of electrons (–) = number of protons (+) 144444424444443 Nukleus Nucleus Atom neutral Neutral atom 2 Lengkapkan ruang tentang pembentukan ion positif (kation). TP2 Complete the blanks about the formation of positively charged ion (cation). Cas bagi 3 proton = +3 Charge of 3 protons Cas bagi 2 elektron = –2 Charge of 2 electrons Jumlah cas = +1 Total charge • Lebihan 1 cas positif menyebabkan ion positif terbentuk. Excess of 1 positive charge causes a positive ion to form. Atom neutral, 3p (+) = 3e (–) Neutral atom 3 proton (+) 4 neutron Bebas 1eRelease 1e- 3 proton (+) 4 neutron eeeee- 3 Lengkapkan ruang tentang pembentukan ion negatif (anion). TP2 Complete the blanks about the formation of negatively charged ion (anion). Cas bagi 7 proton = +7 Charge of 7 protons Cas bagi 10 elektron = –10 Charge of 10 electrons Jumlah cas = –3 Total charge • Lebihan 3 cas negatif menyebabkan ion negatif terbentuk. Excess of 3 negative charges causes a negative ion to form. Atom neutral, 7p (+) = 7e (–) Neutral atom 7 proton (+) 7 neutron Terima 3eReceive 3eeeeeeeeeeeeeee- eeeeee- 7 proton (+) 7 neutron Standard Kandungan 8.2 Atom dan nukleus Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.3 Pembentukan ion positif dan ion negatif The formation of positive and negative ions STM PBD Buku teks m/s 238 – 239 Praktis Kendiri Video 117 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 117 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
1 Kaji pernyataan di bawah./Study the statement below. TP1 Sinaran mengion ialah sinaran yang menghasilkan ion positif atau ion negatif apabila melintasi udara. The ionising radiation is the radiation that produces positive or negative ions when crossing the air. Bulatkan sinaran mengion./Circle the ionising radiation. Sinar gama Radio Sinar-X Gelombang mikro Gamma ray Radio X-ray Microwaves Sinaran ultraungu Inframerah Cahaya nampak Sinar kosmik Ultraviolet ray Infrared Visible lights Cosmic ray 2 Bandingkan ciri-ciri sinaran radioaktif yang dipancarkan oleh bahan radioaktif. TP2 Compare the characteristics of radioactive radiations emitted by the radioactive substances. Positif Positive Tinggi High Kertas Paper Sederhana Moderate Negatif Negative Perlahan Slow Elektromagnet Electromagnetic Plumbum Lead Konkrit Concrete Helium Helium Neutral Neutral Dipesong Deflected Elektron Electrons Tidak dipesong Not deflected Rendah Low Aluminium Aluminium Ciri-ciri Characteristics Jenis sinaran radioaktif/Type of radioactive radiation Sinaran alfa Alpha rays Sinaran beta Beta rays Sinaran gama Gamma rays Jenis zarah Type of particle Nukleus helium Helium nucleus Elektron berhalaju tinggi / High speed electrons Gelombang elektromagnet Elektromagnetic waves Cas/Charge Positif/Positive Negatif/Negative Neutral/Neutral Kuasa pengionan Ionisation power Tinggi/High Sederhana/Moderate Rendah/Low Kuasa penembusan Penetration power Rendah/Low Sederhana/Moderate Tinggi/High Dapat dihalang oleh Can be stopped by Sehelai kertas A piece of paper Sekeping aluminium nipis Thin aluminium foil Blok plumbum atau konkrit tebal A block of lead or thick concrete Pemesongan oleh medan elektrik Deflection by electric field Dipesong oleh plat negatif Deflected by a negative plate Dipesong oleh plat positif Deflected by a positive plate Tidak dipesong Not deflected Pemesongan oleh medan magnet Deflection by magnetic field Dipesong Deflected Dipesong Deflected Tidak dipesong Not deflected Standard Kandungan 8.3 Sinaran mengion dan sinaran tidak mengion Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.4 Sinaran mengion dan sinaran tidak mengion Ionising and non-ionising radiations STM PBD Buku teks m/s 240 – 241 Praktis Kendiri 118 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 118 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.5 Sifat sinaran radioaktif The characteristics of radioactive radiations STM PBD Buku teks m/s 241 1 Tentukan jenis sinaran radioaktif X, Y dan Z berdasarkan kuasa penembusannya. TP2 Determine the types of radioactive radiation, X, Y and Z, based on their penetration power. Sinaran alfa Alpha ray Sinaran beta Beta ray Sinaran gama Gamma ray Bahan radioaktif Radioactive substance Kertas Paper Kepingan aluminium Aluminium sheet Blok plumbum atau konkrit tebal Block of lead or thick concrete slab X Y Z 2 Isi tempat kosong dan bulatkan jawapan tentang pemesongan sinaran radioaktif dalam medan elektrik. Fill in the blanks and circle the answers on the deflection of radioactive rays in an electrical field. TP2 Bahan radioaktif Radioactive substance – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – + – + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + P: Sinaran alfa Alpha ray Bercas positif Bercas negatif Positively-charged Negatively-charged R: Sinaran beta Beta ray Bercas positif Bercas negatif Positively-charged Negatively-charged Q: Sinaran gama Gamma ray Neutral Bercas negatif Neutral Negatively-charged 3 Namakan alat-alat di bawah yang digunakan untuk mengesan sinaran radioaktif atau mengesan tahap pendedahan kepada sinaran radioaktif. TP1 Name the devices below which are used to detect radioactive radiation or to detect the level of exposure to radioactive radiation. Lencana filem (fotografi) Film (photographic) badge Pembilang Geiger-Muller Geiger-Muller counter Pembilang Geiger-Muller Geiger-Muller counter Lencana filem (fotografi) Film (photographic) badge Galeri Info Galeri Info G aleri Info Pemesongan sinaran beta lebih daripada sinaran alfa dalam medan elektrik kerana jisim zarah beta adalah kurang daripada jisim zarah alfa. The beta ray is deflected more than the alpha ray in electric field because the mass of beta particles is less than that of alpha particles. Praktis Kendiri 119 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 119 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
1 Pelbagai jenis bahan seperti makanan, batuan, komputer dan televisyen menyinarkan sinaran mengion di persekitaran kita./Various substances such as food, rocks, computers, and televisions, emit ionising radiations in our surroundings. Tandakan ( ✓ ) jenis sinaran mengion tersebut. TP1 Mark ( ✓ ) the type of ionising radiation. ✓ Sinaran latar belakang Background radiation Sinaran kosmik Cosmic radiation 2 Baca petikan di bawah./Read the passage below. Sinaran mengion yang melebihi dos tertentu yang diserap ke dalam badan boleh merosakkan selsel badan dan mungkin menyebabkan penyakit seperti kanser dan katarak. Unit pengukuran bagi dos sinaran latar belakang yang lazim digunakan ialah mikrosievert/jam (μSv/j). Dos sinaran latar belakang atau sinaran mengion yang kurang daripada 0.2 μSv/j atau 1.752 mSv/tahun ialah aras normal atau aras selamat. (1 mSv = 1000 μSv) The over dose ionising radiation that is absorbed into the body can damage the body cells and may cause diseases like cancer and cataract. The commonly used measurement unit and symbol of the background radiation dose is microsievert/hour (μSv/h). The dose of the background radiation or ionising radiation which is less than 0.2 μSv/h or 1.752 mSv/year is the normal level or the safe level. (1 mSv = 1000 μSv) Tandakan (✓) anggaran dos sinaran mengion yang selamat kepada manusia dalam kehidupan harian. Tick (✓) the estimated dose of ionising radiation which is safe to humans in daily life. TP2 (a) Sinaran kosmik dalam penerbangan: 0.003 mSv/j Cosmic ray in flight: 0.003 mSv/h (b) Bangunan: 1.5 mSv/tahun Buildings: 1.5 mSv/year ✓ (c) Makanan: 0.1 – 0.5 mSv/tahun Food: 0.1 – 0.5 mSv/year ✓ (d) Merokok: 55 mSv/batang rokok Smoking: 55 mSv/one cigarette (e) Imbasan CT badan: 10 mSv/kali CT scan body: 10 mSv/time (f) Televisyen/Komputer: 10 μSv/j Television/Computer: 10 μSv/h Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.6 Sumber sinaran mengion dalam alam sekitar Sources of ionising radiation in the environment STM PBD Buku teks m/s 242 – 246 Praktis Video Kendiri Video 120 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 120 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
1 Lengkapkan jadual tentang kegunaan bahan radioaktif dan sinaran radioaktif. TP2 Complete the table on the uses of radioactive substances and radioactive radiations. Nuklear Sinar beta Sinar gama Fosforus-32 Kobalt-60 Karbon-14 Nuclear Beta ray Gamma rays Phosphorus-32 Cobalt-60 Carbon-14 Fosil Iodin-131 Uranium-235 Natrium-24 Teknetium-99 Artifak Fossils Iodine-131 Uranium-235 Sodium-24 Technetium-99 Artifacts (a) Arkeologi atau geokronologi/Archaeology or geochronology Karbon-14 digunakan untuk mengkaji usia artifak purba atau fosil (pentarikhan karbon). Carbon-14 is used to study the age of ancient artifacts or fossils (carbon dating). (b) Perindustrian/Industry (i) Pengawalan ketebalan dalam pembuatan bahan Thickness control in substance manufacturing Penggelek Roller Kertas/plastik Paper/plastic Tiub Geiger-Muller Geiger-Muller tube Bahan dilalukan di antara sumber sinar beta dengan alat pengesan. Jika alat pengesan mengesan terlalu banyak sinar beta , bahan yang disemak adalah terlalu nipis. Materials are passed between the source of beta ray and a detector. If the detector detects too much beta ray , the materials are too thin. (ii) Mengesan kebocoran paip/Detecting pipe leak Paip air Water pipe Pembilang Geiger-Muller Geiger-Muller counter Tanah Soil Natrium-24 digunakan untuk mengesan kebocoran paip air bawah tanah. Sodium-24 is used to detect underground water pipe leak. (iii) Menjana tenaga elektrik/Generating electrical energy Uranium-235 digunakan untuk menjana tenaga elektrik dalam reaktor nuklear. Uranium-235 is used to generate electrical energy in nuclear reactors. (c) Pertahanan/Defence Bom nuklear dihasilkan. Nuclear bomb is produced. Standard Kandungan 8.4 Kegunaan sinaran radioaktif Tarikh: AKTIVITI PERBINCANGAN 8.7 Kegunaan dan pengendalian bahan radioaktif The uses and the handling of radioactive substances STM PBD Buku teks m/s 247 – 249 Video 121 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 121 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
(d) Pertanian/Agriculture Kadar sinar beta yang dipancarkan oleh pereputan nukleus fosforus-32 digunakan untuk menentukan kadar penyerapan baja fosfat dalam tumbuhan. The rate of beta ray emitted by the decay of the nucleus of phosphorus-32 is used to determine the rate of the absorption of phosphate fertilisers in plants. (e) Pengawetan makanan/Food preservation Sinar gama boleh digunakan untuk mensterilkan makanan seperti buah-buahan, beras dan bijirin. Gamma rays can be used to sterilise food such as fruit, rice and cereal. (f) Perubatan/Medicine Sinar gama daripada sesium-137 atau kobalt-60 digunakan untuk membunuh sel-sel kanser (radioterapi). Iodin-131 merawat kelenjar tiroid, natrium-24 menentukan tempat bekuan darah dalam badan dan teknetium-99 merawat ketumbuhan tumor di otak. Gamma rays from caesium-137 or cobalt-60 is used to kill cancer cells (radiotherapy). Iodine-131 treats thyroid gland, sodium-24 determines where the blood clots are inside the body and technetium-99 treats tumour growth in the brain. 3 Lengkapkan ruang tentang langkah-langkah keselamatan semasa mengendalikan bahan radioaktif. Complete the blanks on the safety measures while handling radioactive substances. TP2 Geiger-Muller Geiger-Muller Robotik Robotic Pakaian Clothing Plumbum Lead Filem Film Konkrit Concrete (a) Memakai pakaian perlindungan khas semasa mengendalikan bahan radioaktif. Wearing special protective clothing while handling radioactive substances. (b) Menyimpan bahan radioaktif dalam bekas plumbum tebal atau konkrit tebal. Storing radioactive substances in thick lead containers or thick concrete slabs. (c) Menggunakan pembilang Geiger-Muller atau lencana filem untuk mengesan kehadiran sinaran radioaktif. Using the Geiger-Muller counter or film badges to detect the presence of radioactive rays. (d) Tangan robotik digunakan untuk mengendalikan bahan radioaktif. Robotic hands are used to handle radioactive substances. Praktis Kendiri 122 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 122 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
1 Rajah 1 menunjukkan satu simbol pada suatu bekas. Diagram 1 shows a symbol on a container. Rajah 1/Diagram 1 Apakah bahan yang disimpan di dalam bekas ini? What substance is kept in this container? A Merkuri Mercury B Uranium Uranium C Argentum bromida Silver bromide D Kalium Potassium Bahagian B/Section B 1 (a) Lengkapkan ruang tentang jenis sinaran. Complete the spaces with the types of radiation. Alfa Gama Pereputan Alpha Gamma Decay Nukleus helium yang bercas positif (+) Positively charged helium nucleus (+) (i) Alfa Alpha Beta Beta Elektron bertenaga tinggi yang bercas negatif (–) Negatively charged high energy electrons (–) (ii) Gama Gamma Neutral dari segi cas elektrik Neutral in terms of electrical charges [2 markah/2 marks] (b) Tandakan ( ✓ ) dua bahan radioaktif. Mark ( ✓ ) two radioactive substances. Karbon-12 Carbon-12 ✓ Kobalt-60 Cobalt-60 ✓ Iodin-131 Iodine-131 Natrium-23 Sodium-23 [2 markah/2 marks] 2 Antara yang berikut, yang manakah digunakan untuk membunuh sel-sel kanser? Which of the following is used to kill cancer cells? A Oksigen-16/Oxygen-16 B Karbon-14/Carbon-14 C Natrium-23/Sodium-23 D Kobalt-60/Cobalt-60 3 Rajah 2 menunjukkan suatu zarah. Diagram 2 shows a particle. 3 proton (+) 4 neutron eeRajah 2/Diagram 2 Apakah zarah ini? What is this particle? A Kation/Cation B Anion/Anion C Isotop/Isotop D Atom neutral/Neutral atom 4 Antara yang berikut, yang manakah dapat menghasilkan ion di udara? Which of the following can produce ions in the air? I Sinaran ultraungu Ultraviolet rays II Gelombang mikro Microwave III Inframerah Infrared IV Sinaran kosmik Cosmic ray A I dan II B III dan IV I and II III and IV C II dan III D I dan IV II and III I and IV Arahan: Jawab semua soalan. Instruction: Answer all questions. Bahagian A/Section A PT3 PRAKTIS PENGUKUHAN 8 KOMPONEN PP KOMPONEN PP 123 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 123 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
Bahagian C/Section C 2 (a) Rajah 2.1 menunjukkan tiga jenis sinaran radioaktif P, Q dan R. Diagram 2.1 shows three types of radioactive radiation, P, Q and R. P Q R Bahan radioaktif Radioactive substance Kertas Paper Kerajang aluminium Aluminium foil Logam X Metal X Rajah 2.1/Diagram 2.1 (i) Apakah sinaran radioaktif P, Q dan R?/What are radioactive rays P, Q and R? TP1 P: Sinaran alfa/Alpha ray Q: Sinaran beta/Beta ray R: Sinaran gama/Gamma ray [3 markah/3 marks] (ii) Apakah cas bagi sinaran radioaktif P, Q dan R? TP1 What are the charges of radioactive rays, P, Q and R? P: Positif/Positive Q: Negatif/Negative R: Neutral/Neutral [3 markah/3 marks] (iii) Apakah logam X?/What is metal X? TP1 Plumbum/Lead [1 markah/1 mark] (iv) Nyatakan sinaran radioaktif yang digunakan untuk memandulkan perosak dalam pertanian. TP1 State the radioactive radiation which is used to sterilise pests in agriculture. Sinaran gama/Gamma rays [1 markah/1 mark] (b) Rajah 2.2 menunjukkan kegunaan bahan radioaktif dalam mengesan kebocoran paip air bawah tanah. Diagram 2.2 shows the use of a radioactive substance in detecting a leak in an underground water pipe. TP3/Mengaplikasi Paip air Water pipe Pembilang GeigerMuller Geiger-Muller counter Tanah Soil Rajah 2.2/Diagram 2.2 Nyatakan dengan ringkas bagaimana kerja dalam Rajah 2.2 dapat dijalankan. State briefly how the work in Diagram 2.2 can be conducted. Masukkan sedikit bahan radioaktif ke dalam air. Pergerakan bahan radioaktif kemudian dikesan dengan menggunakan pembilang Geiger-Muller. Put a little radioactive substance into the water. The movement of the radioactive substance is then traced by using the Geiger-Muller counter. [2 markah/2 marks] Praktis Formatif 124 BAB 8 08 SPS 2022 SAINS TG3 (NM)-BAB8-Watie Fin.indd 124 11/8/21 10:08 AM © Sasbadi Sdn. Bhd.
Keradioaktifan Radioactivity BAB 8 1 Tuliskan empat bahan radioaktif dalam peta bulatan di bawah. Write four radioactive substances in the circle map below. Bahan radioaktif Radioactive substances Iodin-131 Iodine-131 Uranium Uranium Kobalt-60 Cobalt-60 Karbon-14 Carbon-14 2. Anda diberi beberapa jenis sinaran. Pilih dan tuliskan sinaran mengion dalam peta buih di bawah. You are given a few radiations. Choose and write the ionising radiations in the bubble map below. Radio/Radio Sinar gama/gamma ray Ultraungu/Ultraviolet Gelombang mikro/Microwaves Sinar-X/X-ray Sinar kosmik/Cosmic ray Inframerah/Infrared Cahaya nampak/Visible lights Sinar-X X-ray Sinar kosmik Cosmic ray Sinaran mengion Ionising radiations Ultraungu Ultraviolet Sinar gama Gamma ray 33
3 Berdasarkan faktor penghubung yang diberi, lengkapkan peta titi dengan menamakan jenis-jenis sinaran radioaktif. Based on the given relating factor, complete the bridge map by naming the types of radioactive radiations. adalah are Elektron bertenaga tinggi High energy electrons Nukleus helium Helium nuclei Gelombang elektromagnet Electromagnetic waves Faktor penghubung Relating factor Sinar alfa Alpha rays Sinar gama Gamma rays Sinar beta Beta rays as as 4 Lengkapkan peta alir tentang jenis sinaran radioaktif dengan kuasa penembusan yang semakin bertambah. Complete the flow map about the types of radioactive radiation, with penetrating power in ascending order. Sinar alfa Alpha rays Sinar beta Beta rays Sinar gama Gamma rays Kuasa penembusan bertambah Increasing penetration power 5 Tuliskan tiga ciri sinaran radioaktif dalam peta pokok di bawah ini. Write three characteristics of radioactive radiations in the tree map below. Ciri sinaran radioaktif Characteristics of radioactive radiation Sinar alfa Alpha rays Sinar gama Gamma rays Sinar beta Beta rays Bercas positif Positively charged Pergerakan perlahan Slow movement Dipesong oleh plat negatif Deflected by a negative plate Neutral Neutral Pergerakan sangat laju Very fast movement Tidak dipesong dalam medan elektrik Not deflected in an electric field Bercas negatif Negatively charged Pergerakan laju Fast movement Dipesong oleh plat positif Deflected by a positive plate 34
6 Berdasarkan faktor penghubung yang diberi, lengkapkan peta titi tentang jenis-jenis sinaran radioaktif yang dapat dihalang oleh bahan tertentu. Based on the given relating factor, complete the bridge map by stating the types of radioactive radiation that can be blocked by certain substances. boleh menghalang can block Blok plumbum atau konkrit tebal A block of lead or thick concrete Sehelai kertas A piece of paper Sekeping aluminium nipis A thin aluminium foil Faktor penghubung Relating factor Sinar alfa Alpha rays Sinar beta Beta rays Sinar gama Gamma rays as as 7 Lengkapkan peta pelbagai alir di bawah dengan kegunaan-kegunaan bahan radioaktif. Complete the multi-flow map below by stating the uses of radioactive substances. Karbon-14 digunakan untuk mengkaji usia artifak purba (pentarikhan karbon). Carbon-14 is used to study the age of ancient artefacts (carbon dating). Kobalt-60 digunakan untuk membunuh sel-sel kanser (radioterapi). Cobalt-60 is used to kill cancer cells (radiotherapy). Iodin-131 digunakan untuk mengesan kerosakan kelenjar tiroid. Iodine-131 is used to detect damage to the thyroid gland. Uranium-235 digunakan untuk menjana tenaga elektrik dalam reaktor nuklear. Uranium-235 is used to generate electrical energy in nuclear reactors. Kegunaan bahan radioaktif Uses of radioactive substances 8 Tuliskan kegunaan sinaran gama dalam peta pelbagai alir di bawah. Write the uses of gamma ray in the multi-flow map below. Untuk memandulkan serangga perosak To sterilise pests Untuk mencegah ubi kentang daripada bercambah To prevent potatoes from sprouting Untuk mensterilkan alat-alat pembedahan To sterilise surgical instruments Untuk membunuh sel-sel kanser To kill cancer cells Kegunaan sinar gama Uses of gamma rays 35