ปฏิวัติฝรั่งเศส

THE FRENCH REVOLUTION

ปฏิวัติฝรัง่ เศส
พีรวุฒิ เสนามนตร:ี เขียน
ราคา 260 บาท

ขอ มลู ทางบรรณานกุ รมของสำนักหอสมดุ แหง ชาติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
พรี วฒุ ิ เสนามนตรี.

The French Revolution ปฏิวตั ฝิ รัง่ เศส.-- กรงุ เทพฯ : ยิปซี กรปุ , 2562.
248 หนา .
1. ฝรงั่ เศส -- ประวตั ิศาสตร. 2. ปฏิวัติ. I. ช่ือเร่ือง.
944
ISBN 978-616-301-683-6

c ขอ ความในหนังสอื เลมนี้ สงวนลิขสิทธ์ติ ามพระราชบญั ญัติลิขสิทธิ์ (ฉบับเพ่ิมเติม) พ.ศ. 2558
การคดั ลอกสว นใดๆ ในหนงั สอื เลมนไ้ี ปเผยแพรไ มวาในรูปแบบใดตองไดร ับอนญุ าตจากเจาของลิขสิทธก์ิ อน
ยกเวนเพอ่ื การอา งอิง การวจิ ารณ และประชาสัมพนั ธ

บรรณาธิการอำนวยการ : คธาวฒุ ิ เกนยุ
บรรณาธกิ ารบริหาร : สรุ ชยั พิงชยั ภมู ิ
ผูช ว ยบรรณาธกิ ารบรหิ าร : วาสนา ชรู ตั น
กองบรรณาธิการ : คณิตา สตุ ราม พรรณกิ า ครโสภา ดารยี า ครโสภา
เลขากองบรรณาธกิ าร : อรทัย ดสี วัสดิ์
พสิ ูจนอ กั ษร : วนชั พร เขียวชอมุ สวภัทร เพ็ชรรัตน
รปู เลม : Evolution Art
ออกแบบปก : Rabbithood Studio
ผูอำนวยการฝายการตลาด : นชุ นันท ทกั ษณิ าบัณฑติ
ผจู ดั การฝา ยการตลาด : ชิตพล จันสด
ผจู ัดการทวั่ ไป : เวชพงษ รตั นมาลี
จดั พมิ พโดย : บริษัท ยิปซี กรุป จำกัด เลขท่ี 37/145 รามคำแหง 98
แขวง/เขตสะพานสงู กรงุ เทพฯ 10240
พิมพที่ โทร. 0 2728 0939 โทรสาร. 0 2728 0939 ตอ 108
จัดจำหนา ย www.gypsygroup.net
: บริษัท วิชัน่ พรเี พรส จำกัด โทร. 0 2147 3175
: บรษิ ัท ยิปซี กรปุ จำกดั โทร. 0 2728 0939
www.facebook.com/gypsygroup.co.ltd
LINE ID : @gypzy

สนใจสง่ั ซ้ือหนงั สอื จำนวนมากเพื่อสนับสนุนทางการศึกษา สำนกั พิมพลดราคาพเิ ศษ ติดตอ โทร. 0 2728 0939

ปฏวิ ตั ิฝรั่งเศส

THE FRENCH REVOLUTION

พรี วุฒิ เสนามนตรี

ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์

THE FRENCH REVOLUTION

“น่เี กดิ ความไม่สงบขนึ้ หรือ?”
“ไมใ่ ชพ่ ะ่ ยะ่ คะ่ สงิ่ ทเี่ กดิ ไมใ่ ชค่ วามไมส่ งบ แตค่ อื การปฏวิ ตั พิ ะ่ ยะ่ คะ่ ”

แมอ้ าณาจกั รฝรงั่ เศสจะมคี วามเขม้ แขง็ และยงิ่ ใหญเ่ พยี งใด แต่
บาดแผลและความออ่ นลา้ จากสงครามกป็ รากฏออกมาใหเ้ หน็ มากมาย
ทง้ั ปญั หาเศรษฐกจิ ทม่ี ากขนึ้ เปน็ ทบทวี อกี ทง้ั ปญั หาความเหลอ่ื มลำ้� ของ
ชนชน้ั ในสงั คมกย็ งิ่ ถา่ งกวา้ งขน้ึ ทกุ วนั ประชาชนชาวฝรง่ั เศสตอ้ งเผชญิ
กบั ปญั หาทรี่ มุ เรา้ โดยไมไ่ ดร้ บั การแกไ้ ขหรอื บรรเทาใหด้ ขี น้ึ

และเม่ือเจา้ ชายหลุยส์-ออกสั ต์ โดแฟง หรือรัชทายาทแห่ง
ฝรั่งเศสข้ึนครองราชสมบัติเป็นพระเจ้าหลุยส์ท่ี 16 ในปี 1774
ฝรั่งเศสที่พระองค์ได้รับมรดกจากพระราชบิดานั้นก็เต็มไปด้วย
หน้สี ินจากการท�ำสงครามและการบรหิ ารทางเศรษฐกจิ ทีล่ ้มเหลว

ในชว่ งตน้ รชั กาล ฝรงั่ เศสไดร้ ว่ มกบั อดตี ศตั รเู กา่ อยา่ งสเปน
และเนเธอร์แลนด์ ท�ำการช่วยเหลือกองก�ำลังสิบสามอาณานิคม
ในการต่อต้านอังกฤษ ซึ่งฝรั่งเศสหมายจะช่วงชิงอาณานิคมใน
อเมรกิ าเหนอื เดมิ อยา่ งควเิ บกคนื ดว้ ย จงึ ลงทนุ สง่ กำ� ลงั ทหารภายใต้
การน�ำของเคานต์แห่งโรชอมโบและนายพลลาฟาแยตต์ไปร่วมรบ
และใหค้ วามชว่ ยเหลอื ทางเศรษฐกจิ กบั กองกำ� ลงั สบิ สามอาณานคิ ม
จนไดร้ บั ชัยชนะในสงครามประกาศอิสรภาพอเมริกาในปี 1776

แต่การขับเคี่ยวของฝร่ังเศสในสงครามประกาศอิสรภาพ
อเมรกิ านกี้ ลบั ไมไ่ ดผ้ ลทฝ่ี รงั่ เศสตอ้ งการเทา่ ไรนกั นอกจากฝรงั่ เศส
ไมส่ ามารถชงิ อาณานคิ มเกา่ ของตวั เองกลบั คนื มาไดแ้ ลว้ การลงทนุ
ชว่ ยเหลอื สบิ สามอาณานคิ มใหเ้ ปน็ ประเทศสหรฐั อเมรกิ านน้ั กท็ ำ� ให้

สภาวะการเงนิ การคลงั ของฝรง่ั เศสทมี่ ปี ญั หามากเปน็ ทนุ เดมิ อยแู่ ลว้
ย่ิงมีความหนักหนาสาหัสเพ่ิมขึ้นอีก และปัญหาเศรษฐกิจท่ีเป็น
จดุ ออ่ นของความยง่ิ ใหญข่ องฝรงั่ เศสมาตลอดนน้ั กก็ ลายเปน็ เชอื้ เพลงิ
ส�ำคัญของเปลวไฟแห่งการเปลี่ยนแปลง บวกกับความกดขี่ของ
ระบบการปกครองแบบเดมิ รวมกบั ปจั จยั ตา่ งๆ ทเี่ กดิ ขน้ึ ทำ� ใหส้ ภาพ
ของฝรงั่ เศสมคี วามสกุ งอม มคี วามพรอ้ ม และความตอ้ งการทจ่ี ะ
เปลยี่ นแปลง

ส่ิงท่ีเกิดขึ้นทั้งหมดนับเป็นความท้าทายท่ีมาพร้อมกับความ
ยากลำ� บากอยา่ งมากของพระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 16 ในการแกไ้ ขสถานการณ์
เพอ่ื รกั ษาระบบเกา่ เอาไว้ แตค่ วามพยายามนนั้ ประสบความลม้ เหลว
แมแ้ ตช่ วี ติ ของพระองคก์ ท็ รงรกั ษาไวไ้ มไ่ ด้ กระทงั่ เหตปุ จั จยั และปญั หา
ทง้ั หมดนน้ั อดั แนน่ จนปะทเุ ปน็ “การปฏวิ ตั ฝิ รงั่ เศส” ในปี 1789-1799
อนั เปน็ เหตกุ ารณส์ ำ� คญั เหตกุ ารณห์ นง่ึ ในประวตั ศิ าสตรม์ นษุ ยชาตทิ ่ี
แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ความเรา่ รอ้ นและพลงั อดุ มการณอ์ นั แรงกลา้ ในการสรา้ ง
ระบบรฐั ทไ่ี ดม้ อบ “เสรภี าพ ความเสมอภาค และภราดรภาพ” ใหก้ บั
ประชาชนทกุ คนในแผน่ ดนิ ฝรงั่ เศสและหยงั่ รากแนวคดิ อนั เปน็ เสรี
ของมวลชนลงไปในแผน่ ดนิ ฝรง่ั เศสและยโุ รปไดใ้ นทสี่ ดุ

และในขณะเดียวกันก็เป็นเหตุการณ์ที่มีการอ้างอิงถึงใน
การเคลอ่ื นไหวต่างๆ มากมายที่เกิดข้นึ หลังจากนั้น ไดม้ ีการสรา้ ง
เสริมปรุงแต่งเน้ือหาของเหตุการณ์จนกลายเป็นการต่อสู้ท่ีมีความ
โรแมนตกิ ดจุ ดง่ั การตอ่ สขู้ องวรี บรุ ษุ ซง่ึ ไดป้ ดิ บงั ความเปน็ จรงิ และ
มองข้ามข้อผิดพลาดของการปฏิวัติท่ีกลายเป็นบาดแผลจนถึง
ปจั จุบันไป หนงั สือเลม่ นจี้ งึ ไดพ้ ยายามเสนอข้อเท็จจรงิ อกี มมุ หน่งึ
ของการปฏวิ ตั คิ รง้ั นเ้ี พอื่ ใหเ้ ขา้ ใจเหตกุ ารณท์ แ่ี ทจ้ รงิ และเขา้ ใจบรบิ ท
เพอื่ นำ� มาศกึ ษาและเปน็ บทเรยี นในปัจจุบนั และอนาคตสบื ไป

สำ� นักพิมพย์ ปิ ซี

ค�ำน�ำผู้เขียน

THE FRENCH REVOLUTION

การปฏวิ ตั ฝิ รงั่ เศสจดั วา่ เปน็ ชว่ งเวลาประวตั ศิ าสตรท์ มี่ คี วามสำ� คญั
เป็นอยา่ งมาก เปน็ หมดุ หมายสำ� คญั ของพัฒนาการของมนษุ ยชาติ
และเปน็ เหตกุ ารณท์ ไ่ี ดม้ อบมรดกสง่ ทอดสชู่ นรนุ่ หลงั อยา่ งมากมาย
ท�ำให้โลกปัจจุบันเป็นโลกอย่างที่เราเห็นและใช้ชีวิตอยู่อย่างในทุก
วนั นี้

อยา่ งไรก็ตาม การปฏิวตั ิฝรัง่ เศสเป็นประวตั ิศาสตรบ์ ทหนึ่ง
ทถ่ี กู นำ� มาศกึ ษาตอ่ ขยายความ รวมทงั้ นำ� เสนออยา่ งตรงไปตรงมา
หรือน�ำเสนออย่างมีจุดประสงค์ทางการเมือง จนในบางคร้ังอาจ
ไม่ได้ตรงกับข้อเท็จจริงบางประการและเข้าใจสถานการณ์ตอนน้ัน
อย่างไม่ชัดเจน สร้างความรู้สึกและอารมณ์ในการศึกษารับรู้ทาง
ประวตั ศิ าสตรแ์ ละนำ� ไปสกู่ ารสรา้ งอคตติ อ่ กนั ในสงั คมปจั จบุ นั โดย
อ้างอิงบริบทท่ีถูกน�ำเสนออย่างมีจุดประสงค์และละเลยข้อเท็จจริง
บางประการท่สี ำ� คญั ไป

ในหนังสือเล่มน้ี ผู้เขียนจึงมีความพยายามอย่างย่ิงที่จะน�ำ
เสนอขอ้ มลู ขอ้ เทจ็ จรงิ หลายๆ ประการทส่ี ำ� คญั รวมทงั้ สรา้ งความ
เข้าใจท่ีถูกต้องตามข้อเท็จจริงจากการศึกษาประวัติศาสตร์ให้ได้
มากท่ีสุด เพื่อที่เราจะได้เรียนรู้จากประวัติศาสตร์อย่างปราศจาก
อคติและน�ำบทเรียนไปพัฒนาปัจจุบันกับอนาคตสืบต่อไป พร้อม
นำ� เสนอถงึ มรดกทงั้ สงิ่ ทเี่ จรญิ งอกงามและบาดแผลรา้ ยทก่ี ารปฏวิ ตั ิ
ฝรัง่ เศสไดม้ อบไว้ให้แกฝ่ ร่ังเศสและมนุษยชาติ รวมถึงเกรด็ ต่างๆ

ท่ีหลายคนอาจยังไม่รู้และน่าสนใจเก่ียวกับการปฏิวัติฝรั่งเศสอีก
ด้วย

สดุ ทา้ ยนี้ ขอขอบคณุ ทางสำ� นกั พมิ พย์ ปิ ซแี ละบรรณาธกิ ารท่ี
ได้ให้โอกาสผู้เขยี นและสนบั สนุนการท�ำหนังสือเลม่ นีข้ นึ้ มาให้เป็น
รูปเป็นร่างจนส�ำเร็จและช่วยประนีประนอมการท�ำงานไม่ให้เร่งรัด
เกนิ ไป ท�ำใหผ้ ู้เขียนสามารถสร้างงานที่มีคณุ ภาพขน้ึ มาได้ เพ่ือนๆ
และอาจารย์หลายท่านท่ีได้ช่วยเหลือตั้งแต่การให้โอกาสส�ำคัญใน
การเขียนหนังสือเล่มนี้ ค�ำแนะน�ำและช้ีแนะเก่ียวกับกระบวนการ
ท�ำหนังสือและองค์ความรู้ที่จ�ำเป็นในการเขียนหนังสือเล่มน้ี รวม
ถึงการให้ก�ำลังใจดีๆ ท่ีท�ำให้การเขียนหนังสือเล่มนี้ประสบความ
ส�ำเร็จ ทางผู้เขียนจึงมีความคาดหวังและต้องการให้หนังสือเล่มนี้
สามารถเพมิ่ พนู ความรคู้ วามเขา้ ใจใหก้ บั ผทู้ ไ่ี ดอ้ า่ นไดไ้ มม่ ากกน็ อ้ ย

พรี วฒุ ิ เสนามนตรี

สารบัญ

THE FRENCH REVOLUTION

Part I “L’etat c’est moi – ขา้ คือรัฐ” 11
บทที่ 1 ข้าคอื รัฐ 13

- ฝรัง่ เศสภายใต้พระเจ้าหลุยสท์ ่ี 14 “สุรยิ กษัตริย์”

และพระเจ้าหลยุ สท์ ี่ 15 13

- การเมืองภายในประเทศของพระเจา้ หลยุ ส์ที่ 14 15

- การเมืองระหว่างประเทศของพระเจา้ หลุยส์ที่ 14

เมอ่ื “สุรยิ กษตั รยิ ์” สาดแสงทาบทาแผ่นดนิ 25

- สภาพเศรษฐกิจของฝรง่ั เศสในสมยั พระเจ้าหลยุ ส์ท่ี 14 39

- ยุคแหง่ ภูมปิ ญั ญาฝรงั่ เศส 44

- ฝรั่งเศสสมัยพระเจ้าหลยุ ส์ท่ี 15 “จงอยูอ่ ย่างสนั ติ”

ค�ำสง่ั เสยี ทไ่ี มม่ วี ันเป็นจรงิ 47

- ความกรอบของฝรัง่ เศสท่ยี งิ่ กรอบหนักไปกวา่ เดมิ 62

- แสงสวา่ งทางปญั ญาท่กี ำ� ลงั จะเปน็ เปลวเพลงิ แห่ง 67

การเปลยี่ นแปลง

- สรุป 72

Part II “Qu’ils mangent de la brioche – 77
ก็ใหพ้ วกเขากินเค้กสิ”
บทที่ 2 “กใ็ หพ้ วกเขากินเคก้ สิ” 79

- ฝร่งั เศสสมัยพระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 16 และการปฏวิ ตั ิฝร่งั เศส

ชว่ งแรก 79

- จากมาเรีย แอนโทเนียแหง่ ออสเตรีย สมู่ ารี องั ตวั เนต็ ต์

แห่งฝร่ังเศส 83

- ความกรอบท่ีไมเ่ ขา้ ใครออกใคร และความพยายาม

ทีล่ ม้ เหลว 97

- สภาฐานันดรและการตกลงทไ่ี ม่เทา่ เทียม 107

- สนามเทนนิส สภาแห่งชาติ และคกุ บสั ตยี ์ 115

- ความล่มสลายของระบบศักดินาและประกาศว่าดว้ ย

สทิ ธมิ นษุ ยชนและพลเมอื ง 135

- กองทัพแม่บา้ นผู้ “อัญเชญิ ” กษตั รยิ ์นิวัตเมอื งหลวง 148

- ความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและการเปลีย่ นถา่ ย

มาสรู่ ะบบกษัตรยิ ภ์ ายใต้รัฐธรรมนูญ 151

- ปัญหาสถาบันศาสนา ปญั หาตลอดกาลของการปฏวิ ัต ิ 161

- คำ� ประกาศยกเลกิ ระบอบกษัตริย.์ .. ราชอาณาจกั ร

ฝร่งั เศสลม่ แลว้ สาธารณรัฐฝรั่งเศสจงเจรญิ 166

- สรุป 171

Part III “Liberté, Égalité, Fraternité, ou la Mort –
เสรีภาพ ความเสมอภาค และภราดรภาพ
หรือความตาย” 177
บทท่ี 3 “เสรีภาพ ความเสมอภาค ภราดรภาพ
หรอื ความตาย” ฝรงั่ เศสในยุคสาธารณรฐั ท่ี 1 179

- คณะปกครองแหง่ ชาตแิ ละการประหารพระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 16 179

- สงครามสหประชาชาติ เมื่อทัง้ ยโุ รปรมุ ฝรงั่ เศส 190

- พลกิ ฟา้ ควำ่� แผน่ ดนิ ในเมอ่ื จะเปลย่ี นแลว้ กต็ อ้ งเอาใหส้ ดุ ! 204

- ยุคแหง่ ความหวาดกลัว เมอื่ นักปฏิวตั ิหันมาฆ่ากนั เอง 213

- จากสาธารณรัฐสู่จกั รวรรดิฝร่ังเศสที่ 1 233

- สรปุ 236

บรรณานกุ รม 242



I

“L’etat c’est moi

- ข้าคือรัฐ”

-พระเจา้ หลยุ ส์ท่ี 14-



บทท่ี 1

ข้าคือรัฐ

THE FRENCH REVOLUTION

ฝรั่งเศสภายใต้พระเจ้าหลุยส์ท่ี 14 “สุริยกษัตริย์” และ
พระเจ้าหลุยส์ท่ี 15

ฝร่งั เศสในยุคน้ี หลงั จากผ่านสงครามและความขัดแยง้ อนั
ยาวนานจากการปฏิรูปศาสนากเ็ ขา้ ส่ชู ว่ งของความรุ่งโรจน์ พระเจ้า
อองรที ่ี 4 แหง่ นาวาร์ (Henri de Bourbon, Henri IV) ผนู้ �ำ
ราชสกุลบูร์บง (House of Bourbon) ข้ึนครองราชสมบัติ
เป็นกษัตริย์ฝร่ังเศส ท�ำให้ความขัดแย้งทางศาสนาที่ก่อให้เกิด
สงครามกลางเมืองอันยาวนานส้ินสุดลง พระองค์ได้สร้างและ
ปฏิรูประบบการปกครองภายในของฝร่ังเศสให้มีความม่ันคงมาก
ข้ึน ท�ำใหร้ ะบบเศรษฐกจิ ของฝรั่งเศสมคี วามมงั่ ค่ังมากขึน้ และส่ง
ตอ่ นโยบายไปยงั กษตั ริยพ์ ระองคต์ ่อๆ มาและเหลา่ เสนาบดีทท่ี รง
ความสามารถอยา่ งพระคารด์ นิ ลั รเิ ชอลเิ ยอ (Cardinal Armand
Jean du Plessis, 1st Duke of Richelieu and Fronsac,
Cardinal Richelieu ท่ีเรารู้จักจากบทบาทตัวร้ายในเร่ือง
“สามทหารเสือ”) ซึ่งมีแนวคิดสนับสนุนการรวบอ�ำนาจเข้าสู่
ศูนย์กลางและระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์อย่างเข้มแข็ง จน
ฝร่ังเศสมีพลงั ทั้งการเมืองและเศรษฐกจิ มากจนเปน็ มหาอำ� นาจได้

THE FRENCH REVOLUTION

14

ราชธวชั (ธงประจ�ำตัวกษัตริย)์ ของฝรั่งเศส สมัยราชวงศ์บูร์บง

ธงชาติฝรั่งเศสสมยั ราชวงศ์บูรบ์ ง
ปฏิวัตฝิ รง่ั เศส

15

ในการเมืองระหว่างประเทศ ฝร่ังเศสเองก็มีอิทธิพลต่อ
การเมืองในยุโรปมาก เพราะเป็นขั้วอ�ำนาจที่ส�ำคัญในการต่อต้าน
อิทธิพลของราชวงศ์ฮับส์บูร์ก (House of Habsburg) ท่ี
ปกครองท้ังสเปนและจักรวรรดิโรมันอันศักด์ิสิทธิ์ (ดินแดนที่
เป็นประเทศเยอรมนี ออสเตรีย เนเธอร์แลนด์ และเบลเยียม
ในปัจจบุ นั ) และประสบความส�ำเร็จในหลายๆ ครง้ั ทำ� ให้ฝร่ังเศส
ที่เป็นมหาอ�ำนาจแต่เดิมก็ยกระดับเป็นมหาอ�ำนาจผู้น�ำของยุโรป
ในยคุ นนั้ ด้วย

การเมืองภายในประเทศของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14

พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ขน้ึ ครองราชย์ต่อจากการสวรรคตของ
พระบดิ าคือพระเจ้าหลุยสท์ ่ี 13 ดว้ ยพระชนมายเุ พยี ง 5 พรรษา
เทา่ นนั้ ทำ� ใหพ้ ระองคต์ อ้ งอยภู่ ายใตก้ ารสำ� เรจ็ ราชการของพระราช-
มารดาของพระองค์ พระนางแอนนแ์ หง่ ออสเตรยี และคณะผสู้ ำ� เรจ็
ราชการทแ่ี ตง่ ตงั้ โดยพระเจา้ หลยุ สท์ ี่ 13 ซง่ึ ตอ่ มาพระนางแอนนไ์ ด้
ทำ� การปลดคณะผสู้ ำ� เรจ็ ราชการออกทง้ั หมด ดว้ ยความรว่ มมอื ของ
คณะตลุ าการแห่งปารีส (Parlement de paris) ทำ� ใหพ้ ระนาง
เป็นผู้ส�ำเร็จราชการแต่เพียงผู้เดียวของพระเจ้าหลุยส์ท่ี 14 แห่ง
ฝร่งั เศส

พระนางแอนนไ์ ด้แต่งต้งั พระคารด์ นิ ลั มาซาแรง็ ซึง่ มีแนวคิด
ทางการเมืองใกล้เคียงกับพระองค์ และท�ำการด�ำเนินนโยบาย
การรวบอำ� นาจเขา้ สศู่ นู ยก์ ลางและสรา้ งระบบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์
ต่อจากพระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 13 และพระคารด์ ินัลริเชอลเิ ยอทที่ �ำคา้ งไว้
ก่อนเสียชีวิต เพ่ือให้พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 สามารถข้ึนครองราชย์

THE FRENCH REVOLUTION

16

พระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 14
ปฏวิ ตั ิฝร่ังเศส

17

ไดอ้ ย่างม่นั คงและมพี ระอ�ำนาจอย่างเดด็ ขาดสมบูรณ์
หลังจากส้ินสุดการเจรจาในการลงนามสนธิสัญญาเวสต์

ฟาเลยี หลงั สน้ิ สดุ สงครามสามสบิ ปี ความพยายามในการรวบอำ� นาจ
เขา้ สู่ศนู ย์กลาง การลดบทบาทของคณะตลุ าการและสภาท่ปี รกึ ษา
การลดสทิ ธพิ เิ ศษตา่ งๆ และอำ� นาจการเมอื งของกลมุ่ ขนุ นางศกั ดนิ า
ในฝรั่งเศส ท�ำให้เกิดกบฏของขุนนางศักดินาหรือกบฏฟรงด์ขึ้น
ซง่ึ พระนางแอนนแ์ ละพระคารด์ นิ ลั มาซาแรง็ ตอ้ งทำ� การปราบปราม
อย่างยากล�ำบาก ถึงกับต้องย้ายราชส�ำนักออกจากปารีส จนท้าย
สุดกบฏก็ถูกปราบลงได้ด้วยความช่วยเหลือของทหารท่ีกลับจาก
สงครามสามสบิ ปี ราชสำ� นกั ยา้ ยกลบั ปารสี และเกดิ การรวบอำ� นาจ
เข้าสู่ศูนย์กลาง สร้างระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ของราชส�ำนัก
ฝร่งั เศส โดยไม่มีสง่ิ ใดตา้ นทานหยดุ ย้ังได้อีก

ในปี 1651 (พ.ศ. 2194) พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ทรงบรรลุ
นิติภาวะและขึ้นมาบริหารราชการแผ่นดินร่วมกับพระคาร์ดินัล
มาซาแรง็ [ซึง่ เสยี ชีวติ ในปี 1661 (พ.ศ. 2204)] ในตอนนร้ี ะบบ
สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยท์ ที่ กุ คนบากบนั่ สรา้ งกนั มาตงั้ แตส่ มยั พระเจา้
หลยุ สท์ ี่ 13 กม็ คี วามสมบรู ณส์ งู สดุ แลว้ ซง่ึ พระองคไ์ ดป้ ระกาศตอ่
คณะเสนาบดีวา่ “ตอนนี้ข้าพเจ้าบริหารราชการแผ่นดนิ ดว้ ยตวั เอง
พวกทา่ นจะตอ้ งชว่ ยเหลอื ดว้ ยคำ� แนะนำ� ของทา่ นเมอื่ ขา้ พเจา้ รอ้ งขอ
ข้าพเจ้าขอสั่งว่าจะต้องไม่มีประกาศใดท่ีประกาศไปโดยไม่มีค�ำสั่ง
จากขา้ พเจา้ และขอสงั่ หา้ มทา่ นลงนามในเอกสารใดๆ แมแ้ ตห่ นงั สอื
ผา่ นทางเลม่ เดยี ว โดยไมม่ ีคำ� สงั่ จากข้าพเจ้า”

THE FRENCH REVOLUTION

18

พระนางแอนน์แห่งออสเตรีย (Anne of Austria) พระราชมารดาและผู้ส�ำเร็จ
ราชการของยวุ กษตั ริย์ พระเจ้าหลุยส์ท่ี 14
ปฏิวตั ฝิ ร่งั เศส

19

พระเจ้าหลุยส์ท่ี 14 แม้พระองค์จะไม่ได้มีช่ือเสียงเรื่อง
ความปรีชาสามารถส่วนพระองค์เท่าไรนัก แต่พระองค์มีความ
สามารถในการมองเห็นความสามารถของบุคคล และพระองค์
มีพระราชอ�ำนาจท่ีจะอนุญาตให้คนที่พระองค์เห็นความสามารถ
นั้นท�ำงานได้อย่างเต็มที่ ตัวอย่างท่ีชัดเจนคือ ฌอง โคลแบรต์
ท่ีทรงแต่งตั้งให้เป็นเสนาบดีการคลังของฝร่ังเศสต้ังแต่ปี 1665
ซ่ึงได้แก้ไขปัญหาการคลังของฝร่ังเศสได้เป็นอย่างดีจนฝรั่งเศสมี
ทรพั ยากรทำ� สงครามใหญต่ ลอดรชั กาล และเปน็ รากฐานของความ
ยิ่งใหญข่ องพระราชวงั แวรซ์ ายและวัฒนธรรมฝรงั่ เศส และอีกคน
คือ มิเชลล์ เลอ เทลีเยร์ มาปฏิรูปการทหารและปรับปรุงระบบ
การทหารของฝรั่งเศสจนกองทัพฝรั่งเศสได้ฉายา “ไร้เทียมทาน”
ในยุคน้ันและสามารถต้านทานพันธมิตรของมหาอ�ำนาจในยุโรป
ในสงครามหลายๆ ครง้ั ได้

ระบบการปกครองส่วนกลางของฝร่ังเศสเองก็มีการเปลี่ยน
แปลง เดมิ ทกี ารบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ โดยกษตั รยิ ์ ตวั กษตั รยิ จ์ ะได้
รับข้อมูลภาคส่วนต่างๆ จากการรายงานของอคั รมหาเสนาบดีหรือ
“เอกเสนาบด”ี (First minister) แตพ่ อพระคารด์ นิ ลั มาซาแรง็ เสยี
ชวี ติ ในปี 1661 พระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 14 ทรงไมแ่ ตง่ ตงั้ อคั รมหาเสนาบดี
ตอ่ แตก่ ำ� หนดใหเ้ สนาบดกี ระทรวงตา่ งๆ แจง้ ขอ้ มลู ของภาคสว่ นที่
รับผิดชอบให้กษัตริย์รับทราบโดยตรง พร้อมกับแต่งต้ังผู้ตรวจ
ราชการสว่ นพระองคใ์ นการตรวจตรากำ� ชบั การทำ� งานของภาคสว่ น
ตา่ งๆ ของรฐั ซง่ึ ตำ� แหนง่ ผตู้ รวจราชการนจี้ ะเปน็ ชนชน้ั กลางในสงั คม
และได้รับความส�ำคัญมากเท่าๆ กับผู้ว่าราชการเขตปกครองต่างๆ
ดว้ ย

THE FRENCH REVOLUTION

20

มเิ ชลล์ เลอ เทลีเยร์ (Michel Le Tellier) นักการทหารคนส�ำคญั ของฝรั่งเศส
ผสู้ ร้างกองทพั ฝรั่งเศสให้ “ไรเ้ ทยี มทาน”

หลายคนคงรถู้ งึ ความใหญโ่ ตโออ่ า่ และความหรหู ราอลงั การ
ระดับภาคพื้นทวีปของพระราชวังแวร์ซาย แต่พระราชวังแวร์ซาย
ไม่ได้เป็นเพียงแค่สัญลักษณ์ถึงความรุ่งโรจน์ของศิลปวัฒนธรรม
แห่งยุคบาโรกและของราชวงศ์บูร์บงท่ีปกครองฝรั่งเศสเท่านั้น
หากยังเป็นเครื่องมือส�ำคัญในการปกครองด้วยแนวคิดการรวบ

ปฏวิ ตั ิฝร่งั เศส

21

อำ� นาจเขา้ สกู่ ษตั รยิ ต์ ามหลกั คดิ แบบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยอ์ กี ดว้ ย
โดยการท�ำให้ขุนนางเจ้าของที่ดินทั่วท้ังฝร่ังเศสต้องมาเข้าเฝ้า
พระเจา้ หลยุ สท์ ี่ 14 ท่ีแวร์ซาย เพือ่ ท�ำให้กษัตรยิ ์จดจำ� พวกเขาได้
และให้พวกเขามุ่งหวังลาภยศจากกษัตริย์ ซ่ึงพระเจ้าหลุยส์ที่ 14
นั้นก็ทรงจดจ�ำพวกเขาได้ ว่ากันว่าหน่ึงในคุณสมบัติสุดยอดท่ี
พระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 14 มจี รงิ ๆ โดยไมไ่ ดเ้ สรมิ เตมิ แตง่ เพม่ิ เตมิ คอื ความ
สามารถในการจดจำ� สิ่งต่างๆ ไดอ้ ยา่ งแมน่ ยำ� พระเจา้ หลุยส์ที่ 14
ทรงจดจ�ำขุนนางได้ ทรงพระราชทานลาภยศให้กับผู้ท่ีเข้าเฝ้า
พระองคแ์ ละลงโทษผู้ทไ่ี ม่ไดม้ าเขา้ เฝา้

ซึ่งสิ่งนี้ท�ำให้ขุนนางเจ้าของที่ดินจ�ำต้องพ�ำนักอาศัยใน
พระราชวงั แวรซ์ ายเปน็ เวลานานๆ จนมกี ารสรา้ งอพารต์ เมนตข์ น้ึ มา
ในพระราชวังเพ่ือรับรองขุนนางเหล่านี้ อีกท้ังการติดต่อส่ือสาร
ของขุนนางจากพระราชวังแวร์ซายท้ังหมดจะต้องผ่านระบบการ
ตรวจสอบโดยราชสำ� นักตลอด นอกจากน้พี ระเจ้าหลุยสท์ ี่ 14 ก็
ทรงพระราชทานรางวัลและสินค้าฟุ่มเฟือยให้กับขุนนางเจ้าของ
ที่ดินนี้อย่างมากมาย และภายในพระราชวังแวร์ซายก็มีงานรื่นเริง
อยู่ทุกๆ วัน ท้ังหมดนี้เพ่ือเป็นการควบคุมขุนนางเจ้าของที่ดิน
ซึ่งเป็นผู้มีอิทธิพลแข่งขันกับราชสำ� นักให้ห่างจากการเมืองและการ
ตอ่ ตา้ นพระราชอำ� นาจของกษตั รยิ ์ จนมคี ำ� พดู วา่ พระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 14
และพระราชวงั แวรซ์ ายทำ� ใหข้ นุ นางเจา้ ของทด่ี นิ ของฝรง่ั เศส “เชอ่ื ง”
และกลายเป็น “สนุ ขั เลย้ี ง” ของกษตั ริย์

ในขณะทีพ่ ระเจ้าหลุยส์ท่ี 14 ทรงควบคุมและมอมเมาเหลา่
ขุนนางเจ้าของที่ดินซ่ึงเป็นชนช้ันสูงในฝร่ังเศส พระองค์ทรงออก
พระราชโองการมากมายเพ่ือลดทอนอ�ำนาจอิทธิพลของขุนนาง

THE FRENCH REVOLUTION

22

เจา้ ของทดี่ นิ ลงไปอกี ไมว่ า่ จะเปน็ การหา้ มสบื ทอดตำ� แหนง่ ราชการ
ห้ามมีกองทพั ส่วนตวั การโยกย้ายนายทหารระดับสงู ทีเ่ ป็นขนุ นาง
เจา้ ของทดี่ ินหรือ “ขุนนางแหง่ ดาบ” (nobility of sword) ให้
เป็นขุนนางพิธีการของกษัตริย์ และการแต่งตั้งให้ชนช้ันกลางและ
ชนชั้นล่างท่ีมีผลงาน มีความสามารถ รวมทั้งมีความจงรักภักดี
ตอ่ กษตั รยิ ์ ขนึ้ มาเปน็ ชนชน้ั สงู และขนุ นางทที่ ำ� หนา้ ทจ่ี รงิ ๆ ตามภาค
สว่ นราชการตา่ งๆ ของกษตั รยิ ์ ซง่ึ เรยี กชนชน้ั สงู กลมุ่ ใหมเ่ หลา่ นวี้ า่
“ขุนนางแหง่ ผ้าคลมุ ” (nobility of the robe)

สงิ่ สำ� คญั อกี สง่ิ หนง่ึ ทท่ี ำ� ใหพ้ ระราชอำ� นาจของพระเจา้ หลยุ ส์
ที่ 14 ยังไม่เด็ดขาดสมบูรณ์ตามแนวคิดระบบสมบูรณาญาสิทธิ
ราชย์จริงๆ คือพระราชอ�ำนาจเหนือสถาบันศาสนา ศาสนจักร
คริสต์นิกายคาทอลิกมีอ�ำนาจอิทธิพลผลัดกันระหว่างอยู่เหนือ
และมีความทดั เทียมกบั ราชส�ำนกั ฝร่ังเศสมาตลอด โดยศาสนจักร
คาทอลิกในฝรั่งเศสนั้นไม่ต้องเสียภาษีให้รัฐและรายได้ทั้งปีของ
ศาสนจักรฝรั่งเศสจ�ำนวนหนึ่งในสิบจะเป็นเงินสังฆทาน (Tithe)
ซงึ่ เปน็ รายไดเ้ ขา้ ศาสนจกั รคาทอลกิ ฝรง่ั เศสเอง พระเจา้ หลยุ สท์ ี่ 14
พยายามจะจำ� กดั อำ� นาจและสทิ ธพิ เิ ศษของศาสนจกั รและการแทรก
แซงจากศาสนจักรใหญ่ที่กรุงโรม ด้วยการส่งเสริมแนวคิดแบบ
กัลลิแคนที่สนับสนุนให้ศาสนจักรจงรักภักดีต่อรัฐ และนักบวช
จะตอ้ งทำ� หนา้ ทเี่ ปรยี บเสมอื นเจา้ หนา้ ทร่ี ฐั และสง่ เสรมิ นโยบายของ
รัฐอีกด้วย นอกจากนี้ยังได้ตราแนวคิดน้ีให้กลายเป็นข้อปฏิบัติที่
เป็นลายลักษณ์อักษรชัดเจนในการประชุมของคณะนักบวชของ
ศาสนจกั รฝรงั่ เศสในปี 1682 (พ.ศ. 2225) และในการประชุมยัง
ให้อ�ำนาจกษัตริย์มากข้นึ ดว้ ยการยอมรับว่ากฎทางศาสนาและขอ้

ปฏิวัติฝรั่งเศส

23

ประกาศทางศาสนาใดๆ จะตอ้ งใหก้ ษตั รยิ อ์ นมุ ตั กิ อ่ นถงึ จะสามารถ
ออกประกาศให้ใช้งานจริงได้ ซึ่งทางศาสนจักรใหญ่ที่กรุงโรมเอง
ก็ประกาศไมย่ อมรบั ในขอ้ ปฏบิ ัตกิ ารประชมุ น้ี

พระต�ำหนักฟองแตนโบล (Château de Fontainebleau) สถานท่ีท่ีพระเจ้า

หลุยส์ทรงออกฎีกายกเลิก (Edict of Fontainebleau) ฎีกาแห่งเมืองนองต์
(Edict of Nantes)

ดงั นน้ั เพ่ือเป็นการขอแรงสนบั สนุนจากพระสนั ตะปาปาใน
ความขัดแย้งที่เกิดข้ึนมาใหม่กับจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอัน
ศักด์ิสิทธิ์ และเป็นการกู้หน้าภาพความเป็นคาทอลิกของฝรั่งเศส
รวมทงั้ ตวั พระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 14 เองกท็ รงอภเิ ษกสมรสใหมก่ บั มาดาม
เดอ เมนตีนงซ่ึงเป็นคาทอลิกที่เคร่งครัด และภาพจ�ำของการ
ประนปี ระนอมตอ่ พวกโปรเตสแตนตใ์ นฝรงั่ เศสหรอื ทเ่ี รยี กวา่ พวก

THE FRENCH REVOLUTION

24

ฮูเกอโนต์ (Huguenot) ทแี่ สดงถึงความไรอ้ ทิ ธิพลของราชส�ำนัก
ฝรง่ั เศส ทำ� ให้พระเจ้าหลยุ สท์ ่ี 14 ตดั สินใจออกฎีกาแหง่ ฟองแตน
โบล (Edict of Fontainebleau) ในปี 1685 (พ.ศ. 2228) ซง่ึ
ถอื ว่าเปน็ การยกเลกิ ฎกี าแห่งเมืองนองต์ (Revocation of the
Edict of Nantes) และการมขี นั ตธิ รรมทางศาสนาของฝรง่ั เศสที่
ประกาศมาต้งั แตป่ ี 1598 (พ.ศ. 2141) จนส่งผลกระทบตอ่ ฝร่ังเศส
ในหลายๆ ดา้ น

พระคาร์ดนิ ัลจลู ส์ เรย์มง มาซาแรง็ (Jules Raymond Mazarin) หรือพระ
คาร์ดนิ ัลมาซาแร็ง เสาค้ำ� แผน่ ดนิ คนสำ� คัญตน้ รชั สมยั พระเจา้ หลุยสท์ ี่ 14
ปฏิวตั ิฝรั่งเศส

25

ดังท่ีได้กล่าวไปแล้ว หลายคนที่เคยอ่านประวัติศาสตร์
ฝรง่ั เศสและเรอื่ งราวของพระเจ้าหลยุ ส์ที่ 14 อย่างครา่ วๆ อาจคดิ
ว่าทรงเป็นกษัตริย์ท่ีลุ่มหลงในความหรูหราฟุ่มเฟือยและหูเบา
หลงเชอ่ื คำ� พดู ขนุ นางชนั้ สงู แตใ่ นความเปน็ จรงิ พระเจา้ หลยุ สท์ ี่ 14
ทรงเป็นกษัตริย์ที่มีความทะเยอทะยานทางการเมืองสูง มีความ
เช่ือม่ันในตนเองสูง และมีความเผด็จการมาก แต่ที่น่าสนใจคือ
พระองค์กลับสนับสนุนการเติบโตของชนชั้นกลาง อุปถัมภ์เหล่า
นักคิดนักปราชญ์ ส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมให้เฟื่องฟู ซึ่งหลายๆ
อยา่ งพระองคท์ ำ� เพอ่ื พระเกยี รตยิ ศของราชวงศแ์ ละความมน่ั คงแขง็
แกรง่ ของระบบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ แตส่ งิ่ เหลา่ นกี้ เ็ ปน็ ปจั จยั หนงึ่
ในการเกิดแนวคิดเสรีนิยมขึ้นมาจนท�ำให้เกิดการปฏิวัติฝรั่งเศสท่ี
ท�ำให้ระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ของราชวงศ์บูร์บงแห่งฝรั่งเศส
ตอ้ งออ่ นแอและลม่ สลายลงไปในภายภาคหนา้ ดงั จะไดก้ ลา่ วตอ่ ไป
และเป็นจดุ ประสงค์หลักของหนังสือเล่มน้ี

การเมืองระหว่างประเทศของพระเจ้าหลุยส์ท่ี 14
เม่ือ “สุริยกษัตริย์” สาดแสงทาบทาแผ่นดิน

ฝรง่ั เศสนน้ั ถอื วา่ เปน็ รฐั มหาอำ� นาจรฐั หนง่ึ ในยโุ รปทต่ี อ้ งตก
อยู่ท่ามกลางวงล้อมของศัตรู โดยเฉพาะพันธมิตรระหว่างองั กฤษ
และดินแดนของราชวงศ์ฮับส์บูรก์ ซ่งึ ประกอบดว้ ยจักรวรรดิโรมนั
อันศักดิ์สิทธิ์คือประเทศเยอรมนีในปัจจุบัน ดินแดนฟลานเดอร์
(Flanders) หรอื ประเทศเบลเยียมในปจั จุบัน และสเปน ดังนั้น
การก�ำจัดวงล้อมน้ีจึงถือว่าเป็นหนึ่งในภารกิจท่ีส�ำคัญในนโยบาย
การต่างประเทศของฝร่ังเศสมาตลอด นอกจากนี้การแข่งขันกัน

THE FRENCH REVOLUTION

26

ระหว่างองั กฤษ เนเธอรแ์ ลนด์ และฝรงั่ เศสในเรือ่ งของการก่อต้ัง
อาณานิคมในทวีปอเมริกา โดยเฉพาะอเมริกาเหนือและหมู่เกาะ
ในทะเลแคริบเบียน และการต้ังสถานีการค้าในอินเดียที่เป็นสิ่งท่ี
น�ำความม่ังคั่งเข้าสู่ประเทศของตน ก็เป็นส่วนประกอบส�ำคัญใน
การด�ำเนินนโยบายการต่างประเทศของฝร่ังเศสเช่นกัน ซ่ึงจาก
ปจั จัยเหล่านก้ี น็ �ำไปสู่การท�ำสงครามใหญ่หลายคร้ัง ท�ำให้เกดิ การ
เปล่ียนแปลงทางการทูตในยุโรป และเป็นสาเหตุหนึ่งของปัญหา
เศรษฐกจิ ในฝร่ังเศสที่เป็นเช้ือเพลิงของการปฏิวัติในเวลาต่อมา
อีกด้วย

พระราชวงั แวรซ์ าย (Château de Versailles) หนงึ่ ในเครื่องมอื ทางการเมือง

และความรงุ่ โรจน์ของพระเจา้ หลยุ สท์ ่ี 14

ปฏิวัตฝิ รั่งเศส

27

1) สงครามฝร่ังเศส-สเปน หรือสงครามแห่งการกระจาย
อำ� นาจ (War of Devolution) ในปี 1667-1668 (พ.ศ.2210-2211)
เป็นสงครามครั้งแรกหลงั จากที่พระเจ้าหลยุ สท์ ่ี 14 บรรลุนิตภิ าวะ
และต้องการจะประกาศพระเดชานุภาพให้เป็นท่ีประจักษ์ จึงฉวย
โอกาสท่ีสเปนท�ำสงครามติดพันกับโปรตุเกส ให้กองทัพฝร่ังเศส
รุกรานเข้าไปในเขตฟลานเดอร์ซ่ึงตอนนั้นยังคงเป็นเขตปกครอง
ของสเปน ท�ำให้เนเธอร์แลนด์และอังกฤษที่ต้องการจะตีกรอบ
อ�ำนาจของฝรั่งเศสมาจับมือเป็นพันธมิตรกับสเปนและท�ำสงคราม
กับฝร่ังเศส ซึ่งผลลัพธ์คือการท�ำสนธิสัญญาเอกซ์-ลา-ชาแปล
ฉบับปี 1668 ท่ีฝรั่งเศสได้ดินแดนเขตฟลานเดอร์ครึ่งหนึ่งของ
เขตปกครองเดิมของสเปน แต่ต้องเสียพันธมิตรทางการค้าและ
สมุททานภุ าพอยา่ งเนเธอร์แลนด์

พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 เสดจ็ ตรวจแนวรบในสงครามฝรั่งเศส-สเปน หรอื สงครามแห่ง
การกระจายอำ� นาจ (War of Devolution)

THE FRENCH REVOLUTION

28

2) สงครามฝร่ังเศส-เนเธอรแ์ ลนด์ ปี 1672-1678 (พ.ศ.
2215-2221) เป็นสงครามใหญ่ในยุโรปท่ีฝร่ังเศสมุ่งขยายอ�ำนาจ
ในเขตฟลานเดอร์และท�ำลายอ�ำนาจทางทะเลของพันธมิตรเก่าท่ี
ผันตัวมาเป็นคู่แข่งอย่างเนเธอร์แลนด์ ซ่ึงสเปน จักรวรรดิโรมัน
อันศักดิ์สิทธิ์ และเดนมาร์กเข้ามาเป็นพันธมิตรกับเนเธอร์แลนด์
สว่ นฝง่ั ฝรงั่ เศส การรกุ รานเนเธอรแ์ ลนดแ์ ละการชว่ ยเหลอื ทางการ
เงินกับอังกฤษท�ำให้อังกฤษเข้ามาเป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศส และ
การลงนามในสนธิสัญญาพันธมิตรระหว่างสวีเดนกับฝร่ังเศสก็
ท�ำให้สวีเดนมหาอ�ำนาจอีกชาติหน่ึงเข้าร่วมสงครามด้วย สงคราม
ครัง้ น้ีมีการปะทะกันมากในเขตประเทศตำ่� (ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์
เบลเยยี ม และลักเซมเบิรก์ ในปจั จุบัน) ยโุ รปตอนกลางและเหนือ
และทวปี อเมรกิ าเหนอื ซง่ึ ผลจากการทำ� สงครามครง้ั นี้ ฝง่ั พนั ธมติ ร
ฝรั่งเศสได้ผลประโยชน์อย่างมากมาย โดยฝรั่งเศสได้ดินแดนใน
เขตฟลานเดอรข์ องสเปนเพม่ิ ขน้ึ และดนิ แดนบางสว่ นจากจกั รวรรดิ
โรมนั อันศักดิ์สิทธิ์อีกด้วย และกลายเป็นหมดุ หมายของความเป็น
มหาอ�ำนาจน�ำของยุโรปอย่างแท้จริง พระเกียรติยศของพระเจ้า
หลยุ ส์ที่ 14 และราชวงศ์บรู บ์ งเขา้ ส่จู ดุ ท่ียงิ่ ใหญท่ ีส่ ุดจากสงคราม
คร้ังน้ี แต่จากสงครามครง้ั นี้เช่นกนั กลับกลายเปน็ วา่ ความยิง่ ใหญ่
ของฝร่ังเศสเป็นสิ่งที่ท�ำให้ฝรั่งเศสขาดพันธมิตร เพราะชาติมหา
อ�ำนาจท่ีเป็นพันธมิตรเก่าของฝรั่งเศสก็เร่ิมมีความหวาดระแวงใน
พลังอ�ำนาจของฝร่ังเศส จึงมีการยกเลิกสนธิสัญญาและตีตัวออก
ห่างจากฝร่งั เศสมากขน้ึ

ปฏิวัตฝิ รั่งเศส

29

กองทัพของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ในดินแดนเนเธอร์แลนด์ในสงครามฝรั่งเศส–
เนเธอร์แลนด์

3) สงครามเก้าปี หรือสงครามสันนิบาตแหง่ ออกสเบริ ์ก ปี
1688-1697 (พ.ศ.2231-2240) ความยงิ่ ใหญข่ องฝรงั่ เศสจากชยั ชนะ
ทางการทตู และการใชก้ ำ� ลงั ทหารในสงครามฝรง่ั เศส-เนเธอรแ์ ลนด์
สร้างความรู้สึกต่อต้านฝรั่งเศสในชาติต่างๆ ท่ัวยุโรป การขับไล่
พวกฮูเกอโนต์จากฝรั่งเศสด้วยการยกเลิกฎีกาแห่งเมืองนองต์
สร้างความไม่พอใจกับชาติโปรเตสแตนต์ในยุโรปเป็นอย่างมาก
และการตอบสนองที่ล่าช้าต่อการรุกรานของจักรวรรดิออตโตมัน
และการปดิ ลอ้ มเวยี นนายงั สรา้ งความไมพ่ อใจตอ่ ศาสนจกั รคาทอลกิ
ท่ีกรุงโรมเองอีกด้วย จากเหตุการณ์ท้ังหมดน้ีท�ำให้เกิดการรวม
กลุม่ กันตอ่ ต้านฝรงั่ เศสในชาตมิ หาอำ� นาจยุโรปอยา่ งลบั ๆ ทงั้ จาก
ฝง่ั โปรเตสแตนตแ์ ละคาทอลกิ เอง เรยี กวา่ สนั นบิ าตแหง่ ออกสเบริ ก์
หรือมหาพันธมิตร พระเจ้าหลุยส์ท่ี 14 หวังจะให้สงครามคร้ังนี้

THE FRENCH REVOLUTION

30

การโจมตปี อ้ มปราการนาเมอรใ์ นเขตปกครองเนเธอรแ์ ลนดข์ องสเปนในสงครามเกา้ ปี
หรอื สงครามสันนิบาตแห่งออกสเบิร์ก
ปฏวิ ัติฝรงั่ เศส