ราชวงศ์คองบอง

èĀÐùĀÜ×òéèúèśāÐòÿãāø
ëĈśČùöÖúāÓöāðòĈśČôÿïĈðăêŠÜÜāðāéòòâāÐāòèĀÐüŚāè

ราชวงศค องบอง

สงคราม ความรกั และหายนะเหนือบลั ลงั กพมา
ปญญ อนนั ตส กลุ วฒั น: เขียน

ราคา 370 บาท

ขอ มูลทางบรรณานกุ รมของสำนกั หอสมดุ แหง ชาติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
ปญญ อนันตส กลุ วฒั น.

ราชวงศคองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบลั ลังกพ มา .-- กรุงเทพฯ : ยปิ ซี กรปุ , 2562.
380 หนา .
1. พมา--ประวตั ศิ าสตร. 2. พมา--การเมืองและการปกครอง. I. ช่ือเรอ่ื ง.
959.1
ISBN 978-616-301-697-3

© ขอ ความในหนังสอื เลม น้ี สงวนลิขสิทธ์ติ ามพระราชบญั ญตั ลิ ขิ สทิ ธ์ิ (ฉบบั เพมิ่ เติม) พ.ศ. 2558
การคดั ลอกสวนใดๆ ในหนงั สือเลม นไ้ี ปเผยแพรไมว า ในรูปแบบใดตองไดร ับอนุญาตจากเจาของลิขสทิ ธกิ์ อ น
ยกเวนเพื่อการอางองิ การวิจารณ และประชาสัมพันธ

บรรณาธกิ ารอำนวยการ : คธาวุฒิ เกนุย
บรรณาธิการบริหาร : สุรชยั พิงชยั ภูมิ
ผูชว ยบรรณาธกิ ารบรหิ าร : วาสนา ชูรัตน
บรรณาธิการเลม : ประลองพล เพย้ี งบางยาง
กองบรรณาธิการ : คณติ า สุตราม พรรณกิ า ครโสภา ดารยี า ครโสภา
เลขากองบรรณาธกิ าร : อรทัย ดีสวสั ด์ิ
พสิ ูจนอักษร : รกั ษ
รปู เลม : วรนิ ทร เกตุรัตน
ออกแบบปก : Rabbithood Studio
ผูอำนวยการฝายการตลาด : นุชนันท ทกั ษณิ าบณั ฑติ
ผจู ดั การฝายการตลาด : ชิตพล จันสด
ผูจัดการทว่ั ไป : เวชพงษ รตั นมาลี
จัดพิมพโ ดย : บริษัท ยิปซี กรุป จำกัด เลขที่ 37/145 รามคำแหง 98
แขวง/เขตสะพานสงู กรุงเทพฯ 10240
พมิ พท ี่ โทร. 0 2728 0939 โทรสาร. 0 2728 0939 ตอ 108
จดั จำหนาย www.gypsygroup.net
: บรษิ ัท วิชั่น พรีเพรส จำกดั โทร. 0 2147 3175-6
: บริษทั ยปิ ซี กรปุ จำกัด โทร. 0 2728 0939
www.facebook.com/gypsygroup.co.ltd
LINE ID : @gypzy

สนใจส่งั ซอ้ื หนังสอื จำนวนมากเพอ่ื สนับสนนุ ทางการศกึ ษา สำนักพมิ พล ดราคาพิเศษ ตดิ ตอ โทร. 0 2728 0939

KONBAUNG DYNASTY

ราชวงศ์คองบอง

สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบลั ลังกพ์ มา่

ปญั ญ์ อนันต์สกลุ วฒั น์

ค�ำนำ� ส�ำนกั พิมพ์

เม่ือคร้ังอดีต  อาณาจักรพม่าคือคู่สงครามท่ีโรมรันกับสยามอย่างดุเดือดมาก
ครงั้ ยง่ิ กวา่ อาณาจกั รใด  แตช่ าวไทยในปจั จบุ นั นอ้ ยคนจะรลู้ กึ ถงึ ประวตั ศิ าสตร์
ของพมา่  สว่ นใหญแ่ ลว้ เราจดจำ� พระนามของกษตั รยิ พ์ มา่ ไดไ้ มก่ พี่ ระองค ์ หรอื
ทราบเพียงผิวเผินว่าราชวงศ์พม่าสูญสิ้นไปในยุคล่าเมืองข้ึนของชาติตะวันตก
บางท่านอาจเคยได้ยินว่ากษัตริย์พม่าพระองค์สุดท้ายเสียราชบัลลังก์ไปเพราะ
ความรา้ ยกาจของพระมเหส ี เป็นเชน่ น้ันจรงิ หรือ
ราชวงศค์ องบองคอื ราชวงศส์ ดุ ทา้ ยของราชอาณาจกั รพมา่  นบั ตง้ั แต่
อองไจยะยอดนกั รบผหู้ าญกลา้ เสวยราชสมบตั เิ ปน็ พระเจา้ อลองพญา จวบจน
สิน้ ราชบัลลังก์ในรัชสมัยของพระเจ้าธบี อ  รวมระยะเวลาได้  133  ปี 
ช่วงเวลากว่าร้อยปีมีเหตุการณ์ส�ำคัญเกิดขึ้นมากมาย สตรีนางหนึ่ง
ใช้เวลาเพียง  7  ปีท่ีพระสวามีของพระนางครองราชย์  ท�ำให้ราชวงศ์ท่ีทรง
อ�ำนาจมายาวนานถึงกับล่มสลายได้เชียวหรือ
“ราชวงศค์ องบอง  สงคราม  ความรกั   และหายนะเหนอื บลั ลงั กพ์ มา่ ”
จะพาท่านผู้อ่านไปท�ำความรู้จักกับอาณาจักรพม่า  และค้นหาสาเหตุแห่งการ
ลม่ สลายของราชวงศค์ องบอง  เพอื่ พสิ จู นค์ วามจรงิ วา่   ใคร...คอื ผอู้ ยเู่ บอื้ งหลงั
หายนะคร้งั นกี้ ันแน!่

ส�ำนักพิมพย์ ปิ ซี

คำ� นำ� ผเู้ ขียน

อาณาจักรอังวะของพม่าเป็นอาณาจักรท่ีเป็นคู่ศึกกับกรุงศรีอยุธยาในช่วง
เสยี กรงุ ศรอี ยธุ ยาครง้ั ท ี่ 2 กองทพั พมา่ มชี ยั เหนอื กรงุ ศรอี ยธุ ยาและกวาดตอ้ น
ผ้คู นกลับไปมากมาย 
ชยั ชนะเหนอื กรงุ ศรอี ยธุ ยา  การผนวกยะไขแ่ ละอาหม  รวมไปถงึ การ
ขับไล่กองทัพราชวงศ์ชิง  เป็นจุดสูงสุดทางอ�ำนาจทางทหารของพม่าในสมัย
อาณาจกั รองั วะทปี่ กครองโดยราชวงศค์ องบอง หลงั จากนนั้ มาพมา่ กเ็ รมิ่ เสอ่ื ม
ลง บนั้ ปลายของอาณาจกั รพมา่ เปน็ อยา่ งไรนนั้ หลายทา่ นนา่ จะทราบดอี ยแู่ ลว้
น่ันกค็ อื พมา่ ตกเปน็ เมืองขนึ้ ขององั กฤษ 
ค�ำถามส�ำคัญคือ  ท�ำไมพม่าถึงตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษได้  อะไร
เกิดขนึ้ ในเวลานั้นบา้ ง
เหตกุ ารณก์ ารลม่ สลายของอาณาจกั รพมา่ เปน็ ประเดน็ ทซ่ี บั ซอ้ นและ
วุ่นวาย  เพราะมันเกี่ยวข้องท้ังปัจจัยภายนอกอย่างสงครามกับอังกฤษ และ
ปัจจัยภายในอย่างการชิงรักหักสวาท  และการต่อสู้แย่งชิงบัลลังก์ภายใน
ราชสำ� นัก
ผู้เขียนจึงใช้หลักฐานชั้นต้นและชั้นรองของฝ่ายพม่าและอังกฤษมา
เพอ่ื ประมวลสงิ่ ทเี่ กดิ ขนึ้  วา่ ในชว่ งเวลารอ้ ยกวา่ ปสี ดุ ทา้ ยของอาณาจกั รพมา่ นน้ั
เกิดอะไรข้ึนบ้าง  โดยพยายามใช้ภาษาที่ง่ายดายและกะทัดรัดเพ่ือท่ีผู้อ่าน
จะเขา้ ใจไดง้ า่ ยทสี่ ดุ  ทา่ นจะไดป้ ระมวลสง่ิ ทเี่ กดิ ขนึ้ วา่ อะไรเกดิ ขน้ึ กบั อาณาจกั ร
ท่เี ป็นคศู่ กึ ของกรงุ ศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทรแ์ หง่ น ี้
ทง้ั นผ้ี เู้ ขยี นหวงั วา่ ทา่ นผอู้ า่ นทกุ ทา่ นจะไดร้ บั ความรแู้ ละความบนั เทงิ
จากหนงั สอื เลม่ นไ้ี มม่ ากกน็ อ้ ย ถา้ มคี วามผดิ พลาดใดในหนงั สอื เลม่ น ้ี ผเู้ ขยี น
ขอกราบขออภัยมา  ณ  ทีน่ ี้ดว้ ย 

ปัญญ์ อนันตส์ กลุ วฒั น์

สารบัญ

บทนำ� 11
บทที่ 1: ปมู หลัง 15
พระเจา้ อลองพญาฟน้ื ฟอู าณาจักรพมา่ 17
ปมู หลังความสมั พันธร์ ะหว่างคองบองกับชาตยิ โุ รป 24
พระเจา้ อลองพญาเผด็จศึกมอญ 25
กบฏมอญ การสังหารหม่ชู าวอังกฤษ และสงครามกบั อยุธยา 28
รัชสมัยของนองดาวคย ี 30

บทท่ี 2: ความเกรยี งไกรของพมา่ 33
ตีอยธุ ยา 35
ศกึ พมา่ -จีน 36
การสวรรคตของพระเจ้าฉนิ พยูชินและความวนุ่ วายทีต่ ามมา 48
พระเจา้ โบดอพญากบั ยะไข ่ 51
กองทัพพม่าละเมิดเขตแดนอังกฤษ 55

บทที่ 3: ชนวนสงครามองั กฤษ-พมา่ 61
องั กฤษพยายามแทรกแซงการเมอื งพม่า 63
กบฏยะไขป่ ะทอุ กี ครง้ั 65
ความขัดแยง้ ในดินแดนตะวนั ตก 68
ปัญหาอาหม 70
องั กฤษประกาศสงครามตอ่ พม่า 76

บทท่ี 4: สงครามอังกฤษ-พมา่ ครัง้ ท่ี 1 79
การรบในด้านตะวนั ตก 81
การพลกิ ผนั 85

รกุ เหนอื 96
สนธิสญั ญายันดาโบ 103
ทรรศนะของผ้เู ขียนต่อสงครามอังกฤษ-พมา่ ครัง้ ท่ี 1 105

บทท่ี 5: ช่วงชงิ อำ� นาจ 109
ตน้ กำ� เนดิ รอยร้าว 110
การกลบั มาขององั กฤษ 113
การยึดอำ� นาจ 117

บทที่ 6: สงครามคร้งั ที่ 2 121
รชั สมยั แหง่ ความสงบ 123
ชนวนสงครามครงั้ ใหม่ 126
สมรภูมทิ ่รี า่ งกุง้ 133
อังกฤษพิชติ มณฑลพะโค 138
ทรรศนะของผูเ้ ขียนตอ่ สงครามองั กฤษ-พม่า ครัง้ ท่ี 2 142

บทที่ 7: ต้นรัชกาลพระเจา้ มินดง: แสงตะวนั ในช่วงเช้า 145
การหลบหนีของสองเจ้าชาย 147
สรา้ งเมอื งมณั ฑะเลย์ 155
การปฏริ ปู ประเทศในสมยั พระเจา้ มนิ ดง 159
การปกป้องพระพุทธศาสนาในดินแดนพมา่ 166

บทท่ี 8: กลางรัชกาลพระเจา้ มินดง: อาทิตย์ยามบา่ ย 171
กบฏเจ้าชายมยนิ กัน 173
ปัญหาใหญท่ ี่ตามมา 180
ต่อรองการค้า 183

บทที่ 9: ปลายรัชกาลของพระเจ้ามินดง: อาทิตยอ์ ัสดง 187
เลห่ ก์ ลขององั กฤษ 188
ทูตพม่าไปยุโรป 190
เสียพระทัย 193

พระนางช้างเผือกเหิมเกริม 195
จลาจลใหญใ่ นพระบรมมหาราชวงั 200
พระเจา้ มินดงสวรรคต 206
บทวิเคราะหพ์ ระเจ้ามินดง 208

บทที่ 10: เจา้ ชายธบี อและเจา้ หญงิ ศภุ ยาลตั 213
เจา้ ชายธีบอ 215
เจา้ หญิงศภุ ยาลตั 216
ความรกั ของเจา้ ชายธบี อและเจา้ หญิงศุภยาลตั 217
ท�ำไมต้องเปน็ เจ้าชายธีบอ 222
ปญั หาแหง่ การอภิเษกสมรส 224
หมากของเจ้าหญิงศุภยาลตั 226

บทท่ี 11: สังหารหม ู่ 231
การอภิเษกสมรสและราชาภเิ ษก 233
หาเหตกุ ำ� จดั พสี่ าว 236
สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย ์ 240
สังหารหมู่เชื้อพระวงศ ์ 244
ทา่ ทีของอังกฤษต่อการสังหารหม ู่ 249

บทท่ี 12: เพลิงพระนาง 253
พระนางศภุ ยาลัตรวบอ�ำนาจ 255
สนมลับ 258
เจ้าชายยะหนอ่ ง 261
กรณนี างมขิ งิ คญ ี 265
การปกปิดและเปิดเผย 269
แผนสอดไสย้ าพิษ 276
จดุ จบ 280

บทที่ 13: ชวี ติ ในวงั 285
กจิ วัตรประจ�ำวัน 287
เลียนแบบตะวันตก 290
ลอตเตอร ่ี 292

บทท่ี 14: เคา้ ลางแห่งความหายนะ 297
พระนางช้างเผือกดิ้นรนคร้งั สุดท้าย 298
ขดั แย้งกบั อังกฤษ 302
เรยี กรอ้ งใหผ้ นวกพมา่ 303
สังหารหมู่ครงั้ ทีส่ อง 307

บทท่ี 15: ตัดสินชะตา 311
กรณีบริษัทบอมเบยเ์ บอรม์ า 313
ทูตฝรง่ั เศสมาถงึ 315
คำ� ขาดขององั กฤษ 318

บทที่ 16: อาณาจกั รพม่าล่มสลาย 331
การเตรียมการของพมา่ และอังกฤษ 332
สงครามอันแสนสั้น 337
วนั สุดท้าย 345
ส่กู ารเนรเทศ 351
ทรรศนะของผเู้ ขยี นตอ่ พระเจ้าธบี อและพระนางศุภยาลตั 357
ทรรศนะของผู้เขยี นตอ่ การสนิ้ สดุ ของอาณาจักรพมา่ 365

บทสง่ ท้าย: หลงั การลม่ สลาย 371
บรรณานุกรม 377
ทมี่ ารูปภาพ 379



บทนำ�

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรกั และหายนะเหนือบลั ลังก์พม่า

พระนางศุภยาลตั และพระเจา้ ธีบอ
ภาพจาก: frontiermyanmar.net

12

บทนำ�

มณั ฑะเลย์ วันที่ 25 พฤศจกิ ายน ค.ศ. 1885

สายลมพล้ิวไหวในฤดูหนาวของเมืองมัณฑะเลย์ เมืองท่ีเคยเป็น
เมืองหลวงของอาณาจักรท่ีย่ิงใหญ่ เมืองที่เคยเต็มไปด้วยผู้คนท่ีส่งเสียงดัง
ค้าขายกันอย่างคึกคัก หากแต่ว่าในวันน้ัน เมืองท้ังเมืองกลับเงียบสนิท
ความเงียบนั้นเงยี บจนนา่ กลวั
เช้าวันนั้นปรากฏร่างของสามีภรรยาคู่หนึ่งก�ำลังเดินทางออกจาก
พระราชวัง รอบตัวเขาและเธอเต็มไปด้วยทหารต่างชาติผู้พิชิต ทั้งสองเดิน
ด้วยเท้าไปข้ึนเกวียนเทียมวัวที่พวกทหารต่างชาติเตรียมเอาไว้ให้เดินทาง
ไปยังท่าเรือ เพื่อท่ีจะเดินทางต่อไปยังสถานที่ท่ีถูกเตรียมไว้ส�ำหรับกษัตริย์
ของประเทศทพ่ี ่ายแพ้
หลังจากท้ังสองขึ้นน่ังบนเกวียนเทียมวัวแล้ว เกวียนเล่มดังกล่าว
ก็เดินทางออกไปยังจุดหมายทันที ระหว่างเส้นทางมีเหล่าพสกนิกรน่ังอยู่
เรียงรายกันเต็มไปหมด พวกเขาต่างเฝ้ารอที่จะได้พบเห็นเจ้าเหนือหัวของ
พวกเขาเปน็ ครง้ั แรก คร้ังเดยี ว และคร้งั สดุ ทา้ ย หลายคนหลั่งนำ�้ ตาด้วยความ
เศร้าใจ ในใจของพวกเขาเต็มไปด้วยความวิตกกังวลว่าอะไรจะเกิดข้ึนต่อไป
พวกเขาไม่มีเจ้าเหนือหัวอีกต่อไปแล้ว ชาวต่างชาติจะท�ำเช่นไรต่อพวกเขา
กไ็ มม่ ผี ใู้ ดทราบ
ในขณะเดียวกัน พสกนิกรหลายคนก็แสดงความโกรธแค้นต่อ
ชาวตา่ งชาตผิ รู้ กุ ราน ผทู้ เี่ หยยี ดหยามเจา้ เหนอื หวั ของพวกเขาอยา่ งหาทเ่ี ปรยี บ
ไมไ่ ด้ พวกเขาพยายามจะบกุ เขา้ ไปแยง่ ชงิ ตวั พระองค์ แตท่ หารตา่ งชาตกิ ก็ ดี กนั
ไมใ่ หพ้ วกเขาเข้าไปได้
ภายในพระทัยของเจ้าเหนือหัว พระองค์ทรงปวดร้าวยิ่ง พระองค์
ไม่อาจจะรักษาราชบัลลังก์ที่พระองค์ทรงได้รับการสืบทอดมาได้ พระองค์
ทรงท�ำลายทกุ ส่ิงของบูรพกษตั ริยแ์ ละชาวพมา่ ท้งั มวล ภายในเวลาเพยี ง 7 ปี
แหง่ การครองราชย์เทา่ น้ัน

13

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรกั และหายนะเหนอื บลั ลังกพ์ มา่

เม่ือถึงท่าเรือ พระองค์เสด็จลงจากเกวียนเทียมวัว และเสด็จ
พระราชด�ำเนินไปยังเรือของอริราชศัตรูที่เทียบท่ารออยู่เพ่ือจะน�ำพระองค์
ไปยังสถานท่ีกักกัน ซึ่งจะเป็นที่พ�ำนักของพระองค์ไปตลอดพระชนม์ชีพ
พระองคไ์ ม่อาจเสด็จกลบั มายังบ้านเกดิ เมอื งนอนของพระองค์อกี แล้ว
ตง้ั แตม่ พี ระราชสมภพ เจา้ เหนอื หวั ทรงไมเ่ คยออกจากราชอาณาจกั ร
ของพระองค์ พระองค์ประทับอยู่แต่ในพระบรมมหาราชวัง หรือวัดวาอาราม
ภายใต้ร่มเงาร่มไทรของพระราชบิดาและพระบรมศาสดา การเดินทางไป
ต่างประเทศเยี่ยงเชลยเป็นสิ่งท่ีพระองค์ไม่เคยคาดคิดว่าจะเกิดข้ึนมาก่อนเลย
พระองคไ์ ม่ต้องการจะเสดจ็ ไปดินแดนแปลกถนิ่ เลยแม้แต่นอ้ ย
หากแตว่ า่ ในขณะนนั้ เจา้ เหนอื หวั ทรงไมม่ พี ระราชอำ� นาจจะทำ� สงิ่ ใด
ไดอ้ ีก พระองค์จ�ำต้องหกั พระทัยเย้ืองย่างพระบาทเสดจ็ ขนึ้ เรือของอรริ าชศตั รู
ด้วยความเจ็บปวดยงิ่
ก่อนท่ีพระบาททั้งสองข้างจะก้าวขึ้นบนเรือของศัตรู พระองค์ทรง
ชะงักงันไปช่ัวครู่หน่ึง เพราะพระองค์ทรงทราบดีว่านั่นเป็นครั้งสุดท้ายแล้ว
ท่พี ระองค์จะไดท้ อดพระเนตรและเหยียบลงยงั ผืนแผ่นดนิ ของพระองค์
หลังจากท่ีเรือไดผ้ โู้ ดยสารครบแลว้ เรอื ล�ำดังกลา่ วก็น�ำเจ้าเหนือหวั
พระมเหสี และเหล่าพระธิดาออกไปจากเมืองมัณฑะเลย์ ไม่มีใครในคณะของ
พระองค์ได้กลับมายังเมืองดังกล่าวอีก ทั้งหมดถูกน�ำไปยังเมืองรัตนคีรี เมือง
ในบริตชิ อนิ เดยี เพอ่ื ใช้ชีวิตเยีย่ งนักโทษและผแู้ พ้
หลายวันต่อมา ธงนกยูงแห่งราชวงศ์พม่าถูกน�ำลงจากยอดเสาเป็น
คร้ังสุดท้าย ธงยูเนียนแจ็กของผู้รุกรานก็ถูกชักข้ึนแทนที่ในเมืองมัณฑะเลย์
อาณาจักรพม่าตกเปน็ เมืองข้ึนขององั กฤษโดยสมบรู ณ์แล้ว
เกิดอะไรข้ึนกันแน่ในช่วงเวลาหลายสิบปีก่อนอาณาจักรพม่าจะ
ลม่ สลาย ผเู้ ขยี นขอนำ� ทา่ นกลบั ไปมองผา่ นประวตั ศิ าสตรแ์ หง่ ราชวงศค์ องบอง
อีกคร้งั เพอ่ื พิจารณาเหตแุ ละปจั จัยของการลม่ สลายในคร้ังนี้

14

บทที่ 1

ปมู หลัง

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนอื บลั ลังก์พม่า

อนุสาวรยี ข์ องอองไจยะ หรอื พระเจ้าอลองพญาทเี่ มืองชเวโบ
ภาพจาก: Wikimedia Commons

มสี �ำนวนตะวนั ตกท่ีโด่งดงั กลา่ วว่า “กรุงโรมมิได้สรา้ งภายในวนั เดียว” แสดง
ให้เห็นว่าอาณาจักรท่ีย่ิงใหญ่และเจริญรุ่งเรืองไม่ได้สร้างขึ้นมาได้ในเวลา
อันส้ัน การล่มสลายก็เช่นกัน อาณาจักรท่ีย่ิงใหญ่และรุ่งเรืองอย่างพม่า
ย่อมมอิ าจจะดำ� ดง่ิ สจู่ ุดต่�ำสดุ ในเวลาไมก่ ่ปี ี การลม่ สลายยอ่ มมีหลายเหตแุ ละ

16

บทท่ี 1  ปูมหลัง

ปัจจัยทีเ่ กดิ ขึ้นในเวลาทแ่ี ตกต่างกนั แตท่ ั้งหมดรว่ มฉดุ อาณาจักรใหต้ กตำ�่ ลง
จนกระทง่ั สูญสนิ้ ไปในท่สี ดุ
การฟื้นฟูอาณาจักรพม่าของพระเจ้าอลองพญาเป็นการร้ือฟื้นความ
ย่ิงใหญ่ของชนชาติพม่าในดินแดนสุวรรณภูมิ ในรัชสมัยของพระองค์มีการ
ติดต่อกับชาติตะวันตกอย่างอังกฤษและฝรั่งเศส สองชาติท่ีเกี่ยวข้องโดยตรง
กบั การลม่ สลายของอาณาจกั รพมา่ ในอกี รอ้ ยกวา่ ปตี อ่ มา ความสมั พนั ธท์ เ่ี รมิ่ ตน้
ด้วยความรนุ แรงย่อมสรา้ งปญั หากับพมา่ ในเวลาต่อมาอยา่ งหลกี เล่ยี งไม่ได้

พระเจา้ อลองพญาฟ้นื ฟูอาณาจกั รพม่า

เดอื นมนี าคม ค.ศ. 1752  133 ปกี อ่ นการตกเปน็ เมอื งขน้ึ ขององั กฤษ
เมืองอังวะ เมืองหลวงแห่งอาณาจักรพม่าก�ำลังถูกปิดล้อมโดยกองทัพใหญ่
ของมอญ จากอาณาจักรหงสาวดี ซง่ึ กอ่ การกบฏและสถาปนาอาณาจักรใหม่
ของชาวมอญข้ึนมาในดินแดนพมา่ ตอนล่าง
พระเจ้ามหาธรรมราชาธิบดี กษัตริย์พม่าทรงพยายามต่อสู้อย่างสุด
ความสามารถ แตก่ ไ็ มอ่ าจตา้ นทานกองทพั มอญเอาไวไ้ ด้ กองทพั มอญยดึ ครอง
กรงุ องั วะไดใ้ นวันท่ี 23 มีนาคม ค.ศ. 1752 พระเจ้ามหาธรรมราชาธิบดีทรง
ถูกควบคุมพระองค์เป็นเชลยพร้อมกับพระบรมวงศานุวงศ์ทั้งหมด ราชวงศ์
ตองอขู องพระเจา้ บเุ รงนองสนิ้ สุดลงอย่างสมบรู ณ์ 1
สถานการณ์ในดินแดนพม่าขณะนั้นเป็นเสมือนส่วนกลับของ
อาณาจักรพม่าในสมัยอื่นๆ ชาวมอญที่เคยเป็นผู้ใต้ปกครองในอาณาจักร

1 ภายหลงั การสวรรคตของพระเจา้ นนั ทบเุ รง พระบดิ าของพระมหาอปุ ราชา ซง่ึ สมเดจ็ พระนเรศวร
เอาชยั ไดบ้ นหลงั ชา้ ง แผน่ ดนิ พมา่ ตกอยใู่ นกลยี คุ จนกระทง่ั พระเจา้ นยองยาน พระโอรสองคห์ นงึ่ ของพระเจา้
บุเรงนองทรงสร้างอาณาจักรพม่าขึ้นใหม่โดยมีอังวะเป็นเมืองหลวง ราชวงศ์ใหม่นี้จัดว่าเป็นราชวงศ์
ตองอูของพระเจ้าบุเรงนอง แต่เป็นยุคท่ีสอง หรือยุคฟื้นฟู การสูญเสียเมืองอังวะท�ำให้ราชวงศ์ยุคฟื้นฟู
ดังกล่าวส้ินสุดลง

17

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนอื บลั ลังก์พม่า

กลับกลายเป็นผู้ปกครอง ในขณะที่ชาวพม่าท่ีเคยเป็นผู้ปกครองมาต้ังแต่สมัย
พระเจา้ บเุ รงนองกลบั กลายเปน็ ผใู้ ตป้ กครอง ชาวพมา่ ทกี่ ดขช่ี าวมอญมาตลอด
จงึ เปน็ ฝา่ ยโดนกดขบ่ี า้ ง ทหารมอญในดนิ แดนพมา่ ตอนบนตา่ งปลน้ สะดมและ
ขดู รดี ภาษชี าวพมา่ อยา่ งมากมาย ชาวพมา่ บางสว่ นจำ� ตอ้ งรวมกลมุ่ กนั ตอ่ สกู้ บั
การกดขข่ี องพวกมอญอย่างกล้าหาญ
พญาทะละ หรอื บนิ นยา ทะละ (Binnya Dala) กษตั รยิ แ์ หง่ อาณาจกั ร
มอญมีพระราชด�ำริว่า ฝ่ายมอญสามารถพิชิตเมืองหลวงพม่าและจับกษัตริย์
พม่าเป็นเชลยได้แล้ว การต่อต้านในดินแดนทุรกันดารจึงเป็นเรื่องเล็กน้อย
ทไ่ี มน่ า่ นำ� มาใสพ่ ระทยั  กองทพั มอญจงึ ไมไ่ ดก้ วาดลา้ งการตอ่ ตา้ นของชาวพมา่
ให้ราบคาบไป
ชาวพม่าไม่พอใจพระเจ้าอังวะอยู่นานแล้ว การยึดครองเมืองอังวะ
และจับพระเจ้าอังวะเป็นเชลยจึงไม่มีผลกระทบทางด้านจิตวิทยาต่อชาวพม่า
ชาวพมา่ ตอ้ งการแสวงหาผนู้ ำ� คนใหมท่ จ่ี ะนำ� ชนชาตพิ มา่ กลบั สคู่ วามเกรยี งไกร
เชน่ เดยี วกบั ในสมยั ของพระเจา้ บเุ รงนอง ชาวพมา่ ตอ้ งการทพี่ ง่ึ หรอื “วรี บรุ ษุ ”
ทจี่ ะมาปลดปลอ่ ยพวกเขาให้พน้ จากการกดขี่นี้
ในปเี ดยี วกนั กบั ทก่ี รงุ องั วะแตก “วรี บรุ ษุ ” ไดป้ รากฏขนึ้ มาในดนิ แดน
พม่า เขาชื่อ อองไจยะ (Aung Zeya) ผู้ใหญ่บ้านแห่งหมู่บ้านมุตโชโบ หรือ
มอคโซโบ (Moksobo) มีผู้เข้าใจผิดกันมากว่า อองไจยะและครอบครัว
เป็นพวกโจร แต่จริงๆ แล้วชาติตระกูลของเขาล้วนแต่เป็นผู้ใหญ่บ้านมาแล้ว
หลายชว่ั คน2
อองไจยะมีร่างกายสูงใหญ่ มีความเป็นผู้น�ำ และมีสติปัญญา
เฉลียวฉลาดเหนือกว่าผู้ใด 16 ปีก่อน อองไจยะเคยได้รับหมายเรียกให้มาที่

2 อองไจยะอ้างว่าชาติตระกูลของเขาสืบสายมาจากพระเจ้านรปติแห่งราชวงศ์พุกาม ไม่มีใคร
ทราบว่าการกล่าวอ้างของเขาเป็นจริงหรือไม่ เป็นไปได้สูงว่าเขาต้องการสร้างความชอบธรรมในการ
เปน็ ผู้นำ� ตอ่ ปวงชนทวั่ ไปมากกว่า

18

บทท่ี 1  ปมู หลัง

กรุงอังวะเพราะถูกกล่าวหาว่าเป็นกบฏจากการท่ีเป็นผู้น�ำในการปราบพวก
โจรมณปี รุ ะ (Manipur) อองไจยะรอดพ้นจากขอ้ หาดงั กลา่ วมาอย่างหวดุ หวิด
เขาท�ำหน้าที่ผู้ใหญ่บ้านต่อไป หน้าที่ของเขาคือเก็บภาษีและรักษาความสงบ
เรยี บร้อยในดินแดนใต้ปกครอง
เมอื่ กรงุ องั วะเสยี แก่มอญในปี ค.ศ. 1752 ทหารมอญเข้าข่มขูช่ ุมชน
ชาวพม่าในบริเวณใกล้เคียงให้ยอมสวามิภักดิ์และจ่ายภาษีให้กับพวกมอญ
ถ้าชุมชนใดไม่สวามิภักดิ์ ทหารมอญก็จะเข้าท�ำลายชุมชนเหล่าน้ันเสียสิ้น
ท�ำให้ชาวพม่าเดือดร้อนย่ิงนัก อองไจยะตระหนักได้ในทันทีว่า เขามีหน้าที่
ที่จะขับไล่พวกมอญออกจากบ้านเกิดเมืองนอนและฟื้นฟูอาณาจักรพม่าให้
ยงิ่ ใหญอ่ ีกครงั้ หนึ่ง
ขณะนัน้ อองไจยะมีอายุ 38 ปี เขาสัง่ ให้ชาวบ้านเตรียมการปอ้ งกนั
หมู่บ้านจากพวกมอญทันที ผู้ใหญ่บ้านอีก 46 แห่งเห็นอองไจยะเตรียมการ
ตงั้ รบั พวกมอญอยา่ งเขม้ แขง็ จงึ มาเขา้ รว่ มดว้ ย โดยนำ� ผคู้ นมารวมกบั อองไจยะ
ทหี่ มู่บ้านมตุ โชโบ
อองไจยะสั่งการให้ชาวบ้านช่วยกันสร้างป้อมค่ายอย่างง่ายๆ จาก
ต้นหมากและต้นมะพร้าว ต้นไม้ท่ีเหลือท่ีไม่ได้ใช้ เขาสั่งให้ตัดท้ิงท้ังหมด
ไม่ให้เหลือไว้เป็นประโยชน์ต่อกองทัพศัตรู ในเวลาไม่นานหมู่บ้านมุตโชโบ
กม็ ลี กั ษณะเหมอื นป้อมค่ายทแี่ ขง็ แกรง่
หลงั จากเตรยี มการเสรจ็ สน้ิ ไดไ้ มน่ าน กองสอดแนมกร็ ายงานเขา้ มา
ว่า กองทพั มอญก�ำลงั ยกเขา้ มาใกล้ เหลา่ ผูใ้ หญ่บา้ นหลายคนต่างแสดงอาการ
หวาดกลัว อองไจยะเหน็ เชน่ นั้นจงึ พดู ข้นึ ด้วยความมุง่ มนั่ วา่
หากได้ถือน้�ำพิพัฒน์สัตยาเสียครั้งหน่ึงแล้วก็ไม่ควรถอนค�ำพูด แล้ว
ถา้ เราเสยี น้ำ� สาบานทีเ่ ราได้ดื่มเขา้ ไปแลว้ จะมแี ต่คำ� ประณามว่า เป็นผู้เสียสตั ย์
ในประวตั ศิ าสตรต์ อ่ ไปขา้ งหนา้  ดงั นนั้ มปี ญั หาอยปู่ ระการเดยี ววา่  เราจะยอมแพ้
มอญและยอมดม่ื นำ�้ สาบาน หรือเราจะรบมอญอยา่ งเปิดเผย

19

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบลั ลังก์พมา่

ค�ำพูดและความเป็นผู้น�ำของอองไจยะท�ำให้เหล่าผู้ใหญ่บ้านรู้สึก
ฮกึ เหมิ เหลา่ ผใู้ หญบ่ า้ นทงั้ หมดลงมตใิ หอ้ องไจยะเปน็ ผนู้ ำ� ในการตอ่ สกู้ บั มอญ
เม่ือกองทัพมอญมาถึง อองไจยะน�ำก�ำลังชาวบา้ นเขา้ ต่อสู้กบั ทหารมอญอย่าง
กล้าหาญ กองทัพของอองไจยะสามารถผลักดันทหารมอญที่มีกำ� ลังมากกว่า
ให้ถอยกลบั ไปไดเ้ ป็นผลส�ำเรจ็
ตละปน้ั แมท่ พั ใหญฝ่ า่ ยมอญเหน็ วา่ ความพา่ ยแพท้ หี่ มบู่ า้ นมตุ โชโบ
ไมใ่ ช่เรอ่ื งสำ� คญั มากนัก จึงสง่ กองทัพมอญอกี กองหนงึ่ ที่มขี นาดใหญก่ ว่าเดิม
ขน้ึ มา เขาหวงั วา่ กองทพั มอญกองนจ้ี ะสามารถทำ� ลายหมบู่ า้ นมตุ โชโบใหพ้ นิ าศ
อยา่ งง่ายดาย
หากแต่ว่ากองทัพมอญกองใหม่กลับถูกอองไจยะซุ่มโจมตีจน
แตกพ่ายก่อนท่ีจะเข้าในบริเวณหมู่บ้าน ตละปั้นยังคงส่งกองทัพเข้ามาใหม่

พระราชวงั ชเวโบท่ีสร้างข้ึนใหมใ่ นปี ค.ศ. 1999
ภาพจาก: wikipedia.org

20

บทท่ี 1  ปมู หลัง

ในขนาดท่ีใหญ่ขึ้นเร่ือยๆ แต่อองไจยะก็เข้าตีจนแตกยับเยินทุกกอง ชัยชนะ
ตดิ ตอ่ กนั เหนอื พวกมอญของอองไจยะทำ� ใหอ้ องไจยะมชี อื่ เสยี งโดง่ ดงั  ชาวพมา่
ทกุ หนแหง่ ตา่ งเดินทางเข้ามายังหมู่บ้านมุตโชโบด้วยความหวงั พวกเขาคิดว่า
อองไจยะผู้น้ีเอง คือวีรบุรุษท่จี ะมาช่วยเหลอื ให้พ้นจากการกดขี่ของพวกมอญ
อองไจยะเห็นว่ามีผู้นับถือตนมากข้ึน จึงราชาภิเษกตนเองข้ึนเป็น
กษตั ริย์ เฉลมิ พระนามเปน็ พระเจา้ อลองพญา และเปลย่ี นชือ่ หมู่บา้ นมตุ โชโบ
เป็นชเวโบ (Shwebo) หรือ “ดินแดนแห่งขุนพลทอง” ราชวงศ์อลองพญา
หรอื ราชวงศค์ องบองจงึ เร่ิมต้นตง้ั แตน่ ั้นเปน็ ต้นมา
ข่าวพระเจ้าอลองพญาต้ังตนเป็นกษัตริย์ กระท�ำการเหิมเกริม
ปลกุ ระดมชาวพมา่ ตา่ งๆ ใหร้ ว่ มตอ่ สกู้ บั มอญไปเขา้ หตู ละปน้ั จงึ ยกกองทพั ใหญ่
ไปปราบพระเจา้ อลองพญาที่เมอื งชเวโบดว้ ยตนเอง
หากแตว่ า่ ในขณะนนั้ กำ� ลงั ทหารมอญไดล้ ดลงไปมาก เพราะทพั หลวง
ได้ถอยกลับไปยังกรุงหงสาวดีแล้ว เน่ืองจากมีข่าวลือว่าอยุธยาจะยกทัพไป
ตีเมืองทวาย กองทัพมอญท่ีเหลืออยู่ในพม่าตอนบนจึงเหลือประมาณ
หนง่ึ หมื่นคนเทา่ นั้น
เมื่อกองทัพมอญยกไปถึง ตละปั้นเข้าโจมตีเมืองชเวโบจากทุกด้าน
เปน็ เวลาถงึ 5 วนั 5 คนื ดว้ ยกนั พระเจา้ อลองพญาทรงบญั ชาการตอ่ ตา้ นอยา่ ง
เข้มแข็ง การต่อต้านอนั แขง็ แกร่งท�ำใหท้ หารมอญลม้ ตายจำ� นวนมาก พระเจา้
อลองพญาทรงสัง่ ใหร้ ้พี ลเขา้ โจมตตี อบโต้ ปรากฏว่ากองทพั มอญของตละป้ัน
แตกยับเยนิ กลบั ไปยงั กรุงองั วะ
ชาวพม่าเห็นพระเจ้าอลองพญาทรงได้ชัยเหนือกองทัพมอญได้อย่าง
ราบคาบต่างพากันมาสวามิภักดิ์ต่อพระเจ้าอลองพญามากย่ิงขึ้น ก�ำลังพล
ของพระเจา้ อลองพญาจึงมากข้ึนตามล�ำดับ จนกระท่ังอีกหนงึ่ ปตี ่อมา พระเจ้า
อลองพญามีพระราชด�ำริว่าพระองค์มีก�ำลังเพียงพอจะตีกรุงอังวะกลับคืนได้
แล้ว จึงรับส่ังให้จัดเตรียมกองทัพเรือท่ีลุ่มแม่น้�ำอิรวดีแล้วทรงมอบหมายให้

21

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังกพ์ ม่า

พระโอรสองค์รองฉินพยูชิน (ไทยเรียกวา่ มังระ) นำ� กองทพั ยกไปตีกรุงองั วะ
ในเวลานั้นแทบไม่มีผู้ใดรักษากรุงอังวะอยู่เลย เน่ืองจากพญาทะละ
ทรงปลดตละปั้นออกจากต�ำแหน่งไปแล้ว มิหน�ำซ�้ำพระองค์ทรงไม่ได้ส่งก�ำลัง
ทหารแมแ้ ตค่ นเดยี วมาสนบั สนนุ เมอ่ื กองทพั พมา่ มาถงึ จงึ ไมม่ ที หารมอญคนใด
เขา้ ตอ่ สู้ ตา่ งคนต่างท้งิ เมอื งหนไี ป กองทัพพมา่ เข้าเมืององั วะได้โดยง่าย หลัง
จากยึดครองเมอื งองั วะคืนได้แลว้ พระเจ้าอลองพญาก็ทรงปราบปรามดินแดน
รายรอบเมอื งหลวงเกา่ ได้ส�ำเร็จ เหลา่ เจา้ เมอื งและเจา้ ฟา้ ต่างพากนั สวามิภักด์ิ
ฐานอำ� นาจบรเิ วณตอนเหนอื ของพม่าจงึ มั่นคงข้นึ
ข่าวการสูญเสียเมืองอังวะทราบไปถึงเมืองหงสาวดีท�ำให้พญาทะละ
ทรงพระพิโรธ พระองค์ทรงด�ำเนินนโยบายท่ีผิดพลาดซ้�ำสองด้วยการกดขี่
ข่มเหงชาวพม่าท่ีอยู่ในอาณาจักรของพระองค์ การกดข่ีท่ีรุนแรงท�ำให้ชาว
พม่าหนีไปร่วมกับพระเจ้าอลองพญามากยิ่งข้ึน พญาทะละมีพระราชด�ำริว่า
ไมไ่ ดก้ าร จงึ มพี ระบรมราชโองการใหก้ องทพั มอญทงั้ หมดในอาณาจกั รยกขนึ้
ไปตกี รุงองั วะและก�ำจัดพระเจา้ อลองพญาเสยี ให้จงได้
กองทัพมอญที่ยกมาจากหงสาวดีเข้าตีกองทัพพม่าที่สกัดทางอยู่
จนแตกพ่าย หลังจากน้ันจึงตรงเข้าล้อมเมืองอังวะท่ีพระโอรสฉินพยูชิน
ทรงรักษาการไวอ้ ยู่ ฝา่ ยพม่าตกอยูใ่ นสถานการณ์คับขัน
พระเจา้ อลองพญามพี ระราชดำ� รวิ า่ ฝา่ ยมอญยกทพั ขนึ้ มาทางเรอื และ
ควบคุมแมน่ ้�ำอริ วดีไว้ทงั้ หมด พระองค์ทรงน�ำกองทพั หลวงมาจากชเวโบเขา้ ตี
กองทัพเรอื ของพวกมอญจนแตกพา่ ย ตามดว้ ยการโจมตกี องทัพมอญทีก่ �ำลงั
ลอ้ มเมอื งอังวะอยโู่ ดยไม่ให้ตัง้ ตวั
กองทัพพม่าของพระเจ้าอลองพญาเข้าตีกองทัพมอญที่หน้าเมือง
ฉินพยูชินท่ีอยู่ในเมืองเห็นพระบิดาทรงน�ำกองทัพมาช่วยเหลือ พระองค์จึง
ทรงน�ำกองทัพออกมาโจมตีกองทัพมอญด้วย ทั้งสองฝ่ายต่อสู้กันอย่างหนัก
ในเวลาไม่นานก็เป็นท่ีชัดเจนว่าฝ่ายมอญไม่อาจต้านทานการโจมตีจาก

22

บทท่ี 1  ปูมหลงั

สองด้านได้ แม่ทัพมอญจึงสั่งให้ถอยทัพกลับไปยังกรุงหงสาวดี กองทัพพม่า
ไล่สังหารทหารมอญล้มตายนับหม่ืนคน และยังได้เมืองแปร เมืองหน้าด่าน
ส่ดู นิ แดนพมา่ ตอนล่างไว้ในอำ� นาจ
ชัยชนะของพระเจ้าอลองพญาเหนือกองทัพมอญท�ำให้เหล่าแม่ทัพ
มอญเห็นว่า อาณาจักรหงสาวดียากท่ีจะพ้นเง้ือมมือพระเจ้าอลองพญาแล้ว
จึงพากนั คบคิดเป็นกบฏหมายจะยดึ อ�ำนาจจากพระเจา้ หงสาวดี และสถาปนา
อดตี กษตั รยิ พ์ มา่ แหง่ ราชวงศต์ องอใู หค้ รองเมอื งหงสาวดี หากแตว่ า่ พญาทะละ
กลบั ทรงทราบความลับ พระองคจ์ งึ รบั สงั่ ใหป้ ระหารชวี ิตพวกกบฏเสียสิ้นและ
ยังรับสั่งให้ส�ำเร็จโทษพระเจ้ามหาธรรมราชาธิบดี กษัตริย์พม่าแห่งราชวงศ์
ตองอูพระองค์สดุ ทา้ ยเสียดว้ ย
การสำ� เรจ็ โทษอดตี กษตั รยิ พ์ มา่ ทำ� ใหช้ าวพมา่ ทงั้ หมดตา่ งหมดสนิ้ การ
แบ่งแยก แตเ่ ดิมมขี ุนนาง แม่ทพั และประชาชนพม่าจ�ำนวนหนงึ่ ยงั ไม่ศรัทธา
พระเจ้าอลองพญาเพราะพระองค์ไม่ได้ทรงสืบเช้ือสายมาจากกษัตริย์พม่า
แหง่ ราชวงศ์เดมิ แตเ่ มอื่ ส้ินพระราชวงศ์เดมิ แลว้ ชาวพมา่ เหลา่ น้ีเหลอื พระเจา้
อลองพญาเปน็ ทย่ี ดึ มนั่ แตเ่ พยี งผเู้ ดยี ว พวกเขาพากนั มาสวามภิ กั ดติ์ อ่ พระองค์
อยา่ งบรสิ ุทธ์ใิ จ
ในปี ค.ศ. 1755 พระเจา้ อลองพญามพี ระบรมราชโองการใหก้ องทพั
พม่าท้ังหมดยกเข้าโจมตีอาณาจักรมอญซ่ึงต้ังอยู่พม่าตอนล่างโดยไม่ให้ฝ่าย
มอญตั้งตัวติด กองทัพพม่าเข้าโจมตีรวดเร็วราวกับพายุ เมืองในอาณาจักร
มอญเมืองแล้วเมืองเล่าล้วนแต่ถูกยึดครองได้ส�ำเร็จ ในเวลาเพียง 5 เดือน
เมืองในล่มุ แม่น�้ำอริ วดีทั้งหมดและเมืองตะเกิงตกเปน็ ของพระเจา้ อลองพญา
ชาวมอญและทหารมอญท่ีแตกพ่ายล้วนแต่พากันหนีตายไปยังเมือง
สองเมืองที่เข้มแข็ง นั่นก็คือเมืองหงสาวดี หรือพะโค (Pegu) อันเป็นเมือง
หลวงของอาณาจกั รมอญ และเมอื งเตลงยิน (Thanlyin) หรอื สเิ รยี ม เมอื งทา่
ทม่ี กี องทหารฝรัง่ เศสคอยรกั ษาการณ์อยู่ กองทพั พม่าพยายามเขา้ โจมตีอยา่ ง

23

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลงั ก์พม่า

หนกั  แตก่ ลบั ไมป่ ระสบความสำ� เรจ็  เพราะอาวธุ ทเี่ หนอื กวา่ ของทหารฝรงั่ เศสที่
รักษาเมอื งเตลงยินอยู่

ปูมหลงั ความสมั พนั ธร์ ะหว่างคองบองกบั ชาติยุโรป

บรษิ ัทอีสตอ์ ินเดยี ของฝร่งั เศส (French East India Company) เป็น
ผู้สนับสนุนใหญ่ในการก่อกบฏของพวกมอญต่อราชวงศ์ตองอูเดิม ดังนั้น
อาณาจกั รมอญจงึ มอบเมอื งเตลงยนิ ใหเ้ ปน็ สำ� นกั งานใหญส่ ำ� หรบั ทำ� การคา้ ขาย
ของบริษัทในแถบน้ันเป็นการตอบแทน ทหารฝร่ังเศสจ�ำนวนหนึ่งเข้าป้องกัน
รกั ษาเมอื งและทรพั ยส์ นิ ของชาวฝรงั่ เศสรวมไปถงึ ชาวมอญทอ่ี าศยั อยใู่ นเมอื ง
เดียวกันดว้ ย
อกี ชาตหิ นง่ึ ทมี่ อี ทิ ธพิ ลในพมา่ ตอนลา่ งกค็ อื องั กฤษ ซง่ึ มอี าณานคิ ม
อยใู่ นอนิ เดยี บรษิ ทั อสี ตอ์ นิ เดยี ตะวนั ออกองั กฤษหวนั่ เกรงอทิ ธพิ ลของฝรง่ั เศส
ที่มีต่อพวกมอญ บริษัทอีสต์อินเดียของอังกฤษจึงส่งก�ำลังเข้ายึดครองแหลม
นีเกรส (Negrais) ดินแดนเล็กๆ ทางตะวันตกเฉียงใต้ของพม่า และจัดต้ัง
ส�ำนักงานของบริษัทข้ึนท่ีน่ัน เพื่อให้เป็นท่ีม่ันและท�ำการค้าขายในบริเวณน้ัน
ตอ่ ไป
ชยั ชนะของพระเจา้ อลองพญาในพมา่ ตอนบนและพมา่ ตอนลา่ งทำ� ให้
ท่าทีของอังกฤษและฝร่ังเศสเปลี่ยนแปลงไป ท้ังสองชาติต้องการช่วยเหลือ
ค่สู งครามที่กำ� ลังไดร้ ับชัยชนะเพือ่ ท่จี ะรักษาสิทธิทีพ่ วกตนไดร้ บั ให้คงอยตู่ ่อไป
ฝร่ังเศสส่งทูตเข้ามาถวายของขวัญให้กับพระเจ้าอลองพญา เพ่ือที่จะสาน
สัมพันธไมตรี พระเจ้าอลองพญาทรงรับของขวัญน้ันไว้ แต่พระองค์ยังคง
มองว่าฝร่ังเศสเป็นศตั รู เพราะวา่ ฝร่งั เศสไดท้ ำ� การชว่ ยเหลอื อาณาจกั รมอญ
ส�ำหรับอังกฤษ พระเจ้าอลองพญามีพระราชประสงค์ท่ีจะได้เป็น
พันธมิตร ถึงกระน้ันพระองค์ทรงไม่พอพระทัยท่ีอังกฤษเข้ายึดครองแหลม

24

บทท่ี 1  ปมู หลัง

นีเกรส เพราะพระองค์มีพระราชด�ำริว่าดินแดนดังกล่าวเป็นดินแดนของพม่า
ตง้ั แตเ่ ดมิ เมอ่ื ทตู องั กฤษมาถงึ พระองคต์ รัสว่าพระองค์ทรงยินดจี ะยกแหลม
นีเกรสให้กับอังกฤษ แต่อังกฤษจะต้องถวายอาวุธให้กับพระองค์เป็นการ
แลกเปลย่ี น แตพ่ ระองคก์ ไ็ ดร้ บั การปฏเิ สธ เพราะในขณะนนั้ บรษิ ทั อสี ตอ์ นิ เดยี
ขององั กฤษจ�ำเป็นตอ้ งใช้อาวุธต่อสกู้ ับศัตรทู ่มี อี ยูม่ ากมายในอินเดยี
เมื่อพระเจ้าอลองพญาทรงตีเมืองตะเกิงได้ พระองค์มีรับส่ังให้เรือ
จ�ำนวนมากของอังกฤษและฝร่ังเศสอยู่ในท่าเพ่ือรอฟังค�ำสั่ง แต่ไม่ได้มีรับสั่ง
ให้ยึดเรือของทั้งสองชาติแต่ประการใด แต่เรือฝรั่งเศสกลับละเมิดค�ำส่ังและ
แล่นออกไปโดยไม่ได้รับอนุญาต พระเจ้าอลองพญากร้ิว พระองค์ทรงขอให้
ชาวองั กฤษขายอาวธุ ปนื ไฟในเรอื ใหก้ บั พระองค์ เพอื่ ทพ่ี ระองคจ์ ะทรงนำ� ไปใชต้ ี
เมอื งเตลงยนิ ซง่ึ กองทพั ฝรง่ั เศสรกั ษาการณอ์ ยู่ แตท่ วา่ เหลา่ พอ่ คา้ องั กฤษกลบั
ปฏเิ สธ เพราะชาวองั กฤษเองเคยมคี วามสมั พนั ธท์ ดี่ กี บั อาณาจกั รมอญจากการ
ทเี่ คยคา้ ขายรว่ มกนั มาเปน็ เวลานาน นอกจากนพ้ี อ่ คา้ องั กฤษยงั มองวา่ พระเจา้
อลองพญาไม่น่าจะทรงเข้ายึดเมืองเตลงยินได้จึงไม่ยอมขายอาวุธให้ สุดท้าย
พระเจ้าอลองพญาทรงวุ่นวายทางด้านอื่นด้วย พระองค์ทรงจ�ำต้องปล่อยเรือ
ของชาตติ ะวันตกไปแตโ่ ดยดี

พระเจา้ อลองพญาเผดจ็ ศึกมอญ

การทฝ่ี รง่ั เศสยงั คงใหก้ ารชว่ ยเหลอื มอญเปน็ อปุ สรรคตอ่ การทำ� ลาย
อาณาจักรมอญของพระเจ้าอลองพญาเป็นอย่างย่ิง เมืองเตลงยิน หรือเมือง
สิเรียมที่มีกองก�ำลังทหารฝร่ังเศสต้ังอยู่น้ันกั้นขวางการรุกคืบต่อไปยังเมือง
หงสาวดี เมืองหลวงของอาณาจักรมอญ
หลงั จากพระเจา้ อลองพญาทรงเจรจากบั ทตู ฝรงั่ เศสผา่ นไปไดไ้ มน่ าน
ฝร่ังเศสกลับให้การสนับสนุนอุภยาซา (Upayaza) รัชทายาทแห่งอาณาจักร

25

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรกั และหายนะเหนอื บัลลังก์พม่า

มอญให้น�ำกองทัพมาจากสิเรียมมาตีเมืองตะเกิง หรือเมืองร่างกุ้งกลับคืน
เรือรบอังกฤษหลายล�ำก็ให้การสนับสนุนกองทัพมอญด้วยเช่นกัน การโจมตี
เมืองร่างกุ้งกลับไม่ส�ำเร็จ บริษัทอีสต์อินเดียของอังกฤษเกรงว่าพระเจ้า
อลองพญาจะทรงแก้แค้นที่อังกฤษช่วยเหลือมอญ ทางบริษัทจึงเปล่ียนท่าที
ต่อพม่าด้วยการส่งอาวุธมาถวายพระเจ้าอลองพญา และขอพระราชทาน
พระบรมราชานญุ าตใหอ้ งั กฤษตง้ั สถานกี ารคา้ ทแี่ หลมนเี กรสอยา่ งเปน็ ทางการ
ในขณะนั้นพระเจ้าอลองพญาทรงไม่เช่ือใจชาวอังกฤษอีกต่อไปแล้ว
พระองค์พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้พวกเขาอยู่ท่ีแหลมนีเกรสต่อไป
ได้ แตเ่ ร่อื งการลงนามในสนธิสญั ญาตา่ งๆ กับอังกฤษนั้น พระเจ้าอลองพญา
ตรัสให้ทูตอังกฤษกลับไปก่อน พระองค์จะพระราชทานค�ำตอบกับพวกเขา
เม่ือพระองคเ์ สดจ็ นำ� กองทพั หลวงมาตีเมืองเตลงยิน
ในปี ค.ศ. 1756 พระเจา้ อลองพญาทรงน�ำกองทัพหลวงมายงั เมือง
เตลงยิน เมอื งดงั กล่าวถูกลอ้ มมาเป็นเวลานานหลายเดอื นแลว้ ทหารฝรง่ั เศส
ในเมืองล้วนแต่ขาดก�ำลังสนับสนุน กระสุนปืนใหญ่เริ่มจะร่อยหรอลงตาม
ลำ� ดบั กองทพั หลวงพมา่ จงึ เรม่ิ ทำ� การปดิ เสน้ ทางระหวา่ งเมอื งเตลงยนิ และเมอื ง
พะโค เมืองหลวงของอาณาจักรมอญเพ่ือตัดเสบียงอาหารในเมือง ชาวเมือง
ท้ังฝร่ังเศสและมอญเริ่มขาดเสบียงอาหารอย่างรวดเร็ว แต่พวกเขาก็ยังรักษา
ท่มี ่นั ไวไ้ ดอ้ ย่างเขม้ แข็ง
การต่อสู้เป็นไปอย่างดุเดือด ผ่านไปหลายเดือนพระเจ้าอลองพญา
ยังทรงไม่สามารถเข้าเมืองเตลงยินได้ พระองค์ทรงทราบข่าวว่าทหารฝร่ังเศส
ในเมืองส่งหมายไปขอก�ำลังสนับสนุนมาจากปอนดิเชอร์รี (Pondicherry)
อาณานิคมของฝร่ังเศสในอินเดีย พระเจ้าอลองพญาทรงกังวลพระทัยว่าถ้า
กองก�ำลังสนับสนุนมาถึง การโจมตีเมืองจะต้องล้มเลิก ทรัพยากรที่พระองค์
ทรงทมุ่ เทไปในการโจมตีเมืองย่อมสญู เปล่า พระองคจ์ ำ� ต้องทรงท�ำทุกวถิ ีทาง

26

บทที่ 1  ปมู หลงั

เพอ่ื เผด็จศกึ ให้ได้เร็วที่สดุ
ในคำ�่ คนื หนง่ึ พระเจา้ อลองพญาทรงคดั เลอื กทหารหนว่ ยกลา้ ตายได้
90 คน พระองคม์ พี ระราชดำ� รสั สง่ั ใหท้ หารลกั ลอบปนี กำ� แพงเมอื งเขา้ ไปในเวลา
กลางคนื ทหารหนว่ ยกลา้ ตายตอ่ สอู้ ยา่ งเขม้ แขง็ และสามารถเปดิ ประตเู มอื งได้
สำ� เร็จ กองทัพหลวงพม่าจงึ แหบ่ กุ เข้าไปในเมอื งเตลงยนิ ราวกบั คล่ืนซัด ทหาร
ฝรงั่ เศสพยายามตอ่ สอู้ ยา่ งเขม้ แขง็ แตไ่ มอ่ าจจะตา้ นทานกองทพั พมา่ ได้ เมอื ง
เตลงยินจงึ แตกในทสี่ ดุ
เมอ่ื พชิ ติ เมอื งเตลงยนิ ไดแ้ ลว้ พระเจา้ อลองพญาทรงใหเ้ หลา่ ทหารได้
พกั ผอ่ น เพอื่ เตรยี มการโจมตเี มอื งพะโค เมอื งหลวงของมอญ ในชว่ งนพ้ี ระองค์
โปรดเกลา้ ฯ ให้ทูตอังกฤษเข้าเฝา้ เพอื่ ทำ� สนธสิ ญั ญาระหว่างกนั ประกอบด้วย
6 ขอ้ ดงั ต่อไปนี้
1. พม่าจะยกดินแดนท่ีแหลมนีเกรส และส่วนหน่ึงในพะสิมให้กับ
องั กฤษ เพือ่ สร้างโรงงานของบรษิ ัทอังกฤษ
2. พมา่ จะอนญุ าตใหพ้ อ่ คา้ องั กฤษคา้ ขายในพมา่ ไดโ้ ดยไมม่ อี ปุ สรรค
3. บริษัทอีสต์อินเดียของอังกฤษมีพันธะท่ีจะต้องส่งปืนใหญ่มาให้
พมา่ ทุกปี
4. อังกฤษสามารถตง้ั สถานีการคา้ ได้ทรี่ า่ งก้งุ
5. พม่าจะต้องเสียค่าใช้จ่ายให้กับบริษัทอังกฤษในการต่อสู้กับศัตรู
ของพมา่
6. บรษิ ทั องั กฤษหา้ มชว่ ยเหลอื ศตั รขู องพมา่ ไมว่ า่ จะในทางใดทง้ั สน้ิ
หลงั จากตกลงกบั ชาตติ ะวนั ตกไดแ้ ลว้ กไ็ มม่ สี งิ่ ใดทจ่ี ะขดั ขวางพระเจา้
อลองพญาไดอ้ ีกตอ่ ไป พระเจา้ อลองพญาทรงยกกองทพั ไปตีเมอื งพะโค พญา
ทะละไม่อาจจะทรงต่อสู้ต้านทานได้อีก ท้ายที่สุดพระองค์จึงทรงยอมจ�ำนน
ตละปั้นและทหารมอญที่เหลืออยู่พยายามจะต่อสู้ต้านทาน ท้ายท่ีสุดถูกทหาร
พมา่ จับไดท้ ง้ั หมด

27

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรกั และหายนะเหนอื บัลลังก์พม่า

ถึงแม้กษัตริย์มอญเคยข่มเหงชาวพม่ามาก่อน พระเจ้าอลองพญา
กลับมีน�้ำพระทัยกว้าง พระองค์โปรดให้พญาทะละและตละปั้นใช้ชีวิตอย่าง
สงบสขุ พระองคม์ พี ระราชกระแสรบั สง่ั ไมใ่ หท้ หารและขนุ นางพมา่ กดขช่ี าวมอญ
แผน่ ดินพม่าท้ังหมดจงึ อยู่ภายใต้อำ� นาจของพระเจา้ อลองพญา

กบฏมอญ การสงั หารหมู่ชาวองั กฤษ และสงครามกบั อยธุ ยา

ดินแดนพม่าสงบเรียบร้อยได้ไม่นาน  พวกมณีปุระก็ยกทัพมาโจมตี
ปล้นสะดม  พระเจ้าอลองพญาทรงพระพิโรธ  พระองค์มีพระบรมราชโองการ
ให้ยกกองทัพใหญ่ไปท�ำลายอาณาจักรมณีปุระให้ส้ินซาก  หากแต่ว่าหลังจาก
ที่กองทัพดังกล่าวยกไปจากพม่าได้ไม่นาน  พวกมอญต่างคบคิดกันเป็นกบฏ
ดว้ ยการชว่ ยเหลอื ขององั กฤษทแ่ี หลมนเี กรส โดยนำ� อาวธุ มาขายให ้ พวกมอญ
ไล่ฆ่าฟันชาวพม่าเป็นอลหม่าน  ท�ำให้อุปราชพม่าท่ีดูแลดินแดนดังกล่าวต้อง
หลบหนจี ากเมอื งพะโค 
เมื่อพระเจ้าอลองพญาทรงได้ทราบข่าว  พระองค์ทรงขัดเคืองอย่าง
ย่ิง  พระเจ้าอลองพญาเสด็จพร้อมกองทัพใหญ่ไปยังร่างกุ้งเพ่ือปราบปราม
พวกมอญ  หากแต่ว่าก่อนที่พระองค์จะไปถึง  กองก�ำลังพม่าในบริเวณน้ัน
สามารถปราบกบฏมอญสำ� เรจ็ เปน็ ท่ีเรียบรอ้ ยแล้ว 
พระองค์จึงทรงหันเหไปคิดบัญชีกับพวกอังกฤษ  พระองค์มี
พระราชด�ำริว่าเม่ืออังกฤษละเมิดสนธิสัญญาที่ท�ำไว้กับพระองค์  พม่าก็ไม่มี
ความจ�ำเป็นต้องรักษาสนธิสัญญาดังกล่าวเช่นเดียวกัน  พระเจ้าอลองพญา
มพี ระราชดำ� รสั สง่ั ใหก้ องทพั ของพระองคบ์ กุ เขา้ แหลมนเี กรส  ทำ� ลายทม่ี นั่ ของ
อังกฤษ  และสังหารเจ้าหน้าท่ีอังกฤษที่แหลมดังกล่าวท้ังหมด  ส่วนส�ำนักงาน
ที่พะสิมน้ัน  พระเจ้าอลองพญามีพระราชด�ำริว่าเจ้าหน้าที่อังกฤษท่ีพะสิมไม่มี

28

บทท่ี 1  ปมู หลงั

สว่ นเก่ยี วขอ้ ง  พระองคจ์ ึงไมไ่ ดล้ งทัณฑพ์ วกเขาแตอ่ ย่างใด 
อยา่ งไรกต็ าม  เอกสารขององั กฤษกลบั บนั ทกึ ไวต้ รงกนั ขา้ ม  พนั เอก
ลอวร์  ี (Colonel  Laurie)  แหง่ กองทพั องั กฤษไดบ้ นั ทกึ ไวว้ า่  เจา้ หนา้ ทอ่ี งั กฤษ
และอินเดียจ�ำนวนหนึ่งที่นีเกรสถูกสังหารโดยชาวฝรั่งเศสเพราะความอิจฉา
รษิ ยาในความมง่ั คง่ั และอทิ ธพิ ลทเ่ี พม่ิ พนู ขององั กฤษ โดยทพี่ ระเจา้ อลองพญา
ไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง  เนื่องจากมีการขัดแย้งของพงศาวดารเช่นน ี้ เราจึงไม่อาจ
สรปุ ไดว้ ่า  พระเจา้ อลองพญาทรงสังหารหมู่เจา้ หน้าทีอ่ งั กฤษทน่ี ีเกรสหรอื ไม่
ชัยชนะของพระเจ้าอลองพญาท�ำให้ชาวมอญจ�ำนวนมากหนีตาย
ไปยังดินแดนที่อยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรอยุธยา  ท�ำให้พระเจ้า
อลองพญาทรงกังวลพระทัยยิ่งนัก  พระองค์มีพระราชด�ำริว่าพวกมอญจ�ำนวน
มากในอาณาจักรอยุธยาจะคบคิดกันและหวนกลับมาโจมตีอาณาจักรพม่า
เมอ่ื ใดกไ็ ด ้ พงศาวดารพมา่ วา่  พระเจา้ อลองพญาทรงไมป่ รารถนาจะเปน็ ศตั รู
กับอยุธยา  พระองค์มีพระราชประสงค์ให้อยุธยาส่งมอบพวกหัวหน้ากบฏมอญ
ท่ีหนไี ปกลบั คืนมาแต่เพยี งเทา่ นัน้  
ปรากฏวา่ อยธุ ยากลบั ตอบขอ้ เสนอของพระเจา้ อลองพญาดว้ ยการสง่
กองทพั เขา้ โจมตเี มอื งทวาย  พระเจา้ อลองพญาจำ� ตอ้ งเสดจ็ มาตกี องทพั อยธุ ยา
จนแตกพา่ ย และเขา้ ยดึ ครองเมอื งตะนาวศรไี วไ้ ด ้ หลงั จากนน้ั พระองคท์ รงนำ�
ก�ำลังเข้าโจมตีดินแดนภาคใต้ของอาณาจักรอยุธยา  พงศาวดารพม่าว่าไว้ว่า
อยุธยาส่งก�ำลังเข้าป้องกันบริเวณทางตะวันตกและทางเหนือของอาณาจักร
ท�ำให้การป้องกันชายแดนฝั่งใต้เบาบาง  พระเจ้าอลองพญาจึงสามารถตีผ่าน
แนวต้านทานของอยุธยาได้โดยง่าย  ภายในไม่กี่เดือนกองทัพหลวงพม่า
เดนิ ทางมาถึงชานกรุงศรอี ยุธยา 
ระหว่างท่ีเข้าตีกรุงศรีอยุธยาอยู่น้ัน  พระเจ้าอลองพญาทรงพระ
ประชวรด้วยพระโรคบิด  กองทัพพม่าท้ังหมดจึงต้องถอยกลับไปทางด่าน

29

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรกั และหายนะเหนือบลั ลังกพ์ ม่า

แม่ละเมาเพ่ือเดินทางให้ถึงชเวโบ  เมืองหลวงพม่าให้เร็วที่สุด  แต่พระเจ้า
อลองพญาสวรรคตเสยี กอ่ น3  มหาราชองคท์  ี่ 3  ของพมา่ มพี ระชนมพรรษาได้
เพยี ง  46  พรรษาเท่านั้น 

รชั สมัยของนองดาวคยี 

การต่อสู้แย่งชิงราชสมบัติเป็นส่ิงท่ีเกิดขึ้นบ่อยครั้งในราชวงศ์พม่า
ราชวงศใ์ หมอ่ ยา่ งคองบองกไ็ มเ่ ปน็ ทย่ี กเวน้  กอ่ นทจี่ ะสวรรคต พระเจา้ อลองพญา
เคยตรัสว่าพระองค์ทรงพระราชปรารถนาให้พระโอรสหกองค์ข้ึนครองราชย์
ตามลำ� ดบั จนถงึ องคส์ ดุ ท้าย
พระโอรสองคโ์ ตของพระเจา้ อลองพญา คอื  นองดาวคย ี ซง่ึ ไทยเรยี ก
พระองค์ว่ามังลอก  พระองค์มีสิทธ์ิที่จะขึ้นครองราชสมบัติสืบต่อจากพระเจ้า
อลองพญาทกุ ประการ เมอ่ื พระเจ้าอลองพญาสวรรคต นองดาวคยปี ระทบั อยู่
ที่ชเวโบ  เหล่าขนุ นางผู้ใหญ่ทีไ่ ด้ทราบข่าวการสวรรคตต่างทลู เชิญให้พระองค์
ขน้ึ ครองราชยท์ นั ทกี อ่ นทจี่ ะมผี อู้ น่ื มาแยง่ ชงิ ราชสมบตั  ิ นองดาวคยที รงปฏบิ ตั ิ
ตาม  แต่แล้วไม่วายเกดิ เรอ่ื งข้ึนในท่สี ุด
ฉินพยูชิน  (ไทยเรียกว่ามังระ)  พระโอรสองค์รองทรงไม่พอพระทัย
ที่พระเชษฐาจะข้ึนครองราชสมบัติ  ถึงแม้ว่าพระองค์จะทรงเคยให้ค�ำม่ันกับ
พระบิดาว่าจะจงรักภักดีต่อพระเชษฐาก็ตาม  พระองค์ทรงลักลอบชักชวนให้
ขุนพลท่ียกไปตีกรุงศรีอยุธยาสนับสนุนให้พระองค์ขึ้นครองราชย์  โดยเฉพาะ
มินกองนรธา  (ไทยเรียกว่ามังฆ้องนรธา)  ขุนพลของพระเจ้าอลองพญา  ผู้
ท่ีไม่ถูกกับนองดาวคยีมาตัง้ แตเ่ ดมิ   ในขณะนนั้ มนิ กองนรธาท�ำหนา้ ท่ีเปน็ กอง

3  พงศาวดารไทยว่าพระเจ้าอลองพญาสวรรคตจากการบรรจุกระสุนปืนใหญ่ด้วยพระองค์เอง
แล้วปืนใหญ่แตก  ท�ำให้พระองค์ได้รับบาดเจ็บสาหัสและสวรรคตในเวลาต่อมา  หากแต่ว่าหม่องทินอ่อง
ยืนยันอย่างหนักแน่นในความถูกต้องของพงศาวดารพม่าท่ีว่า  พระองค์สวรรคตด้วยพระโรคบิด  ผู้เขียน
จึงขอเลือกเชื่อตามพงศาวดารพมา่  

30

บทที่ 1  ปมู หลัง

ระวงั หลงั   คอยปอ้ งกันการโจมตขี องกองทัพอยธุ ยาท่ีไล่ติดตามมา
หากแตว่ า่ นองดาวคยกี ลบั ทรงทราบขา่ วเสยี กอ่ นวา่   ฉนิ พยชู นิ กำ� ลงั
จะคิดเป็นกบฏ  พระองค์มีรับสั่งให้น�ำตัวฉินพยูชินและมินกองนรธามาเข้าเฝ้า
ที่เมืองชเวโบทันที  ฉินพยูชินทรงไม่มีทางเลือก  พระองค์เสด็จมาเข้าเฝ้าตาม
รับส่ังแต่โดยดี   ระหว่างที่นองดาวคยีด�ำริว่าจะจัดการอย่างไรกับพระอนุชาที่
รอิ า่ นจะเปน็ กบฏ พระมารดาของทงั้ สองพระองคก์ เ็ ขา้ มาไกลเ่ กลย่ี  นองดาวคยี
จึงพระทัยอ่อนลง  พระองค์พระราชทานอภัยโทษให้พระอนุชาและยังแต่งต้ัง
ให้เป็นพระมหาอปุ ราชตามค�ำสัง่ เสียของพระเจ้าอลองพญาอีกด้วย4
สำ� หรบั มนิ กองนรธา  ทราบดวี า่ ตนและกษตั รยิ พ์ ระองคใ์ หมเ่ ปน็ ศตั รู
กัน  ถึงแม้ตนจะยังไม่ได้เข้าร่วมแผนการของฉินพยูชินก็ตาม  มินกองนรธา
ตดั สนิ ใจเดนิ ทพั กลบั มาอยา่ งชา้  ๆ  เพอ่ื เฝา้ รอดสู ถานการณค์ วามเปลยี่ นแปลง
พระเจา้ นองดาวคยที รงทราบเชน่ นนั้ กท็ รงพระพโิ รธ พระองคม์ พี ระราชดำ� รสั สงั่
ให้น�ำตัวมนิ กองนรธามายงั เมอื งชเวโบเสยี ให้จงได้ 
มินกองนรธาทราบว่านองดาวคยีมีรับส่ังให้จับตน  จึงรีบน�ำก�ำลัง
ทหารจ�ำนวน  12,000  นายไปยังเมืองอังวะ  และใช้เมืองดังกล่าวเป็นฐาน
ที่ม่ันในการต่อสู้  นองดาวคยีทรงน�ำกองทัพหลวงมาปราบปรามกบฏท่ีเมือง
องั วะ5 พระองคท์ รงใชเ้ วลาถงึ หา้ เดอื นกวา่ จะตชี งิ เอาเมอื งองั วะกลบั คนื ได ้ สว่ น
มินกองนรธาสน้ิ ชีวติ จากกระสุนปืนระหวา่ งการสู้รบ 
หลังจากปราบกบฏมินกองนรธาได้แล้ว  พระปิตุลาของพระเจ้า
อลองพญาซึ่งเป็นอุปราชแห่งตองอูกับแม่ทัพเก่าแก่จ�ำนวนหนึ่งกลับก่อกบฏ

4  นักประวัติศาสตร์วิเคราะห์ว่าสาเหตุหน่ึงที่นองดาวคยีไม่ประหารชีวิตฉินพยูชินก็เพราะ
พระองค์มีพระราชด�ำริว่าพระอนุชาอยู่ในเง้ือมพระหัตถ์แล้ว  ในขณะนั้นกบฏในกองทัพก�ำลังจะแตกราก
แตกหนอ่   พระองคจ์ �ำต้องจดั การกบั สิ่งทส่ี ำ� คัญกว่าเสียกอ่ น 
5 หมอ่ งทนิ ออ่ ง นกั ประวตั ศิ าสตรพ์ มา่  บนั ทกึ ไวว้ า่  มนิ กองนรธาไมค่ ดิ จะเปน็ กบฏ เขาตอ้ งการ
เพียงจะยั่วโทสะนองดาวคยีเท่าน้ัน  ผู้เขียนมองว่าค�ำกล่าวอ้างของหม่องทินอ่องไม่น่าเช่ือถือเท่าใดนัก
ถ้ามินกองนรธาคิดจะย่ัวโทสะนองดาวคย ี แลว้ เหตุใดถงึ ต่อสกู้ ับกองทัพหลวงนานถงึ   5  เดอื น

31

ราชวงศค์ องบอง สงคราม ความรกั และหายนะเหนอื บลั ลังก์พมา่

ข้ึนมาอีก  พระเจ้านองดาวคยีจ�ำต้องเสด็จไปปราบปราม  พระองค์ทรงปราบ
กบฏไดอ้ ยา่ งงา่ ยดาย แตพ่ ระองคก์ ลบั ไมส่ งั หารพวกกบฏ เนอื่ งจากวา่ พระองค์
ทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนา  พระองค์ทรงเบื่อหน่ายการฆ่าฟันพระญาติวงศ์
เป็นอยา่ งยิง่  
เมอื่ เสรจ็ สน้ิ ภารกจิ ปราบกบฏแลว้  พระเจา้ นองดาวคยที รงนำ� กองทพั
เข้ายึดครองล้านนา  ซ่ึงประกาศอิสรภาพหลังจากการสวรรคตของพระเจ้า
อลองพญา  พระองคท์ รงเอาชนะศตั รไู ด้อยา่ งง่ายดาย  หวั เมืองลา้ นนากลบั มา
อยใู่ นขอบขณั ฑสีมาของพระองค์
หลังจากน้ันไม่นานนัก  นองดาวคยีกลับทรงพระประชวรหนักด้วย
พระโรคบิดเช่นเดียวกับพระราชบิดา  พระองค์สวรรคตในปี  ค.ศ. 1764  โดย
ครองราชยอ์ ยเู่ พยี งสามปเี ศษ และมพี ระชนมาย ุ 29 พรรษาเทา่ นน้ั  ราชสมบตั ิ
จึงตกเป็นของฉินพยูชิน  พระอนุชาผู้ทรงทะเยอทะยานและทรงฝักใฝ่ในการ
ทำ� สงคราม

32