การบัญชีชั้นสูง1-01_merged

รู้ลึก รู้จริง เรื่องธุรกิจ

กชัา้นรบสัูญง ชี

ครูวรางคณา พรมบรรดิษฐ์

หน่วยที่ 1

การบญั ชีเก่ียวกบั
กิจการรว่ มค้า

ครูวรางคณา พรมบรรดษิ ฐ์

1 ความร้เู กี่ยวกบั กิจการร่วมค้า

การร่วมค้า

หมายถึง การประกอบกิจกรรมเชงิ เศรษฐกิจของบุคคลหรือกิจการ
ตงั้ แตส่ องรายขน้ึ ไปโดยใหม้ กี ารควบคมุ รว่ มกนั ตามทต่ี กลงไวใ้ นสญั ญา

ผรู้ ว่ มค้า

หมายถงึ บคุ คลหรอื กจิ การทเ่ี ขา้ รว่ มในการรว่ มคา้ และมอี านาจ
ควบคุมรว่ มในการรว่ มคา้ นนั้

ผลู้ งทนุ ในการรว่ มค้า

หมายถงึ บุคคลหรอื กจิ การท่ี
เขา้ รว่ มในการรว่ มคา้ และไม่มี
อานาจควบคุมรว่ มในการร่วม
คา้ นนั้

การควบคมุ หมายถงึ อานาจในการกาหนดนโยบายทางการเงนิ และการ

ดาเนินงานของกจิ กรรมเชงิ เศรษฐกจิ เพอ่ื ใหไ้ ดร้ บั ประโยชน์จากกจิ กรรมนนั้

วิธีส่วนได้เสีย หมายถงึ วธิ กี ารบญั ชี
สาหรับผู้ร่วมค้าในกิจการท่ีควบคุม
ร่วมกนั โดยบนั ทึกส่วนได้เสียในการ
รว่ มคา้ เรม่ิ แรกดว้ ยราคาทุน

การควบคุมร่วม หมายถึง การมสี ่วนร่วม
ในการควบคุมกจิ กรรมเชงิ เศรษฐกจิ ตามท่ี
ตกลงไวใ้ นสญั ญา

รปู แบบของการร่วมค้า

มาตรฐานการบญั ชฉี บบั น้ีกาหนดการร่วมคา้ เป็นประเภทใหญ่ๆ ไว้ 3
ประเภท คือ การดาเนินงานท่ีควบคุมร่วมกัน สินทรัพย์ท่ีควบคุม
ร่วมกนั และกจิ การทค่ี วบคุมร่วมกนั การร่วมค้าทงั้ 3 ประเภทเป็นไป
ตามคานยิ ามของการรว่ มคา้ ซง่ึ ตามปกตมิ ลี กั ษณะทกุ ขอ้ ดงั น้ี

1 . ผู้ร่ ว ม ค้ า ส อ ง ร า ย ห รือ 2 . ข้อ ต ก ล ง ต า ม สัญ ญ า
มากกว่าข้ึนไปมีความผูกพัน กาหนดให้มีอานาจในการ
โดยขอ้ ตกลงรว่ มคา้ ตามสญั ญา ควบคุมรว่ มกนั

รายการค้าระหว่างผรู้ ว่ มค้ากบั การรว่ มค้า

ผคู้ า้ รว่ มตอ้ งรบั รสู้ ว่ นของกาไรหรอื ขาดทนุ ทเ่ี กดิ จากการโอนหรอื ขายสนิ ทรพั ยใ์ หแ้ ก่
การร่วมคา้ ตามเน้ือหาของรายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ หากผรู้ ่วมคา้ โอนสนิ ทรพั ยพ์ รอ้ มกบั
ความเสย่ี งและผลตอบแทนทม่ี นี ยั สาคญั ของความเป็นเจา้ ของใหแ้ ก่การร่วมคา้ และ
หากการรว่ มคา้ ยงั คงครอบครองสนิ ทรพั ย์นนั้ อยู่ ผรู้ ่วมคา้ ตอ้ งรบั รู้กาไรหรอื ขาดทุน
ในงบการเงนิ ของผรู้ ว่ มคา้ เฉพาะสว่ นทเ่ี ป็นสว่ นไดเ้ สยี ของผรู้ ว่ มคา้ อน่ื

การเปิ ดเผยข้อมลู

ผรู้ ว่ มคา้ ตอ้ งเปิดเผยจานวนรวมของรายการหน้ีสนิ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ต่อไปน้ีแยกต่างหากจากรายการ
หน้สี นิ ทอ่ี าจจะเกดิ ขน้ึ อน่ื ยกเวน้ กรณที ผ่ี ลขาดทนุ จากรายการดงั กล่าวไมน่ ่าทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ

ผรู้ ่วมคา้ ต้องเปิดเผยจานวนรวมของภาระผกู พนั ของตนทเ่ี กดิ จากการมสี ว่ นไดเ้ สยี ในการร่วมค้า
ทกุ ขอ้ ดงั ต่อไปน้แี ยกต่างหากจากภาระผกู พนั อน่ื

ผรู้ ่วมคา้ ต้องเปิดเผยรายการและคาาอธบิ ายเกย่ี วกบั ส่วนได้เสยี ในการร่วมค้าท่ีมนี ัยสาคญั และ
สดั สว่ นของสว่ นไดเ้ สยี ในสว่ นของเจา้ ของทม่ี ใี นกจิ การทค่ี วบคุมรว่ มกนั

ผรู้ ว่ มคา้ ตอ้ งเปิดเผยวธิ กี ารทใ่ี ชใ้ นการรบั รสู้ ว่ นไดเ้ สยี ในกจิ การทค่ี วบคุมรว่ มกนั

2 ประเภทของธรุ กิจท่ีดาเนินธรุ กิจรว่ มค้า

1 ธรุ กิจขายสินค้า

ธุรกจิ แบบน้ีจะมผี ูร้ ่วมค้าตงั้ แต่ 2 คนข้นึ ไป โดยฝ่ ายหน่ึงจะทาหน้าท่ี
จดั หาสนิ ค้าเพอ่ื ขาย และผรู้ ่วมคา้ อกี ฝ่ ายหน่ึงจะทาหน้าทเ่ี ป็นผจู้ ดั การ
ขาย ซง่ึ ขน้ึ อยูก่ บั ผรู้ ่วมคา้ จะตกลงกนั รวมทงั้ มกี ารตกลงเกย่ี วกบั การคดิ
ค่านายหน้าให้กบั ผูซ้ ้ือสินค้ามาขายและผู้ขายสนิ ค้า เม่ือการร่วมค้า
สน้ิ สดุ ลงกจ็ ะแบง่ ผลกาไรตามอตั ราทต่ี กลงกนั

2 ธรุ กิจการจดั สรรที่ดิน

ธุรกจิ แบบน้ีจะมผี รู้ ่วมคา้ คนหน่ึงมกี รรมสทิ ธใิ์ นทด่ี นิ
และนาท่ีดินดังกล่าวมาร่วมลงทุนในกิจการร่วมค้า
สว่ นผรู้ ว่ มคา้ คนอน่ื จะนาเงนิ สด สนิ ทรพั ย์หรอื แรงงาน
มาลงทนุ เพอ่ื ปรบั ปรุงใหท้ ด่ี นิ มสี ภาพดขี ้นึ เพอ่ื ทจ่ี ะได้
นาทด่ี นิ ไปขาย เม่อื ขายได้แลว้ กจ็ ะนากาไรมาแบง่ ปัน
กนั ตามขอ้ ตกลงทใ่ี หไ้ ว้

3 ธรุ กิจการสรา้ งและ

จดั จาหน่ายภาพยนตร์

ธุรกิจแบบน้ีจะมีผู้ร่วมค้าหลา ยคน
ประกอบไปด้วยผทู้ ด่ี าเนินการเก่ียวกบั
การติดต่อนักประพันธ์ การทาบท
ภาพยนตร์ การจดั หานักแสดง ผกู้ ากบั
การแสดง ผู้อาานวยการสร้าง รวมถึง
ผู้ ใ ห้ เ งิ น ทุ น แ ล ะ ผู้ จัด จ า ห น่ า ย
ภาพยนตร์ หลงั จากการฉายภาพยนตร์
เสร็จส้นิ แล้ว ผู้ร่วมค้าก็จะนากาไรมา
แบง่ ปันกนั ตามขอ้ ตกลงทใ่ี หไ้ วแ้ กก่ นั

3 สาเหตทุ ่ีมกี ารทาธรุ กิจแบบรว่ มค้า

01 03

การลดความเสย่ี งภยั การประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ย

02 04

เพอ่ื รวบรวมเงนิ ทุน ประโยชน์ทางกฎหมาย

05

การรวบรวมความรคู้ วามสามารถจากบุคคลตา่ งๆ

4 การบนั ทึกบญั ชีของกิจการรว่ มค้า

วิธีท่ี 1 ไมเ่ ปิ ดสมดุ บญั ชีชดุ รว่ มค้าอีกชดุ หน่ึง

วธิ นี ้ีผูร้ ่วมค้าแต่ละคนจะจดบนั ทกึ รายการร่วมค้าทงั้ ส้นิ ใน
สมุดบญั ชขี องตนเองโดยไมเ่ ปิดสมุดบญั ชชี ุดร่วมค้าต่างหาก
อกี ชุดหน่ึง เพราะรายการคา้ มจี านวนน้อยและระยะเวลาการ
ดาเนนิ งานเป็นระยะเวลาสนั้ ๆ

วิธีที่ 2 เปิ ดสมดุ บญั ชีชดุ ร่วมค้าอีกชดุ หนึ่ง

วิธีน้ี จ ะ มีกา ร ม อบ ห ม า ย ให้ผู้ร่ ว ม ค้า คน ใด คน ห น่ึ ง
รบั ผดิ ชอบในการทาสมุดบญั ชชี ดุ รว่ มคา้ ขน้ึ อกี ชุดหน่ึง
เพอ่ื บนั รายการคา้ ท่เี กดิ ขน้ึ จากการร่วมค้าสาหรบั ผู้
ร่วมค้าแต่ละคนจะจดบนั ทกึ รายการร่วมค้าเฉพาะท่ี
เกย่ี วกบั ตนเองเท่านัน้ วธิ นี ้ีเหมาะสาหรับกจิ การร่วม
ค้าท่ีมีรายการค้าจานวนมาก และระยะเวลาการ
ดาเนนิ งานคอ่ นขา้ งยาวกวา่ วธิ แี รก

การแสดงสิทธิส่วนได้เสียและกาไรขาดทนุ

5 จากกิจการร่วมค้าในงบการเงินของผรู้ ว่ มค้า

สิทธิส่วนได้เสียในกิจการร่วมค้า จะ
ปรากฏในงบแสดงฐานะการเงนิ ทางด้าน
สนิ ทรพั ย์แต่อาจจะมลี กั ษณะเป็นไปได้
ทงั้ สนิ ทรพั ยห์ มุนเวยี น หรอื สนิ ทรพั ยอ์ ่นื
ทงั้ น้ขี น้ึ อยกู่ บั ระยะเวลาทค่ี าดว่าจะได้รบั
คนื เงนิ จากกจิ การรว่ มคา้