วันฉัตรมงคล

วนั ฉัตรมงคล
๔ พฤษภาคม

นทิ รรศการวันสาคญั ออนไลน์

ทรงพระเจริญ

ขา้ พระพุทธเจ้า
ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อาเภอเมอื งปตั ตานี

ความหมายของวนั ฉัตรมงคล

วันฉตั รมงคล (อ่านวา่ ฉัด-ตระ-มง-คล)
มีความหมายตามพจนานกุ รมว่า
พระราชพธิ ี ฉลองพระเศวตฉัตร ทาในวนั
ซงึ่ ตรงกบั วนั บรมราชาภเิ ษก

ความสาคัญของวนั ฉัตรมงคล

วันฉตั รมงคล เปน็ วันทร่ี าลกึ ถึงพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก
เปน็ พระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ ๑๐ แหง่ ราชวงศ์จักรี และราชอาณาจักร
ไทย ของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดศี รสี ินทรมหาวชริ าลง
กรณ พระวชริ เกลา้ เจ้าอยหู่ ัว หลงั จากเสดจ็ ขึ้นเถลงิ ถวลั ยราชสมบัติ ต่อ
จากพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช
บรมนาถบพิตร เมอ่ื วันท่ี ๑๓ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๕๙ และดารงพระ
อสิ รยิ ยศเป็น “พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอย่หู ัว”

ห้องสมดุ ประชาชน”เฉลิมราชกุมารี”อาเภอเมืองปัตตานี

ความเป็นมา
พระราชพิธีฉตั รมงคล

ก่อนหนา้ รัชสมยั ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้า
เจา้ อยู่หวั พระราชพธิ ีฉตั รมงคลถอื เปน็ พิธีของเจา้
พนักงานในพระราชฐาน ทม่ี หี น้าท่ีรกั ษาเครื่องราชูปโภคและพระทวาร
ประตวู ัง ได้จดั การสมโภชสงั เวยเครอื่ งราชปู โภคทต่ี นรักษาทุกปใี น
เดอื นหก และเปน็ งานสว่ นตวั ไม่ถือเปน็ งานหลวง

จนกระทงั่ สมัยพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อยู่หวั เสด็จ
ข้ึนครองราชย์ ได้ทรงกระทาพิธีฉตั รมงคลข้ึนเปน็ ครงั้ แรก ในวันบรม
ราชาภิเษก เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๓๙๓ โดยมี
พระราชดารวิ ่า วนั บรมราชาภเิ ษกเป็นมหามงคลสมัยที่ควรแก่การ
เฉลิมฉลองในประเทศท่มี ีพระเจา้ แผ่นดิน จึงถือใหว้ นั นัน้ เปน็ วันนกั ขตั
ฤกษม์ งคลกาล และควรท่จี ะมกี ารสมโภชพระมหาเศวตฉัตรให้เปน็
สวสั ดิมงคลแกร่ าชสมบัติ แตเ่ นื่องจากเปน็ ธรรมเนียมใหม่ ยากต่อการ
เข้าใจ อกี ทง้ั เผอญิ ที่วันบรมราชาภเิ ษกไปตรงกับวันสมโภชเครื่อง
ราชปู โภคทม่ี แี ต่เดิม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจา้ อย่หู ัว จงึ ทรง
อธิบายว่า วนั ฉตั รมงคลเป็นวนั สมโภชเคร่ืองราชูปโภค จึงไม่มีใครตดิ
ใจสงสยั

ห้องสมุดประชาชน”เฉลิมราชกุมารี”อาเภอเมอื งปตั ตานี

ดงั นน้ั จึงไดม้ ีพระราชดารจิ ดั งานพระราชกศุ ล
พระราชทานช่อื ว่า "ฉตั รมงคล" นี้ข้ึน โดยได้
มกี ารเฉลิมฉลองด้วยการนิมนต์พระสงฆ์มา
สวดเจรญิ พทุ ธมนต์ ในวนั ขึน้ ๑๓ ค่าเดอื น ๖
รุ่งข้นึ มกี ารถวายภตั ตาหารแด่พระสงฆท์ พี่ ระทนี่ ั่งดุสติ มหาปราสาทและ
พระทน่ี ั่งไพศาลทักษิณ ดว้ ยเหตนุ ีจ้ งึ ถอื วา่ การเฉลิมฉลองพระราชพิธี
ฉตั รมงคล เรม่ิ มีในรชั กาลของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว
เป็นครง้ั แรก

ต่อมาในสมยั รัชกาลที่ ๕ วันบรมราชาภิเษก ตรงกับเดือน ๑๒

จึงโปรดเกล้าฯ ให้จัดงานฉตั รมงคลในเดอื น ๑๒ แต่ไม่ได้รับการยินยอม

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั จึงทรงแกไ้ ขดว้ ยการออก

พระราชบัญญัติวา่ ด้วยตราจุลจอมเกล้าสาหรับตระกลู ข้ึน ใหม้ ี

พระราชทานตราน้ีตรงกับวันคล้ายบรมราชาภเิ ษก ท่านผู้หลักผู้ใหญจ่ ึง

ยินยอมให้เล่อื นงานฉัตรมงคลมาตรงกบั วันบรมราชาภิเษก แต่ยังให้

รกั ษาประเพณสี มโภชเครื่องราชปู โภคอยู่ตามเดิม รปู แบบงานวันฉัตร

มงคลจึงเป็นเชน่ นจี้ นถึงปัจจุบนั

หอ้ งสมุดประชาชน”เฉลิมราชกมุ ารี”อาเภอเมืองปัตตานี

พระราชพิธฉี ัตรมงคล
ในรชั กาลปัจจุบนั

พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ฯ ทรงพระกรณุ าโปรด
เกล้าฯ ให้จดั งาน ๓ วัน นน่ั คือ “วนั ฉตั รมงคล” ตรงกบั วนั ที่ ๔
พฤษภาคม พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั ทรงประกอบพระราชพธิ บี รม
ราชาภิเษก ประกอบดว้ ย สรงพระมรุ ธาภิเษก ณ ชาลาพระที่น่ัง
จักรพรรดิพมิ าน ทรงรับน้าอภเิ ษก ณ พระทีน่ งั่ อฐั ทิศอุทุมพรราชอาสน์
ทรงรบั เครอ่ื งราชกกุธภณั ฑ์ ขตั ตยิ ราชวราภรณ์ และพระแสง ณ พระท่ี
นง่ั ภทั รบิฐ เลยี้ งพระ พระสงฆด์ ับเทียนชัย ณ
พระท่ีนัง่ อมรนิ ทรวินจิ ฉยั

วนั ที่ ๕ พฤษภาคม เปน็ พระราชพิธีเฉลมิ พระปรมาภิไธย
พระนามาภิไธย สถาปนาพระฐานันดรศกั ด์ิพระบรมวงศ์ และเสด็จพระ
ราชดาเนินเลยี บพระนครโดยขบวนพยุหยาตราสถลมารค จากพระท่ีน่ัง
อาภรณ์ภิโมกข์ปราสาท วัดบวรนเิ วศวหิ าร
วดั ราชบพิธสถิตมหาสมี าราม และวดั พระเชตพุ นวิมลมงั คลาราม

วันที่ ๖ พฤษภาคม พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั ฯ เสดจ็
ออก ณ สหี บัญชร พระทีน่ ั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท ให้ประชาชนเฝา้ ฯ
ถวายพระพรชยั มงคล เสดจ็ ออกใหท้ ตู านุทูต และกงสุลตา่ งประเทศเฝ้า
ฯ ถวายพระพรชัยมงคล ณ พระทีน่ งั่ จักรีมหาปราสาท

ห้องสมดุ ประชาชน”เฉลมิ ราชกุมารี”อาเภอเมอื งปัตตานี

ความเปน็ มา
พระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก

การจัดพระราชพิธบี รมราชาภิเษกนั้น มีหลกั ฐาน
ปรากฏในหลักศิลาจารึก วัดศรชี มุ ของพญาลไิ ทว่า เร่มิ ตน้ มาตง้ั แตค่ รัง้
พอ่ ขนุ ผาเมืองได้อภเิ ษกพ่อขุนบางกลางหาว หรอื พ่อขนุ บางกลางทา่ ว
ให้เปน็ ผปู้ กครองเมอื งสโุ ขทยั

จากน้นั ในสมัยกรุงรัตนโกสนิ ทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอด
ฟา้ จฬุ าโลกมหาราช ได้ทรงฟ้นื ฟูพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษกใหถ้ กู ตอ้ ง
สมบูรณ์ โดยพระมหากษัตริยท์ ย่ี ังมไิ ด้ทรงประกอบพระราชพธิ บี รม
ราชาภิเษก จะไมใ่ ชค้ าวา่ “พระบาท” นาหน้า “สมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว”
และคาสง่ั ของพระองคก์ ไ็ มเ่ รียกวา่ “พระบรมราชโองการ” และอกี
ประการหนึ่งคอื จะยังไมม่ กี ารใช้ นพปฎลเศวตฉตั ร หรือฉัตร ๙ ชั้น

หอ้ งสมุดประชาชน”เฉลมิ ราชกมุ ารี”อาเภอเมอื งปตั ตานี

https://hilight.kapook.com/view/18
8122