ชั่วโมงที่ 3

ช่ัวโมงที่ 3

การแบ่งยคุ สมยั
ทางประวัตศิ าสตร์ไทย

58

ช่วยกนั ตอบ

แบ่งเป็น 2 สมยั การแบ่งยคุ สมยั ทาง อีก 1 สมยั คือ
ประวตั ิศาสตร์ไทย สมยั ก่ึงก่อน
มีการแบ่งอยา่ งไร
ประวตั ิศาสตร์

สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ สมยั ประวตั ิศาสตร์ 59

2. การแบ่งยคุ สมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

ยคุ สมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทยแบ่งเป็น 2 สมยั
สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์
สมยั ประวตั ิศาสตร์

60

2. การแบ่งยคุ สมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

สมยั ก่อน เป็นช่วงเวลาท่ีมนุษยย์ งั ไม่มีการใช้
ประวตั ิศาสตร์ ตวั อกั ษรบนั ทึกบอกเล่าเรื่องราว
การศึกษาเรื่องราวสมัยก่อนประวตั ิศาสตร์
ตอ้ งอาศยั หลกั ฐานทางโบราณคดีเป็นหลกั

61

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

สมัย เป็นช่วงเวลาท่ีมนุษยใ์ นสงั คมมีการใช้
ประวตั ิศาสตร์ ตวั อกั ษรบนั ทึกบอกเล่าเร่ืองราว

การศึกษาเร่ืองราวสมัยประวตั ศิ าสตร์
ใชห้ ลกั ฐานท่ีไดจ้ ากการบนั ทึก
เป็นลายลกั ษณ์อกั ษรเป็นหลกั
และอาจใชห้ ลกั ฐานทางโบราณคดี
เป็ นส่วนประกอบ

62

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์

⚫ เป็นช่วงเวลาที่มนุษยย์ งั ไม่มีการใชต้ วั อกั ษรบนั ทึกเร่ืองราว
⚫ แบ่งเป็น 2 ยคุ ดงั น้ี

ยคุ หิน ยคุ ยอ่ ย ยุคหินเก่า 500,000–10,000 ปี มาแล้ว

– ใชเ้ คร่ืองมือหินกะเทาะที่ทาหยาบ ๆ

– อาศยั ตามถ้าและเพิงผา ไม่มีการต้งั
ถ่ินฐานเป็นหลกั แหล่ง
– ล่าสตั ว์ จบั ปลา และเกบ็ พืชผกั ผลไม้

เป็ นอาหาร 63

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ยคุ หิน ยคุ ยอ่ ย ยุคหินกลาง 10,000–6,000 ปี มาแล้ว

– ใชเ้ ครื่องมือหินกะเทาะที่ประณีตข้ึน
และมีขนาดเลก็ ลง

– ล่าสตั วแ์ ละเกบ็ พืชผกั ผลไมเ้ ป็นอาหาร

64

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ยคุ หิน ยคุ ยอ่ ย ยุคหินใหม่ 6,000–4,000 ปี มาแล้ว

– ใชเ้ ครื่องมือหินขดั
– รู้จกั เพาะปลูก เล้ียงสตั ว์ ทอผา้
– ต้งั ถิ่นฐานเป็นชุมชนขนาดเลก็
– มีผปู้ กครอง มีการติดต่อคา้ ขาย
กบั ชุมชนอ่ืน

65

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ยคุ โลหะ ยคุ ยอ่ ย ยุคสาริด 4,000–2,500 ปี มาแล้ว

– รู้จกั ทาเคร่ืองมือเคร่ืองใชแ้ ละ
เคร่ืองประดบั ดว้ ยสาริด

– เป็นสงั คมเกษตรกรรมชุมชนขนาดใหญ่ข้ึน

66

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ยคุ โลหะ ยคุ ยอ่ ย ยุคเหลก็ 2,500–1,500 ปี มาแล้ว

– รู้จกั ถลุงเหล็กและนามาหล่อหรือ
ตีเป็ นเครื่องมือเคร่ืองใช้

– เป็นสงั คมเกษตรกรรมขนาดใหญ่
และกลายเป็ นเมือง

67

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ช่วงเวลาของสมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์

ยคุ หิน (Stone Age)

ยุคหินเก่า ยุคหินกลาง ยุคหินใหม่

500,000–10,000 10,000–6,000 6,000–4,000
ปี มาแลว้ ปี มาแลว้ ปี มาแลว้

68

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย

2.1 สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ยคุ โลหะ (Metal Age)

ยุคสาริด ยุคหินกลาง

4,000–2,500 ปี 2,500–1,500
มาแลว้ ปี มาแลว้

69

เรื่องน่ารู้: การแบ่งยุคย่อยสมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ในประเทศไทยยงั ไม่สามารถตกลงกนั ไดใ้ นหมู่นกั โบราณคดี เนื่องจาก

ความคิดเห็นที่แตกต่างกนั วา่ ควรใชส้ ิ่งใดเป็นเงื่อนไขในการแบ่ง เช่น
การแบ่งโดยใช้ “แบบแผนการดารงชีวิตและลกั ษณะของสังคม”

แบบแผนการดารงชีวติ และลกั ษณะของสงั คมสามารถ

แบ่งยคุ ยอ่ ยสมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ได้ ดงั น้ี 70

เร่ืองน่ารู้: การแบ่งยคุ ย่อยสมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

1. สมยั ชุมชนหาของป่ า–ล่าสตั ว์ (Hunting-Gathering Society Period) ครอบคลุม
ระยะเวลา 500,000–4,500 ปี มาแลว้

2. สมยั หมู่บา้ นเกษตรกรรม (Agricultural Village Society Period) เป็นสงั คม
ระดบั หมู่บา้ น ครอบคลุมระยะเวลา 4,500 ปี มาแลว้

3. สมยั สงั คมเมือง (Urban Society Period) เป็นสังคมท่ีซบั ซอ้ น สงั คมเมือง
อาจเร่ิมข้ึนต้งั แต่ราว 2,500 ปี มาแลว้

71

เรื่องน่ารู้: สมัยกงึ่ ก่อนประวตั ิศาสตร์

สมยั ก่ึงก่อนประวตั ิศาสตร์ (Protohistorical Period) เป็นสมยั ทางประวตั ิศาสตร์
ท่ีองคก์ ารการศึกษา วทิ ยาศาสตร์ และวฒั นธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO)
กาหนดข้ึนใหอ้ ยรู่ ะหวา่ งสมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์กบั สมยั ประวตั ิศาสตร์ และให้
ความหมายไวว้ า่ หมายถึง ช่วงเวลาท่ีสงั คมมนุษยน์ ้นั ๆ ยงั ไม่รู้จกั ใชต้ วั อกั ษรบนั ทึก
เร่ืองราว แต่สามารถศึกษาเร่ืองราวของสงั คมดงั กล่าวไดจ้ ากหลกั ฐานลายลกั ษณ์

อกั ษรที่คนต่างถิ่นบนั ทึกไว้

72

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ประวตั ศิ าสตร์

การแบ่งสมยั การกาหนดช่วงเวลาเพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจ

ประวตั ิศาสตร์ คือ เร่ืองราวหรือเหตุการณ์ทางประวตั ิศาสตร์

ของไทย ในดินแดนไทย

การกาหนดช่วงเวลาที่เริ่มตน้ และสิ้นสุดของสมยั ใดสมยั หน่ึง
มกั อา้ งอิงเหตุการณ์ท่ีทาใหเ้ กิดความเปลี่ยนแปลง
หรือเป็นจุดเปล่ียนทางประวตั ิศาสตร์

73

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย 74

2.2 สมยั ประวตั ศิ าสตร์

สมัยประวตั ศิ าสตร์ไทยแบ่งเป็ นสมัยย่อย ๆ ได้หลายแบบ

1. แบ่งตามราชธานี
สมยั ก่อนสุโขทยั ราวพทุ ธศตวรรษที่ 12–18

สมยั สุโขทยั พ.ศ. 1792–2006
สมยั อยธุ ยา พ.ศ. 1893–2310
สมยั ธนบุรี พ.ศ. 2310–2325
สมยั รัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325–ปัจจุบนั

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ประวตั ศิ าสตร์

2. แบ่งตามราชวงศ์ เฉพาะในสมยั อยธุ ยา
สมัยราชวงศ์อู่ทอง พ.ศ. 1893–1913, 1931–1952

สมัยราชวงศ์สุพรรณภูมิ พ.ศ. 1913–1931, 1952–2112

สมัยราชวงศ์สุโขทยั พ.ศ. 2112–2172

ราชวงศ์ปราสาททอง พ.ศ. 2172–2231

ราชวงศ์บ้านพลูหลวง พ.ศ. 2231–2310 75

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ประวตั ศิ าสตร์

3. แบ่งตามพระนามพระมหากษตั ริย์ โดยใชช้ ่วงเวลาต้งั แต่ข้ึนครองราชย์
ไปจนถึงสวรรคตหรือหมดอานาจลง

สมยั สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช
พ.ศ. 2199–2231

สมยั สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ 76
พ.ศ. 1991–2031
สมยั พระมหาธรรมราชาที่ 1 (ลิไทย)
พ.ศ. 1890–1911

สมยั พอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราช
พ.ศ. 1822–1841

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ป2ร.ะ2วสตัมศิัยปารสะตวตัร์ศิ าสตร์

4. แบ่งตามพฒั นาการและความเปลยี่ นแปลงของบ้านเมือง

สมัยอยุธยา สมยั รัตนโกสินทร์

• สมยั อยธุ ยาตอนตน้ • สมยั รัตนโกสินทร์ตอนตน้
พ.ศ. 1893–1991 รัชกาลท่ี 1–รัชกาลท่ี 3
• สมยั อยธุ ยาตอนกลาง
พ.ศ. 1991–2231 • สมยั รัตนโกสินทร์ยคุ ปรับปรุง
• สมยั อยธุ ยาตอนปลาย ประเทศ รัชกาลท่ี 4–พ.ศ. 2475
พ.ศ. 2231–2310
• สมยั รัตนโกสินทร์ยคุ หลงั
เปล่ียนแปลงการปกครอง

พ.ศ. 2475–ปัจจุบนั 77

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ประวตั ศิ าสตร์

5. แบ่งตามลกั ษณะ สมยั รัตนโกสินทร์ – สมยั สมบูรณาญาสิทธิราชย์
การปกครอง พ.ศ. 2325–2475

– สมยั ประชาธิปไตย
พ.ศ. 2475–ปัจจุบนั

78
78

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ป2ร.ะ2วสตัมศิยั ปารสะตวตัร์ศิ าสตร์

6. แบ่งตามสมัยของรัฐบาล สมยั รัตนโกสินทร์ยคุ หลงั เปล่ียนแปลงการ
ปกครอง พ.ศ. 2475 มีการแบ่งสมยั ตามรัฐบาลท่ีบริหารประเทศ เช่น

– สมยั รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม
– สมยั รัฐบาลจอมพล ถนอม กิตติขจร
– ...
– สมยั รัฐบาลพลเอก ประยทุ ธ์ จนั ทร์โอชา

79

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

2.2 สมยั ป2ร.ะ2วสตัมศิยั ปารสะตวตัร์ศิ าสตร์

7. แบ่งตามแนวประวตั ศิ าสตร์สากล ช่วงเวลาสมยั ประวตั ิศาสตร์ตามหลกั
ประวตั ิศาสตร์สากลนิยมแบ่งเป็นสมยั ยอ่ ย 4 สมยั คือ
❖ สมยั โบราณ
❖ สมยั กลาง
❖ สมยั ใหม่
❖ สมยั ปัจจุบนั

80

2. การแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย

2.2 สมยั ป2ร.ะ2วสตัมศิยั ปารสะตวัตร์ศิ าสตร์

สมยั ประวตั ศิ าสตร์ไทย
แบ่งตามแนวประวตั ิศาสตร์สากล

สมยั โบราณ สมยั ใหม่ สมยั ปัจจุบนั
ต้งั แตก่ ่อน ต้งั แต่รัชกาลท่ี 4–พ.ศ. 2475 ต้งั แต่ พ.ศ. 2475–ปัจจุบนั
สมยั สุโขทยั –สิ้นรัชกาลท่ี 3

81

ถูกหรือผดิ

1. แบ่งตามลกั ษณะ 2. แบ่งตามความเห็น 3. แบ่งตามพระนาม
การปกครอง ของคนส่วนใหญ่ พระมหากษตั ริย์

4. แบ่งตามท่ีกฎหมาย 5. แบ่งตามสมยั ของ 6. แบ่งตามวฒั นธรรม
กาหนด รัฐบาล ด้งั เดิม

82

ถูกหรือผดิ

7. แบ่งตามราชวงศ์ 8. แบ่งตามจานวน 9. แบ่งตามแนว
ประชากร ประวตั ิศาสตร์สากล

10. แบ่งตาม 11. แบ่งตามพฒั นาการ 12. แบ่งตามขนาด
ราชธานี และความเปลี่ยนแปลง ของพ้นื ท่ี

ของบา้ นเมือง

83

เตมิ ช่วงเวลาของสมัยต่าง ๆ

สมัย ช่วงเวลา
พทุ ธศตวรรษท่ี 12–18
1. ก่อนสุโขทยั
พ.ศ. 1792–2006
2. สุโขทยั พ.ศ. 1893–1991

3. อยธุ ยาตอนตน้ พ.ศ. 1991–2231

4. อยธุ ยาตอนกลาง พ.ศ. 2231–2310

5. อยธุ ยาตอนปลาย พ.ศ. 2310–2325

6. ธนบุรี พ.ศ. 2325–2394

7. รัตนโกสินทร์ตอนตน้ พ.ศ. 2394–2475

8. รัตนโกสินทร์ยคุ ปรับปรุงประเทศ
9. รัตนโกสินทร์ยคุ หลงั เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475–ปัจจุบนั

84

ตอบคาถาม

หลกั ฐานสมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์แตกต่างจาก
หลกั ฐานสมยั ประวตั ิศาสตร์อยา่ งไร

แนวคาตอบ
• หลกั ฐานสมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์มีมาก่อนท่ีมนุษยจ์ ะใชต้ วั หนงั สือ เช่น
โครงกระดูกมนุษย์ เครื่องมือเคร่ืองใช้
• หลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์เกิดข้ึนในสมยั ที่มนุษยร์ ู้จกั ใชต้ วั หนงั สือแลว้
จึงมีหลกั ฐานท่ีบนั ทึกเป็นลายลกั ษณ์อกั ษร เช่น จารึก พระราชพงศาวดาร

85

สมยั ประวตั ิศาสตร์ในประเทศไทย
ถ้าแบ่งตามราชธานีจะได้เป็ นสมยั อะไรบ้าง

1) สมยั ก่อนสุโขทยั (ราวพุทธศตวรรษท่ี 12–18)
2) สมยั สุโขทยั พ.ศ. 1792–2006
3) สมัยอยธุ ยา พ.ศ. 1893–2310
4) สมัยธนบุรี พ.ศ. 2310–2325
5) สมยั รัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325–ปัจจบุ ัน

86

สรุปความรู้

การแบ่งยคุ สมยั ทางประวตั ิศาสตร์ไทย
❖ สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ เป็นช่วงเวลาท่ีมนุษยย์ งั ไม่มีตวั อกั ษรบนั ทึก
บอกเล่าเร่ืองราว แบ่งเป็น 2 ยคุ ดงั น้ี
➢ ยคุ หิน แบ่งเป็น 3 ยคุ ยอ่ ย ไดแ้ ก่ ยคุ หินเก่า ยคุ หินกลาง และยคุ หินใหม่
➢ ยคุ โลหะ แบ่งเป็น 2 ยคุ ยอ่ ย ไดแ้ ก่ ยคุ สาริดและยคุ เหลก็

87

สรุปความรู้

❖ สมยั ประวตั ิศาสตร์ไทยเป็นช่วงเวลาที่มนุษยใ์ นสงั คมมีการใชต้ วั อกั ษร
บนั ทึกเรื่องราว แบ่งเป็นสมยั ยอ่ ย ๆ ไดห้ ลายแบบ
➢ แบ่งตามราชธานี
➢ แบ่งตามราชวงศ์
➢ แบ่งตามพระนามพระมหากษตั ริย์
➢ แบ่งตามพฒั นาการและความเปลี่ยนแปลงของบา้ นเมือง
➢ แบ่งตามลกั ษณะการปกครอง
➢ แบ่งตามสมยั ของรัฐบาล
➢ แบ่งตามแนวประวตั ิศาสตร์สากล

88

อ่านเนื้อหาเกย่ี วกบั
วธิ ีการทางประวตั ศิ าสตร์

89