BAHAN AJAR TEKS DESKRIPSI BUSANA JAWA

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 1

KOMPETENSI iNTI

KOMPETENSI DASAR
DAN

INDIKATOR

KD IPK

3.3 Memahami isi teks 3.3.1 Menganalisis pokok-

deskriptif tentang pokok isi teks deskripsi tentang
pakaian adat Jawa.(C4)
pakaian adat Jawa

4.3 Menanggapi isi dan 4.3.1 Menulis sinopsis teks
menceritakan kembali deskripsi tentang pakaian
teks deskriptif tentang adat Jawa. (C6)
pakaian adat Jawa

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 2

Fase 1

Identifikasi Masalah

Materi Faktual

Para siswa mangga dipuntiti teks deskripsi salah satunggaling perangan
Busana Adat Jawi ing ngandhap menika,kangge damel pitakenan bab
mahami teks deskripsi busana Jawi. Para siswa ugi saged ningali video
saking link ingkang dipunsamektakaken wonten ngandhap!
https://docs.google.com/presentation/d/1ziGBj9KqhNNLrz8JbSsuKKp0
2PVsK9AO/edit?usp=sharTienkgs&Doeuskidri=pt1if0B24L0A8N0G5K0O10N3058979872&rtpof=tr
ue&Bsdla=ntgrkuoen iku sajinis panutup sirah kanggo wong priya sing kagawé saka bahan kain

bathik utawa lurik. Blangkon sejatiné wujud modhèrn lan praktis saka iket. Ing busana
tradhisional adat Jawa lan adat Sundha blangkon dianggo minangka pasangan karo busana
beskap. (miturut Wikipedia)

Ing jaman modern iki blangkon ono ing masyarakat Yogyakarta khususe gunungkidul
uwes mulai ilang seka pikiran masyarakat. Blangkon seng uwes suwe dadi budaya warga jawa
iki, mulai kegiles karo topi-topi seng dadi trend ing kalangan muda-mudi.

Jinis blangkon antara liya :(1)Blangkon Sala, saka bahan bathik ora nganggo
mondholan (trèpès). (2) Blangkon Yogya, nganggo mondholan. (3) Blangkon Kedhu. (4)
Blangkon Banyumas. (5) Blangkon Sundha, saka bahan bathik, ora nganggo mondholan.

Mondholan, iku wangun sing njendhol ing samburiné blangkon, makili modhèl rambut
priya sing kerep dibundhel ing mburi. Blangkon modhèl trèpès, iku wujud sing umum
blangkon gagrag Surakarta. Gaya iki minangka modhifikasi saka gaya Yogyakarta, amarga
akèh-akèhé priya saiki arambut cendhak. Modhèl trèpès iki digawé kanthi njait langsung
mondholan ing bagéan mburi blangkon. Saliyané saka suku Jawa , ana uga sawetara suku sing
migunakaké panutup sirah sajinis blangkon nanging béda wujudé, yaiku suku Sundha, suku
Madura, suku Bali, lan sapanunggalané. (Wikipedia)

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 3

Fase 2
Mengorganisasikan Peserta Didik

MATERI KONSEPTUAL

Para siswa sumangga dipunsimak sesarengan kanthi kelompok materi ing
ngandhap menika!

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 4

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 5

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 6

NEMTOKAKE POKOK-POKOK ISI TEKS DESKRIPSI:

Maca kanthi permati
Nyemak saben paragraf
Nemtokake ukara pokok

LANGKAH-LANGKAH NULIS SINOPSIS

1. Maca 2. 3. Nulis 4. Isi
teks kanthi Nemtokake ringkesan sinopsis ora

permati pokok- kang kena
pokok isi jumbuh nyimpang
karo pokok- saka isi teks
teks pokok isi
asline.
teks

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 7

Fase 3
Membimbing Penyelidikan

MATERI PROSEDURAL

Para siswa, sasampunipun nyemak materi bab teks deskripsi busana Jawa
Tengah. Sumangga sesarengan kelompokipun ngrembag babagan pokok-
pokok isi ugi nyerat sinopsis teks deskripsi busana Jawa!

Pituduh Rembagan Kagem Para Siswa

Wonten ing salebetipun teks deskripsi busana Jawi ngandhut pokok-
pokok isi ingkang dipunandaraken dhateng panganggit. Anggenipun
mangertosi pokok-pokok isi teks kedhah mawi lelampahan tartamtu.
Lelampahan ingkang saged dipunlampahi inggih menika :

a. Maos teks deskripsi kanthi permati maos sedanten teks deskripsi
busana adat Jawa Tengah kanthi premati ukara baka ukara.

b. nganalisis pokok-pokok isisasampunipun negesi tetembungan
angel, langkung gampil anggenipun nganalisis pokok-pokok isi teks
deskripsi busana Adat Jawa Tengah.

c. nyerat sinopsis pokok-pokok isi ingkang sampun dipuntemtokaken
lajeng dipunkembangaken dados sinopsis teks deskripsi busana adat
Jawa Tengah.

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 8

Fase 4

Mengembangkan Dan Menyajikan Hasil
Karya

MATERI METAKOGNITIF

Para siswa sasampunipun maos lan mengertosi caranipun madosi pokok-
pokok isi ugi nyerat sinopsisi teks deskripsi busana adat Jawa Tengah,
sumangga dipuncakaken lelampahanipun kangge madosi pokok-pokok isi ugi
nyerat sinopsi teks deskripsi adat Jawa Tengah!
a. Maos teks deskripsi kanthi permati

Sumangga sesarengan kelompok maos teks deskripsi busana adat Jawi
kanthi irah-irahan “Teks Deskripsi Blankon” ing ngandhap menika!

Teks Deskriptif BLANGKON
Blangkon iku sajinis panutup sirah kanggo wong priya sing kagawé saka bahan kain
bathik utawa lurik. Blangkon sejatiné wujud modhèrn lan praktis saka iket. Ing busana
tradhisional adat Jawa lan adat Sundha blangkon dianggo minangka pasangan karo busana
beskap. (miturut Wikipedia)
Ing jaman modern iki blangkon ono ing masyarakat Yogyakarta khususe gunungkidul
uwes mulai ilang seka pikiran masyarakat. Blangkon seng uwes suwe dadi budaya warga jawa
iki, mulai kegiles karo topi-topi seng dadi trend ing kalangan muda-mudi.
Jinis blangkon antara liya :(1)Blangkon Sala, saka bahan bathik ora nganggo
mondholan (trèpès). (2) Blangkon Yogya, nganggo mondholan. (3) Blangkon Kedhu. (4)
Blangkon Banyumas. (5) Blangkon Sundha, saka bahan bathik, ora nganggo mondholan.
Mondholan, iku wangun sing njendhol ing samburiné blangkon, makili modhèl rambut
priya sing kerep dibundhel ing mburi. Blangkon modhèl trèpès, iku wujud sing umum
blangkon gagrag Surakarta. Gaya iki minangka modhifikasi saka gaya Yogyakarta, amarga
akèh-akèhé priya saiki arambut cendhak. Modhèl trèpès iki digawé kanthi njait langsung
mondholan ing bagéan mburi blangkon. Saliyané saka suku Jawa , ana uga sawetara suku sing
migunakaké panutup sirah sajinis blangkon nanging béda wujudé, yaiku suku Sundha, suku
Madura, suku Bali, lan sapanunggalané. (Wikipedia)

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 9

b. Nganalisis pokok-pokok Isi
Sasampunipun negesi tembung angel lajeng nganalisis pokok-pokok isi teks
deskripsi busana adat Jawi

NO PARAGRAF KAPING- POKOK-POKOK ISI

1 Paragraf 1 Blankon kuwi panutup sirah kanggo priya kang
2 Paragraf 2 digawe saka kain bathik utawa lurik.
Ing Jaman modern blankon wis kegiles karo topi

3 Paragraf 3 Jenis blankon kuwi ana 5 yaiku blankon solo,
4 Paragraf 4 blankon yogya, blankon kendhu, blankon
Banyumas, Blankon Sundha
Mondholan iku dadi ciri khas saka blankon wakili
rambut priya sing dibundel ing mburi

c. Nyerat sinopsis
Salajengipun menawi sampun kepanggih pokok-pokok isi teks deskripsi busana adat
Jawa lajeng para siswa nyerat sinopsis teks deskripsi busana Jawa, kados ing
ngandhap :

blankon menika panutup mustaka kagem tiyang jaler ingkang

dipundamel saking nyamping bathik utawi lurik. Wonten jaman

modern blankon sampun kegiles kaliyan topi. Jinis blankon

menika wonten 5 inggih menika blankon Solo, blankon Yogya,

blankon Kendhu, blankon Banyumas, blankon Sundha.

Mondholan menika dados ciri khas saking blankon makili rikma

tiyang jaler ingkang dipuntangsuli wonten wingking.

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 10

Fase 5
Menganalisis dan Mengevaluasi Pemecahan

Masalah

Para siswa sasampunipun manggihaken maos teks deskripsi busana adat Jawa,
madosi tetembungan ingkang awrat, nganalisis pokok-pokok isi, ugi nyerat
sinopsis pramila mangga sami dipunanalisis ugi nyerat sinopsis kanthi proses
lelampahan manggihaken sedaya unsur kalawau!

Bab angel menapa saking proses maos teks deskripsi busana adat Jawi , negesi
tetembungan ingkang angel, analisis pokok-pokok isi teks, dhugi nyerat synopsis
teks deskripsi busana jawa inggih menika wonten ngandhap!
1. Maos teks kanthi permati;
2. Analisis pokok-pokok isi teks kedah jumbuh kaliyan teksipun;
3. Nyerat sinopsis kedah dipunjumbuhaken kaliyan isi wonten teks.

DUDUTAN lan RELEVANSI

DUDUTAN

Tata busana minangka pangipun budaya Jawi, inggih menika woh pangolahing
budi, manunggalipun pakarti lair ugi batin. Ngagem kedhah dipuselaraken
supados pantes. Trep kaliyan aran Ajining Raga Gumantung Saking Busana.

RELEVANSI

Relevansi Aksara swara gegayutan kaliyan jaman samenika busana Jawi minangka wohing
pangolahing budi mila busana Jawi saged dipundadosaken identitas daerah. Busana Jawi ugi
saged kagem nglestantunaken nili-nilai budaya Jawa.Busana Jawi ugi saged dados
pemertahanan eksistensi wucalan utawi piwulang ing Tanah Jawi

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 11

DAFTAR PUSTAKA

 http://meandyouculture.blogspot.co.id/2017/05/pakaian adat jawa tengah.htmltanggal 01 November
2017.

 http://adat-tradisional.blogspot.com/2016/08/pakaian adat jawa tengah.html tanggal 01 November
2017.

 https://dilarangmelihatini.blogspot.com/2019/05/busana-adat-jawa.html
 https://www.masdayat.net/2021/04/kepiye-carane-nemtokake-pokok-pokok.html
 https://www.sastra.org/leksikon
 Tim Penyusun. 2001.Kamus Basa Jawa.Yogyakarta : Kanisius.
 Widaryatmo, Gandung dkk. 2014.Prigel Basa Jawa Jilid 3. Jakarta: Erlangga

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 12

B a h a n A j a r T e k s D e s k r i p s i P a k a i a n A d a t J a w a t e n g a h k e l a s X I I Page 13