Bia 1_merged

Nếu bạn muốn đọc những kiến thức có thể áp dụng ngay
vào công việc hàng ngày

Nếu bạn rẽ ngang vào nghề content và bị thiếu những
kiến thức marketing cơ bản

Nếu bạn còn đang hoang mang chưa biết bắt đầu từ đâu
mỗi khi cần sản xuất một nội dung cụ thể

Nếu bạn muốn biến những kỹ năng của nghề content thành
những bản năng tự nhiên như hơi thở

“Đây là một nửa của bạn”

CHƯƠNG 1

VẼ HÌNH MÊ CUNG

Hoa mắt chóng mặt

Hồi bé tôi hay ngồi giải câu đố mê cung trên các tờ báo. Đôi khi tôi
cũng hí hoáy tạo ra những mê cung của riêng mình, sau đó đưa cho
thằng bạn giải thử. Nó mà giải lâu lâu thì sướng, nó mà giải vèo cái thì
buồn lắm. Nhưng chẳng có mê cung nào mà thằng bạn tôi không giải
được, trừ phi chính tôi vẽ sai. Và để vẽ một chiếc mê cung như vậy, tôi
thường vẽ từ tâm vẽ ra.

10  HƠI THỞ CON SEN

Mê hồn trận
Content là gì, đương nhiên nó là nội dung. Nhưng đó không phải là
định nghĩa, đó chỉ là phiên dịch. Giống như nói tên trộm chính là thủ
phạm vậy.

Nội dung là bất cứ thứ gì ta sử dụng để
truyền tải một thông tin đến một đối
tượng với một mục tiêu cụ thể.
-Chủ quán trà đá-

Đây là cách mà tôi hiểu về nội dung – content. Trong đó có một
số keyword và tôi sẽ phân tích kỹ hơn.

Thông tin là những suy nghĩ và cảm nhận. Khi tiếp nhận thông
tin, chúng ta đang thay đổi một suy nghĩ hoặc cảm nhận nào đó của
bản thân.

Suy nghĩ đại diện cho phần lý trí, là kết quả của một quá trình
đánh giá logic.

A + B => C
Vì A + Vì B Nên C
Đó chính là suy nghĩ. Logic có thể đúng hoặc sai, mạnh hoặc yếu,
nhưng khi chúng ta sử dụng logic để đánh giá, đó đều là suy nghĩ.
Cảm nhận đại diện cho phần tiềm thức. Chúng ta liên tục có
những cảm nhận về thế giới xung quanh. Cảm nhận không phải kết
quả của một quá trình đánh giá logic, nó bột phát, tự nhiên, và đôi khi
không thể giải thích.
Bạn gặp một người đàn ông.

HỌC NGHỀ  11

Bạn thấy anh ta đeo một chiếc đồng hồ hàng hiệu, bạn bảo anh ta
là người có tiền. Đó là suy nghĩ.

Bạn nói chuyện với anh ta một lúc, bạn thấy cuộc nói chuyện rất
thoải mái dễ chịu. Đó là cảm nhận.

Như vậy, bất cứ thứ gì có thể truyền tải suy nghĩ và cảm nhận đến
một đối tượng với mục tiêu cụ thể đều là nội dung.

- Bạn đọc một bài viết, xem một hình ảnh hoặc video trên
Facebook, đó chính là nội dung.

- Bạn bước vào một nhà hàng, họ trang trí giấy dán tường rất
đẹp, tạo cảm giác phấn khích cho khách hàng. Giấy dán tường
đó chính là nội dung.

- Bạn bước vào một cửa hàng, tất cả nhân viên được yêu cầu búi
tóc cao, đánh son đỏ, đeo bao tay, từ đó tạo cảm giác sạch sẽ
và thoải mái cho khách hàng. Búi tóc và màu son đó chính là
nội dung.

- Bạn bước vào một spa, nhân viên đốt một chút tinh dầu hoa
oải hương, làm bạn có cảm giác thật ấm áp và dễ chịu. Mùi
hương đó chính là nội dung.

- Bạn đang cưa cẩm một cô gái, bạn luôn chủ động đội mũ
bảo hiểm và cài dây cho người ấy, làm cho cô gái cảm nhận
rằng bạn rất chu đáo và khiến cô ấy thích bạn. Hành động
đáng yêu đó cũng chính là nội dung. Bật mí là tôi đã áp dụng
content này vô cùng thành công, đã ra được chuyển đổi. Và
chính chuyển đổi đó đã về cùng nhà với tôi được lâu lâu rồi.

Nội dung có thể tồn tại ở mọi dạng thức, một mùi hương, một
vật thể, một âm thanh, một hành động,... miễn là bạn chủ động dùng
thứ đó để truyền tải thông tin một cách có chủ đích.

Đó là cách hiểu rộng, content xuất hiện ở mọi mặt trong cuộc
sống. Nhưng rõ ràng, nơi sử dụng khái niệm content nhiều nhất chính

12  HƠI THỞ CON SEN

là hệ sinh thái của marketing. Chỉ có dân marketing mới thường xuyên
dùng khái niệm này. Hẹp hơn nữa, tôi thấy người ta thường chỉ dùng
từ content trong địa hạt digital marketing. Vì vậy, trong cuốn sách
này, chúng ta cũng chỉ nghiên cứu về content phục vụ các hoạt động
marketing trên môi trường digital.

Thế giới này rộng lớn lắm, content cũng vậy

Đã nhiều lần tôi nhận được những câu hỏi như: Bạn phân loại content
như thế nào? Có những kiểu content nào? Tôi nên đi theo hướng
content như nào?...

Đây đều là những câu hỏi khó mà trả lời một cách ngắn gọn. Vì
trước khi tiến hành phân loại, chúng ta phải làm một công việc vô cùng
quan trọng, đó là xác định tiêu chí phân loại.

Và để phân loại content, tôi tạm thời có thể đưa ra đến 8 tiêu chí.

Hãy nhớ trang này nhé, vì bạn sẽ cần lật lại để xem nhiều lần nữa đấy.

Cấp độ công việc Chiến lược
Kế hoạch
Triển khai

Bất động sản Lĩnh vực Định dạng Chữ
Y Dược Ảnh
Video
Sức khỏe – Làm đẹp Kịch bản
Giáo dục
F&B Content

Bán hàng Mục tiêu Tính chất công việc Content Writer
Seeding Copywriter
Tương tác Content Creator

PR

Logic hay cảm xúc Phong cách Kênh Website
Trực tiếp hay gián tiếp Facebook
Đơn giản hay sáng tạo Youtube
Tiktok

HỌC NGHỀ  13

Như các bạn thấy, chưa nói đến việc phân loại, mới bàn về tiêu
chí phân loại thôi đã thấy hơi loạn rồi. Thế giới của content như một
mê hồn trận, như một mê cung, dễ khiến người ta lạc lối khi mới bắt
đầu tìm hiểu. Và giờ tôi sẽ lần lượt giải thích các khái niệm quan trọng,
đưa các bạn vào mê hồn trận của content.

1. Phân loại theo cấp độ công việc
Phân loại theo cấp độ công việc thể hiện vai trò của bạn trong tổng thể
tầm nhìn từ marketing đến content.

CHIẾN LƯỢC -> KẾ HOẠCH -> TRIỂN KHAI
Để hiểu về các cấp độ này, đầu tiên chúng ta phải phân biệt
CHIẾN LƯỢC và KẾ HOẠCH. Đây là hai khái niệm rất dễ nhầm
lẫn. Không chỉ các bạn mới vào ngành, ngay cả những người đã có
nhiều năm kinh nghiệm vẫn có thể hiểu mơ hồ về chúng.
Nếu muốn nói chi tiết về hai khái niệm này thì có lẽ cả một cuốn
sách cũng chưa đủ. Ở đây, tôi sẽ chia sẻ hết sức ngắn gọn để các bạn
hình dung một cách tương đối.

“Chiến lược là việc chia mục đích
cuối cùng thành các mục tiêu nhỏ

cho từng giai đoạn.
Kế hoạch là việc tính toán làm sao để

đạt được từng mục tiêu đó.”

Lấy ví dụ về việc tán tỉnh một cô gái. Giả sử bạn quan sát từ xa và
đem lòng thích một cô gái từ lâu. Giờ là lúc bạn hành động để chiếm
được trái tim của nàng.



“Ngày xưa người hầu trong nhà gọi là Con Sen
Ngày nay người hầu trong Agency gọi là Con-tent.”

-Khuyết Danh-

Đến bây giờ tôi vẫn không biết ai là người đầu tiên nói ra câu này.
Tôi đã lấy cảm hứng từ đó và tự gọi mình là một Con Sen.
Tôi đã sáng lập và phát triển cộng đồng “Tâm Sự Con Sen” trên
Facebook - một trong những cộng đồng chuyên môn của người làm
Content lớn nhất hiện nay với hơn 400.000 thành viên tại thời điểm
cuốn sách này được hoàn thiện.
Đây là một cách gọi mang tính dân dã thân thiện, không có ý so
sánh hoặc đề cập đến giá trị của các nghề nghiệp.

Nếu bạn muốn vẽ một tấm bản đồ cho
hành trình vào nghề content

Nếu bạn muốn chuẩn bị tâm thế thật tốt để đi xa và nhanh hơn
Nếu bạn muốn nghe những tâm sự buồn vui của một con Sen
Nếu bạn thích những câu chuyện

“Đây là một nửa của bạn”

CHƯƠNG 1

CÁCH MỌI THỨ BẮT ĐẦU

Thanh xuân

(Nếu bạn là một người có rất ít thời gian, và bạn chỉ muốn đọc những
thứ có thể áp dụng ngay cho bản thân, bạn có thể bỏ qua chương 1 và
2 để đến thẳng các chương tiếp theo.)

Bàn chân thứ nhất: một chiếc comment dạo
Bạn có tin vào câu nói “nghề chọn người”?

Xuất thân là một cử nhân Quản trị Kinh doanh của Học viện
Ngân hàng, vốn dĩ định mệnh đã dàn xếp cho tôi vào làm tại một
ngân hàng nào đó. 80% bạn cùng khóa của tôi đã đi theo con đường
kho bạc. Tôi vẫn nhớ khoảng thời gian học năm cuối, câu chuyện của
mọi người đều xoay quanh chủ đề: Giờ nên apply vào bank nào, nên
vào Front hay Back1? Đến khi chúng tôi ra trường, câu chuyện lại xoay
quanh: Bank của mày lương thế nào, thưởng Tết có cao không,...?

Tôi là một trong số ít những người đã đi chệch khỏi con đường
đó. Tất cả đến từ một chiếc comment dạo hơn 10 năm về trước.

1. Front là vị trí tiếp xúc với khách hàng như là sales, Back là vị trí làm văn phòng chủ yếu
tiếp xúc với hồ sơ giấy tờ.

12  HƠI THỞ CON SEN

Hồi đó, tôi có một nhóm bạn gồm bốn cô gái. Điểm chung của
bốn cô gái này là rất thích ăn, họ coi ăn uống là thú vui lớn nhất trong
cuộc sống. Họ đam mê đến nỗi lập hẳn một start-up về ẩm thực.

Trong start-up này, bốn cô gái sẽ tạo ra một kênh tra cứu địa
chỉ ẩm thực ở Hà Nội. Khác với những trang tra cứu ẩm thực lớn
hồi đó (Lozi, Foody,…), dự án này không thiết kế để mọi người tìm
kiếm theo món ăn. Dự án này sắp xếp các quán ăn theo từng con phố,
khuyến khích mọi người tìm quán ăn theo tên đường. Điều này giúp
cho những khách du lịch đến với Hà Nội có thể lên kế hoạch khám phá
ẩm thực quanh nơi họ ở hoặc cung đường họ đi qua. Tức là dữ liệu thì
vẫn vậy, nhưng cách sắp xếp và thể hiện thì khác đi. Một điểm quan
trọng nữa của dự án là nội dung được trình bày song ngữ Anh-Việt để
phục vụ khách nước ngoài.

Trong một buổi chiều định mệnh, tôi vào fanpage của dự án để
tìm một quán ngon ngon mới lạ. Sau khi đọc khoảng chục bài trên
page, tôi nhận ra có vài thứ có thể làm tốt hơn, chủ yếu là về việc đặt
tiêu đề và cách sắp xếp album ảnh. Tôi đã comment lên page để chia sẻ
những suy nghĩ đó.

Các bạn hãy hình dung, các góp ý của tôi rất đơn giản và bản
năng. Kiểu như tôi đang đi đường, thấy người ta đẽo cày thì tôi góp ý
vậy. Ai cũng có thể nhận xét về một bài hát, một bức tranh, một món
ăn, và một fanpage cũng vậy. Tôi chỉ chia sẻ những suy nghĩ dưới góc
độ một người dùng bình thường.

Sau comment đó, mấy cô bạn đã inbox mời tôi tham gia dự án với
vai trò chính là chăm sóc fanpage và quản lý các hoạt động khác trên
các trang xã hội. Và như thế, lần đầu tiên tôi thò một chân vào thế giới
của content.

Trước đó, khi học chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, tôi cũng
được học một vài môn Marketing, nhưng là học tổng quát chung
chung, không giúp nhiều cho công việc cụ thể. Giống như bạn được

LÀM NGHỀ  13

học Nghệ thuật Đại cương, sau đó được giao đi hát đám cưới vậy, bỡ
ngỡ lắm.

Tôi bắt đầu phải tự học cách trình bày rõ ràng, cô đọng, súc tích,
thể hiện được ý chính cần truyền tải. Sau đó là học cách viết giới thiệu
món ăn sao cho hấp dẫn và giàu cảm xúc. Đối với một đứa không mê
ăn uống như tôi thì đó là một việc tương đối khó khăn. Mấy cô bạn tôi
là sống để ăn, còn tôi thì ăn chỉ để sống. Đôi khi tôi cũng thử nghiệm
việc viết làm sao để câu được nhiều tương tác.

Nghiệp content đến với tôi nhẹ nhàng và tình cờ như vậy. Đây
rõ ràng là nghề chọn người. Nếu được lựa chọn, có lẽ tôi đã chọn trở
thành một game thủ chuyên nghiệp.

Start-up của chúng tôi phát triển tương đối tốt. Vào năm 2013,
chúng tôi có đem dự án tham gia hai cuộc thi khởi nghiệp lớn, và điều
bất ngờ là chương trình nào chúng tôi cũng có thành tích. Sướng nhất
là giải Ba Cuộc thi Khởi nghiệp Quốc gia 2013 do VCCI tổ chức. Buổi
lễ trao giải còn được chiếu trực tiếp trên VTV1. Bố tôi sướng lắm, vẫn
treo cái giấy chứng nhận trong phòng ngủ từ hồi đó đến tận bây giờ.

Một thời gian sau thì dự án chững lại rồi dừng hoạt động. Có
nhiều lý do, nhưng chủ yếu là mỗi đứa đều có những dự án cá nhân
khác, rồi nhóm cũng đi du học gần hết.

Cùng với bốn cô gái ấy, tôi đã có rất nhiều “lần đầu tiên”. Lần đầu tôi
được làm content. Lần đầu được làm đề án kinh doanh một cách chuyên
nghiệp. Lần đầu được cầm mic thuyết trình trên sân khấu 500 người.

Quan trọng là vậy, thế nhưng chưa một lần nào tôi nói những
điều trên hay nói câu cảm ơn với bốn cô gái. Chính họ cũng không biết
họ có ý nghĩa thế nào đối với tôi.

Chính vì vậy, tôi muốn dành những trang đầu tiên của cuốn sách
này cho bốn cô gái ấy. Cảm ơn nhân duyên đã cho tôi những người bạn
tuyệt vời và một sự nghiệp thú vị.

14  HƠI THỞ CON SEN

Vậy là tôi đã bước một chân vào thế giới content đầy ảo mộng.
Còn bạn? Nhân duyên nào đã kéo bạn vào cái nghề làm con sen đầy
vui buồn? Hãy nhớ kỹ những kỷ niệm đó. Có thể 20 năm nữa, bạn sẽ
có một câu chuyện hay để kể cho con cái đấy.

“Có những chuyện xảy ra mà phải mất
một thời gian dài ta mới hiểu ý nghĩa
của nó với cuộc đời mình.”

LÀM NGHỀ  15

Bàn chân thứ hai: một lời xúi dại
Một cô gái được giao nấu một bữa cỗ, không có nghĩa là ngày hôm đó cô ấy
đã trở thành một đầu bếp. Một chàng trai hát hay hoặc hay hát không có
nghĩa chàng trai đó là một ca sĩ.

“Giữa làm một việc và làm một nghề
luôn có một khoảng cách rất lớn.”

Khoảng 3-4 tháng sau khi bắt đầu quản trị page cho dự án ẩm
thực, tôi đã có một buổi chiều định mệnh.

Bữa đó tôi lại đi cafe với bốn cô gái. Một phần là đi chơi, một
phần chúng tôi tranh thủ họp về dự án. Trong lúc đang nói chuyện
vu vơ, một cô gái nói với tôi rằng có một anh bạn đang tuyển vị trí
Content Leader cho một dự án học tiếng Anh. Dự án này lại thuộc một
tập đoàn thương mại điện tử vào cỡ lớn nhất thời bấy giờ. Cô bạn hỏi
tôi có muộn nhận không, cô ấy sẽ kết nối.

Nếu là các bạn, các bạn sẽ nghĩ gì trong khoảnh khắc đó? Tôi thì
nghĩ như này:

Bản thân tôi còn chả rõ content là cái gì. Ừ thì cũng làm nội dung
trên page được mấy tháng rồi, nhưng làm theo bản năng thôi, biết gì
đâu. Còn chưa chính thức làm content, giờ mà tôi xin làm Content
Leader thì có vẻ hơi lố.

Đúng lúc ấy, trong đầu tôi lại vang lên một câu nói: “Nếu ai đó
trao cho bạn một cơ hội tuyệt vời nhưng bạn chưa chắc chắn, hãy cứ
đồng ý và học cách giải quyết sau.”

Đến mãi sau này, trong một lần tình cờ, tôi mới phát hiện ra câu
đó là của Richard Branson. Cho ai chưa biết thì ông là một tỷ phú, một