2. คำนำ สารบัญ สารบัญภาพ

คำนำ

รายงานฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อปฏิบัติการเขียนรายงานการค้นคว้าที่ถูกต้องอย่างเป็นระบบ อันเป็น
ส่วนหนึ่งของการศกึ ษารายวชิ า 01210017 การคน้ คว้าและการเขียนรายงานเชิงวิชาการ ซ่ึงจะนำไปใช้ใน
การทำรายงานค้นคว้าสำหรับรายวิชาอื่นได้อีกต่อไป การที่ผู้จัดทำเลือกทำเรื่อง “การสร้างสรรค์
นาฏศิลป์” เนื่องด้วยสภาพสังคมในปัจจุบัน เทคโนโลยีได้เข้ามามีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตมากขึ้น
ผู้จัดทำมีความประสงค์ที่จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับนาฏศิลป์สร้างสร รค์และเผยแพร่องค์ความรู้ของ
ทางด้านนาฏศิลป์ ดังนั้น จึงมีความจำเป็นอย่างมากที่จะต้องนำเสนอความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการ
สร้างสรรคน์ าฏศิลป์

รายงานเล่มนี้กล่าวถึงเนื้อหาเกี่ยวกับความหมาย องค์ประกอบและการสร้างสรรค์ผลงานของ
นาฏศลิ ป์ เหมาะสำหรับผทู้ ต่ี อ้ งการจะรับรู้ความเขา้ ใจเกีย่ วกบั ประวัติความเป็นมาของการแสดงนาฏศิลป์
ผู้จัดทำจึงเห็นว่าสมควรที่จะนำเสนอเกี่ยวกับนาฏศิลป์สร้างสรรค์เพื่อสามารถนำไปเป็นแนวทางในการ
ตดั สนิ ใจนำไปประยกุ ตใ์ ชก้ บั หนว่ ยงานหรือองคก์ รของตนได้

ขอบคุณผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. พนิดา สมประจบ ที่กรุณาให้ความรู้และคำแนะนำโดยตลอด
และขอขอบคุณสื่อเทคโนโลยีสารสนเทศที่ให้ความสะดวกในการค้นหาข้อมูล รวมไปถึงท่านเจ้าของ
หนังสือ บทความและเว็บไซต์ต่างๆ ที่ผู้เขียนใช้อ้างอิงทุกท่าน หากมีข้อบกพร่องประการใด ผู้เขียน
ขอนอ้ มรับไว้เพอ่ื ปรับปรงุ ต่อไป

นางสาวลูกแก้ว ทาศรภี ู
นายอพริ เดช อรณุ แจ้ง
21 ตุลาคม พ.ศ.2564

ข

สารบญั

คำนำ................................................................................................................................................. หนา้
สารบัญภาพประกอบ........................................................................................................................ ก
บทท่ี จ
1 บทนำ........................................................................................................................................
1
1.1 ความหมายของนาฏศิลปส์ ร้างสรรค.์ ................................................................................ 1
1.2 ประเภทและลักษณะของนาฏศิลป์................................................................................... 3
3
1.2.1 กำหนดจากลักษณะนาฏศลิ ปต์ ามเชอ้ื ชาต.ิ ............................................................ 8
1.2.2 กำหนดจากแบบมาตรฐาน (Classical) และแบบพ้ืนเมอื ง (Folk)......................... 8
9
1.2.2.1 โขน.......................................................................................................... 9
1.2.2.2 ละครรำ.................................................................................................... 10
1.2.2.3 ระบำ........................................................................................................ 12
1.2.3 กำหนดตามยุคสมยั ................................................................................................ 12
1.2.4 กำหนดจากการสรา้ งสรรค์ขนึ้ ใหม่ไม่ซ้ําแบบเดมิ ................................................... 13
1.3 รูปแบบการนำเสนอผลงานนาฏศลิ ป์................................................................................ 14
14
1.3.1 นาฏศิลป์ไทยสร้างสรรค์........................................................................................ 16
16
1.3.2 นาฏศลิ ป์รว่ มสมัยหรอื นาฏศิลปป์ ระยกุ ต.์ ............................................................. 16
1.4 คุณลักษณะผู้สรา้ งสรรคผ์ ลงานนาฏศลิ ป.์ ......................................................................... 16
16
2 องคป์ ระกอบการสรา้ งสรรค.์ ..................................................................................................... 16
19
2.1 ทฤษฎ.ี ..............................................................................................................................

2.1.1 ทฤษฎีทศั นศลิ ป.์ ....................................................................................................

2.1.1.1 ทัศนศิลป์ (Visual Arts).........................................................................

2.1.1.2 โสตศลิ ป์ (Aural Art)..............................................................................

2.1.1.3 โสตทัศนศลิ ป์ (Audiovisual Arts).........................................................

2.1.2 ทฤษฎแี หง่ การเคลอ่ื นไหว......................................................................................

ค

สารบญั (ตอ่ )

บทท่ี หนา้

2.1.2.1 การใชพ้ ลัง............................................................................................... 19
2.1.2.2 การใช้ทีว่ า่ .............................................................................................. 19

2.2 ขน้ั ตอนการเกดิ ความคดิ สร้างสรรค์.................................................................................. 20

2.2.1 ขนั้ เตรียม (Preparation)....................................................................................... 20
2.2.2 ขนั้ ฟักตัว (Incubation) ........................................................................................ 20
2.2.3 ขน้ั คดิ ออก (Illumination or Inspiration)........................................................... 20
2.2.4 ขน้ั พสิ จู น์ (Verification)....................................................................................... 20
2.3 กระบวนการสร้างสรรคน์ าฏศลิ ป.์ ..................................................................................... 21
3 การสรา้ งผลงานนาฏศิลป.์ ......................................................................................................... 27

3.1 แนวคดิ ............................................................................................................................. 27

3.2 ทา่ ทาง.............................................................................................................................. 31

3.2.1 รูปรา่ ง รปู ทรง........................................................................................................ 31
3.2.2 ท่าทางธรรมชาติและการเคลื่อนไหวแบบอสิ ระ..................................................... 31
3.2.3 การสื่อสารดว้ ยอารมณ.์ .......................................................................................... 31
3.2.4 ท่าพื้นฐานจากนาฏยลักษณใ์ นประเภทต่างๆ......................................................... 31
3.3 การใชพ้ น้ื ที่ การแปรแถว.................................................................................................. 32

3.3.1 ลักษณะเวท.ี ........................................................................................................... 32
3.3.2 ตำแหนง่ เวท.ี .......................................................................................................... 32
3.3.3 การใชพ้ น้ื ทแ่ี ละการแปรแถว................................................................................. 33

3.4 เพลง ดนตร.ี ..................................................................................................................... 33

3.4.1 วงดนตรไี ทย........................................................................................................... 33
3.4.2 วงดนตรีพนื้ บา้ น..................................................................................................... 34
3.4.3 วงดนตรสี ากล....................................................................................................... 35

3.5 เคร่ืองแตง่ กาย................................................................................................................... 36

ง

สารบญั (ต่อ)

บทท่ี หนา้
3.6 อปุ กรณ์การแสดง.............................................................................................................. 37
3.6.1 นาฏศลิ ปไ์ ทยแบบมาตรฐานและพน้ื เมือง............................................................. 38
3.6.2 นาฏศิลปป์ ระยกุ ต์.................................................................................................. 38
40
4 การสรา้ งสรรคผ์ ลงานนาฏศิลป์ประยุกตช์ ดุ ฟอ้ นพุทธชนะมาร................................................... 40
4.1 แนวคิดฟอ้ นพุทธชนะมาร................................................................................................. 40
4.2 แรงบนั ดาลใจฟอ้ นพทุ ธชนะมาร....................................................................................... 40
4.3 วธิ กี ารสรา้ งสรรคฟ์ ้อนพทุ ธชนะมาร................................................................................. 41
4.4 การแบง่ ชว่ งการแสดงฟ้อนพทุ ธชนะมาร.......................................................................... 42
4.5 การประดษิ ฐ์แมท่ า่ และกระบวนท่าฟ้อนพทุ ธชนะมาร..................................................... 42
4.6 การเคล่อื นไหวบนเวทีและการแปรแถวฟอ้ นพุทธชนะมาร............................................... 43
4.7 เพลงและดนตรฟี อ้ นพุทธชนะมาร.................................................................................... 43
4.8 การแตง่ กายฟ้อนพทุ ธชนะมาร......................................................................................... 45
48
5 บทสรุป......................................................................................................................................
บรรณานุกรม....................................................................................................................................

จ

สารบญั ภาพประกอบ

ภาพที่ หนา้
1 เตน้ รำชาวกรกี .......................................................................................................................... 4
2 การลลี าศกงตร์ดองส์................................................................................................................ 5
3 การแสดงกถกฬ.ิ ....................................................................................................................... 5
4 คาบกู ิ การแสดงของประเทศญีป่ ุน่ ........................................................................................... 6
5 อปุ รากรจนี หรอื งว้ิ .................................................................................................................... 7
6 ละครชาตรี............................................................................................................................... 7
7 รอ่ นแร.่ ..................................................................................................................................... 38
8 การแสดงแฟช่ันโชวใ์ นชุดผ้าไหมไทย....................................................................................... 39
9 พชิ ิตมาร................................................................................................................................... 42
10 การแตง่ กายฝ่ายพราหมณ์....................................................................................................... 43
11 การแตง่ กายฝา่ ยพญามาร....................................................................................................... 44
12 การแตง่ กายพระแม่ธรณ.ี ........................................................................................................ 44