รวม

บทท่ี 5
บทสรุป

การสร้างสรรค์ผลงานนาฏศิลป์หรือนาฏยประดิษฐ์เกิดจากผู้สร้างสรรค์ผลงานทางนาฏศิลป์
กำหนดแนวคิดรูปแบบจากการสั่งสมประสบการณ์ขึ้นในชุดการแสดง ผ่านการถ่ายทอดเรื่องราวจาก
นักแสดง การสร้างผลงานทางนาฏศิลป์จำเป็นต้องมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับประเภทของนาฏศิลป์
เพื่อนำมาใช้เป็นรูปแบบการคิดสร้างสรรค์ผลงานใหม่ประเภทนาฏศิลป์สามารถสรุปหลักการได้หลาย
ลักษณะแบ่งตาม เชื้อชาติ เผ่าพันธุ์ แบบมาตรฐานหรือแบบดั้งเดิม แบบพื้นเมืองหรือท้องถิ่น ยุคสมัย
นาฏศิลปไ์ ทย ชว่ ง 50 ปีที่ผา่ นมา มกี ารกำหนดประเภทนาฏศลิ ป์เพ่ิมเติมเพ่ือใหเ้ ห็นถงึ นาฏศิลป์ตามจารีต
ดั้งเดิมและนาฏศิลป์ที่ประดิษฐ์ขึ้นใหม่ ทั้งนี้นาฏศิลป์ที่เกิดขึ้นในยุคใหม่มีหลายปัจจัย สาเหตุหลักๆเกิด
จากอารยธรรมต่างชาติ เกิดจากการประกวดนาฏศิลป์ นาฏศิลป์สร้างสรรค์ปัจจุบันได้มีการพัฒนาขึ้นใน
การศึกษา มีความสำคัญต่อประเทศชาติ การศึกษาเรื่องกระบวนการสร้างสรรค์ องค์ประกอบความคิด
สร้างสรรค์มคี วามจำเปน็ ต่อการสร้างงานของนักศึกษาสาขาวิชานาฏศลิ ปเ์ พ่อื เรยี นรู้ในสาขาวชิ าชีพต่อไป

คุณลักษณะผู้ที่มีความคิดสร้างสรรค์สูงบุคลิกจะมีความเด่นคือ ชอบคลุกคลีในสังคมนับตนเป็น
ศูนย์กลาง มีความเชื่อมั่น มั่นใจ มักจะชอบอิสระ ไม่มีความกังวลใจ ยอมรับในสิ่งที่แปลกใหม่ไม่ซ้ำผู้ใด
ความคิดสามารถคิดได้อย่างกว้างขวาง มักจะรับรู้อย่างเป็นระบบ แสดงความกล้าหาญได้อย่างแน่วแน่
และมกั จะชอบปลีกตนอยผู่ ้เู ดียวมากกว่าการอยเู่ ป็นกลุ่มในขณะคิดแผนการทำงาน

คุณลักษณะของผู้สร้างสรรค์เป็นจุดกำเนิดเร่ิมต้นของการคิดหาสิ่งที่แปลกใหม่มักจะยอมรับ
หลักการของเหตุผลและมีการพัฒนาปรับปรุงตนเสมอ การสร้างสรรค์ผลงานนาฏศิลป์เป็นงานที่จะต้อง
อาศยั องคค์ วามรูพ้ ้ืนฐานดา้ นทักษะการปฏิบตั ิสำหรับนาฏศลิ ป์ให้เกดิ ความชำนานและส่ังสมประสบการณ์
ให้มีความเข้าใจในลักษณะ รูปแบบของผลงานนาฏศิลป์ จึงเกิดกระบวนการพัฒนาปรับปรุงสร้างสรรค์
ผลงานด้านนาฏศิลป์มีความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับการออกแบบภาษาท่าทางและอารมณ์ ผู้สร้างสรรค์
ผลงานนาฏศลิ ป์มคี วามจำเป็นต้องทราบองคค์ วามรู้เก่ียวกับองคป์ ระกอบของการสร้างงานสร้างสรรค์และ
นำเสนอ เพื่อให้เกิดความคิดความเข้าใจพื้นฐานอย่างชัดเจน จะส่งผลให้ผลงานสร้างสรรค์ออกมาให้
เผยแพร่อย่างสมบูรณ์เป็นไปตามความมุ่งหมายไม่ให้เกิดความผิดพลาดและความคลาดเคลือ่ นไปจากจดุ ที่
ได้กำหนดไว้

สิ่งสำคัญในการสร้างสรรค์ท่ารำทางนาฏศิลป์ไทย คือ ผู้สร้างสรรค์จะต้องมีความรู้ความเข้าใจใน
เรื่องของท่ารำพื้นฐานและสามารถปฏิบัติท่ารำพื้นฐานได้ได้แก่ นาฏยศัพท์ทางนาฏศิลป์ไทยที่ใช้เรียก

46

ลักษณะท่ารำและภาษาท่าทางนาฏศิลป์ซึ่งเป็นท่ารำที่นำกิริยาท่าทางการแสดงอารมณ์ความรู้สึกตาม
ธรรมชาติของมนุษย์และสตั ว์หรือคำพดู มาสร้างสรรค์เปน็ ทา่ รำที่สวยงามและมีความหมาย

องค์ประกอบการสร้างสรรค์ ประกอบไปด้วยทฤษฎที ัศนศลิ ป์ ทฤษฎีแห่งการเคล่ือนไหว ขั้นตอน
การเกิดความคิดสร้างสรรค์และกระบวนการสร้างสรรค์เป็นพื้นฐานของกระบวนความคิดให้เกิดงาน
สร้างสรรค์ด้านศิลปะทุกประเภท นักนาฏยประดิษฐ์สร้างสรรค์ผลงานขึ้นใหม่โดยพิจารณาจาก
ความสามารถ ความถนัดของตนจากเรื่องที่สนใจแรงบันดาลใจของนักนาฏยประดิษฐ์ที่ใฝ่ฝืนอยากสร้าง
ผลงานเป็นสิ่งที่นำมาสร้างสรรค์ได้อย่างดี องค์ประกอบด้านนักแสดง งบประมาณและประโยชน์จาก
ผลงานสร้างสรรค์ที่ทำ นักนาฏยประดิษฐ์ยงั ต้องมี ความรู้พื้นฐานด้านทฤษฎีทัศนศิลปแ์ ละทฤษฎีแห่งการ
เคลอ่ื นไหว เมอ่ื เข้าใจองคป์ ระกอบการสรา้ งสรรคเ์ บอื้ งตน้ แล้วก็จะสามารถสร้างผลงานนาฏศลิ ป์ได้

องค์ประกอบของงานสร้างสรรค์นาฏศิลป์ได้แก่ ท่ารำ เพลง ดนตรี ชุดการแต่งกาย การเคลื่อนท่ี
การออกแบบเวที ฉาก แสง องค์ประกอบดังกล่าวใช้ทฤษฎีทางทัศนศิลป์เป็นองค์ประกอบหลักในการ
สร้างสรรค์ผลงานนาฏศิลป์ ดังนั้นผู้สร้างสรรค์ผลงานทางด้านนาฏศิลป์จะต้องมีความรู้ด้านองค์ประกอบ
ทางด้านทัศนศิลป์ควบคู่กันเพื่อให้ผลงานสร้างสรรค์มีพื้นฐานทางศิลปะในการออกแบบให้ผลงานการ
แสดงนาฏศลิ ปส์ ร้างสรรคม์ ีความสมบรู ณ์มากข้นึ

องค์ประกอบของเน้ือหาเป็นสว่ นที่สำคัญเพราะผู้สรา้ งสรรค์จะต้องศึกษาวิเคราะห์วิจารณ์ในด้าน
ประวัติความเป็นมา วิถีชีวติ ความเป็นอยู่ ตำนาน เรอ่ื งเล่า วฒั นธรรม การแตง่ กาย ประเพณี ผู้สร้างสรรค์
จะตอ้ งเก็บขอ้ มูลมาเป็นพน้ื ฐานทจ่ี ะสร้างสรรคง์ าน

การสรา้ งผลงานนาฏศลิ ป์ทุกประเภทจำเป็นต้องมีความรู้พน้ื ฐานเรอ่ื งแนวคดิ ท่าทาง การใช้พ้ืนที่
การแปรแถว เพลง ดนตรี เครื่องแต่งกาย อุปกรณ์การแสดง หลักๆผู้สร้างสรรค์ต้องคำนึงถึงรูปแบบของ
งานสร้างสรรค์ในเรือ่ งขนบประเพณี ขอ้ กำหนด ขอ้ บังคบั ศาสนา วฒั นธรรมท้องถ่ินการสะท้อนผลงานใน
รูปแบบใหม่อาจทำให้เกิดผลกระทบต่อสังคมวัฒนธรรม ผู้สร้างสรรค์ผลงานจึงต้องพิจารณาการ
สร้างสรรค์งานน้ันอยา่ งรอบคอบ

การสร้างแนวความคิดควรมีความชัดเจนและตรงประเด็น ไม่ควรมีความหลากหลายในกรอบ
เดียวกันเพราะจะทำให้หาจุดสำคัญของการสร้างสรรค์ผลงานไม่ได้ รูปแบบวิธีการนำเสนอผู้สร้างสรรค์
งานจะต้องวิเคราะห์รูปแบบการนำเสนอให้ได้ข้อสรุป เมื่อนำมาสร้างการแสดงควรจะนำเสนอเป็นการ
ฟอ้ น การรำแบบรำเดี่ยว การรำคหู่ รือเป็นไปในลักษณะของระบำ

47

ออกแบบประดิษฐ์การสร้างสรรค์เป็นขั้นแล้วจึงดำเนินการสร้างสรรค์ท่ารำ การเคลื่อนไหวร่างกาย
และการแปรแถวหากเป็นชุดที่มีบทขับร้องก็ต้องประพันธ์บทร้องด้วยการบรรจุบทเพลง ดนตรี
ประกอบการแสดง อุปกรณ์ประกอบการแสดงทกุ อย่างต้องมคี วามกลมกลืนกัน

การสร้างสรรค์ผลงานนาฏศิลป์ประยุกต์ชุดฟ้อนพุทธชนะมาร เป็นการประยุกต์นาฏศิลป์หลาย
รูปแบบคือใช้ท่ารำไทยมาตรฐาน การเต้นโขนและท่าแม่บทอีสาน ใช้ดนตรีประยุกต์ในการนำลายเพลง
อีสานผสมกับเพลงสากลที่ใช้การบันทึกเสียง ตัดต่อเสียงเข้ามาช่วยให้เพลงมีความหลากหลาย นาฏศิลป์
ประยุกต์ทำให้เกิดรูปแบบนาฏศิลป์ที่มีความแปลกใหม่ การสร้างสรรค์ชุดนี้เป็นการให้ความรู้ใน
เนื้อหาวิชาพระพุทธศาสนาและเกิดความคิดสร้างสรรค์ในการร่วมกันสร้างสรรค์ท่านาฏศิลป์ตามบทบาท
ในเนื้อเรื่องตอนพระพุทธเจ้าชนะมาร การสร้างสรรค์นาฏศิลป์ประยุกต์ในปัจจุบันเป็นการพัฒนารูปแบบ
ของนาฏศิลป์ในสังคมปัจจุบนั ให้เกิดการยอมรับและเผยแพร่ให้นาฏศิลป์มีการดำรงอยูเ่ ปลี่ยนรูปแบบใหม่
ในดา้ นแนวคิด ทา่ ทาง องค์ประกอบของงานทส่ี ำคญั ในการผลติ ผลงานทางด้านนาฏศิลป์

บรรณานุกรม

“การเคล่อื นไหวรา่ งกายบนเวที,” [ออนไลน์]. เข้าถงึ ไดจ้ าก:
https://sites.google.com/site/thaksalaeakarsrangsrrkhlakhrm5/thaksa-kar-
saedng-lakhr-wethi/kar-saedng-sihna-thathang/kar-kheluxnhiw-rangkay-bn-
wethi-1, 2558. [สืบค้นเมอ่ื 31 กรกฎาคม 2564].

“การเตน้ รำของชาวกรีก,” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ได้จาก:
https://th.ellas-cookies.com/iskusstvo-i-razvlecheniya/53844-grecheskiy-
tanec-serra-maherya-i-sirtaki.html, 2018. [สบื คน้ เม่ือ 11 ตุลาคม 2564].

กรมวชิ าการ, “ความคดิ สร้างสรรค,์ ” [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
http://www.nanabio.com/Research/image%20research/research%20work/cea
tive%20thinking/creative%20thinking02.html, 2544. [สืบคน้ เม่ือ 31 กรกฎาคม
2564].

“คาบกู ิ การแสดงของประเทศญป่ี ุ่น,” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก:
https://chill.co.th/articles/article.php?aid=101, 2557. [สบื คน้ เม่อื 11 ตุลาคม
2564].

“ความรเู้ บือ้ งต้นเกย่ี วกบั นาฏศิลป์ไทย,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก:
http://dancespictures.blogspot.com/2010/11/blog-post_2028.html, 2553.
[สบื ค้นเม่ือ 31 กรกฎาคม 2564].

“จดุ กำเนิดและกระบวนการสรา้ งสรรคผ์ ลงานนาฏศิลปก์ ารแสดง,” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก:
http://elearning.psru.ac.th/courses/294/lesson5564.html, ม.ป.ป. [สบื คน้ เมอ่ื 31
กรกฎาคม 2564].

เฉลมิ ศักดิ์ พิกุลศรี, “ดนตรไี ทย,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงได้จาก: http://kotavaree.com/?p=561,
2542. [สบื คน้ เมือ่ 9 ตลุ าคม 2564].

ณรุทธ์ สทุ ธจติ ต,์ “ดนตรพี ื้นบา้ น,” [ออนไลน์]. เข้าถงึ ได้จาก: http://kotavaree.com/?p=215,
2555. [สืบคน้ เมอ่ื 9 ตุลาคม 2564].

49

“ดนตรไี ทยเพ่ือการเรยี นร,ู้ ” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก:
https://sites.google.com/site/thaimusichistory/our- company/%E0%B8%
A7%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%
B8%A2, ม.ป.ป. [สืบค้นเมอื่ 31 กรกฎาคม 2564].

ททท.-สยามพารากอนเชือ่ มไหมไทยวถิ ีไทยเทดิ ไท้ราชนิ ี, “การแสดงแฟช่นั โชวใ์ นชดุ ผ้าไหมไทย,”
[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://mgronline.com/business/detail/9580000092666,
2015. [สบื คน้ เมอ่ื 12 ตลุ าคม 2564].

“นาฏยประดิษฐ์,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงได้จาก: https://www.gotoknow.org/posts/346233, 2012.
[สืบค้นเมอื่ 31 กรกฎาคม 2564].

“นาฏศลิ ปไ์ ทยสร้างสรรค,์ ” [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก: https://sites.google.com/site/
krupannithaidance/products-services, ม.ป.ป. [สบื ค้นเมื่อ 31 กรกฎาคม 2564].

นพิ นธ์ จติ ต์ภักด,ี “ขนั้ ตอนการเกิดความคดิ สร้างสรรค์,” [ออนไลน์]. เข้าถึงไดจ้ าก:
http://www.nanabio.com/Research/image%20research/research%20work/cea
tive%20thinking/creative%20thinking05.html, 2523. [สบื คน้ เมื่อ 8 ตลุ าคม 2564].

นิยะดา สารกิ ภตู ิ, “ความสมั พนั ธ์ระหว่างละครไทยและละครภารตะ,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงได้จาก:
http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/61893, 2515. [สืบค้นเมือ่ 31
กรกฎาคม 2564].

นพมาส แววหงส,์ “ปรทิ ศั นศ์ ลิ ปก์ ารละคร,” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก:
https://5406805teiy.blogspot.com/?fbclid=IwAR3adG7O4VWHW3thUh-
IdwIbSmkA0Erqm_e_CqCein9GmIuBEobtV7gVMYY, 2550. [สืบค้นเมอ่ื 31
กรกฎาคม 2564].

บญุ เพียร ปุญญวริ ิโย พระมหา, “สอื่ คอมพวิ เตอร์ช่วยสอน (CAI) ชดุ พุทธประวัต,ิ ” [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ
ไดจ้ าก: https://www.gotoknow.org/posts/332928, 2012. [สืบคน้ เมอ่ื 31 กรกฎาคม
2564].

“ปัจจัยการเปลย่ี นแปลงของนาฏศลิ ปไ์ ทยหลากหลายนาฏลลี า,” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก:
http://119.46.166.126/self_all/selfaccess7/m1/206/lesson3/lesson3.php,
ม.ป.ป. [สบื คน้ เมอ่ื 31 กรกฎาคม 2564].

“ประวตั ิบัลเลต่ แ์ ละโมเดิรน์ ดา๊ นซ์,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงได้จาก:
https://ballethistory.blogspot.com/, ม.ป.ป. [สบื ค้นเมอ่ื 31 กรกฎาคม 2564].

50

ปิน่ เกศ วัชรปาณ, “การแตง่ กายฝ่ายพญามาร,” [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ จาก:
http://portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/18348x844X9x6wAG28Gw.pdf,
2559. [สืบคน้ เม่ือ 12 ตุลาคม 2564].
. “การแต่งกายฝา่ ยพราหมณ,์ ” [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
http://portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/18348x844X9x6wAG28Gw.pdf,
2559. [สืบคน้ เมอ่ื 12 ตลุ าคม 2564].
. “การแตง่ กายพระแมธ่ รณ,ี ” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก:
http://portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/18348x844X9x6wAG28Gw.pdf,
2559. [สบื คน้ เมอื่ 12 ตลุ าคม 2564].
. “พิชติ มาร,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก:
http://portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/18348x844X9x6wAG28Gw.pdf,
2559. [สืบคน้ เมอ่ื 12 ตลุ าคม 2564].

พรี พงศ์ เสนไสย, “ความหมายของคำวา่ Choreography,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงได้จาก:
https://fineart.msu.ac.th/da/course/kop03.doc, 2546. [สบื ค้นเมือ่ 7 ตุลาคม 2564].
. “ประเภทนาฏศิลปแ์ ละการละครไทย,” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก:
https://so03.tcithaijo.org/index.php/jhusoc/article/download/247755/167860,
2546. [สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2564].
. “สรา้ งสรรคก์ ารแสดงแสง สี เสยี งประกอบจินตภาพ,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก:
https://so03.tcithaijo.org/index.php/jhusoc/article/download/247755/167860,
2546. [สืบคน้ เมอ่ื 8 ตลุ าคม 2564].

ไพโรจน์ ชะมุน,ี “เอกสารประกอบการเรียนวชิ าสนุ ทรยี ศาสตรเ์ บอื้ งตน้ ,” [ออนไลน]์ . เข้าถึงได้
จาก: https://www.baanjomyut.com/library_2/extension-
1/knowledge_about_the_visual_arts/06.html, 2546. [สบื คน้ เมือ่ 31 กรกฎาคม
2564].

ภทั รวดี มีชธู น, “ทศิ ทางของการแสดงพนื้ บ้านในโลกยคุ ใหม่,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงได้จาก:
http://article.culture.go.th/index.php/gallery/3-column-layout-7/149-2019-07-
04-04-44-28, 2021. [สืบคน้ เมื่อ 31 กรกฎาคม 2564].

51

มหกรรมรามายณะนานาชาติ เฉลิมพระเกยี รติฯ, “การแสดงกถกฬ,ิ ” [ออนไลน]์ . เข้าถึงไดจ้ าก:
https://hindumeeting.com/%E0%B8%81%E0%B8%96%E0%B8%81%E0%B8
%AC%E0%B8%B4/, 2554. [สืบค้นเมอ่ื 11 ตลุ าคม 2564].

มาลินี ดลิ กวณชิ , “นาฏกรรม-คีตกรรม,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ ได้จาก:
http://performingarts01.blogspot.com/2014/03/blog-post.html, 2543. [สบื ค้น
เมอื่ 8 ตลุ าคม 2564].
. “ประเภทของระบำและละครจนี ,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
https://so02.tci-thaijo.org/index.php/easttu/article/download/51424/42589/,
2543. [สบื คน้ เม่อื 8 ตลุ าคม 2564].
. “ประเภทระบำและละครอนิ เดยี ,” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก:
https://www.bloggang.com/m/viewdiary.php?id=somdej&month=09-
2008&date=16&group=1&gblog=42, 2543. [สบื คน้ เม่อื 7 ตุลาคม 2564].

มาลนิ ี อาชายุทธการ, “การสรา้ งแนวคิดนาฏยศลิ ป,์ ” [ออนไลน์]. เข้าถึงไดจ้ าก: https://so01.tci-
thaijo.org/index.php/humanjubru/article/view/205714, 2547. [สืบคน้ เมือ่ 9
ตุลาคม 2564].
. “คณุ สมบตั ิของนกั ออกแบบทา่ เตน้ ,” [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
https://so01.tcithaijo.org/index.php/humanjubru/article/download/205714/1
43132/, 2547. [สืบคน้ เมื่อ 8 ตุลาคม 2564].
. “ความหมายของคำว่า Choreography,” [ออนไลน์]. เข้าถงึ ไดจ้ าก:
http://portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/18348x844X9x6wAG28Gw.pdf,
2547. [สืบคน้ เม่ือ 7 ตลุ าคม 2564].

รายการสโมสรศิลปวฒั นธรรม, “ละครชาตร,ี ” [ออนไลน์]. เข้าถึงไดจ้ าก:
https://www.silpa-mag.com/on-view/art-and-culture-club/article_43003, 2562.
[สบื ค้นเมอ่ื 11 ตลุ าคม 2564].

ลดั ดา พนสั นอก, “ความหมายของนาฏศิลป์,” [ออนไลน์]. เข้าถึงไดจ้ าก:
https://mcpswis.mcp.ac.th/html_edu/cgibin/main_php/print_informed.php?i
d_count_inform=17748, 2542. [สบื ค้นเมอื่ 12 ตลุ าคม 2564].

52

เลอ บง ชองดร์, “การลลี าศกงตร์ดองส์,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก:
https://ballet-history.blogspot.com/2007/04/4.html, 1805. [สบื ค้นเม่ือ 11 ตลุ าคม
2564].

วีเกียรติ มารแมน, “อปุ รากรจีนหรอื งว้ิ ,” [ออนไลน์]. เข้าถึงไดจ้ าก:
http://beijingopraggkit.blogspot.com/p/blog-page_27.html, 2539. [สบื ค้นเม่ือ 11
ตลุ าคม 2564].

“ศิลปะการแสดงไทย,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงได้จาก: https://drama-
study.blogspot.com/2014/09/blog-post_28.html, 2557. [สบื ค้นเม่ือ 31 กรกฎาคม
2564].

ศลิ ป์ พีระศร,ี “ศิลปะวิชาการ,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก:
https://www.baanjomyut.com/library_2/extension1/knowledge_about_the_vi
sual_ arts/06.html, 2546. [สืบค้นเมอ่ื 31 กรกฎาคม 2564].

ศิลปห์ ัตถกรรมนกั เรยี น คร้งั ท่ี 64, “เกณฑก์ ารแข่งขนั ,” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก:
https://sites.google.com/site/m256bl016/ngan-silpa-hatthkrrm-nakreiyn-
khrang-thi-64, 2558. [สืบคน้ เม่อื 8 ตุลาคม 2564].

ศิลป์หัตถกรรมนกั เรียน ครง้ั ที่ 65, “เกณฑก์ ารแขง่ ขัน,” [ออนไลน์]. เข้าถงึ ได้จาก:
https://www.kroobannok.com/75965, 2559. [สบื คน้ เม่อื 8 ตลุ าคม 2564].

ศภุ ชัย สิงหย์ ะบุศย,์ “ทศั นศลิ ปป์ รทิ ศั น,์ ” [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ ได้จาก:
https://www.baanjomyut.com/library_2/extension1/knowledge_about_the_vi
sual_ arts/06.html, 2546. [สบื คน้ เมื่อ 31 กรกฎาคม 2564].

สุพรรณ บญุ เพ็ง, “การสร้างสรรคข์ ้ึนใหม่ไมซ่ าํ้ แบบเดมิ ,” [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก:
https://sites.google.com/site/edtechsukm/kar-cadkar-reiyn-kar-sxn-cheing-
srangsrrkh/khwamkhidsrangsrrkhkabkarreiynru, ม.ป.ป. [สบื คน้ เมื่อ 8 ตลุ าคม 2564].
. “ประเภทการเตน้ รำตะวนั ออก,” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก:
http://www.thaithesis.org/detail.php?id=1082542000618, ม.ป.ป. [สืบคน้ เมือ่ 7
ตลุ าคม 2564].
. “ผ้อู อกแบบทา่ เตน้ ,” [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ได้จาก:
https://so01.tcithaijo.org/index.php/humanjubru/article/download/196760/1
36769/, ม.ป.ป. [สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2564].

53

สมุ ิตร เทพวงศ,์ “ความหมายของนาฏศลิ ป,์ ” [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก:
http://www.digitalschool.club/digitalschool/art/art6_2/lesson4/page8.php,
2548. [สบื คน้ เมื่อ 12 ตลุ าคม 2564].

สรุ พล วริ ฬุ หร์ ักษ,์ “นาฏยประดิษฐ์,” [ออนไลน]์ . เข้าถึงไดจ้ าก:
https://www.orst.go.th/FILEROOM/CABROYINWEB/DRAWER004/GENERAL/DATA
0000/00000038.FLP/html/114/, 2547. [สืบคน้ เม่อื 7 ตลุ าคม 2564].

สำนกั งานวัฒนธรรมจังหวัดระนอง, “ร่อนแร,่ ” [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
https://www.m-culture.go.th/ranong/ewt_news.php?nid=23&filename=index,
2558. [สบื คน้ เมือ่ 12 ตุลาคม 2564].

“หลัการสรา้ งสรรคท์ า่ รำดว้ ยองคป์ ระกอบของนาฏศลิ ป์,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก:
http://119.46.166.126/self_all/selfaccess9/m3/716/lesson2/page2_1.php,
ม.ป.ป. [สืบคน้ เมื่อ 31 กรกฎาคม 2564].

อรรจมาภรณ์ ชัยวสิ ทุ ธ, “การแขง่ ขนั นาฏศิลป์ในงานศลิ ปหัตถกรรมนกั เรียน,” [ออนไลน]์ . เข้าถึง
ได้จาก: https://so02.tci-thaijo.org/index.php/SNGSJ/article/view/16223, 2015.
[สบื คน้ เม่ือ 31 กรกฎาคม 2564].

อาคม สายาคม, “ดนตรีและองค์ประกอบนาฏศลิ ป,์ ” [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก:
https://sites.google.com/site/bukhkhlsakhaynatsilpm4/bukhkhl-sakhay-
khxng-natsilp-thiy/khru-xakhm-sa-ya-khm, 2545. [สบื คน้ เมอื่ 12 ตุลาคม 2564].

“องค์ประกอบของนาฏศิลปไ์ ทย,” [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก:
http://www.digitalschool.club/digitalschool/art/music2_2/lesson1/art%20less
on1/page1.php, ม.ป.ป. [สืบคน้ เมอ่ื 31 กรกฎาคม 2564].

อมรา กล่ำเจรญิ , “ความหมายนาฏศลิ ป,์ ” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก:
https://www.kroobannok.com/board_view.php?b_id=146470&bcat_id=16,
2542. [สืบคน้ เม่อื 12 ตุลาคม 2564].