คำบุพบท

คำบุพบท

ควำมหมำยของคำบุพบท

หมำยถึง คำที่ใช้เชื่อมคำต่อคำ เพอื่ บอกควำมสัมพนั ธ์ มักอยู่
หน้ำคำนำม คำสรรพนำม หรือคำกริยำ มีคำว่ำ ด้วย โดย ใน ของ แห่ง
กบั แก่ แด่ ต่อ เป็ นต้น คำบุพบทมกั จะนำหน้ำคำ หรือกลุ่มคำเพอื่ บอก
ควำมสัมพนั ธ์ระหว่ำงข้อควำมข้ำงหน้ำกบั คำ หรือกลุ่มคำข้ำงหลงั

ตวั อย่ำงกำรใช้คำบพุ บท

• เขามาแต่เชา้
• คุณครูใหร้ างวลั แก่ฉนั
• พอ่ แม่ทาทุกอยา่ งเพอื่ ลกู
• อ้มั ไปต้งั แต่เชา้ ยงั ไม่กลบั
• นกั เรียนอ่านหนงั สืออยใู่ นหอ้ ง
• เขาใหร้ างวลั เฉพำะคนท่ีสอบไดท้ ่ีหน่ึง

หลกั และตัวอย่ำงกำรใช้คำบุพบทบำงคำ

กำรใช้คำบุพบท กบั แก่ แด่ ต่อ ของ แห่ง ใน แต่ จำก มหี ลกั ดงั นี้
“กบั ” ใชก้ บั ขอ้ ความท่ีเป็นไปในทิศทางเดียวกนั

• นอ้ งไปกบั พี่
• ฉนั เห็นกบั ตา
• เหนือตรงกบั ใต้
• ลกู เหมือนกบั พอ่
• นา้ กบั หลานมาเยยี่ มป้ าที่โรงพยาบาล

“แก่” ใชใ้ นความหมายวา่ “ให”้ ใชเ้ มื่อผใู้ หญ่ใหผ้ นู้ อ้ ยและใช้
กบั คนทวั่ ไป เช่น
• ความดีจงมีแก่ทุกคน
• คนไทยควรเห็นแก่ชาติ
• ครูใหร้ างวลั แก่นกั เรียน
• พดู เท่าน้ีควรแก่เวลาแลว้

“แด่” ใชแ้ ทนคาวา่ “แก่” ในท่ีเคารพ หรือ
ใชเ้ มื่อผนู้ อ้ ยใหผ้ ใู้ หญ่ เช่น
• ฉนั ถวายอาหารแด่พระสงฆ์
• นกั เรียนมอบพวงมาลยั ดอกไมส้ ดแด่อาจารย์

“แต่” “จำก” ใชน้ าหนา้ คาเพื่อบอกเวลำหรือบอกสถำนท่ี
และอาจใชแ้ ทนกนั ได้ เช่น
• เขามาแต่บา้ น
• ฉนั จะกินแต่ขนม
• ควรทาใหด้ ีแต่แรก
• สุดามาถึงโรงเรียนแต่เชา้ มืดเลย

• เขามาจำกไหน

“ต่อ” ใช้เมอื่ ประจนั หน้า หรือใช้บอกความเฉพาะ เช่น
• ลกู เสือเดนิ ตอ่ แถวทหาร
• เรามาคยุ กันสองตอ่ สอง
• เขายืน่ คารอ้ งต่อเจา้ หน้าท่ี
• ฉันตอ้ งรายงานต่อทปี่ ระชุม
• นายแดงทาดีตอ่ หน้าเจ้านายเท่าน้นั
• เลขานกุ ารแสดงความคดิ เหน็ ต่อที่ประชุม

กำรใช้คำ ของ แห่ง มหี ลกั ดงั นี้

“ของ” “แห่ง” ใชเ้ พื่อแสดงความเป็นเจา้ ของ เช่น
• ววั ของใครกเ็ ขา้ คอกคนน้นั
• อาวธุ ของพระอินทร์คือวชั ระ

“แห่ง” มีความหมายวา่ เป็นเครื่องท่ีมีอยปู่ ระจา หรือประกอบอยู่
เช่น
• นี่คือกฎแห่งกรรม
• ความประมาทคือทางแห่งความตาย
• โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์
บางเขนเปิ ดรับสมคั รนกั เรียน

ข้อควรสังเกต

ในประโยคภาษาไทยน้นั บางคร้ังเราละคาบุพบทได้ และกไ็ ม่ทา
ใหค้ วามหมายเปลี่ยนไป เช่น
• แม่ใหเ้ งินแก่นอ้ ง (แม่ใหเ้ งินนอ้ ง)
• นกั เรียนไปทโี่ รงเรียน (นกั เรียนไปโรงเรียน)

“ท”่ี จะเป็นคาบุพบทเมื่อนาหนา้ บทเพ่อื บอกสถานท่ี แต่ถา้ ใช้
เช่ือมขอ้ ความและแทนคานาม จะเป็นคาประพนั ธสรรพนาม ไดแ้ ก่
• ลกู เสือต้งั ค่ายพกั แรมทเี่ ขาใหญ่ (ที่ เป็นคาบุพบท)
• ดาราทฉ่ี ลาดมกั จะไดร้ ับความนิยม (ท่ี เป็นคาประพนั ธสรรพนาม)

“กบั ” เป็นคาบุพบทที่ใชเ้ ม่ือเป็นคู่ของกนั อยดู่ ว้ ยกนั เช่น
• เงินกบั ทอง
• ชอ้ นกบั สอ้ ม

ชนิดของคำบุพบท

คาบุพบท แบ่งออกเป็น ๒ ชนิด ไดแ้ ก่
๑. คาบุพบทที่แสดงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งคาต่อคา คือ ความสมั พนั ธ์

ระหวา่ งนามกบั นาม นามกบั สรรพนาม นามกบั กริยา สรรพนามกบั สรรพ
นาม สรรพนามกบั กริยา กริยากบั นาม กริยากบั สรรพนาม กริยากบั กริยา
เพอ่ื บอกสถานการณ์ใหช้ ดั เจน แบ่งเป็น

๑.๑ คาบุพบทบอกสถานท่ี
๑.๒ คาบุพบทบอกความเป็นเจา้ ของ
๑.๓ คาบุพบทบอกความเก่ียวขอ้ ง
๑.๔ คาบุพบทบอกเวลา
๑.๕ คาบุพบทบอกความประสงค์

๒. คำบุพบททไ่ี ม่มคี วำมสัมพนั ธ์กบั คำอนื่

แสดงควำมสัมพนั ธ์ บอกสถำนท่ี
คำบุพบท บอกควำมเป็ นเจ้ำของ
บอกควำมเก่ียวข้อง

ไม่แสดงควำมสัมพนั ธ์ บอกเวลำ
บอกควำมประสงค์

๑.๑ คำบุพบทบอกสถำนท่ี

หมายถึง คาบุพบทท่ีใชเ้ ชื่อมระหวา่ งคาต่อคา เพ่อื บอกตาแหน่ง
สถานท่ี ทาใหป้ ระโยคน้นั ชดั เจนข้ึน เช่น ขา้ ง ห่าง ไกล ใกล้ ชิด บน
เหนือ ใต้ นอก ใน เป็นตน้
ตวั อย่ำงบุพบทบอกสถำนท่ี และกำรใช้
- ใกล้ - บ้านป่ ูอยใู่ กล้วดั

- รถจอดอยใู่ กล้ต้นมะม่วง
(บอกความสัมพนั ธ์ระหวา่ ง คานาม กบั คานาม)
- ชิด - ฉันนง่ั ชิดหน้าต่าง
(บอกความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง คาสรรพนาม กบั คานาม)
- ลกู ฟุตบอลอยชู่ ิดประตู
(บอกความสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง คานาม กบั คานาม)

- เหนือ - นกบินอยเู่ หนือหลงั คา
- ตกั๊ แตนเกาะอยเู่ หนือหน้าต่าง

(บอกความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง คานาม กบั กริยา)
- นอก - รถว่ิงอยนู่ อกบ้าน

(บอกความสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง คานาม กบั กริยา)
- พ่อทางานนอกบ้าน

(บอกความสัมพนั ธร์ ะหวา่ ง คานาม กบั คานาม)
- ห่าง - ลูกเป็ดเดินห่ำงออกมาจากแม่เป็ด

- ลูกชา้ งแยกตวั ห่ำงออกมาจากโขลง
(บอกความสัมพนั ธ์ระหวา่ ง คานาม กบั กริยา)

๑.๒ คำบุพบทบอกควำมเป็ นเจ้ำของ

หมายถึง คาบุพบทที่ใชเ้ ช่ือมระหวา่ งคาต่อคา เพ่ือแสดงความ
เป็นเจา้ ของ เช่น ของ แห่ง โดย ใน เป็นตน้
ตัวอย่ำงบุพบทบอกควำมเป็ นเจ้ำของ และกำรใช้
- ของ - บา้ นของป้ า

- พอ่ ซ้ือสวนของนายอนนั ต์
(บอกความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง คานาม กบั คานาม)

- กระเป๋ าของฉนั
(บอกความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง คาสรรพนาม กบั คานาม)

- แห่ง - นกั รบแห่งประชาชน
- การส่ือสารแห่งประเทศไทย
- รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย

(บอกความสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง คานาม กบั คานาม)
- โดย - การปกครองโดยประธานาธิบดี

- นวนิยายเร่ืองมงั กรหยกแต่งโดยกิมยง้
(บอกความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง คานาม กบั คานาม)
- ใน - ของท่ีอยใู่ นหีบน้ีเป็นของมีค่า

- อะไรที่อยใู่ นบา้ นเป็นของฉนั ท้งั น้นั
(บอกความสัมพนั ธ์ระหวา่ ง คาสรรพนาม กบั คานาม)

๑.๓ คำบุพบทบอกควำมเกยี่ วข้อง

หมายถึง คาบุพบทท่ีใชเ้ ชื่อมระหวา่ งคาต่อคา เพ่ือแสดงความ
เกี่ยวขอ้ งกนั เช่น แก่ แด่ ต่อ ตาม ดว้ ย จาก เฉพาะ เป็นตน้
ตัวอย่ำงบุพบทบอกควำมเกยี่ วข้อง และกำรใช้
- แก่ - ยายใหเ้ งินแก่หลาน

- เขายกสมบตั ิแก่ลกู ๆ ของเขา
- ต่อ - เขายน่ื หนงั สือต่อทางราชการ

- ชาวบา้ นยน่ื หนงั สือต่อนายกรัฐมนตรี

- ตาม - เขาปฏิบตั ิตำมกฎหมาย
- จาก - เขาบวชตำมประเพณีของชาวพทุ ธ
- เฉพาะ - นกั เรียนไดร้ ับความรู้จำกครู

- ดว้ ยความปรารถนาดีจำกองคก์ ารอนามยั โลก

- แปรงสีฟันเป็นของใชเ้ ฉพำะบุคคล
- หอ้ งน้าเฉพำะคนพิการและผสู้ ูงอายุ

๑.๔ คำบุพบทบอกเวลำ

หมายถึง คาบุพบทท่ีใช้บอกเวลำ เช่น จน กระทง่ั ระหวา่ ง เมื่อ ตลอด
เกือบ ราว ใน ณ เป็นตน้

ตัวอย่ำงบุพบทบอกเวลำ และกำรใช้

- ต้งั แต่ - เขามาต้งั แต่เชา้
- เธอมารอต้งั แต่เท่ียง

- ระหวา่ ง - สนามกีฬาปิ ดระหว่ำงการซ่อมแซม

- เดก็ ๆ ต่างพากนั เลน่ น้าระหว่ำงช่วงสงกรานต์
- เมื่อ - เขามาถึงเม่อื คืนน้ี

- เม่ือเขาไปถึง รถกอ็ อกไปแลว้

- กระทงั่ - เขารอจนกระทง่ั เธอกลบั มา

- เดก็ ๆ ออกกาลงั กายจนกระท่งั เยน็

๑.๕ คำบุพบทบอกควำมประสงค์

หมายถึง คาบุพบทที่ใชบ้ อกการใหแ้ ละบอกความประสงค์ เช่น เพื่อ
สาหรับ เป็นตน้

ตวั อย่ำงบุพบทบอกควำมประสงค์ และกำรใช้

- เพ่ือ - พอ่ แม่ทางานหนกั เพอ่ื ลูก

- เขาเรียนหนกั เพอื่ อนาคตที่ดี

- เขาซ้ือรถเพอื่ ใชใ้ นธุรกิจต่าง ๆ

- สาหรับ - นมแม่เหมาะสำหรับทารก

- ยาน้ีไม่เหมาะสำหรับเดก็ และสตรีมีครรภ์

- ความสาเร็จเป็นสิ่งตอบแทนสำหรับความพยายาม

๒. คำบุพบททไี่ ม่มคี วำมสัมพนั ธ์กบั คำอนื่

คาบุพบทชนิดน้ี ส่วนมากจะอยตู่ น้ ประโยค ใชเ้ ป็นการทกั ทาย มกั ใช้
ในคาประพนั ธ์ ไดแ้ ก่คาวา่ ดูกร ดูก่อน ดูแน่ะ ดูรา ขา้ แต่ คาเหล่าน้ีใช้
นาหนา้ คานาม หรือ คาสรรพนาม
ตวั อย่ำงบุพบททไี่ ม่มคี วำมสัมพนั ธ์กบั คำอนื่ และกำรใช้

- ดูก่อน มหาพราหมณ์ ท่านจงทาตามคาที่เราบอก
- ดูก่อน ภิกษุท้งั หลาย เราขอเตือนท่านท้งั หลายใหเ้ ป็นผสู้ งบ
- ดูแน่ะ พีน่ อ้ งท้งั หลาย บดั น้ีเรามาช่วยท่านแลว้
- ดูรำ สหายท่ีรัก ขอท่านจงมีความอดทนเถิด
- ข้ำแต่ ท่านท้งั หลาย ขา้ พเจา้ ขอแสดงความคารวะต่อท่านอยา่ งสูง

หน้ำทขี่ องคำบุพบท

๑. ทาหนา้ ที่นาหนา้ คานาม เช่น
- เขาไปกบั เพ่อื น
- หนงั สือของพอ่ หาย

๒. ทาหนา้ ท่ีนาหนา้ คาสรรพนาม เช่น
- ฉนั ชอบอยใู่ กล้เธอ
- ปากกาของฉนั อยู่ทเ่ี ขา

๓. ทาหนา้ ท่ีนาหนา้ คากริยา เช่น
- เขากินเพอ่ื อยู่
- เขาทางานกระทง่ั ตาย

๔. ทาหนา้ ที่นาหนา้ คาวิเศษณ์ เช่น
- เขาเลวสิ้นดี
- เขาตอ้ งมาหาฉนั โดยเร็ว

๕. ทาหนา้ ที่นาหนา้ ประโยค เช่น
- เขามาต้งั แต่ฉนั ต่ืนนอน
- เขาพดู เสียงดงั กบั คนไข้