คำนำ ชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ เป็นเครื่องมือที่สำคัญเพื่อขับเคลื่อนการเรียนรู้ของผู้เรียน ที่มีกลุ่มบุคคล ตั้งแต่สองคนขึ้นไปที่มีวิสัยทัศน์ร่วมกัน ร่วมกันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทางวิชาการ ความรู้ นวัตกรรม และ เทคนิค วิธีการการจัดการเรียนการสอน ผ่านกระบวนการทำงานอย่างมืออาชีพ เกิดเป็นวัฒนธรรมหรือ ชุมชนของ การ แลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน ก่อให้เกิดพลังในการเปลี่ยนแปลง เพื่อเพิ่มขีดความสามารถของครู โดย PLC มี องค์ประกอบสำคัญคือ เกิดจากการเรียนรู้ร่วมกันของสมาชิกในกลุ่มสาระการเรียนรู้ หรือปัญหาเดียวกันมีการบูร ณาการการทำงานเข้าด้วยกัน แบบร่วมมือร่วมใจ และมีสำนึกร่วมรับผิดชอบต่อผลการเรียนรู้ของผู้เรียนร่วมกัน จะต้องมีผู้นำวงซึ่งอาจจะเป็นผู้บริหารหรือครูที่มีประสบการณ์ เป็นผู้ใช้คำถามนำให้ผู้ร่วมวงทุกคนมีโอกาสในการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ โดยการพูดคุยนั้น พูดถึงผู้เรียนเป็นหลัก มีการสร้างบรรยากาศ เสริมพลังบวกให้กับครูไม่รู้สึก โดดเดี่ยว มีกัลยาณมิตรในวิชาชีพ ปฏิบัติจนกลายเป็นวัฒนธรรมของการทำงาน ครูผู้สอนเกิดการปรับการเรียน เปลี่ยนการสอน ผู้เรียนได้รับการพัฒนาและยกระดับคุณภาพให้สูงขึ้น
สารบัญ เนื้อหา หน้า ความหมายและความสำคัญของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 4 แนวคิดเกี่ยวกับชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 6 องค์ประกอบของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 7 แนวทางการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 8 ประโยชน์ของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษา 9 การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study) 6.1 แนวคิดในการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study) 10 6.2 ความหมายและลักษณะสำคัญของการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson study) 11 6.3 ลักษณะและหลักการสำคัญของการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน 12 6.4 กระบวนการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน 13 7. การนำกระบวนการ PLC สู่การปฏิบัติในสถานศึกษา 14 8. ขั้นตอนการนำ PLC ไปสู่การปฏิบัติในสถานศึกษา 15 การศึกษาเพิ่มเติม (Case Study) 16
1. ความหมายและความสำคัญของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 1.1 ความหมายของชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community) 4
1.2 ความสำคัญของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) ความสำคัญของ PLC จากผลการวิจัยโดยตรงของที่ยืนยันว่าการดำเนินการในรูปแบบ PLC นำไปสู่การ เปลี่ยนแปลงเชิงคุณภาพทั้งด้านวิชาชีพและผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนจากการสังเคราะห์รายงานการวิจัย เกี่ยวกับ โรงเรียนที่มีการจัดตั้ง PLC โดยใช้คำถามว่า โรงเรียนดังกล่าวมีผลลัพธ์อะไรบ้าง ที่แตกต่างไปจาก โรงเรียนทั่วไปที่ ไม่มีชุมชนแห่งวิชาชีพ และถ้าแตกต่างแล้วจะมีผลดีต่อครูผู้สอนและต่อนักเรียนอย่างไรบ้างซึ่ง มีผลสรุป 2 ประเด็น ดังนี้ 5
2. แนวคิดเกี่ยวกับชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 6
3. องค์ประกอบของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 7
4. แนวทางการสร้างชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 8
5. ประโยชน์ของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษา 9
6. การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study) 6.1 แนวคิดในการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study) “หากเราต้องการพัฒนาการจัดการเรียนการสอน สถานที่ซึ่งมีประสิทธิภาพที่สุด ในการดำเนินการนั้นก็ คือในบริบทของการพัฒนาบทเรียนที่ใช้จริงในชั้นเรียน เมื่อเราเริ่มต้นด้วยบทเรียนที่สอนจริงในชั้นเรียน ปัญหาการ ประยุกต์ใช้ผลการวิจัยใน ชั้นเรียนก็จะหมดไป แต่ความท้าทายก็คือการระบุว่าการเปลี่ยนแปลงในลักษณะใดที่ ส่งผลต่อ การพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน และเมื่อสามารถระบุถึงแนวทางการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวได้อย่าง ชัดเจนแล้ว ความท้าทายต่อมาก็คือการแลกเปลี่ยนความรู้กับผู้เรียนอื่นที่มีเป้าหมายเดียวกันหรือ ประสบกับปัญหา ในลักษณะที่คล้ายคลึงกัน” Stigler และ Hiebert (1999) การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study) เป็นแนวคิดและกระบวนการพัฒนาครูวิชาชีพ (Professional Development) ที่มุ่งเน้นการทำงานศึกษาวิจัยร่วมกันของกลุ่มครูและผู้ที่ เกี่ยวข้องในการ พัฒนาการจัดการเรียนการสอนและการเรียนรู้ของผู้เรียนในบริบทการทำงานจริงใน ชั้นเรียนและสถานศึกษาของ ตนอย่างเป็นระบบและต่อเนื่องในระยะยาว ทั้งนี้ เพื่อพัฒนาตนเอง เพื่อ พัฒนาการจัดการเรียนการสอน และเพื่อ พัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนไปพร้อมกัน แนวคิดการพัฒนาบทเรียนร่วมกันนี้เริ่มต้นขึ้นที่ประเทศญี่ปุ่น โดยพบร่องรอยหลักฐาน ตั้งแต่ ก่อนปี 1๙๐๐ (Nakatome, 1984 อ้างถึงใน Fernandez และ Yoshida, 2004: 15) Fernandez และ Yoshida (2๐๐๔) ได้ให้ความหมายของคำว่า “Lesson Study” ไว้ว่า คำนี้เป็น การแปลความหมายโดยตรงจากคำใน ภาษาญี่ปุ่นที่ว่า “jugyo kenkyu” ซึ่งประกอบไปด้วยคำ 2 คำ คือ “jugyo” ที่หมายถึง บทเรียน (Lesson) และ “kenkyu” ที่หมายถึง การศึกษา (Study) หรือ การวิจัย (Research) ซึ่งตามความหมายนี้ Lesson Study หมายถึงการศึกษาวิจัยหรือการทดสอบ และตรวจสอบการปฏิบัติงานการสอนของครู ซึ่งเป็นการที่กลุ่มครูพบปะ กันในระยะยาว อาจหลาย เดือนต่อปี เพื่อทำงานออกแบบ ดำเนินการทดสอบ ศึกษาค้นคว้า และพัฒนาบทเรียน อย่างลุ่มลึกและ ต่อเนื่อง จนได้บทเรียนที่มีคุณภาพ สามารถนำไปใช้พัฒนาผู้เรียนของตนเองได้อย่างมี ประสิทธิภาพ สำหรับประเทศไทยมีข้อมูลว่ามีการนำแนวคิดนี้มาใช้ในการพัฒนาครูตั้งแต่ประมาณ พ.ศ. 2๕๔๕ โดยมีคำเรียกแนวคิดการพัฒนาบทเรียนร่วมกันหรือที่นิยมเรียกทับศัพท์ว่า Lesson Study นี้หลายคำ ด้วยกัน ไม่ ว่าจะเป็นการศึกษาชั้นเรียน การศึกษาและพัฒนาบทเรียน การวิจัยบทเรียน การวิจัย แผนการสอน หรือการศึกษา และพัฒนาแผนการสอน ทั้งนี้ ในพจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2๕๕๕ ได้ กำหนดให้ใช้คำว่า “การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน” แทนคำว่า “การศึกษาผ่านบทเรียน” ที่ใช้เคยในพจนานุกรมศัพท์ ศึกษาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2๕๕1 10
ปัจจุบัน นานาประเทศรวมถึงประเทศไทยได้นำแนวคิดนี้มาใช้ในหลายบริบท ทั้งในมิติของ การ พัฒนาผู้เรียน มิติของการพัฒนาการจัดการเรียนการสอน รวมไปถึงมิติของการพัฒนาวิชาชีพครูทั้งในส่วนของการ ฝึกประสบการณ์วิชาชีพของนักศึกษาครู และการพัฒนาครูประจำการ 6.2 ความหมายและลักษณะสำคัญของการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน (Lesson study) การพัฒนาบทเรียนร่วมกันเป็นแนวคิดการพัฒนาครูวิชาชีพที่ว่าด้วยการพัฒนาตนเองของครูใน บริบทการทำงานจริงในชั้นเรียนและสถานศึกษาของตน ผ่านการทำงานแบบร่วมมือรวมพลังของ กลุ่มครู ซึ่ง ดำเนินงานโดยร่วมกันเลือกบทเรียนที่ต้องการสอนมาศึกษาวิจัยตามขั้นตอนของ “กระบวนการพัฒนาบทเรียน ร่วมกัน (Lesson Study Process)” จนได้บทเรียนที่มีคุณภาพ สามารถพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนได้จริง รวมทั้ง ครูเกิดการเรียนรู้จากการพัฒนาบทเรียนนั้นด้วย (ราชบัณฑิตยสถาน, 2๕๕1: 2๖3) ค าว่า “บทเรียน (lesson)” ตามแนวคิดการพัฒนาบทเรียนร่วมกันมีความหมายครอบคลุม ใน 3 ประการ ดังนี้ (1) บทเรียน หมายถึง แผนการจัดการเรียนการสอน (2) บทเรียน หมายถึง การจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียนของครู ตามแผนที่ได้วางไว้ซึ่งรวมถึง การใช้สื่อการเรียนการสอน และวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ (3) บทเรียน หมายถึง การเรียนรู้ของผู้เรียน อาจเป็นมโนทัศน์ ข้อความรู้ เจตคติและทักษะ กระบวนการต่างๆ ส่วนคำว่า “บทเรียนวิจัย” (lesson study lesson/ study lesson/ research lesson) หมายถึง บทเรียนที่ผ่านการศึกษาวิจัยตามแนวคิดการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน เป็นบทเรียนที่กลุ่มครูเลือกมา ศึกษาวิจัย โดยดำเนินการศึกษาวิจัยตามขั้นตอนของกระบวนการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน จน ได้เป็นบทเรียนที่มี คุณภาพ สามารถนำไปใช้ได้จริงกับผู้เรียนของตน การดำเนินงานการพัฒนาบทเรียนร่วมกันมีลักษณะที่สำคัญ ดังนี้ (1) การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน เป็นกระบวนการพัฒนาวิชาชีพ (professional development) ในระยะยาวที่มีลักษณะการดำเนินงานเป็นวงจรที่มีระบบ ต่อเนื่อง และมีการดำเนินการอย่างค่อยเป็นค่อยไป (2)การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน เป็นกระบวนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (professional learning) ใน บริบทการทำงานจริงในชั้นเรียนและในสถานศึกษาของครู (classroom –or school based development) (3) การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน มุ่งให้ครูเป็นผู้ขับเคลื่อน (teacher-led) และปรับ กระบวนการ ทำงานด้วยตนเอง เนื่องจากครูเป็นผู้ที่รู้และเข้าใจการทำงานของตนเองดีที่สุด 11
(4) การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน เป็นกระบวนการทำงานแบบร่วมมือรวมพลัง เพื่อพัฒนา การ จัดการเรียนการสอน โดยมุ่งเป้าหมายที่การเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นสำคัญ (6) การพัฒนาบทเรียนร่วมกัน เป็นกระบวนการโดยทั่วไป ที่สามารถนำไปใช้ได้ในหลาย วัตถุประสงค์สามารถปรับขั้นตอนของการดำเนินงานให้เหมาะสมกับการดำเนินงานในแต่ละบริบทได้โดยยังคงไว้ ซึ่งหลักการสำคัญของกระบวนการ 6.3 ลักษณะและหลักการสำคัญของการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน การพัฒนาบทเรียนร่วมกันมีหลักการสำคัญของการดำเนินงาน ได้แก่ (1) การทำงานแบบร่วมมือรวมพลัง คือ การทำงานอย่างร่วมมือรวมพลังของครูและผู้มีส่วน ร่วมในการพัฒนาบทเรียน ซึ่งหมายถึงการทำงานร่วมกันด้วยความสมัครใจ มีบทบาทใน การทำงานและการ ตัดสินใจที่เท่าเทียมกัน มีเป้าหมายที่ชัดเจนร่วมกัน มีความรับผิดชอบและมีความเป็นเจ้าของร่วมกันในผลงานที่ เกิดขึ้น โดยเกิดการแลกเปลี่ยนทรัพยากรและเกิดสิ่งที่มีคุณค่าขึ้น (2) การกำหนดประเด็นการพัฒนาบทเรียนร่วมกันที่มาจากสภาพปัญหาด้านการคิด หรือ การ เรียนรู้ของผู้เรียนในการเรียนการสอนจริงในชั้นเรียน คือ การที่ครูร่วมกันกำหนดเป้าหมายหรือประเด็นในการ พัฒนาบทเรียนร่วมกัน โดยพิจารณาจากข้อมูลสภาพปัญหาด้านการเรียนรู้หรือการคิด ของผู้เรียนที่เกิดขึ้นจริงใน ชั้นเรียนและในสถานศึกษาของตน และมุ่งเป้าหมายของการพัฒนาบทเรียน ร่วมกันที่การพัฒนาการเรียนรู้ของ ผู้เรียน (3) การสังเกตพฤติกรรมที่แสดงถึงการเรียนรู้และการคิดของผู้เรียนโดยตรงในชั้นเรียน คือ การที่ครูและผู้มีส่วนร่วมในการพัฒนาบทเรียนร่วมกันดำเนินการสังเกตพฤติกรรมของผู้เรียนที่เกิดขึ้น ในขณะที่มี การเรียนการสอนจริงในชั้นเรียน โดยมุ่งเน้นการสังเกตพฤติกรรมที่แสดงถึงการคิดและ การเรียนรู้ของผู้เรียน (4) การให้ผลสะท้อนและการอภิปรายผลการปฏิบัติงาน คือ การที่ครูและผู้มีส่วนร่วมใน การ พัฒนาบทเรียนดำเนินการอภิปรายร่วมกันในแต่ละขั้นตอนของกระบวนการพัฒนาบทเรียน เช่น การอภิปรายเพื่อ กำหนดเป้าหมายการอภิปรายและสะท้อนความคิดเพื่อวางแผนการสอน ซึ่งขั้นตอน ที่สำคัญที่จำเป็นต้องมีการ อภิปรายคือ ขั้นสืบสอบผลการปฏิบัติงาน ซึ่งเป็นการอภิปรายและสะท้อน ความคิดภายหลังการจัดการเรียนการ สอน เพื่อให้ได้แนวทางในการปรับปรุงแก้ไขบทเรียน 12
(5) การดำเนินการในระยะยาวและขับเคลื่อนกระบวนการให้สอดคล้องกับบริบทการ ทำงานจริงโดยครู (teacher-driven) คือ การที่ครูดำเนินงานการพัฒนาบทเรียนร่วมกันที่มีลักษณะ เป็นวงจรใน ระยะยาว เมื่อดำเนินการพัฒนาบทเรียนร่วมกันเสร็จสิ้นในวงจรหนึ่งแล้ว ก็ดำเนินการอีก วงจรหนึ่งต่อ อาจเป็น การดำเนินการศึกษาเพิ่มเติมในบทเรียนเดิมหรือดำเนินการศึกษาในบทเรียน ใหม่ที่มีประเด็นเกี่ยวข้องกับบทเรียน เดิม ทั้งนี้ ครูเป็นผู้มีหน้าที่หลัก ในการขับเคลื่อนการดำเนินงาน ให้บรรลุผลตามเป้าหมาย โดยครูต้องปรับขั้นตอน ของการทำงานให้เหมาะสมกับบริบทการทำงานจริง ของตนเอง (6) การมีส่วนร่วมของผู้รู้คือ การเข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมตามขั้นตอนของ กระบวนการพัฒนาบทเรียนร่วมกันของผู้รู้ ซึ่งเป็นผู้ที่มีประสบการณ์ในการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน หรือเป็นผู้ที่ ความเชี่ยวชาญในเนื้อหาสาระรายวิชาหรือศาสตร์การสอน ในการดำเนินงานตามขั้นตอนของกระบวนการพัฒนา บทเรียนร่วมกัน จำเป็นต้องคำนึงถึง หลักการสำคัญของกระบวนการ และต้องใช้หลักการสำคัญนั้นๆ อย่าง ครบถ้วนในการดำเนินงาน การพัฒนาบทเรียนร่วมกันแต่ละครั้ง 6.4 กระบวนการพัฒนาบทเรียนร่วมกัน 13
7. การนำกระบวนการ PLC สู่การปฏิบัติในสถานศึกษา ขั้นตอนที่ 1: การรวมกลุ่ม PLC สร้างทีมครู(Team Formation) คือ การรวมกลุ่มครูที่มีปัญหา/ความ ต้องการเดียวกัน เช่น ครูกลุ่มสาระเดียวกัน ครูที่สอนในระดับชั้นเดียวกัน เป็นต้น ขั้นตอนที่ 2: การวิเคราะห์สภาพปัญหา (Analyzation) คือ ค้นหาปัญหา ความต้องการ 2.1 ร่วมกันเสนอปัญหา/ความต้องการ 2.2 จัดกลุ่มปัญหา 2.3 จัดลำดับความจำเป็นเร่งด่วน 2.4 เลือกปัญหาเพียง 1 ปัญหา โดยการพิจารณาร่วมกัน ขั้นตอนที่ 3: การออกแบบกิจกรรมการแก้ปัญหา (Learning Designation and Resolution) คือ การร่วมกัน หาแนวทางในการแก้ปัญหา 3.1 เรื่องเล่าเร้าพลัง/บอกเล่าประสบการณ์ที่แก้ปัญหาได้สำเร็จ 3.2 ค้นหาตัวอย่าง/รูปแบบที่ประสบความสำเร็จ 3.3 ร่วมตัดสินใจเลือกรูปแบบ/วิธีการ/นวัตกรรมในการแก้ปัญหา 3.4 ออกแบบกิจกรรมการแก้ปัญหา 3.5 ออกแบบกิจกรรมตามวิธีการ/นวัตกรรมที่กลุ่มเลือก ขั้นตอนที่ 4: นำแผนสู่การปฏิบัติ/สังเกตการสอน (Application) 4.1 นำกิจกรรมไปใช้ในการแก้ปัญหา 4.2 ผู้สังเกตการณ์เข้าร่วมสังเกตในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เช่น การเยี่ยมชั้นเรียน สังเกตการสอน เป็นต้น ขั้นตอนที่ 5: สะท้อนผล (Reflection) 5.1 สรุปการนำรูปแบบ/วิธีการ ในการนำไปแก้ปัญหา 5.2 อภิปรายผลการแก้ปัญหา เสนอแนะแนวทางในการพัฒนา ขั้นตอนที่ 6: การรายงานผลการดำเนินงาน (Report) 6.1 สรุปและรายงานผลการดำเนินงาน 14
8. ขั้นตอนการนำ PLC ไปสู่การปฏิบัติในสถานศึกษา 15
การศึกษาเพิ่มเติม (Case Study) เรื่อง การจัดกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ ( Professional Learning Community : PLC ) เรื่อง ภารกิจพิชิต O-NET โรงเรียนบ้านนาผาง (วิบูลย์ราษฎร์สามัคคี) ภาคเรียนที่1 ปีการศึกษา 2567 ชื่อนักศึกษา นางสาวดาราวรรณ ทองเถาว์ เลขที่ รหัส 661101014 รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งในการศึกษาหลักสูตรศึกษาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาหลักสูตรและนวัตกรรมการเรียนการสอน มหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น 16
คำนำ รายงานผลการดำเนินงานการจัดกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) จัดทำขึ้นเพื่อนำเสนอสรุปผลการดำเนินงานของกลุ่ม PLC ในภาพรวมระดับโรงเรียน เพื่อ แก้ไข ปัญหาและพัฒนาการจัดการเรียนรู้ รวมไปถึงเพื่อยกระดับความสามารถหรือผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนจากความ ร่วมมือ ของครูในทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้ รวมทั้งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของครูผู้สอนในโรงเรียน หวังเป็นอย่างยิ่งว่า เอกสารเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อครูผู้สอน ผู้บริหารสถานศึกษาและบุคลากรทางการ ศึกษา รวมทั้งผู้สนใจทั่วไป ในการนำไปใช้เพื่อการศึกษาเรียนรู้และปฏิบัติตามแนวทางดังกล่าว 17
สารบัญ เนื้อหา หน้า ขั้นตอนการนำ PLC นำไปสู่การปฏิบัติในสถานศึกษา 20 ขั้นตอนที่ 1 :การรวมกลุ่ม PLC สร้างทีมกลุ่ม (Team Formation) 21 ขั้นตอนที่ 2 :การวิเคราะห์สภาพปัญหา (Analyzation) 22 ขั้นตอนที่ 3 :การออกแบบกิจกรรมการแก้ปัญหา (Learning Designation and Resolution) 23 ขั้นตอนที่ 4 :นำแผนสู่การปฏิบัติ/สังเกตการสอน (Application) 25 ขั้นตอนที่ 5 :การสะท้อนผล (Reflection) 26 ขั้นตอนที่ 6 :การรายงานผลการดำเนินงาน 27 ภาคผนวก 29 18
ชื่อกลุ่ม ภารกิจพิชิต O-net ประเด็นปัญหา การพัฒนาคุณภาพผู้เรียนในด้านการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET ) เป็นการ วัดผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษา ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน ทั้งประเทศ จากผลการทดสอบโรงเรียนบ้านนาผาง (วิบูลย์ราษฎร์สามัคคี) โดยภาพรวมพบว่าบางวิชายังต่ำกว่า เป้าหมายที่กำหนดทั้งในระดับเขตพื้นที่การศึกษาและในระดับชาติ โดยเฉพาะในกลุ่มสาระวิชาภาษาต่างประเทศ ตัวชี้วัดด้านการอ่านจับใจความ ประกอบกับนโยบายสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอำนาจเจริญให้ ความสำคัญกับผลการสอบ O-NET เป็นอย่างมาก ทางโรงเรียนจึงได้กำหนดแผนงาน/โครงการยกระดับ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ( ผลการสอบ O-NET ) และยกระดับคุณภาพการอ่านออกเขียนได้ ให้สูงขึ้นเป็นนโยบาย พิเศษและเร่งด่วนที่จะต้องดำเนินการเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีศักยภาพ มีทักษะ มีความรู้ ความสามารถในการ จัดทำข้อสอบ O-NET ให้ได้เพิ่มมากขึ้น ตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ วัตถุประสงค์ 1. เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีศักยภาพ มีทักษะ มีความรู้ ความสามารถในการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ ให้ได้เพิ่มมากขึ้น 2.เพื่อพัฒนาคุณภาพการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษของนักเรียนในโรงเรียนบ้านนาผาง(วิบูลย์ราษฎร์ สามัคคี) เป้าหมายเชิงปริมาณ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 18 คน ร้อยละ 100 เป้าหมายเชิงคุณภาพ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ได้พัฒนาศักยภาพ ทักษะ ความรู้ ความสามารถในในการอ่านจับใจความ ภาษาอังกฤษ เพิ่มมากขึ้นร้อยละ 80 19
วิธีการดำเนินการ ขั้นตอนการนำ PLC ไปสู่การปฏิบัติในสถานศึกษา ข ้ ต ี่ 1: ม ลุ่ม PLC ้ ีมค ู (Team Formation) ข ้ ต ี่ 2 ิ ค ะ ภ พปัญ (A z ) PLC ข ้ ต ี่ 3 แบบ ิจ ม แ ้ปัญ (Learning Designation and Resolution) ต ม/B c c ข ้ ต ี่ ย ผล ำ ิ (R p ) ข ้ ต ี่ 5 ะ ้ ผล (R fl c ) แลกเปลี่ยนเสนอแนะ ข ้ ต ี่ ำแผ ู่ ปฏิบ ติ/ ต (App c ) นำเสนอกิจกรรมการแก้ ปัญหา 20
ขั้นตอนที่ 1 สร้างทีม PLC ในการประชุม ครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน 2566 สมาชิกที่เข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้ ที่ ชื่อ-สกุล บทบาท ลายมือชื่อ 1 นางถาวร นาคสุด ผู้อำนวยความสะดวก 2 นางมนัญญา ลาหาญ ผู้เชี่ยวชาญ 3 นางสาวดาราวรรณ ทองเถาว์ ครูผู้ร่วมเรียนรู้ 4 นางสาวกาญจณีย์ สวัสดิ์พล ครูผู้ร่วมเรียนรู้ 5 นางสาวสุพัตรา ทุมชาติ ครูผู้ร่วมเรียนรู้ 6 นางวนัชพร คันธะมาลา ครูผู้ร่วมเรียนรู้ 7 นางสาวสุนันทา วะณานิชย์ ครูผู้ร่วมเรียนรู้ 8 นายมนตรี สวัสดิ์ไชย ครูผู้ร่วมเรียนรู้ 9 นางวงเดือน ทองเกลียว ครูผู้ร่วมเรียนรู้/บันทึก ลงชื่อ (นายมิตรชัย มีชัย) ตำแหน่ง ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านนาผาง(วิบูลย์ราษฎร์สามัคคี) 21
ขั้นตอนที่ 2 กำหนดปัญหา /ความต้องการ ในการประชุม ครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน 2566 พบว่า 1.สภาพปัญหา / ความต้องการ ดังนี้ ปัญหาที่พบในการสอน สาเหตุของปัญหา ผลกระทบที่เกิดขึ้น 1. นักเรียนทำงานไม่เรียบร้อย ขี้เกียจ รีบ ไม่ใส่ใจ 3 2. คะแนนผลการทดสอบระดับชาติ รายวิชาภาษาอังกฤษต่ำกว่า ระดับประเทศ ข้อสอบยาก นักเรียนอ่านจับใจความ ภาษาอังกฤษไม่ได้ 1 3. นักเรียนบางคนอ่านไม่ออก เขียนไม่ได้ สะกดคำไม่ได้ 2 4. นักเรียนมีพฤติกรรมก้าวร้าว เลียนแบบ บริบททางครอบครัว 5 5. นักเรียนบางคนมีพฤติกรรมเสี่ยงติด เกม มีเวลาในการเล่นโทรศัพท์เยอะเกินไป 4 2. จากผลการวิเคราะห์ปัญหา สาเหตุของปัญหา และผลกระทบที่เกิดขึ้นในข้อที่ 1 ต้องการแก้ไขปรับปรุง ปัญหาที่สำคัญที่สุดคือ ปัญหาคะแนนผลการทดสอบระดับชาติรายวิชาภาษาอังกฤษต่ำกว่าระดับประเทศ เหตุผลที่เลือกปัญหานี้ เพราะอยากช่วยกันยกระดับผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนในด้านนี้ให้ดีขึ้น 22
ขั้นตอนที่ 3 วางแผนและออกแบบกิจกรรม ในการประชุม ครั้งที่ 3 เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2566 ร่วมกันคิดและวางแผนร่วมกันในการกำหนดแนวทางการแก้ปัญหาที่พบจากการจัดการเรียนการสอน / การปฏิบัติงาน (รูปแบบ/วิธีการ/นวัตกรรม ) และจะนำไปปฏิบัติจริง ตามแนวทางดังนี้ 1. แนวทางในการจัดการเรียนรู้ที่นำมาใช้ในการแก้ปัญหาคือ จัดการเรียนการสอนในชั้นเรียนให้หลากหลาย ใช้เทคนิคที่น่าสนใจ เพื่อพัฒนาทักษะการอ่านจับใจความของ นักเรียน สร้างสื่อ นวัตกรรมที่น่าสนใจ การจัดการสอนติวเพิ่มเติมจากคาบสอนปกติ จัดทำโครงการยกระดับ ผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนในการทดสอบระดับชาติ มุ่งพัฒนาการจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียนโดยใช้เทคนิควิธีการที่ หลากหลาย เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของนักเรียนให้มีศักยภาพ 2. ชื่อกิจกรรม ภารกิจพิชิต O-NET 3. ขั้นตอนวิธีสอนหรือขั้นตอนในการดำเนินการแก้ปัญหาโดยใช้แนวทางที่เลือก 3.1 ทำความเข้าใจร่วมกันระหว่างสมาชิกในกลุ่ม PLC 3.2 กำหนดปัญหาร่วมกัน 3.3 ออกแบบกิจกรรมการแก้ปัญหา 3.4 แลกเปลี่ยนเสนอแนะ สะท้อนแผนการดำเนินงาน 3.5 ลงมือปฏิบัติ จัดกิจกรรม และสังเกตการดำเนินกิจกรรม 3.6 ประชุมสะท้อนผลการดำเนินการ 3.7 สรุปผล 4. เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ที่ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล การเก็บรวบรวมข้อมูล 1 แบบทดสอบก่อนเรียน คะแนน 2 ข้อสอบ/ใบความรู้ คะแนน 3 หนังสือส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ คะแนน 4 แบบทดสอบหลังเรียน คะแนน 23
ร่วมกันอภิปราย และกำหนดกรอบเวลาการนำไปปฏิบัติจริง ดังนี้ 1. การสรุปผลการอภิปรายแลกเปลี่ยนเกี่ยวกับการเลือกนวัตกรรมในการแก้ไขปัญหา - ข้อเสนอแนะ/ความเห็นผู้เชี่ยวชาญหรือผู้มีประสบการณ์ สร้างนวัตกรรมที่น่าสนใจขึ้นมาในการพัฒนาทักษะการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษของนักเรียนให้ดีขึ้น และ จัดการเรียนการสอนให้น่าสนใจ มีกิจกรรมที่ดึงดูดความสนใจของผู้เรียนมากขึ้น และสามารถสร้างเจตคติที่ดีต่อ การเรียนภาษาอังกฤษของนักเรียนได้ - สรุปความเห็นของผู้เชี่ยวชาญผสานกับความคิดเห็นของกลุ่ม ให้คุณครูประจำวิชาออกแบบสื่อการสอนใหม่ๆให้น่าสนใจ เพื่อนำมาใช้ในการพัฒนาทักษะการอ่านจับใจความ ภาษาอังกฤษของนักเรียนให้ดีขึ้น 2.กำหนดเวลาในการทดลองแก้ปัญหาโดยใช้วิธีการ/สื่อ-นวัตกรรม ลำดับ ขั้นตอน/กระบวนการทดลอง วันเดือนปี จำนวนชั่วโมง จำนวนนักเรียนที่ใช้ 1 ทดสอบก่อนเรียน 19 ธันวาคม 2566 1 18 2 นำหนังสือส่งเสริมการอ่านจับ ใจความภาษาอังกฤษเรื่อง Baibua ไปใช้ในการจัดการ เรียนการสอน 20 ธันวาคม 2566 2 18 3 นำหนังสือส่งเสริมการอ่านจับ ใจความภาษาอังกฤษเรื่อง Baibua ไปใช้ในการจัดการ เรียนการสอน 22 ธันวาคม 2566 2 18 4 นำหนังสือส่งเสริมการอ่านจับ ใจความภาษาอังกฤษเรื่อง Baibua ไปใช้ในการจัดการ เรียนการสอน 24 ธันวาคม 2566 2 18 5 ทดสอบหลังเรียน 27 ธันวาคม 2566 1 18 24
ขั้นตอนที่ 4 นำสู่การลงมือปฏิบัติ/สังเกตการสอน ในการประชุม ครั้งที่ 4 เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2566ในการ สังเกตการสอน ครั้งที่ 1 ผู้สังเกต/เยี่ยมชั้นเรียน นางมนัญญา ลาหาญ ผู้รับการสังเกต/เยี่ยมชั้นเรียน นางสาวดาราวรรณ ทองเถาว์ เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2566 สถานที่ โรงเรียนบ้านนาผาง (วิบูลย์ราษฎร์สามัคคี) สิ่งที่พบขณะสังเกตการณ์สอน/เยี่ยมชั้นเรียน พฤติกรรมการเรียน นักเรียนตื่นเต้น สนุกไปกับหนังสือส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ เรื่อง Baibua นักเรียนตั้งใจอ่านออก เสียง ตั้งใจฟังเรื่องราวเนื้อหาที่ครูสอน ตั้งใจทำกิจกรรมกลุ่มที่มอบให้ทำตามแผนการจัดการเรียนรู้ พฤติกรรมการสอน ครูสนุกไปกับการจัดการเรียนการสอนในห้องเรียนมากขึ้น ครูสามารถเป็นผู้ดำเนินกิจกรรมได้อย่างราบรื่น เพราะ นักเรียนให้ความร่วมมือในกิจกรรมการเรียนการสอนเป็นอย่างดี การพูดคุยหลังจากสังเกตการสอน มีการสะท้อนปัญหาในการจัดการเรียนการสอนร่วมกัน จุดเด่น สื่อนวัตกรรมมีความน่าสนใจ นิทานมีเนื้อหาที่น่าตื่นเต้นและดึงดูดความสนใจของนักเรียนได้ดี คำศัพท์ ประโยค โครงสร้างภาษา มีความสอดคล้องกันดี กิจกรรมการเรียนการสอนมีความหลากหลาย จุดควรพัฒนา ควรเพิ่มสีและตัวอักษรให้เด่นชัดขึ้น และเน้นกิจกรรม Active learning ให้หลากหลาย 25
ขั้นตอนที่ 5 สนทนาสะท้อนผล (สมาชิกเข้ากลุ่มประชุม PLC เพื่อสะท้อนผลจากการปฏิบัติ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ และปรับปรุงในครั้งต่อไป) ในการประชุม ครั้งที่ 5 เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2567 เพื่อสะท้อนผลการสอนของสัปดาห์ที่ ....1.... วันที่ 4 มกราคม 2567 เวลา 15.00 – 17.00น. ระยะเวลา 2 ชั่วโมง 1. สะท้อนผลการปฏิบัติของตนเอง จากการจัดการเรียนการสอนโดยใช้หนังสือส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษเรื่อง Baibua พบ ปัญหาในการจัดการเรียนการสอนของตนเอง ดังต่อไปนี้ 1.การจัดการเรื่องเวลาในการดำเนินกิจกรรมในชั้นเรียนค่อนข้างควบคุมยาก 2.การดูแลชั้นเรียนไม่ทั่วถึง 3.การเข้าใจในพื้นฐานความรู้ของนักเรียนแต่ละคน 2. สะท้อนความคิดเห็นของสมาชิกภายในกลุ่ม เป็นนวัตกรรมที่น่าสนใจ สามารถนำมาใช้ในการพิชิต O-NET ด้านการพัฒนาทักษะการอ่านจับใจความ ภาษาอังกฤษของนักเรียนได้ อยากให้สร้างสื่อนวัตกรรมแบบนี้ให้หลากหลายรูปแบบ เพื่อพัฒนาศักยภาพนักเรียน ต่อไป (ในกรณีวางแผนไว้หลายครั้ง ให้มีการประชุมสะท้อนผลทุกครั้งที่มีการสังเกตการสอน/ปฎิบัติงาน) 26
ขั้นตอนที่ 6 สรุปผล และรายงาน ในการประชุม ครั้งที่ 6 เมื่อวันที่ 10 มกราคม 2567 สรุปผลกิจกรรม PLC (After Action Review; AAR) เกี่ยวกับ ผลที่เกิดจากกระบวนการ ปัญหาอุปสรรค สิ่งที่ได้เรียนรู้จากกิจกรรม และการพัฒนาปรับปรุงในครั้งต่อไป 1. สรุปผลการดำเนินการ จากผลการดำเนินกิจกรรม PLC (After Action Review; AAR) เกี่ยวกับภารกิจพิชิต O-NET ในรายวิชา ภาษาอังกฤษ ด้านการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ พบว่า กระบวนการในการดำเนินกิจกรรมได้ส่งผลดีต่อการ ทำงานร่วมกันระหว่างครูเป็นอย่างดี มีการแลกเปลี่ยนปัญหาในชั้นเรียนอย่างชัดเจน ไม่รู้สึกโดดเดี่ยว ทุก คนทำงานเป็นทีม ให้ความร่วมมือกันเป็นอย่างดี ในการออกแบบสื่อ นวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ ก็มีการระดม ความคิดร่วมกัน ช่วยกันออกแบบสื่อให้สร้างสรรค์ เพื่อให้เปิดประโยชน์ต่อผู้เรียนอย่างสูงสุด การดำเนินงานมี ระบบขั้นตอนเป็นอย่างดี และได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างดีจากผู้บริหาร ส่งผลให้การดำเนินกิจกรรมมีความ ราบรื่นและประสลผลสำเร็จตามที่คาดหวังไว้ 2. ข้อเสนอแนะ อยากให้มีการดำเนินกิจกรรม PLC แบบนี้ไปเรื่อยๆ เพื่อช่วยกันแก้ไขปัญหาผู้เรียนร่วมกัน 4. วัน เวลา สถานที่ ในการดำเนินงาน ระยะเวลา : ตั้งแต่ วันที่ 1 พฤศจิกายน 2566- 10 มกราคม 2567 สถานที่ : โรงเรียนบ้านนาผาง (วิบูลย์ราษฎร์สามัคคี) 5. สรุปผลการดำเนินงาน จากการแก้ปัญหาคะแนนภาษาอังกฤษด้านการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษต่ำกว่าระดับประเทศ โดยใช้หนังสือ ส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ เรื่อง Baibua ได้ผลดังนี้ 5.1 ด้านผู้เรียน นักเรียนได้รับการพัฒนาทักษะการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ 5.2 ด้านกิจกรรม นักเรียนได้รับการพัฒนาทักษะการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ จากกิจกรรมการเรียนการสอนที่หลากหลายจาก นวัตกรรมที่ครูสร้างขึ้นผ่านแผนการจัดการเรียนการสอน 5.3 ด้านครู ครูได้พัฒนาตนเองในด้านการจัดการเรียนการสอนอยู่เสมอ 27
5.4 ด้านสื่อการสอน /วิธีการ ครูได้สร้างสื่อ นวัตกรรมการเรียนการสอนใหม่ๆ 5.5 ด้านบรรยากาศ /สภาพการในห้องเรียน/ สภาพการปฏิบัติงาน บรรยากาศในชั้นเรียนน่าเรียนมากขึ้น กิจกรรมการเรียนมีหลายรูปแบบ นักเรียนเข้าร่วมกิจกรรมอย่างเต็มที่ 6. อภิปรายผลการดำเนินงาน 6.1 ผลลัพธ์ที่เกิดจากกระบวนการ PLC ครูได้ทำงานร่วมกันอย่างเป็นระบบ ทำงานเป็นทีมมากขึ้น เสริมสร้างความสามัคคีในองค์กรมากขึ้น นักเรียนได้รับ การแก้ไขปัญหาในการเรียนการสอนอย่างทันถ่วงที โรงเรียนมีคุณภาพมากขึ้น 6.2 ผลลัพธ์ที่เกิดกับผู้เรียน / ครู / สมาชิกที่เข้าร่วมเครือข่าย PLC ผู้เรียนได้รับการจัดการเรียนการสอนที่มีคุณภาพ ครูได้พัฒนาตนเองอยู่เสมอ และพัฒนาองค์กรให้มีความสามัคคี เป็นหมู่คณะในการทำงานร่วมกันอย่างเป็นระบบ 7. ผลที่เกิดจากการดำเนินงาน (ตามวัตถุประสงค์ / เป้าหมาย) ผลการดำเนินเป็นไปตามที่คาดหวังไว้ 8. ร่องรอย/หลักฐาน รูปถ่าย/ ผลสัมฤทธิ์ของนักเรียน 9. ปัจจัยที่ทำให้ประสบความสำเร็จ การดำเนินการตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่วางไว้ 10. ปัญหา /อุปสรรค ข้อจำกัดในการปฏิบัติงาน เวลา และงบประมาณในการดำเนินกิจกรรม 11. สิ่งที่ได้เรียนรู้จากการปฏิบัติงานในครั้งนี้ ผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนที่เพิ่มขึ้น /การสร้างนวัตกรรมที่ทันสมัย/การทำงานเป็นทีม 12. ข้อเสนอแนะในการปฏิบัติงานครั้งต่อไป ให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กิจกรรม PLC (After Action Review; AAR) ต่อไป 12. นวัตกรรมที่เกิดขึ้นในครั้งนี้ หนังสือส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ เรื่อง Baibua 28
ภาคผนวก 29
ภาพการประชุมแลกเปลี่ยนเพื่อแนวทางในการแก้ไขปัญหา ภาพการประชุมแลกเปลี่ยนเพื่อแนวทางในการแก้ไขปัญหา 30
ภาพหนังสือส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ ภาพหนังสือส่งเสริมการอ่านจับใจความภาษาอังกฤษ 31
ภาพการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 32
ภาพการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 33
ผลงานนักเรียน 34
ความรู้สึกของนักเรียน 35
ความรู้สึกของนักเรียน 36