หน่วยที่ 1 หลักการออกแบบผลิตภัณฑ์

รายวชิ า ว22204 กา้ วทันคอมพิวเตอร์ 4
ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 2

การออกแบบผลิตภณั ฑ์ดว้ ยโปรแกรมคอมพิวเตอร์
เร่อื ง หลกั การออกแบบผลิตภัณฑ์

โรงเรยี นบา้ นคลองขนนุ
สำนกั งานเขตพื้นท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาระยองเขต 1
สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1
เรื่อง การออกแบบผลติ ภัณฑ์

หลักการออกแบบ
การออกแบบ คือ กิจกรรมการแก้ปัญหาเพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายหรือจุดประสงค์ที่ตั้งไว้ เป็นการกระท ำ

ของมนุษย์ด้วยจุดประสงค์ทีต่ ้องการแจ้งผลเปน็ สิ่งใหม่ๆ มีทั้งที่ออกแบบเพ่ือสรา้ งขึ้นใหม่ใหแ้ ตกต่างจากของเดิมหรอื
ปรับปรุงตกแต่งของเดิม ความสำคัญของออกแบบเป็นขั้นตอนเบื้องต้น ที่จะทำให้กระบวนการในการผลิตสินค้าหรือ
ผลติ ภัณฑ์ประสบผลสำเร็จในตลาดและตรงตามเปา้ หมาย

การออกแบบผลิตภัณฑ์ (product design) คือการออกแบบสิ่งของเครื่องใช้ เพื่อนำมาใช้สอยใน
ชีวิตประจำวัน โดยเน้นการผลิตจำนวนมาก ในรูปสินค้า เพื่อให้ผ่านไปยังผู้บริโภค(consumer)ในวงกว้าง
โดยที่รูปแบบและคุณภาพของผลิตภัณฑ์จะเป็นปัจจัยสำคัญ ชักจูงผู้บริโภคให้เกิดความกระหายที่จะจ่ายเงินซ้ือ
ผลติ ภัณฑ์นัน้
รูปลักษณ์และคณุ ประโยชนข์ องผลิตภัณฑ์

รูปลักษณ์อธิบายถึงคุณสมบัติต่างๆ ของผลิตภัณฑ์หรือลักษณะเด่นที่มองเห็นได้จากภายนอก
ส่วนคุณประโยชน์คือการรับรู้ทางอารมณ์เป็นความรู้สึกต่างๆ ที่เกิดจากการใช้ผลิตภัณฑ์เช่น เกิดความสบายใจเกิด
ความเรา้ ใจ เกิดความเช่อื มั่น เกดิ ความปลอดภัย เปน็ ตน้

รูปทรงท่ีมีอิทธพิ ลต่อรูปลกั ษณง์ านออกแบบผลิตภณั ฑ์
การออกแบบผลติ ภณั ฑ์ทปี่ รากฏอย่ทู ่ัวไป เกิดจากความคดิ สร้างสรรค์ของมนษุ ยท์ ั้งส้นิ มีทง้ั ท่ีออกแบบสร้าง

ข้ึนใหม่ แตกตา่ งจากของเดิม หรือปรบั ปรงุ ตกแต่งของเดิม โดยมนุษยไ์ ด้รับอทิ ธพิ ลจากรูปทรง 2 แหลง่ คือ
1. รูปทรงจากธรรมชาติ (Natural Form) เนื่องจากธรรมชาติมีความสำคัญและอยู่รายล้อมมนุษย์ท้ัง

รูปทรงที่เป็นสิ่งมีชีวิต เช่น พืช สัตว์ต่างๆ และรูปทรงที่ไม่มีชีวิต เช่น กรวด หิน ดิน ทราย หรือปรากฏการณ์ทาง
ธรรมชาติ เช่น คลื่น ลม แสงแดด ฝนตก ฟ้าร้อง ฯลฯ โดยมนุษย์ได้รับแรงบันดาลใจจากสิง่ เหล่านี้ในแง่มุมท่ีแตกต่าง
กันแล้วถ่ายทอด ความคิดออกมาในรูปของผลิตภัณฑ์ ที่สามารถตอบสนองคุณประโยชน์ทางการใช้สอยแก่มนุษย์ท้ัง
ทางร่างกายและจติ ใจ

2. รูปทรงที่มนุษย์สร้างขึ้น (Manmade Form) รูปทรงที่มนุษย์สร้างขึ้น มีอิทธิพลต่องานออกแบบ
ผลิตภณั ฑ์ในอันที่จะก่อให้เกิดความแตกต่างกนั ของแตล่ ะกลุ่มชน เชน่ อาคาร บา้ นเรอื น สงิ่ ของเคร่อื งใช้ฯลฯ มักเป็น
รูปทรงเรขาคณิต ส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นสากลและเป็นที่รู้จักกันทั่วไป รูปทรงดังกล่าวแบ่งตามวิธีการผลิตได้
2 ประเภท คือ ประเภทที่สร้างขึ้นด้วยมือหรือเครื่องมือพื้นฐาน (Hand Tools) มีลักษณะการใช้งานเฉพาะตาม
จดุ ประสงค์ของผู้ออกแบบ ผลิตไดจ้ ำนวนนอ้ ย รปู ทรงมีลกั ษณะเฉพาะตัวไม่ซ้ำกัน มีการตกแตง่ ประดับประดาที่แสดง
ให้เห็นถึงความช านาญทางทักษะของช่างฝีมือ กับ ประเภทที่สร้างขึ้นด้วยเครื่องจักร (Machine tools) มีรูปทรงท่ี

เหมือนๆ กัน โดยผลิตออกมาเปน็ จำนวนมากจากแม่พิมพ์เดยี วกนั ใชว้ ัสดุอย่างเดยี วกัน มีทงั้ ทีเ่ ป็นผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป
สามารถใช้ประโยชน์โดยตรงและเป็นชิ้นสว่ น
คุณประโยชน์ของการออกแบบผลติ ภัณฑ์

© ปรบั ปรงุ ภาพลักษณข์ ององค์กรใหเ้ กดิ ความแตกต่างอยา่ งชดั เจนจากคแู่ ข่ง สะดุดตาและงา่ ยตอ่ การจดจำ
© สร้างเอกลักษณส์ ินคา้ ให้เกดิ สัมผัสlและการรบั รู้ท่ีดตี อ่ องค์กรผ่านการใช้ผลิตภณั ฑ์
© รูปลักษณผ์ ลิตภัณฑ์ บรรจภุ ัณฑ์ และสว่ นอ่ืนท่ีเกี่ยวกับการออกแบบ สามารถสื่อสารกับลูกค้าไดอ้ ย่างมี
ประสิทธภิ าพ
© พฒั นาผลติ ภัณฑ์เดิม ใหเ้ กิดประโยชน์ใชส้ อยที่ดขี ึ้นทงั้ ทางกายภาพและทางจิตใจ
© เพ่ิมคณุ ค่าผลติ ภัณฑใ์ ห้สูงขน้ึ เพอื่ นำไปสกู่ ารเพ่ิมราคาสินค้าได้
© ลดต้นทนุ เพ่ิมผลกำไร เชน่ ออกแบบให้ผลิตงา่ ย ลดข้ันตอน เลือกใช้วัสดภุ ายในประเทศ ฯลฯ
© ขยายตลาดสินค้า เช่น สรา้ งผลิตภัณฑท์ ีส่ นองประโยชน์ใช้สอยใหม่ สรา้ งความต้องการใหม่ สร้างตลาด
กลุ่มป้าหมายใหม่
คณุ สมบัตขิ องผลิตภณั ฑ์ทดี่ ี
☺ ความแปลกใหม่ (Innovative) เปน็ ผลิตภัณฑท์ ่ีไมซ่ ้ำซาก มกี ารนำเสนอความแปลกใหม่ในด้านต่างๆ
เชน่ ประโยชนใ์ ชส้ อยทีต่ า่ งจากเดมิ รูปแบบใหม่ วสั ดุใหม่ หรอื อน่ื ๆ ทเี่ หมาะสมกบั สภาพความต้องการของผบู้ รโิ ภค
ในตลาดนั้น
☺ มที ี่มา (Story) เปน็ ผลิตภัณฑ์ที่มีประวัตมิ ที ่ีมาหรอื เล่าเร่อื งได้ไม่ว่าจะเป็นตน้ กำเนิด ความคิดรวบยอด
ของการออกแบบให้ผบู้ ริโภคทราบถึงเร่ืองราวเหลา่ นั้นได้ เชน่ นาฬิกาของประเทศสวติ เซอร์แลนด์กล่าวถึงตน้ กำเนิด
มาจากงานชา่ งฝีมือในหมู่บ้านทีเ่ กา่ แก่หมบู่ ้านหนงึ่ ท่ีมีการสบื ทอดกนั ต่อๆมาจนถึงปัจจบุ ัน เปน็ ต้น
☺ ระยะเวลาเหมาะสม (Timing) การนำผลิตภัณฑอ์ อกสตู่ ลาดนน้ั เหมาะสมตามฤดูกาล หรอื ตามความ
จำเป็น หรอื เหมาะสมกับความตอ้ งการของผู้บรโิ ภคในช่วงเวลานนั้ ๆ เชน่ ผลติ ภณั ฑเ์ ส้อื กนั ฝนหรอื รม่ ก็ควรจะออก
สู่ตลาดช่วงฤดฝู น ผลติ ภณั ฑเ์ สอ้ื ผ้าชดุ นักเรียนก็ควรออกสู่ตลาดชว่ งฤดกู าลก่อนเปดิ ภาคเรียน เป็นตน้
☺ ราคาพอสมควร (Price) เป็นผลิตภัณฑ์ทีม่ ีราคาขายเหมาะสมกบั กำลงั ซอ้ื ของผู้บริโภคในตลาดนน้ั
โดยอาศัยการศึกษาวจิ ยั กลุม่ ผู้บริโภคให้ไดข้ ้อมลู ก่อนทำการออกแบบและผลติ
☺ มีข้อมูลข่าวสาร (Information) ข้อมลู ข่าวสารของตัวผลติ ภัณฑ์ควรจะสื่อให้ผ้บู ริโภคไดท้ ราบ และ
เข้าใจอย่างถูกตอ้ งในด้านประโยชนแ์ ละวิธกี ารใชง้ าน เปน็ การสร้างภาพลกั ษณท์ ด่ี แี กอ่ งค์กรและผลติ ภัณฑ์
☺ เปน็ ที่ยอมรับ (Regional acceptance) ผลติ ภัณฑ์นั้นจะตอ้ งมคี วามแขง็ แรง คงทนตอ่ สภาพการใช้
งาน หรอื มีอายุการใช้งานที่เหมาะสมกับลักษณะของผลิตภัณฑแ์ ละราคาทจี่ ำหนา่ ย
ปจั จัยท่ีมีอิทธิพลต่อการกำหนดองค์ประกอบของงานออกแบบผลิตภัณฑ์
การออกแบบผลติ ภัณฑ์มีปัจจัย (Design factors) มากมายท่ีนกั ออกแบบท่ตี ้องคำนึงถึง แต่ในที่นี้จะขอกล่าว
เพียงปัจจัยพื้นฐาน 10 ประการ ที่นิยมใช้เป็นเกณฑ์ในการพิจารณาสร้างสรรค์ผลงานเชิงอุตสาหกรรม ซึ่งปัจจั ย
ดังกลา่ วเป็นปัจจัยที่สามารถควบคมุ ได้ และเปน็ ตัวกำหนดองค์ประกอบของงานออกแบบผลติ ภัณฑ์ทสี่ ำคัญ ไดแ้ ก่

1. หน้าที่ใช้สอย (Function) ผลิตภัณฑ์ทุกชนิดจะต้องมีหน้าที่ใช้สอยถูกต้องตามเป้าหมายที่ตั้งไว้คือ
สามารถตอบสนองประโยชนใ์ ช้สอยตามท่ีผบู้ รโิ ภคตอ้ งการไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ

2. ความสวยงามน่าใช้ (Aesthetics or sales appeal) ผลิตภณั ฑ์ท่ีออกแบบมาน้ันจะต้องมีรูปทรงขนาด
สีสันสวยงาม น่าใช้ตรงตามรสนิยมของกลุ่มผู้บริโภคเป้าหมาย เป็นวิธีการเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ที่ได้รับความนิยมและ
ได้ผลดีเพราะความสวยงามเป็นความพึงพอใจแรกที่คนเราสัมผัสได้ก่อนมักเกิดมาจากรูปร่างและสีเป็นหลักการ
กำหนดรูปร่างและสีในงานออกแบบผลติ ภัณฑน์ ัน้

3. ความสะดวกสบายในการใช้ (Ergonomics) การออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ดีนั้นต้องเข้าใจกายวิภาคเชิงกล
เกยี่ วกบั ขนาด สัดส่วน ความสามารถและขดี จ ากดั ท่เี หมาะสมสำหรับอวยั วะต่างๆ ของผใู้ ช้ การเกดิ ความรู้สึกท่ีดีและ
สะดวกสบายในการใช้ผลิตภัณฑ์ท้ังทางด้านจิตวิทยา(Psychology)และสรีระวิทยา(Physiology) ซึ่งแตกต่างกันไป
ตามลกั ษณะเพศ เผา่ พันธ์ุ ภมู ิลำเนา และสงั คมแวดล้อมทใ่ี ช้ผลติ ภณั ฑ์นน้ั

4. ความปลอดภัย (Safety) ผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวกในการดำรงชีพของมนุษย์มีทั้ง
ประโยชน์และโทษในตัว การออกแบบจึงต้องคำนึงถึงความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สินของผู้ บริโภคเป็นสำคัญ
ไม่เลือกใช้วัสดุ สีกรรมวิธีการผลิต ฯลฯ ที่เป็นอันตรายต่อผู้ใช้หรือทำลายสิ่งแวดล้อม ถ้าหลีกเลี่ยงไม่ได้ต้องแสดง
เคร่ืองหมายเตอื นไวใ้ หช้ ดั เจนและมคี ำอธิบายการใชแ้ นบมากบั ผลิตภณั ฑ์ดว้ ย

5. ความแข็งแรง (Construction) ผลิตภัณฑ์ที่ออกแบบมาน้นั จะต้องมีความแข็งแรงในตัว ทนทานต่อการ
ใชง้ านตามหนา้ ที่และวตั ถุประสงคท์ ี่กำหนดโครงสร้างมีความเหมาะสมตามคณุ สมบตั ิของวัสดุ ขนาด แรงกระทำใน
รปู แบบต่างๆ จากการใช้

6. ราคา (Cost) ก่อนการออกแบบผลิตภณั ฑ์ควรมีการกำหนดกลมุ่ เป้าหมายทจี่ ะใช้ว่าเป็นกลุม่ ใดอาชีพอะไร
ฐานะเป็นอยา่ งไร ซ่งึ จะชว่ ยใหน้ กั ออกแบบสามารถก าหนดแบบผลติ ภัณฑ์และประมาณราคาขายใหเ้ หมาะสมกับ
กลุม่ เป้าหมายไดใ้ กล้เคียงมาก

7. วสั ดุ (Materials) การออกแบบควรเลือกวัสดุทม่ี ีคณุ สมบัติดา้ นตา่ งๆ ไดแ้ ก่ ความใส ผวิ มนั วาว ทนความ
ร้อน ทนกรดดา่ งไม่ลน่ื ฯลฯ ให้เหมาะสมกบั หนา้ ทใี่ ชส้ อยของผลิตภณั ฑ์นนั้ ๆ นอกจากนน้ั ยังต้องพจิ ารณาถงึ ความง่าย
ในการดูแลรักษา ความสะดวกรวดเร็วในการผลิต สั่งซื้อและคงคลัง รวมถึงจิตสำนึกในการรณรงค์ช่วยกันพิทักษ์
สิ่งแวดลอ้ มด้วยการเลอื กใช้วัสดุท่หี มนุ เวยี นกลบั มาใชใ้ หมไ่ ด้ (recycle)

8. กรรมวธิ กี ารผลติ (Production) ผลิตภัณฑ์ทุกชนดิ ควรออกแบบให้สามารถผลติ ได้ง่าย รวดเรว็ ประหยัด
วัสดุ ค่าแรงและค่าใช้จ่ายอื่นๆ แต่ในบางกรณีอาจต้องออกแบบให้สอดคล้องกับกรรมวิธีของเครื่องจักรและอุปกรณ์
ท่มี ีอย่เู ดิม

9. การบำรงุ รกั ษาและซอ่ มแซม (Maintenance) ผลิตภณั ฑ์ทุกชนิดควรออกแบบให้สามารถบำรุงรักษา
และแก้ไขซ่อมแซมไดง้ ่าย ไม่ยงุ่ ยากเมื่อมีการชำรดุ เสยี หายเกิดขึ้น งา่ ยและสะดวกต่อการทำความสะอาดเพื่อชว่ ยยดื
อายุการใชง้ านของผลิตภัณฑ์รวมทั้งควรมีค่าบำรุงรักษาและการสกึ หรอต่ำ

10. การขนส่ง (Transportation) ผลติ ภัณฑท์ ี่ออกแบบควรคำนงึ ถงึ การประหยัดค่าขนสง่ ความสะดวกใน
การขนสง่ ระยะทาง เส้นทางการขนส่ง (ทางบก ทางน้ำหรือทางอากาศ) การกินเนอื้ ทีใ่ นการขนส่ง สว่ นการบรรจุหบี
ห่อตอ้ งสามารถป้องกันไม่ให้เกิดการชำรุดเสียหายของผลิตภณั ฑไ์ ดง้ ่าย กรณีท่ีผลติ ภัณฑ์ทีท่ ำการออกแบบน้ันมขี นาด
ใหญอ่ าจต้องออกแบบให้ชนิ้ ส่วนสามารถถอดประกอบได้งา่ ย เพื่อทำให้หบี หอ่ มีขนาดเล็กลง
คุณสมบตั ิของนักออกแบบ ผลิตภัณฑ์ทด่ี ี

1. แก้ไขปัญหางานออกแบบ และสามารถยกระดบั คุณภาพชีวิตของมนุษย์ใหด้ ีขึ้น
2. เป็นผู้ท่มี คี วามคิดริเร่ิมในการสรา้ งสรรคง์ านออกแบบ ใหส้ อดคลอ้ งกบั ความต้องการของสังคมทั้งใน
ปจั จุบันและอนาคต
3. ไม่ลอกแบบงานของผู้อืน่ และไม่ควรเลียนแบบของโบราณ แตค่ วรออกแบบใหม้ เี อกลักษณเ์ ป็นของตัวเอง
4. มีการศึกษา และปรับปรงุ วิธีการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ให้ทันสมัย ตรงตามความตอ้ งการของผูบ้ ริโภค และ
สามารถแข่งขันกับตลาดได้
5. มีความเข้าใจพ้ืนฐานทางสังคม และความสัมพันธข์ องมนุษย์เปน็ หลกั
6. เป็นนกั สงั เคราะห์ทส่ี ามารถผลิตงานออกแบบเปน็ รปู ธรรมและเหมาะสมกับการใช้งานของสภาพสังคม
นัน้ ๆ เชน่ การสรา้ งแนวทางใหม่ในการออกแบบท่เี ปน็ เอกลักษณข์ องสงั คมไทยยุคใหมโ่ ดยเข้าใจรากเหงา้ วัฒนธรรม
ของตนเองอย่างแทจ้ ริง

สรปุ
การออกแบบ คือ กิจกรรมการแก้ปัญหาเพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายหรือจุดประสงค์ที่ตั้งไว้ (Design is a
goal-directed problem-solving) เป็นการกระทำของมนุษย์ด้วยจุดประสงค์ที่ต้องการแจ้งผลเป็นสิ่งใหม่ๆ มีทั้งท่ี
ออกแบบเพื่อสร้างขึ้นใหม่ให้แตกต่างจากของเดิมหรือปรับปรงุ ตกแต่งของเดิม ความสำคัญของออกแบบเป็นขั้นตอน
เบ้ืองตน้ ทจ่ี ะทำใหก้ ระบวนการในการผลิตสนิ คา้ หรือผลติ ภณั ฑ์ประสบผลสำเรจ็ ในตลาดและตรงตามเป้าหมาย
งานออกแบบ คอื ส่ิงทีม่ นุษยส์ รา้ งขึ้นโดยการเลือกนำเอาองค์ประกอบมาจัดเรียงใหเ้ กดิ รูปทรงใหม่ท่ีสามารถ
สนองความตอ้ งการตามจดุ ประสงคข์ องผสู้ รา้ ง และสามารถผลิตได้ด้วยวัสดแุ ละกรรมวธิ กี ารผลิตที่มอี ยใู่ นขณะนน้ั

แหลง่ ข้อมลู :
คณุ สมบตั ิของผลติ ภัณฑท์ ด่ี ี http://esan.nfe.go.th/elearning/courses/67/chap6_4.htm
การออกแบบ : หลักการออกแบบผลิตภัณฑ์http://kruchanssk.wordpress.com/
หลักการออกแบบผลิตภณั ฑ์http://netra.lpru.ac.th/~weta/ch-2/index.html