E Majalah Etnik Kedayan Kump.4

Kedayan
ddibumi nusantara

KEDAYAN TIADA ASAL USUL

BANGSA SABAH DAN
SARAWAK DI BRUNEI

PERKAHWINAN CAMPUR

MENYAMAR UTUK
PEREBUTAN TAKHTA

KEDAYAN#4 | Vol.2 | MAY 2021

27

01 Pantun Kedayan
02 Asal Usul Kedayan
03 Adat dan Istiadat

Etnik Kedayan

CONTENT

08K E D A Y A N

05 Makan Tradisi
06 Pakaian Tradisi
07 Kesenian
08 Penghargaan

70
   |    1

'Buah jalayan bawa ka daat,'
Andang pulasan manis isinya,

Hidup kedayaan dikandong adat,
'Andang waisan daie mulanya.'

   |    2

ASAL USUL
KEDAYAN

VOL. 10 | MAY 2021

   |    3

Begitulah antara bait-bait pantung BANGSA KEDAYAN ASAL 'Asal usul yang
mengenai satu kaum yang dikenali TANAH JAWA sukar untuk
dengan nama Kedayan atau kadayan difaktakan kerana
atau kadaian atau kadyan.Salah satu Ramai yang menyatakan bahawa mempunyai banyak
daripada suku kaum yang mana Kedayan itu adalah asalnya dari kisah dan cerita
kawasan penempatanyaada di Tanah Jawa.Dan ini adalah berdasarkan
seluruh Pulau Borneo iaitu di berasaskan teori daripada sejarah'
Kalimantan,Brunei,Sabah mahupun sejarahwan seperti Harisson dan
Sarawak itu sendiri.Namun walau Harisson (1959) yang mengatakan
sudah dipisahkan oleh sempadan bahawa bangsa Kedayan ini
negara yang berbeza,aadat istiadat bermula daripada percampuran
malah tradisi kedayan tetap tiada Orang Jawa dan masyarakat Brunei.
beza dari segi zahirnya.
RADEN ANGSUKA
ASAL USUL KEDAYAN DEWA

Asal usul Kedayan sehingga ke hari Ini diperjelas di dalam cerita
ini masih lagi diperdebatkan dan mengenai Raden Angsuka
tiada yang benar-benar tuntas Dewa,putera raja Majapahit yang
mengenai keberadaan mereka di datang ke Brunei ketika
bumi nusantara.Namun yang pemerintahan Awang Alak Betatar
pasti,mana-mana bangsa kedayan lalu kalah di dalam pertandingan
yang ada di Sarawak mahupun sabung ayam.Kekalahan ini
Sabah itu adalah datangnya dari menyebabkan beliau kehilangan
Brunei suatu waktu dahulu. semua panglima dan bahteranya ke
atas kerajaan Brunei

THE ETHNIC SECTION    |    4

PERKAHWINAN
CAMPUR

BANGSA KEDAYAN    |    5

Dan berbicara konteksnya bangsa
Kedayan iti sendiri terbahagi kepada
tiga kumpulan iaitu Kedayan
Salar,Kedayang Tambing dan Kedayan
Melabau.Kedayan Salar adalah orang
kedayan yang asli yang mana tidak
dipengaruuh oleh mana-mana
perkahwinan campur.Kedayan
Tambing pula adalah kedayan
peranakan iaitu terbit daripada
perkahwinan campur dengan bangsa
lain.

Kemudian Kedayan Malabau pula
adalah diperkira sebagai kaum kerabat
diraja Brunei yang menyamar menjadi
Kedayan kerana lari daripada
perebutan takhta.Mereka juga dikenali
sebagai Orang Malabau di kalangan
Kedayan sendiri.

THE ETHNIC SECTION

KEDAYAN

MAY 2021 • KEDAYAN • VOLUME 2 ADAT
DAN
ISTIADAT

   | 6

KEDAYAN MAY
2021

ADAT
ISTIADAT

ETNIK
KEDAYAN

Banyak adat yang diamalkan oleh Dalam budaya Kedayan apabila
masyarakat Kedayan antaranya adat seseorang lelaki itu meninggal dunia
pertanian. Penanaman padi harta pusaka tidak terus dibahagikan
merupakan pekerjaan utama kepada anak-anak mereka tetapi
masyarakat ini sehingga kini. Petani akan dijaga oleh si ibu sehingga
Kedayan juga melakukan aktiviti kematiannya. Selepas si ibu
mundul taipas (cara menangkap meninggal dunia baharulah harta
burung taripas). Memburu payau pusaka tersebut dibahagikan
(rusa) juga merupakan pekerjaan mengikut hukum syarak. Bangsa
rutin pada musim menuai oleh Kedayan ialah bangsa yang masih
masyarakat Kedayan. Penduduk kekal dengan adat mereka biarpun
Kedayan yang tinggal di persisiran kini ramai anak-anak Kedayan sudah
pantai dan di tebing sungai pula mula keluar dari kampung dan
lebih cenderung kepada aktiviti bekerja di bandar. Bagi masyarakat
nelayan. Selain itu, adat kenduri juga Kedayan, benih padi ini akan
sering diamalkan oleh masyarakat dimakan oleh seluruh masyarakat
Kedayan. Antaranya kenduri doa Kedayan. Dengan keadaan itu, benih
selamat, kenduri menyambut padi perlu dijaga dengan pelbagai
kelahiran bayi, kenduri gunting aturan sehingga orang yang
rambut bayi, kenduri selepas ditugaskan untuk membawa benih
berkhatan. Antara pantang larang padi itu bukan dari orang
kaum Kedayan ialah jangan tidur sembarangan tetapi akan dibawa
sampai pagi atau bangun lambat oleh anak dara. Sebelum menanam
kerana menggalakan kurang rezeki, padi, membersihkan rumput yang
jangan berkata atau komen benda tumbuh ditepi padi. Ini adalah
yang pelik semasa berada di dalam supaya tikus dan binatang lain tidak
hutan, jangan menjadi sombong dan menganggu padi itu. Ketika hendak
menunjuk-nunjuk semasa di dalam ke padi, kebiasaan orang Kedayan
hutan. akan berselawat supaya tidak dikacau
oleh segala binatang yang ada di padi
itu. Mereka mensyukuri atas rezeki
yang diberikan oleh Allah iaitu
dengan melakukan selawat. Selawat
ini dilakukan kerana puak Kedayan
ini merupakan puak yang beragama
Islam.

   |    7

MAKANAN TRADISI
KEDAAYAN

MAKAN YANG SERING DIHIDANG

KEDAYAN 08 • MAY 2021 •    |    8

DAGING
/AYAM REBUS

KEDAYAN

Boleh Dihidangkan Dengan
Ayam Atau Daging

Masakan daging rebus Kedayan ini sangat
terkenal di negara tetangga iaitu Brunei

"IT'S NOT ONLY DELICIOUS,
BUT IT'S A HEALTHIER OPTION
FOR US ALL"

Makanan ini sering disajikan kepada orang
luar yang datang melawat ke kampung
yang diduki oleh etnik kaum
Kedayan.Masakan ini adalah simbolik
kepada makanan tradisi etnik Kedayan.

   |    9

NASI Asal nasi kebuli dikatakan dari rantau Timur
KEBULI Tengah,terutama negara Yaman dan terus
KEDAYAN menjadi popular di kalangan masyarakat
India.Seterusnya dibawa ke Indonesia dan
Nasi yang sering untuk Malaysia.Nasi kebuli dibawa oleh para
santapan Sultan di Brunei komuniti Arab sejak berabad
lamanya,dengan adunan sendiri dan
citarasa tersendiri.Di Malaysia,negeri
Pahang,Sabah dan Sarawak sendiri amnya
amat popular dengan Nasi Kebuli.

Nasi Kebuli ini adalah makan tradisional
Negeri Pahang dan Serawak sepeti yang
dicatat pada Muzium Warisan.Mengikut
sejarah,Nasi Kebuli diperkenalkan pada
tahun 1944 oleh Hussin dari Kampung
Kenong,Kuala Lipis.

   |    10

RESEPI NASI KEBULI
DAN CARA
MEMASAK

https://youtu.be/l2-rJm3OS2E

   |    11

PAKAIAN
TRADISI
KEDAYAN

   |    12

Pakaian Puak Kedayan
Baju Butang Tipai (lelaki)
Baju Bersuja Berkubamban (perempuan)

wanita Kedayan memakai kain biru gelap longgar, jaket dengan warna yang sama. Di
lengan dihiasi dengan jalur putih dan merah serta loceng-loceng. Rambut ditutupi atau
dibungkus oleh kain berwarna merah. Lelaki Kedayan pula memakai seluar longgar dan

berjaket juga berwarna gelap.

   |    13

ISSUE 08 • MAY 2021

kesenian

ETNIK KEDAYAN DI NUSANTARA

   |    14

KEDAYAN PENUH
DENGAN KESENIAN

Masyarakat Sabah sememangnya terkenal KRAF TANGAN KIKIK
sebagai salah satu etnik yang kaya dengan (LAYANG LAYANG)
seni budaya yang tersendiri. Antara seni
budaya masyarakat Kedayan Sabah ialah Hasil pertukangan kayu orang Kedayan ialah
tarian, muzik, kraf tangan, anyaman, keupayaan mereka membuat gubang (sejenis
pertahanan diri, pertukangan, ukiran, dan sampan), perahu nelayan, alat membajak sawah dan
binaan. banyak lagi ukiran kayu yang kreatif. Kraftangan
kayu yang lain terdapat juga berberapa hasil
TARIAN ANDING rekabentuk seperti rempana (rebana;kompang), dan
baduk. Selain itu juga terdapat beberapa hasil
Anding ialah satu-satunya tarian tradisi kaum ukiran tangan pada barang-barang kemas dan
Kedayan yang sehingga kini masih lagi diwarisi dan tembaga. Begitu juga dengan ukiran pada senjata
dipersembahkan. Tidak mempunyai makna khusus seperti keris yang mempunyai daya kreativiti asli
pada perkataan anding, namun tarian ini agak masyarakat Kedayan.
popular dalam era 50-an. Dua Kampung yang
terkenal dan masih lagi mewarisi tarian Anding ini PERMAINAN GASING
ialah Kampung Ulu Sipitang dan Kampung Luagan Masyarakat Kedayan ini mempunyai banyak
di daerah Sipitang. Beberapa tahun lepas tarian ini permainan tradisi seperti bermain kuhit iaitu sejenis
telah diangkat semula untuk diketengahkan bagi permainan menggunakan tempurung kelapa yang
generasi muda mempelajarinya melalui Persatuan ditebuk ditengah-tengah dan dimainkan secara
Kedayan Sabah. menggolek dengan menggunakan dua belah kaki.
Permainan ayng lebih popular pula ialah permainan
gasing. Permainan ini menjadi permainan tradisi
yang dimainkan secara rasmi pada setiap tahun di
Sipitang Sabah.

   |    15

Tarian Anding

https://youtu.be/cCUWud2ajVk

   |    16

SIDANG REDAKSI
Segala yang dihujah adalah fakta

MAY 2021 ETHNIC KEDAYAN

KREW

IRFAZ HAZIM     AQIL AFIQ     HARITH HAKIM     HARIS FIRDAUS    

   |    17

GRAPHIC PENGARAH
DESIGN

HARIS FIRDAUS BIN NOR MUKSHAR MUHAMMAD HARITH HAKIM BIN MASRIZAM
(06DTP20F1009) (06DTP20F1001)

PENGARAH PENGKAJI
PRODUKSI FAKTA

MUHAMMAD AQIL AFIQ BIN MULTAZAM MUHAMMAD IRFAN HAZIM BIN MOHD DALILA

(06DTP20F1035) (06DTP20F1021)

   |    18

PENGHARGAAN

Sekulung Penghargaan

Jutaan Terima Kasih Diucapkan Kepada
Seluruh Ahli Krew Produksi Dan Rakan-
Rakan Yang Terlibat Dan Temu Ramah
Bersama Peter Gawing Anak Selon Untuk

Menceritakan Mengenai Sejarah Etnik
Kedayan

   |    19

Terima
Kasih

"A people without the
knowledge of their past

history,origin and
culture is like a tree

without roots"