โคลงนิราศสุพรรณ

โคลงนิราศสุพรรณ ผู้แผู้ ต่ง พระสุน สุ ทรโวหาร (ภู่)ภู่ จัด จั ทำ โดย กมลชนก งวดชัย ฉบับ บั สมบูร บู ณ์

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-book) เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาภาษาไทย เพิ่มเติม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 โดยมีจุดจุประสงค์เพื่อศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับ วรรณคดีเรื่อง โคลงนิราศสุพรรณ ในด้านวัฒนธรรม วิถีชีวิต ค่านิยม และ จารีตประเพณีของสังคมไทยในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น รวมถึง ข้อคิดที่ได้จากเรื่อ ผู้จัดจัทำ ได้ศึกษาเนื้อหาจากโคลงนิราศสุพรรณฉบับสมบูรณ์และนำ มา เผยแพร่ความรู้โดยยกโคลงมาบางบทจากบทประพันธ์พร้อมวิเคราะห์ ความหมายเท่านั้น คำ ศัพท์ที่ปรากฏในบทประพันธ์เป็นคำ ศัพท์โบราณที่ใช้ การสะกดแตกต่างจากคำ ศัพท์ที่ใช้กันในปัจจุบัจุบัน ถึงอย่างไรก็ตามผู้จัดจัทำ จะคงไว้ตามที่ปรากฏในบทประพันธ์ต้นฉบับ ผู้จัดจัทำ หวังว่า หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้จะให้ความรู้และข้อมูลอันเป็น ประโยชน์ต่อผู้อ่าน หากมีข้อแนะนำ หรือข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดจัทำ ขอ น้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย คำ นำ ก ผู้จัดจัทำ กมลชนก งวดชัย

ก ข 1 2-4 5 6 7-11 12 13 14 15 16 17-18 คำ นำ สารบัญ ประวัติผู้แต่ง ที่มาและความสำ คัญ เนื้อเรื่องย่อ แนะนำ ตัวละคร วิเคราะห์บทประพันธ์โคลงนิราศสุพรรณ แผนที่การเดินทางของสุนทรภู่และคณะ สถานที่เด่นที่กล่าวถึงในโคลงนิราศสุพรรณ ประเด็นปัญหา คุณค่าวรรณคดี ข้อคิด บรรณานุกรม สารบัญ ข

พระสุนทรโวหาร (ภู่) ประวัติผู้แต่ง 1 สุน สุ ทรภู่ (มาจากชื่อ ชื่ เดิมคือ “ภู่”ภู่รวมกับราชทินทินามคือ “สุน สุ ทรโวหาร” เป็น ป็ “สุน สุ ทรภู่”ภู่) เกิดเมื่อ มื่ วันที่ 26 มิถุมิน ถุ ายน พ.ศ. 2329 และถึงแก่กรรมในอายุ 70 ปีเปีมื่อ มื่ พ.ศ. 2398 ท่าท่นเป็น ป็ อาลักษณ์ช ณ์ าวไทยที่มี ที่ ชื่มีอ ชื่ เสียสีงเชิงชิกวีและยังยั ได้รับรั การขนานนามว่าเป็น ป็ กวีเอก 4 แผ่นผ่ดิน ท่าท่นได้เข้า ข้ รับ ราชการเป็น ป็ อาลักษณ์ร ณ์ าชสำ นักนั ในรัชรัสมัยมัพระบาทสมเด็จ พระพุท พุ ธเลิศหล้านภาลัย เมื่อ มื่ สิ้นสิ้รัชรักาลได้ออกบวชเป็น ป็ เวลาร่วร่ม 20 ปี ก่อนจะกลับเข้า ข้ รับรัราชการอีกครั้งรั้ ในปลาย รัชรัสมัยมัพระบาทสมเด็จพระนั่งนั่เกล้าเจ้า จ้ อยู่หัยู่ วหัโดยเป็น ป็ อาลักษณ์ใณ์ นสมเด็จเจ้า จ้ ฟ้า ฟ้ จุฑ จุ ามณี กรมขุน ขุ อิศเรศรังรัสรรค์ ในสมัยมัรัชรักาลที่ 4 ได้เลื่อนตำ แหน่งน่เป็น ป็ พระสุน สุ ทรโวหาร เจ้า จ้ กรมอาลักษณ์ฝ่ ณ์ ายพระราชวังบวร ซึ่งซึ่เป็น ป็ ตำ แหน่งน่ ราชการสุด สุ ท้า ท้ ยก่อนสิ้นสิ้ชีวิชีวิต ในพ.ศ. 2529 เนื่อ นื่ งในวาระ ครบ 200 ปีเปีกิดของสุน สุ ทรภู่ UNESCO ได้ประกาศยกย่อย่ง เกียรติคุณ คุ ให้สุ ห้ น สุ ทรภู่เภู่ป็น ป็ เป็น ป็ บุค บุ คลสำ คัญที่มี ที่ ผมีลงานดีเด่น ทางด้านวัฒนธรรมระดับโลก

ที่มาและความสำ คัญ ผู้แต่ง: พระสุน สุ ทรโวหาร (ภู่)ภู่ ฉันทลักษณ์: ณ์ โคลงสี่สุ สี่ ภ สุ าพ คำ ประพันพัธ์: นิรนิาศ 2 โคลงนิรนิาศสุพ สุ รรณได้แต่งขึ้นขึ้เมื่อ มื่ พ.ศ. 2384 ในสมัยมั รัชรักาลที่ 4 เป็น ป็ นิรนิาศหนึ่งนึ่ในเก้าเรื่อ รื่ งที่สุ ที่ น สุ ทรภู่ไภู่ด้แต่งขึ้นขึ้ และเป็น ป็ ผลงานชิ้นชิ้เดียวของสุน สุ ทรภู่ที่ภู่แ ที่ ต่งด้วยโคลง เป็น ป็ คำ ประพันพัธ์นิรนิาศที่แ ที่ ต่งด้วยฉันทลักษณ์โณ์ คลงสี่สุ สี่ ภ สุ าพ มี ความยาวทั้งทั้หมด 462 บท มีวัมีวัตถุป ถุ ระสงค์ในการประพันพัธ์ เพื่อ พื่ บันบัทึกทึเรื่อ รื่ งราวการเดินทางผ่าผ่นเมือมืงสุพ สุ รรณบุรี บุ ขรีอง สุน สุ ทรภู่แภู่ละคณะเพื่อ พื่ หาแร่ซึ่งซึ่เชื่อ ชื่ ว่ากลายเป็น ป็ ทองได้ เมื่อ มื่ พ.ศ. 2467 สมเด็จฯ กรมพระยาดำ รงราชานุภ นุ าพ สภานายกหอพระสมุด มุ วชิรชิญาณสำ หรับรัพระนคร ได้โปรด จัดจัหนังนัสือสืเรื่อ รื่ งโคลงนิรนิาศสุพ สุ รรณของท่าท่นสุน สุ ทรภู่ ให้ มหาเสวกโท พระยาสุว สุ รรณศิริศิริพิมพิพ์เ พ์ป็น ป็ ครั้งรั้แรกแจกใน โอกาสที่ไที่ ด้รับรัพระมหากรุณ รุ าธิคุณ คุ โปรดเกล้าฯ ให้เ ห้ป็น ป็ พระยายืนยืชิงชิช้า ช้ โคลงนิรนิาศสุพ สุ รรณที่พิ ที่ มพิพ์ใพ์ นคราวนั้นนั้ พิมพิพ์ไพ์ ว้ตอนท้า ท้ ยว่า “จบบริบูรบูณ์”ณ์ ซึ่งซึ่มีโมีคลงทั้งทั้หมดเพียพีง 245 บท เข้า ข้ ใจว่า ในครั้งรั้นั้นนั้คงจะพบต้นฉบับบั โคลงนิรนิาศ สุพ สุ รรณของท่าท่นสุน สุ ทรภู่แภู่ต่เพียพีง 1 เล่มสมุด มุ ไทย แต่ภาย หลังเมื่อ มื่ พ.ศ. 2504 ต้นฉบับบั โคลงนิรนิาศสุพ สุ รรณของท่าท่น สุน สุ ทรภู่เภู่พิ่มพิ่ขึ้นขึ้อีก 2 เล่มสมุด มุ ไทย มีบมีทโคลงเพิ่มพิ่ขึ้นขึ้และ ดำ เนินนิความต่อไปอีก 221 บท โดยใจความต่อกันสนิทนิแม้ จะมีรมีอยลบแก้ใหม่ซึ่ม่งซึ่อาจจะเป็น ป็ ลายมือมืของเสมียมีนที่ เขียขีนตามคำ บอกหรือรืลายมือมืของท่าท่นเอง

ที่มาและความสำ คัญ (ต่อ) 3

ที่มาและความสำ คัญ (ต่อ) 4

เนื้อ นื้ หาส่วส่นใหญ่ของนิรนิาศสุพ สุ รรณพรรณนา สภาพภูมิภูปมิระเทศและสถานที่ต่ ที่ ต่าง ๆ ตามเส้น ทางที่สุ ที่ น สุ ทรภู่เภู่ดินทางผ่านเพื่อ พื่ ไปจังจัหวัด สุพ สุ รรณบุรี บุรี โดยแทรกบทคร่ำ ครวญและชีวิต ความเป็น ป็ มาของกวีตลอดจนนิทนิานชาวบ้า บ้ น และตำ นานสถานที่ไที่ ว้ด้วย จุด จุ มุ่งมุ่ หมายการ เดินทางครั้งรั้นี้เ นี้ พื่อ พื่ ไปค้นหาแร่ใร่นป่าป่ซึ่งเชื่อ ชื่ ว่า นำ มาทำ เป็น ป็ ยาอายุวั ยุวัฒนะได้ แต่ก็พบ อุป อุ สรรคต่าง ๆ มากมาย ท้า ท้ ยที่สุ ที่ ด สุ กวีต้องเดิน ทางกลับโดยไม่ไม่ด้แร่ปรอทและยาอายุวัฒนะ ตามที่ต้ ที่ ต้ องการ เนื้อเรื่องย่อ 5

แนะนำ ตัวละคร 6 พระสุน สุ ทรโวหาร (ภู่)ภู่ พัดพั: ลูกลูที่เ ที่ กิดจากจันจั ตาบ: ลูกลูที่เ ที่ กิดจากนิ่มนิ่ กลั่น: ลูกลูเลี้ยง ชุบ ชุ : ลูกลูเลี้ยง ตาลวด: ผู้นำ ทาง ตาทอง ยายนาก คณะลูกลูศิษศิย์ข ย์ องสุน สุ ทรภู่ กวั่ง นายรอด (คนเดินเรือรื ) สังสับุเ บุ ร (กะเหรี่ย รี่ งคนนำ ทางเข้า ข้ ไปในป่าป่ )

ในบทแรกของ นิรนิาศสุพ สุ รรณ สุน สุ ทรภู่ว่ภู่ว่าไว้ดังนี้ เดือนช่วช่งดวงเด่นฟ้า ฟ้ ดาดาว จรูญรูจรัสรัรัศรัมีพมีราว พร่าร่งพร้อ ร้ ย ยามดึกนึกนึหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย เย็น ย็ ฉ่ำ น้ำ ค้างย้อ ย้ ย เยือยืกฟ้า ฟ้ พาหนาว ในการเดินทางครั้งรั้นี้ท่ นี้ าท่นได้พาลูกลู ๆ ไปด้วย จากสามชุก ชุ ผ่านบ้า บ้ นชัดชัหอมมาถึงบ้า บ้ นทึงทึแวะพักพัอยู่หยู่ น้า น้ บ้านสองตา ยายที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึราว 5 คืน ปกติในการเดินทางถ้าเข้า ข้ ที่ชุ ที่ ม ชุ ชน ท่าท่นมักมัจะเข้า ข้ พักพัตามวัด แต่คราวที่บ้ ที่ บ้ านทึงทึท่าท่นไปเห็น ห็ พระ เล่นตะกร้อ ร้ ชนไก่กัน ท่าท่นเลยหมดศรัทรัธาแล้วจึงจึเลยลอย เรือรืมาอีกคุ้ง คุ้ น้ำ หนึ่งนึ่แถวหน้า น้ บ้า บ้ นสองตายายนั่นนั่เอง วิเคราะห์บ ห์ ทประพันธ์ โคลงนิราศสุพรรณ 7 ผู้จัดจัทำ ได้ศึกศึษาเนื้อ นื้ หาจากโคลงนิรนิาศฉบับบัสมบูรบูณ์แ ณ์ ละ จะนำ มาเผยแพร่คร่วามรู้โรู้ดยยกโคลงมาบางส่วส่นพร้อ ร้ ม วิเคราะห์ค ห์ วามหมายเท่าท่นั้นนั้ สุน สุ ทรภู่เภู่ริ่มริ่บวชหลังจากที่ พระบาทสมเด็จพระพุท พุ ธเลิศ หล้านภาลัย รัชรักาลที่ 2 ได้เสด็จสวรรคตลง "…………………………………….ไปพิศพิศรีโรีลกลายแทงแสวงหา ลงหนองน้ำ ปล้ำ ตะเข้ห ข้ ากเทวดา ช่วช่ยรักรัษาจึงจึได้รอดไม่ วอดวาย" (รำ พันพัพิลพิาป) แต่มักมั ไม่สำม่สำเร็จ ร็ "มาตามลายหมายลุอ ลุ ายุยื ยุ นยื ผ้าห่มห่ ผืนหนึ่งนึ่ไม่ติม่ ติดอนิจนิจังจั" จากโคลงบทที่ ๒ แสดงว่าขณะนั้นนั้ท่าท่นสุน สุ ทรภู่ยัภู่งยัคงบวช เป็น ป็ พระภิกษุและจำ พรรษาอยู่ ณ วัดเทพธิดาราม คงจะ เดินทางจากวัดลงเรือรื ไป กล่าวถึงคลองมหานาคไว้ว่า มหานากฉวากวุ้ง วุ้ คุ้ง คุ้ คลอง ชุ่มชุ่ ชื่น ชื่ รื่น รื่ รุก รุ ขีสขีอง ฝั่งน้ำ คุก คุ คิดมิศมิหมายครอง สัจสัสวาดิ ขาดเอย กล้าตกรกเรื้อ รื้ ซ้ำ โศกทั้งทั้หมางสมร ฯ

ในบทแรกของ นิรนิาศสุพ สุ รรณ สุน สุ ทรภู่ว่ภู่ว่าไว้ดังนี้ เดือนช่วช่งดวงเด่นฟ้า ฟ้ ดาดาว จรูญรูจรัสรัรัศรัมีพมีราว พร่าร่งพร้อ ร้ ย ยามดึกนึกนึหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย เย็น ย็ ฉ่ำ น้ำ ค้างย้อ ย้ ย เยือยืกฟ้า ฟ้ พาหนาว ในการเดินทางครั้งรั้นี้ท่ นี้ าท่นได้พาลูกลู ๆ ไปด้วย จากสามชุก ชุ ผ่านบ้า บ้ นชัดชัหอมมาถึงบ้า บ้ นทึงทึแวะพักพัอยู่หยู่ น้า น้ บ้านสองตา ยายที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึราว 5 คืน ปกติในการเดินทางถ้าเข้า ข้ ที่ชุ ที่ ม ชุ ชน ท่าท่นมักมัจะเข้า ข้ พักพัตามวัด แต่คราวที่บ้ ที่ บ้ านทึงทึท่าท่นไปเห็น ห็ พระ เล่นตะกร้อ ร้ ชนไก่กัน ท่าท่นเลยหมดศรัทรัธาแล้วจึงจึเลยลอย เรือรืมาอีกคุ้ง คุ้ น้ำ หนึ่งนึ่แถวหน้า น้ บ้า บ้ นสองตายายนั่นนั่เอง วิเคราะห์บ ห์ ทประพันธ์ โคลงนิราศสุพรรณ 8 ในการเดินทางครั้งรั้นี้ท่ นี้ าท่นได้พาลูกลู ๆ ไปด้วย จากสามชุก ชุ ผ่านบ้า บ้ นชัดชัหอมมาถึงบ้า บ้ นทึงทึแวะพักพัอยู่หยู่ น้า น้ บ้านสองตา ยายที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึราว 5 คืน ปกติในการเดินทางถ้าเข้า ข้ ที่ ชุม ชุ ชนท่าท่นมักมัจะเข้า ข้ พักพัตามวัด แต่คราวที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึท่าท่นไป เห็น ห็ พระเล่นตะกร้อ ร้ ชนไก่กัน ท่าท่นเลยหมดศรัทรัธาแล้วจึงจึ เลยลอยเรือรืมาอีกคุ้ง คุ้ น้ำ หนึ่งนึ่แถวหน้า น้ บ้านสองตายาย นั่นนั่เอง และเมื่อ มื่ ต้องลาจากมา ท่าท่นก็เล่าไว้ในนิรนิาศสุพ สุ รรณและ เอ่ยชื่อ ชื่ ลูกลูชายไว้ด้วยว่า สงสารท่าท่นสะอื้นโอ้ โศกา พลั่งพลั่งหลั่งน้ำ ตา ตกด้วย หนูหนูนุ่มนุ่ ชุ่มชุ่ ชลนา แลสลด หมดเอย ร่ำ ว่าถ้าไม่ม้ม่ว ม้ ย ไม่สิ้ม่นสิ้ถวิลหวัง ระหว่างทางสุน สุ ทรภู่พภู่บเรื่อ รื่ งประหลาดๆ บ้า บ้ ง มหัศหัจรรย์ บ้า บ้ ง ตามรายทางและได้บันบัทึกทึไว้หลายเรื่อ รื่ ง เช่นช่ ไปช่วช่ย ชายหนุ่มนุ่ ที่พ ที่ ายเรือรืมาแล้วพลัดตกน้ำ เมื่อ มื่ ช่วช่ยขึ้นขึ้มาได้ พบว่าสิ้นสิ้ ใจเสียสีก่อนแล้ว แม่ขม่องเขาตามมาเล่าว่าเขาตี แม่ตัม่ ตัวเองแล้วหนีมนีาตรงระหว่างต้นยางใหญ่ที่ญ่อ ที่ ยู่คู่ยู่ คู่สคู่อง ฝั่งน้ำ น่าน่จะเป็น ป็ เจ้า จ้ พ่อพ่ยางพี่น้ พี่ อ น้ งลงโทษเอา

ในบทแรกของ นิรนิาศสุพ สุ รรณ สุน สุ ทรภู่ว่ภู่ว่าไว้ดังนี้ เดือนช่วช่งดวงเด่นฟ้า ฟ้ ดาดาว จรูญรูจรัสรัรัศรัมีพมีราว พร่าร่งพร้อ ร้ ย ยามดึกนึกนึหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย เย็น ย็ ฉ่ำ น้ำ ค้างย้อ ย้ ย เยือยืกฟ้า ฟ้ พาหนาว ในการเดินทางครั้งรั้นี้ท่ นี้ าท่นได้พาลูกลู ๆ ไปด้วย จากสามชุก ชุ ผ่านบ้า บ้ นชัดชัหอมมาถึงบ้า บ้ นทึงทึแวะพักพัอยู่หยู่ น้า น้ บ้านสองตา ยายที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึราว 5 คืน ปกติในการเดินทางถ้าเข้า ข้ ที่ชุ ที่ ม ชุ ชน ท่าท่นมักมัจะเข้า ข้ พักพัตามวัด แต่คราวที่บ้ ที่ บ้ านทึงทึท่าท่นไปเห็น ห็ พระ เล่นตะกร้อ ร้ ชนไก่กัน ท่าท่นเลยหมดศรัทรัธาแล้วจึงจึเลยลอย เรือรืมาอีกคุ้ง คุ้ น้ำ หนึ่งนึ่แถวหน้า น้ บ้า บ้ นสองตายายนั่นนั่เอง วิเคราะห์บ ห์ ทประพันธ์ โคลงนิราศสุพรรณ 9 และเมื่อ มื่ ต้องลาจากมา ท่าท่นก็เล่าไว้ในนิรนิาศสุพ สุ รรณและ เอ่ยชื่อ ชื่ ลูกลูชายไว้ด้วยว่า สงสารท่าท่นสะอื้นโอ้ โศกา พลั่งพลั่งหลั่งน้ำ ตา ตกด้วย หนูหนูนุ่มนุ่ ชุ่มชุ่ ชลนา แลสลด หมดเอย ร่ำ ว่าถ้าไม่ม้ม่ว ม้ ย ไม่สิ้ม่นสิ้ถวิลหวัง ระหว่างทางสุน สุ ทรภู่พภู่บเรื่อ รื่ งประหลาดๆ บ้า บ้ ง มหัศหัจรรย์ บ้า บ้ ง ตามรายทางและได้บันบัทึกทึไว้หลายเรื่อ รื่ ง เช่นช่ ไปช่วช่ย ชายหนุ่มนุ่ ที่พ ที่ ายเรือรืมาแล้วพลัดตกน้ำ เมื่อ มื่ ช่วช่ยขึ้นขึ้มาได้ พบว่าสิ้นสิ้ ใจเสียสีก่อนแล้ว แม่ขม่องเขาตามมาเล่าว่าเขาตี แม่ตัม่ ตัวเองแล้วหนีมนีาตรงระหว่างต้นยางใหญ่ที่ญ่อ ที่ ยู่คู่ยู่ คู่สคู่อง ฝั่งน้ำ น่าน่จะเป็น ป็ เจ้า จ้ พ่อพ่ยางพี่น้ พี่ อ น้ งลงโทษเอา ยังยัมีเมีรื่อ รื่ งเจ้า จ้ ที่เ ที่ จ้า จ้ ทางมาเข้า ข้ฝันฝัมีกมีารทิ้งทิ้เรือรืขึ้นขึ้ฝั่งฝั่เดิน เท้า ท้ ไปพักพัที่ห้ ที่ า ห้ งกลางไร่พร่วกกะเหรี่ย รี่ ง ได้เข้า ข้ ไปหมู่บ้มู่ า บ้ น กะเหรี่ย รี่ ง แล้วยังยั ได้มีกมีารเลี้ยงดูกันเป็น ป็ การใหญ่ สุน สุ ทรภู่ ยังยั ได้ให้ลู ห้ กลูปัดปัแก่กะเหรี่ย รี่ งเป็น ป็ รางวัลให้ทุ ห้ ก ทุ คน แสดงว่า สุน สุ ทรภู่มีภู่เมีตรียรีมไปด้วยแล้วแต่เริ่มริ่เดินทาง ต่อมาก็ไปลุย ลุ ดงเสือสืดงสมุน มุ ไพร ซึ่งซึ่ได้พรรณนาไว้ดังนี้ มหาสดำ คำ ไก่ต้น ทนดี หางตะเฆ้เ ฆ้ นระภูศภูรี ซ่มซ่กุ้ง กุ้ ช้า ช้ เลือดเหมือมืดคนสมี สมอพิเพิภก เอกเอย ลมป่วป่นหวนหอมฟุ้งฟุ้ เปลือกไม้ใบยา

ในบทแรกของ นิรนิาศสุพ สุ รรณ สุน สุ ทรภู่ว่ภู่ว่าไว้ดังนี้ เดือนช่วช่งดวงเด่นฟ้า ฟ้ ดาดาว จรูญรูจรัสรัรัศรัมีพมีราว พร่าร่งพร้อ ร้ ย ยามดึกนึกนึหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย เย็น ย็ ฉ่ำ น้ำ ค้างย้อ ย้ ย เยือยืกฟ้า ฟ้ พาหนาว ในการเดินทางครั้งรั้นี้ท่ นี้ าท่นได้พาลูกลู ๆ ไปด้วย จากสามชุก ชุ ผ่านบ้า บ้ นชัดชัหอมมาถึงบ้า บ้ นทึงทึแวะพักพัอยู่หยู่ น้า น้ บ้านสองตา ยายที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึราว 5 คืน ปกติในการเดินทางถ้าเข้า ข้ ที่ชุ ที่ ม ชุ ชน ท่าท่นมักมัจะเข้า ข้ พักพัตามวัด แต่คราวที่บ้ ที่ บ้ านทึงทึท่าท่นไปเห็น ห็ พระ เล่นตะกร้อ ร้ ชนไก่กัน ท่าท่นเลยหมดศรัทรัธาแล้วจึงจึเลยลอย เรือรืมาอีกคุ้ง คุ้ น้ำ หนึ่งนึ่แถวหน้า น้ บ้า บ้ นสองตายายนั่นนั่เอง วิเคราะห์บ ห์ ทประพันธ์ โคลงนิราศสุพรรณ เมื่อ มื่ มาถึงหมู่บ้มู่ า บ้ นละว้า คณะของสุน สุ ทรภู่ และเหล่าลูกลู ๆ ก็ได้แสดงฝีมือมืต้มแกงให้พ ห้ วกละว้าได้ชิมชิกันเอร็ด ร็ อร่อร่ย ละว้าเถือเนื้อ นื้ สดให้ ใส่กส่ระบุง บุ หนุ่มนุ่ แต่งแกงเผ็ดปรุง รุ เปราะพร้อ ร้ ม กินค่าวเหล่ากะเหรี่ย รี่ งมุง มุ มองปาก อยากแฮ เสร็จ ร็ สัพสัพ์กั พ์ กับกะเหรี่ย รี่ งล้อม แทะลิ้มชิมชิแกง ร้อ ร้ งอร่อร่ยพลอยซดกลุ้ม ลุ้ หนุ่มนุ่ สาว แม่ลูม่กลูมูกมูฟูมฟูยาว ยืดยืย้อ ย้ ย บดเนื้อ นื้ เหงื่อ งื่ โทรมพราว พร่ำ อร่อย น้อ น้ ยฤา กอดหนุ่มนุ่ อุ้ม อุ้ หนูน้นูอ น้ ย น่าน่ ได้ไว้ผัว วานแกงแต่งพริกริพร้อ ร้ ม ล้อมดู ครกใหญ่ใส่โส่ขลกครู ครอบให้ กวางป่าป่ฮ่าฮ่กะทะหู ห้อ ห้ มซด หมดแฮ อิ่มอกยกมือมื ไหว้ แวดล้อมพร้อ ร้ มเพรียรีง สาวสาวเหล่าลูกลูละว้า น่าน่ชม ยิ้มยิ้ย่อย่งผ่องผิวผม ผูกเกล้า คิ้วตาน่าน่นวลสม เสมอหม่อม่มห้า ห้ มเอย แค่งทู่หูทู่ หูเจาะเจ้า จ้ จึ่งจึ่ต้องหมองศรี ยังยัมีกมีารเดินทางต่ออีกมากมาย สนุก นุ สนานราวกับนิยนิาย เผชิญชิ ไพรสมัยมั ปัจปัจุบั จุ นบัทีเทีดียว ที่เ ที่ ล่ามานี้ยั นี้ งยั ไม่จม่บก็ สนุก นุ สนานมากแล้ว ท่าท่นไปทดลองหรือรื ไปทำ อะไรอื่นอีกก็ ลองไปหาอ่านกันอีกสักสัครั้งรั้นะบรรดาแฟนานุแ นุ ฟนทั้งทั้ หลาย 10

ในบทแรกของ นิรนิาศสุพ สุ รรณ สุน สุ ทรภู่ว่ภู่ว่าไว้ดังนี้ เดือนช่วช่งดวงเด่นฟ้า ฟ้ ดาดาว จรูญรูจรัสรัรัศรัมีพมีราว พร่าร่งพร้อ ร้ ย ยามดึกนึกนึหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย เย็น ย็ ฉ่ำ น้ำ ค้างย้อ ย้ ย เยือยืกฟ้า ฟ้ พาหนาว ในการเดินทางครั้งรั้นี้ท่ นี้ าท่นได้พาลูกลู ๆ ไปด้วย จากสามชุก ชุ ผ่านบ้า บ้ นชัดชัหอมมาถึงบ้า บ้ นทึงทึแวะพักพัอยู่หยู่ น้า น้ บ้านสองตา ยายที่บ้ ที่ า บ้ นทึงทึราว 5 คืน ปกติในการเดินทางถ้าเข้า ข้ ที่ชุ ที่ ม ชุ ชน ท่าท่นมักมัจะเข้า ข้ พักพัตามวัด แต่คราวที่บ้ ที่ บ้ านทึงทึท่าท่นไปเห็น ห็ พระ เล่นตะกร้อ ร้ ชนไก่กัน ท่าท่นเลยหมดศรัทรัธาแล้วจึงจึเลยลอย เรือรืมาอีกคุ้ง คุ้ น้ำ หนึ่งนึ่แถวหน้า น้ บ้า บ้ นสองตายายนั่นนั่เอง วิเคราะห์บ ห์ ทประพันธ์ โคลงนิราศสุพรรณ 11 แม้ก ม้ ารเดินทางครั้งรั้นี้จ นี้ ะไม่สม่มหวัง แต่สุน สุ ทรภู่ก็ภู่ก็ได้ไป จนถึงที่สุ ที่ ด สุ ของปลายทาง ในตอนจบท่าท่นพรรณนาไว้ว่า โคลงแทนแผนที่ถุ้ ที่ ถุ้ ง ถุ้ เมือมืงสุพ สุ รรณ เที่ย ที่ วเล่นเป็น ป็ สำ คัญ เขตคุ้ง คุ้ ไร่นร่าป่าป่ ปลายจันจัตประเทศ ทุเรศเอย เขาท่ำ ลำ ธารถุ้ง ถุ้ ถิ่นละว้าป่าป่ โขลง หวังไว้ให้ลู ห้ กลูเต้า เหล่าหลาน รู้เรู้รื่อ รื่ งเปลืองป่วป่ยการ เกิดร้อ ร้ น อายุวั ยุวัฒนะขนาน นี้พ่ นี้ อพ่ขอเอย แร่ปร่รอทยอดยากข้อ ข้ น คิดไว้ให้จำ ห้ จำ โคลงไว้ใช้ชื่ ช้ อ ชื่ อ้าง ต่างนาม นาคปริพัรินพัธ์ตาม กบเต้น สระล้วนส่วส่นอักษรสาม สกัดแคร่ แม่นม่า ก้านต่อดอกบอกบ่เบ่ว้น ว่าไว้ให้ฟัห้ งฟั สุด สุ ท้า ท้ ยสุน สุ ทรภู่ก็ภู่ก็ไม่ไม่ด้อะไรกลับมาอีกทั้งทั้ยังยัพบเจอกับ ความลำ บากที่ต้ ที่ ต้ องผจญภัยในป่าป่และต้องดิ้นรนเอาตัว รอด พร้อ ร้ มทั้งทั้สอนลูกลูหลานว่าอย่าย่งมงาย หลงเชื่อ ชื่ ใน เรื่อ รื่ งการเล่นแร่แร่ ปรธาตุ

แผนที่การเดินทางของ สุนทรภู่และคณะ 12

สถานที่เด่นที่กล่าวถึงใน โคลงนิราศสุพรรณ เมือ มื งสุพ สุ รรณบุรี บุ : รี อยู่ที่ยู่ ตำ ที่ ตำบลท่าท่พี้เ พี้ ลี้ยง ปัจปัจุบั จุบันคืออำ เภอ เมือมืง จังจัหวัดสุพ สุ รรณบุรี บุรี วัดเทพธิดาราม: ตั้งอยู่ริยู่ มริถนนมหาไชยใกล้วัดราชนัดดา หันหัหน้า น้ ออกสู่คสู่ ลองรอบกรุง รุ หรือ กำ แพงพระนครด้าน ทิศทิตะวันออกในสมัยมัก่อน คลองมหานาค: ชื่อ ชื่ ตำ บล ขึ้นขึ้อำ เภอป้อ ป้ มปราบ มีคมีลอง มหานาค เลียบข้า ข้ งวัดสระเกศออกไปขนานกับถนน ดำ รงรักรัษ์ไปผ่านวังสระปทุม ทุ และไปบรรจบกับคลองแสน แสบ คลองมหานาคนี้ต่ นี้ ต่อกับคลองบางลำ ภูแภูละคลองโอ่ง อ่าง ที่ต ที่ รงสะพานผ่านฟ้า ฟ้ ลีลาศหน้า น้ กรมโยธาเทศบาล หมู่บ้มู่ า บ้ นกะเหรี่ย รี่ ง: ไม่มีม่คำมี คำอธิบายในบทประพันพัธ์ คาดว่า เป็น ป็ สถานที่ที่ ที่ ก ที่ วีแต่งตามจินจิตนาการขึ้นขึ้มา หมู่บ้มู่ า บ้ นละว้า: ไม่มีม่คำมี คำอธิบายในบทประพันพัธ์ คาดว่าเป็น ป็ สถานที่ที่ ที่ ก ที่ วีแต่งตามจินจิตนาการขึ้นขึ้มา อำ เภอสองพี่น้ พี่ อง: อำ เภอสองพี่น้ พี่ อ น้ ง จังจัหวัดสุพ สุ รรณบุรี บุรี 13

ประเด็นปัญหา 14 1. การคมนาคมตามยุคสมัยในบทประพันธ์เป็นอย่างไร 2. สุนทรภู่เล่นแร่แปรธาตุจริงหรือไม่ 3. วิถีชีวิตในช่วงรัชกาลที่ 3 หรือในยุคสมัยในนิราศ สุพรรณเป็นอย่างไร การคมนาคมในช่วช่งรัชรักาลที่3ที่ จะใช้ก ช้ ารเดินทางทางน้ำ เป็น ป็ ส่วส่นมาก โดยใช้ก ช้ ารเดินทางโดยเรือรืการเดินทางทาง บกยังยั ไม่เม่จริญริและยังยั ไม่มีม่กมีารพัฒพันาถนนหนทาง ในชีวิชีวิตของสุน สุ ทรภู่นภู่อกจากจะเป็น ป็ บรมครูทรูางกลอนแล้ว ท่าท่นยังยัสนใจคิดค้นแสวงหาในเรื่อ รื่ งสำ คัญที่ค ที่ นส่วส่นหนึ่งนึ่ เชื่อ ชื่ ถือกัน 5 ประการ คือ เล่นแร่แร่ ปรธาตุ(ทำ ทอง) เหล็ก ไหล พระปรอท พระธาตุ และยาอายุวั ยุวัฒนะ ในช่วช่งรัชรักาลที่ 3 สยามเริ่มมีกมีารพัฒพันาในด้านต่างๆ ไม่ ว่าจะเป็น ป็ ด้านการปกครอง การเมือมืง การศึกศึษา การ ค้าขาย มีกมีารค้าขายกับชาวต่างชาติมากขึ้นขึ้ผ่าผ่นทางน้ำ

มีกมีารใช้ฉั ช้ ฉันทลักษณ์โณ์ คลงสี่สุ สี่ ภ สุ าพในการประพันพัธ์นิรนิาศ ผู้ แต่งใช้สั ช้ มสั ผัสระหว่างวรรค สัมสัผัสใน และสัมสัผัสผัพยัญยัชนะ หรือรืสัมสั ผัสเสียสีง ดังเช่นช่ที่ปที่ รากฏได้ในโคลงบทนี้ สำ เรจรู้ผู่ รู้ เถ้าช่วช่ย อวยภร สิบสิ ประการประกอบกลอน กล่าวไว้ ขอสวัดสัฐสัาวอร ไว้ว่า ลาเอย สองเท่าท่เฝ้าร้อ ร้ งไห้ ลเหี่ย หี่ ลห้อ ห้ ยหงอยเหงา ฯ คุณค่าด้านวรรณศิลป์ 15 คุณค่าด้านเนื้อหา บทประพันพัธ์เรื่อ รื่ งนี้นั นี้ บนัเป็น ป็ เรื่อ รื่ งแรกที่สุ ที่ น สุ ทรภู่แภู่ต่งด้วย โคลงสี่สุ สี่ ภ สุ าพ นอกจากนี้ยั นี้ งยัมีกมีารใช้โช้ คลงกลบทสอดแทรก ในบทประพันพัธ์ดังเช่นช่ที่ปที่ รากฏในโคลงบทที่ 296 หนาวลมห่มห่ ผ้าห่อห่น หายหนาว ฟ้า ฟ้ พร่ำ น้ำ ค้างพราว พร่าร่งฟ้า ฟ้ เด่นเดือนเกลื่อนกลาศดาว ดวงเด่น ใจเปล่าเศร้า ร้ ซบหน้า น้ นึกนึน้อ น้ งหมองใจ ฯ ลักษณะการประพันพัธ์ข้า ข้ งต้นเป็น ป็ โคลงกลบทผสมสกัด แคร่กัร่ กับ งูกงูระหวัดหางชนิดนิที่ 2 ซึ่งซึ่ยังยัมีโมีคลงกลบทอีก หลายชนิดนิที่สุ ที่ น สุ ทรภู่ใ ภู่ ช้ใช้ นงานประพันพัธ์ชนิดนินี้ คุณค่าด้านสังคม มีกมีารสะท้อ ท้ นถึงสภาพสังสัคมในอดีตช่วช่งต้นรัตรันโกสินสิทร์ การคมนาคมนิยนิมใช้ก ช้ ารเดินทางทางน้ำ มีกมีารบรรยายใน เรื่อ รื่ งว่าเมือมืงสุพ สุ รรณในยุค ยุ นั้นนั้ยังยัมีคมีวามเปลี่ยว และ สะท้อ ท้ นถึงความเชื่อ ชื่ เรื่อ รื่ งการเล่นแร่แร่ ปรธาตุอีกทั้งทั้ยังยั แสดงให้ถึ ห้ ถึงการนับนัถือศาสนาพุท พุ ธ

จากเรื่อ รื่ ง เมื่อ มื่ ถึงอำ เภอสองพี่น้ พี่ อ น้ งสุด สุ ท้า ท้ ย สุน สุ ทรภู่ก็ภู่ก็ไม่ไม่ด้อะไรกลับมาอีกทั้งยังพบเจอ กับความลำ บากในตอนที่ต ที่ ามหาแร่วิเศษ ท่าท่นจึงจึสอนลูกลูหลานว่าอย่าย่งมงาย หลงเชื่อ ชื่ ในเรื่อ รื่ งการเล่นแร่แร่ ปรธาตุ ข้อคิด 16

บรรณานุกรม ห้องสมุดวัชรญาณ. (ม.ป.ป.). โคลงนิราศสุพรรณ. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://vajirayana.org/โคลงนิราศสุพรรณ-ของสุนทรภู่-ฉบับ สมบูรณ์ นามานุกรมวรรณคดีไทย. (ม.ป.ป.). โคลงนิราศสุพรรณ. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/detail.php? meta_id=261 dhanitarampaigul. (2552). นิราศสุพรรณ โดย สุนทรภู่ ตอนที่ 1 แกะรอย. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://dhanitarampaigul.wordpress.com/2009/07/15/ นิราศสุพรรณ-โดย-สุนทรภู่/ กรมศิลปากร. (ม.ป.ป.). โคลงนิราศสุพรรณ ของ สุนทรภู่ ฉบับ สมบูรณ์ พิมพ์เป็น อนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ พันจ่าอากาศโท สุร พล สมบัติ เจริญ ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันที่ 16 สิงหาคม พุทธ ศักราช 2512. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก http://web.finearts.go.th/chonburilibrary/หนังสือ อิเล็กทรอนิกส์/book/1647.html?page=1&tmpl=component อาจารย์เอกพงษ์ ใจสมหวัง. (2563). โคลงนิราศสุพรรณ : จริง หรือไม่ที่กล่าวว่า “สุนทรภู่ผู้มีฝีมือด้อยในการแต่งโคลง”. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://www.facebook.com/ThaiLanguageSPSM/posts/pfb id032pTuf1Jt4sBJEREsaYMhc59tuMdg2ezA9hnN53tfxJM mHgAuCSFmN92dk1a4F5xHl นามานุกรมวรรณคดีไทย. (ม.ป.ป.). สุนทรภู่. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/link_auth.php? auth_id=4&auth_name=สุนทรภู่ ธรรมะไทย. (ม.ป.ป.). วัดเทพธิดาราม วรวิหาร. สืบค้น 6 กุมภาพันธ์ 2567, จาก http://www.dhammathai.org/watthai/bangkok/watthepthid aram.php 17

บรรณานุกรม ไทยโพสต์. (2561). รถรางเสน่ห์แห่งรัตนโกสินทร์. สืบค้น 6 กุมภาพันธ์ 2567, จาก https://www.thaipost.net/main/detail/14421 ศิลปวัฒนธรรม. (2565). สุนทรภู่ กับการเล่นแร่แปรธาตุ คิดค้น แสวงหา เหล็กไหล พระปรอท พระธาตุ ยาอายุวัฒนะ. สืบค้น 6 กุมภาพันธ์ 2567, จาก https://www.silpa-mag.com/culture/article_49990 นามานุกรมวรรณคดีไทย. (ม.ป.ป.). พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า เจ้าอยู่หัว. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/cre_det.php? cr_id=67 TruePlookpanya. (2564). พัฒนาการของไทยสมัยกรุง รัตนโกสินทร์. สืบค้น 30 มกราคม 2567, จาก https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/34898 18