นวัตกรรม เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชานาฏศิลป์ เรื่อง รำวงมาตรฐาน

เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชานาฏศลิ ป
เร่อื ง

จัดทาํ โดย

นางสาวปภัสสร เจริญพิสยั สขุ

ครูโรงเรียนวดั ดอนทอง
โรงเรียนวดั ดอนทอง (สวุ ัณณะศรี ตณั ฑกิ ลุ ราษฎรศึกษาลยั )
สาํ นักงานเขตพ้นื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาฉะเชงิ เทราเขต ๑

คาํ นาํ

เอกสารประกอบการเรียนการสอนวชิ านาฏศิลป เร่อื ง รําวงมาตรฐาน
ไดจ ัดทาํ ขนึ้ เพ่อื แกไ ขปญหาเกย่ี วกับการเรียนการสอนวิชา นาฏศิลป ระดับช้ัน
ประถมศกึ ษา ซ่งึ สามารถใชค วบคปู ระกอบกจิ กรรมการเรยี นการสอนไดใ นขณะเวลา
เดียวกนั หรือใชเปน เอกสารเสริมความรสู ําหรบั นักเรยี นท่ีมีความบกพรอ ง มีปญหา
เรียนรูชาทางดานนาฏศิลป โดยจะชวยใหน กั เรียนมคี วามรูค วามเขา ใจไดอ ยางรวดเร็ว
โดยมเี นอื้ หา ภาพประกอบทช่ี ัดเจนมากขน้ึ ผจู ดั ทําไดรวบรวมและสรุปเนอื้ หาสาระ
จากแหลง ขอมูลตางๆ และจากการเขา รบั การอบรมรําวงมาตรฐาน
จากกรมศลิ ปากร โดยนาํ ความรูทไี่ ดร บั มาพฒั นาเปนเอกสาร
ประกอบการเรียนการสอนวิชานาฏศิลป เร่ือง รําวงมาตรฐาน
รวบรวมจดั ทําเปนรูปเลมท่ีสมบรู ณ ซง่ึ นกั เรยี นสามารถนาํ ไป
ศึกษาท้งั ในหองเรียนและนอกหองเรยี นไดในโอกาสตอ ไป

ปภัสสร เจรญิ พสิ ยั สขุ

สารบัญ

คํานํา หนา
สารบญั
จุดมุงหมาย ก
ประวัตคิ วามเปน มา ข
ทา รําเพลงรําวงมาตรฐาน ค
การแตง กาย ๑
คาํ รอง ๒
ทาํ นองเพลง ๓
เพลงราํ วงมาตรฐาน ๗
รูปแบบและลักษณะการแสดง ๘
บรรณานกุ รม ๙
๑๙
๒๕

จดุ มงุ หมาย

๑. เพอ่ื ใชเ ปน เอกสารประกอบการเรยี นการสอนวิชานาฏศลิ ป เรอื่ ง ราํ วงมาตรฐาน
๒. เพอ่ื ใชเปนเอกสารประกอบการศึกษาคน ควา ในเรอ่ื งประวัตริ าํ วงมาตรฐาน
๓. เพ่ือเปน การเพ่มิ พูนความรเู กี่ยวกบั พ้ืนฐานทางดานนาฏศิลปแ กนักเรียน
๔. เพื่อใหนกั เรยี นสามารถมที ักษะทางดา นนาฏศลิ ปทีด่ ขี นึ้ และสามารถนาํ ความรูไป

ประยุกตใ ชใ นชีวิตประจาํ วัน
๕. เพือ่ เปน การอนุรกั ษแ ละสง เสริมศลิ ปวฒั นธรรมไทย

ภาพการละเล่นพ้ืนบา้ นราํ โทนในอดีต ที่มา : สาํ นกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั อา่ งทอง

ท้งั น้ี ผคู้ ิดประดิษฐท์ ่ารําประกอบเพลงรําวงท้งั ๑๐ เพลง ๑๗ ทา่ รําน้นั คือ คณะอาจารย์
ดา้ นนาฏศิลป์ ของกรมศิลปากรไดช้ ่วยกนั คิดประดิษฐท์ ่าราํ ใหง้ ดงามถูกตอ้ งตามหลกั
นาฏศิลป์ กาํ หนดใหเ้ ป็นแบบมาตรฐาน ผคู้ ิดประดิษฐท์ ่ารําของราํ วงมาตรฐาน คือ
หม่อมตว่ น (นางศุภลกั ษณ์ ภทั รนาวกิ ) ครูมลั ลี คงประภศั ร์ และครูลมุล ยมะคุปต์
ซ่ึงเป็นผเู้ ช่ียวชาญการสอนนาฏศิลป์ ไทย กรมศิลปากร ส่วนผคู้ ิดประดิษฐจ์ งั หวะเทา้
ของเพลงดวงจนั ทร์วนั เพญ็ คือ นางจิตรา ทองแถม ณ อยธุ ยา อาจารยใ์ หญ่ โรงเรียน

สงั คีตศิลป ปี พ.ศ. ๒๔๘๔ – ๒๔๘๕ (ปัจจุบนั คือวทิ ยาลยั นาฏศิลป)









คํารอง

จมื่นมานติ ยน เรศ (เฉลมิ เศวตนันท) หัวหนา กองการสังคตี กรมศลิ ปากร
ไดป ระพนั ธ ๔ เพลง คือ

๑. เพลงงามแสงเดือน ๒. เพลงชาวไทย

๓. เพลงรําซมิ ารํา ๔. เพลงคนื เดอื นหงาย

ทา นผหู ญิงละเอยี ด พบิ ลู สงคราม ไดประพนั ธคาํ รองไวท้ังหมด ๖ เพลง คอื

๑. เพลงดวงจนั ทรว ันเพญ็ ๒. เพลงดอกไมของชาติ

๓. เพลงหญงิ ไทยใจงาม ๔. เพลงดวงจันทรข วัญฟา

๕. เพลงยอดชายใจหาญ ๖. เพลงบชู านักรบ

ทาํ นองเพลง

ทํานองเพลงราํ วงมาตรฐาน ทง้ั ๑๐ เพลง ประพันธโดย ทา นศาสตราจารย
มนตรี ตราโมท ขณะน้ันดํารงตาํ แหนงหวั หนา แผนก ดุรยิ างคไ ทย กรมศลิ ปากร
รวมกบั กรมประชาสัมพันธ เปน ผเู รยี บเรยี งขึน้ ใหม

เมอื่ ปรับปรงุ แบบแผนการเลน ราํ โทนใหมีมาตรฐาน และความเหมาะสม จงึ มกี าร
เปล่ยี นช่อื จากราํ โทน เปน “ราํ วงมาตรฐาน” โดยมีลักษณะการแสดงทเี่ ปน การราํ รว มกนั
ระหวางชาย – หญิง เปน คูๆ เคลอื่ นยา ยเวียนไปเปน วงกลมตามทาํ นองเพลงรอ ง
มกี ารใชท ง้ั วงปพ าทยและวงดนตรสี ากลบรรเลง













๑







รูปแบบและลักษณะการแสดง

รําวงมาตรฐาน เปน การรําหมรู ว มกันระหวางชาย-หญงิ เปนคๆู เคลือ่ นยายเวียน
ไปเปนวงกลม ทา ราํ ประดษิ ฐข นึ้ จากทารํามาตรฐานในเพลงแมบท ความสวยงามของการรํา อยูท่ี
กระบวนทา ราํ ท่ีมีลักษณะเฉพาะในแตล ะเพลงและเครื่องแตงกายไทยในสมัยตา งๆ รวมท้ังรูปแบบ
การแสดงในลักษณะการแปรแถวเปน วงกลม การจัดวงรําวงมาตรฐานน้ัน ใหผหู ญงิ ยนื อยูดานหนา
ผชู าย ทงั้ สองหันหนาไปตามวงในลักษณะทวนเข็มนาฬกิ า คูถดั ไปใหยืนตอหลงั จัดระยะวงให
สวยงามกบั จาํ นวนผูรําทัง้ วง ซ่งึ มีลกั ษณะการแสดงอยู ๒ รูปแบบ คือ รปู แบบการแสดงในลักษณะ
การรําติดตอกันทัง้ ๑๐ เพลง กับรปู แบบการแสดงในลักษณะการราํ ทลี ะเพลง เปน วงกลม
มีขอ ปฏิบัติดงั นี้
- รปู แบบการแสดงในลักษณะการราํ ติดตอกนั ทง้ั ๑๐ เพลง แบงเปน ขนั้ ตอนไดด ังนี้

ขน้ั ตอนท่ี ๑ : ธรรมเนยี มกอนการแสดง ผแู สดงชายและหญิง
เดินออกมาเปนแถวตรง ๒ แถว หนั หนา เขา หากนั ตางฝา ยทําความเคารพดวย
การไหว เพื่อใหเ กียรติซึ่งกนั และกัน

รปู แบบและลักษณะการแสดง

ขั้นตอนท่ี ๒ : รําแปรแถวเปน วงกลม เดินเปน วงกลมในลกั ษณะทวนเขม็ นาฬิกา
ตามทาํ นองเพลงและราํ ตามบทรอ ง รวม ๑๐ เพลง โดยเปล่ียนทา ราํ ไปตามเพลงตา งๆ
เริม่ ต้งั แตเพลงงามแสงเดือน เพลงชาวไทย เพลงรําซิมารํา เพลงคนื เดอื นหงาย เพลง
ดวงจันทรว ันเพ็ญ เพลงดอกไมข องชาติ เพลงหญิงไทยใจงาม เพลงดวงจนั ทรข วญั ฟา
เพลงยอดชายใจหาญ และเพลงบูชานักรบ

รปู แบบและลกั ษณะการแสดง

ขั้นตอนที่ ๓ : ผแู สดงตอ งราํ ใหม คี วามพรอมเพรียงกนั ในเวลาแสดง ระวงั
ระยะระหวางคูไมใ หห างหรอื ชิดจนเกนิ ไป ระวังอยา ใหว งเบยี้ วหรอื วงขาด เมือ่ รําจบบท
เพลงท่ี ๑๐ ผูแสดงราํ เขาเวที ทลี ะคูต ามทํานองเพลงจนจบ

รปู แบบและลกั ษณะการแสดง

- รปู แบบการแสดงในลกั ษณะการราํ ทลี ะเพลง แบงเปน ข้ันตอนไดดงั น้ี
ขน้ั ตอนท่ี ๑ : ผูแสดงชาย และหญงิ เดินออกมาเปน แถวตรงสองแถว แลว เดนิ

เปนวงกลม หนั หนาเขา หากนั ตางฝายทําความเคารพดวยการไหว

รูปแบบและลกั ษณะการแสดง

ขนั้ ตอนที่ ๒ : ราํ ตามบทรอ งของเพลงราํ วงมาตรฐานเพลงนน้ั ๆ และเมอื่ จบบทรองของ
เพลงแลว ใหยืนตัวตรงมือแนบลาํ ตัว

รปู แบบและลักษณะการแสดง

ขั้นตอนท่ี ๓ : ผแู สดงตอ งราํ ใหม คี วามพรอมเพรยี งกันในเวลาแสดง ระวงั
ระยะระหวางคูไมใ หห า งหรอื ชดิ จนเกนิ ไป ระวังอยา ใหวงเบ้ียวหรอื วงขาด เมอ่ื ราํ จบบท
เพลงใหย นื ตวั ตรงมอื แนบลาํ ตวั แลวผแู สดงหญงิ หนั หนากลบั มาหาผูแ สดงชาย ทํา
ความเคารพดวยการไหว แลว ฝายหญงิ หนั กลบั ไปทางวงตามปกติ ยนื ตัวตรงมือแนบ
ขางลาํ ตวั

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. ทะเบียนขอ มูล : วพิ ธิ ทัศนา ชดุ ระบํา ราํ ฟอ น เลม ๒. กรุงเทพฯ : ไทยภูมิ พับลิชช่ิง,
๒๕๕๐.

กาญจนา อนิ ทรสนุ านนทและรจุ ี ศรสี มบตั .ิ ราํ วงมาตรฐาน. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, ๒๕๓๘.
ธิดารัตน ภักดีรักษ. นาฏศิลป ๓. กรงุ เทพฯ : สานกั พิมพเอมพันธ, ๒๕๕๔.
บุญศรี นิยมทศั นและเสาวลกั ษณ สขุ กิจสมโภชน. ดนตรี – นาฏศลิ ป. กรงุ เทพฯ : สานกั พิมพ

ประสานมติ ร,๒๕๕๓.
สมุ ติ ร เทพวงษ. นาฏศิลปไทย. พิมพคร้งั ท่ี ๒. กรุงเทพฯ : สานกั โอเดยี นสโตร, ๒๕๔๘
อรวรรณ ขมวัฒนา. หนงั สือประกอบการเรยี นรพู ้นื ฐานกลมุ สาระการเรียนรศู ลิ ปะ

สาระนาฏศิลป ๑๒ ชั้นป. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานชิ , ๒๕๔๖.