SEPTEMBER, 2023 | ISSUE: 4 BBAAAANN UUMMOONNGGบ้บ้ บ้ า บ้ านน The Official Monthly Newsletter ชื่อบ้านนามเมือง ในตำ บลอุโมงค์ นา ง อุทุมพร มูล รินต๊ะ ครู โ ร ง เ รี ยนอนุบา ล เมือ ง ลำ พูน นา ง อุทุมพร มูล รินต๊ะ ครู โ ร ง เ รี ยนอนุบา ล เมือ ง ลำ พูน ผู้จัดทำ
ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า ก ตำ บลอุโมงค์เป็นตำ บลที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน มีความหลากหลายในวัฒนธรรมแต่ละท้องถิ่น การเก็บบันทึกเรื่องราว ประวัติศาสตร์ความเป็นมา จึงเป็นสิ่งสำ คัญเพื่อนำ ส่งต่อถึงคนรุ่นหลัง ให้ทราบถึงประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน ทำ ให้เกิดความผูกพัน จาก คนรุ่นเก่าและคนรุ่นใหม่ เพื่อที่จะส่งผ่านสิ่งต่างๆ จากรุ่นสู่รุ่น ให้คน รุ่นใหม่หวงแหนและภาคภูมิใจในชุมชนของตน จากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ผ่านมาในสถานการณ์ การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา(COVID-19)ทำ ให้นักเรียน ขาดแหล่งเรียนรู้และสื่อที่จะศึกษาค้นคว้า และโรงเรียนมีแหล่งข้อมูล หรือสื่อจำ นวนน้อยไม่เพียงพอกับจำ นวนนักเรียน นอกจากนี้การให้ นักเรียนได้สืบค้นจากสื่อเทคโนโลยี ยังเป็นการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ ในศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนอีกดัวย ดังนั้นข้าพเจ้าจึงได้จัดทำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book) รวบรวมประวัติความเป็นมาของหมู่บ้านในตำ บลอุโมงค์ทั้งสิ้น 11 หมู่บ้านขึ้น เพื่อให้นักเรียน ผู้ปกครอง ผู้สนใจ ได้ศึกษา เรียนรู้ ด้วยตนเอง อันจะก่อให้เกิดความภาคภูมิใจในความเป็นคน “อุโมงค์” และขอขอบคุณผู้มีส่วนเกี่ยวข้องที่ทำ ให้เกิดหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ “ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์" ในครั้งนี้ นางอุทุมพร มูลรินต๊ะ ครูโรงเรียนอนุบาลเมืองลำ พูน คำ นำ
หน้า ตำ บลอุโมงค์ 1 หมู่ที่ 3 บ้านสันกับตอง แผนที่ตำ บลอุโมงค์ 2 4 หมู่ที่ 1 บ้านอุโมงค์ หมู่ที่ 2 บ้านกอม่วง 5 หมู่ที่ 4 บ้านฮ่องกอก 6 หมู่ที่ 5 บ้านป่าเห็ว หมู่ที่ 6 บ้านป่าลาน 7 หมู่ที่ 7 บ้านเชตวัน (หนองหมู) หมู่ที่ 8 บ้านไร่ 8 หมู่ที่ 9 บ้านป่าเส้า 9 หมู่ที่ 10 บ้านชัยสถาน หมู่ที่ 11 บ้านแม่ร่องน้อย 10 แหล่งอ้างอิง 11 3 12 13 14 หน้า ข
ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 1 ตําบลอุโมงค์ มีปมีระวัติวั ติความเป็นมาที่ยาวนาน และเป็นป็ชุมชนดั้งดั้เดิมดิ ด้าด้นการปกครอง ในราว พ.ศ. 2459 ตําบลอุโมงค์ปกครองโดยขุนอุโมงค์ มนาทร (นายแก้ว พันพัธุ์อุธุ์อุโมงค์) ได้รัด้บรัแต่งตั้งตั้เป็นป็กํานันนัคนแรกของตําบลอุโมงค์ และหมื่นมื่นรสุขสุจรุงรุ (นายบุญตัน ยาวุฒิ)ฒิเป็นป็กํานันนัคนที่ ๒ โดยการแต่งตั้งตั้ชื่อชื่ เป็นป็ “ขุน” หรือรื “หมื่นมื่ ” ต่อมาได้ยด้กเลิกการแต่งตั้งตั้ชื่อชื่ดังดักล่าว ให้ให้ช้ชื่ช้ ชื่อชื่บุคคลตาม ปกติ อย่าย่งไรก็ตามกํานันนัตําบลอุโมงค์ ได้รัด้บรัการแต่งตั้งตั้เรื่อรื่ยมาตามสภาพ การเมือมืงแต่ละยุคแต่ละสมัยมัและได้ยด้กฐานะเป็นป็สุขสุาภิบาลตําบลอุโมงค์ เมื่อมื่ปี พ.ศ. 2514 จากนั้นนั้พ.ศ. 2542 ได้รัด้บรัการยกฐานะ เป็นป็เทศบาลตําบลอุโมงค์ จนถึงปัจจุบันบัหมู่บ้ มู่ า บ้ นในตําบลอุโมงค์ ตำ บลอุโมงค์มีพื้มีพื้นพื้ที่ทั้งทั้หมดจำ นวน 20.09 ตารางกิโลเมตร. ตั้งตั้อยู่ทยู่างทิศเหนือนืสุดสุของจังจัหวัดวั ลำ พูน ระยะห่าห่งจากตัวจังจัหวัดวั ประมาณ 10 กิโลเมตร มีอมีาณาเขตติดต่อ ดังดันี้ ทิศเหนือนืติดต่อกับอำ เภอสารภี จังจัหวัดวัเชียชีงใหม่ ทิศใต้ ติดต่อกับตำ บลเหมือมืงง่า อำ เภอเมือมืง จังจัหวัดวัลำ พูน ทิศตะวันวัออก ติดต่อกับตำ บลมะเขือขืแจ้ อำ เภอเมือมืง จังจัหวัดวัลำ พูน ทิศตะวันวัตก ติดต่อกับตำ บลหนองช้าช้งคืน อำ เภอเมือมืง จังจัหวัดวัลำ พูน หมู่ที่มู่ ที่1 บ้าบ้นอุโมงค์ หมู่ที่มู่ ที่2 บ้าบ้นกอม่วม่ง หมู่ที่มู่ ที่3 บ้าบ้นสันสักับตอง หมู่ที่มู่ ที่4 บ้าบ้นฮ่องกอก หมู่ที่มู่ ที่5 บ้าบ้นป่าป่เห็วห็ หมู่ที่มู่ ที่6 บ้าบ้นป่าป่ลาน หมู่ที่มู่ ที่ 7 บ้าบ้นเชตวันวั (หนองหมู) หมู่ที่มู่ ที่8 บ้าบ้นไร่ หมู่ที่มู่ ที่9 บ้าบ้นป่าป่เส้าส้ หมู่ที่มู่ ที่10 บ้าบ้นชัยชัสถาน หมู่ที่มู่ ที่11 บ้าบ้นแม่ร่ม่อร่งน้อน้ย มีทั้มี ทั้งทั้หมด 11 หมู่บ้มู่าบ้น ดังดันี้ ตํตํ ตํ า ตํ าบลอุอุโ อุ โ อุ มงค์ค์ ค์ค์ ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 1
รูปแผนที่ ตำ บลอุโมงค์ อ้างอิงจาก https://www.umongcity.go.th/content/history ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 2
ชุมชุชนบ้าบ้นอุโมงค์ มีอมีาณาเขตติดติต่อต่กับกัอำ เภอสารภี จังจัหวัดวัเชียชีงใหม่ และมีสมีถานที่สำที่สำคัญของชุมชุชนคือหลักลัเขต “แดนเมือมืง” และศาลหลักลัเมือมืงเป็นสัญลักลัษณ์แบ่งบ่เขตแดน กล่าล่วได้ว่ด้าว่เป็นสถานที่สำที่สำคัญของชุมชุชนบ้าบ้นอุโมงค์ ซึ่งซึ่ ประชาชนและผู้สัผู้สัญจรเดินดิทางผ่าผ่นเส้นทางสาย 106 เชียชีงใหม่-ม่ลำ พูนพูจะให้ความเคารพ เช่นช่บีบบีแตรหรือรืยกมือมื ไหว้เว้มื่อมื่ขับขัรถผ่าผ่น หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ ที่ 11 บ้บ้ บ้ า บ้ านนอุอุ อุ โ อุ โมมงงค์ค์ ค์ค์ ความเป็นมาชุมชนบ้านอุโมงค์ ชุมชุชนบ้าบ้นอุโมงค์มีคมีวามสำ คัญทางประวัติวั ศติาสตร์ กล่าล่วคือในสมัยมัรัชรักาลที่ 5 พระบาทสมเด็จ ด็ พระ จุลจุจอมเกล้าล้เจ้าจ้อยู่หัยู่ หัว ทรงได้รัด้บรั สั่งให้ข้าข้ราชบริพริาร มาปักหลักลัแดนเมือมืง เพื่อกำ หนดเขตแดนแต่ลต่ะเมือมืง (เขตจังจัหวัดวั ในปัจจุบัจุนบั ) และพระบาทสมเด็จ ด็ พระมงกุฎกุเกล้าล้เจ้าจ้อยู่หัยู่ หัว (รัชรักาลที่ 6) ขณะที่พที่ระองค์ ท่าท่นทรงดำ รงพระยศเป็นมกุฎกุราชกุมกุาร ทรงเสด็จ ด็ มา ณ บ้าบ้นอุโมงค์ ข้าข้ราชบริพริารและประชาชนได้ร่ด้วร่มกันกัตั้งตั้ อย่าย่งไรก็ต ก็ าม ที่มที่าของคำ ว่าว่อุโมงค์ เป็นชื่อชื่ แปลงมาจากคําว่าว่ โอ้งอ้ โม่งม่เป็นคําพื้นเมือมืง แปล ว่าว่เป็นหลุมลุเป็นบ่อบ่อยู่บยู่ริเริวณหน้าวัดวัอุโมงค์ บาง ท่าท่นบอกว่าว่อยู่ที่ยู่ ใที่ต้พต้ระเจดีย์ดีภย์ายในวัดวัมีอุมีอุโมงค์ มี อุโมงค์อยู่ภยู่ายใน ต่อต่มามีพมีระธุดงค์รูปหนึ่งได้ จาริกริผ่าผ่นมาและพระธุดงค์ได้มีด้นิมี นิมิตมิเห็นพญานาค พิทักทัษ์รักรัษาสมบัติบั ใติต้อุต้อุโมงค์ไว้ ด้วด้ยเกรงว่าว่จะมีผู้มีผู้ ไปรบกวนอันอัอาจเป็นอันอัตราย จึงจึได้สด้ร้าร้งเจดีย์ดี ย์ ครอบอุโมงค์ไว้ สมัยมัต่อต่มาจึงจึมีกมีารบูรบูณะเรื่อรื่ยมา และพัฒนาจนเป็นวัดวัอุโมงค์ในปัจจุบัจุนบั พลับลัพลาที่ปที่ระทับทั ใต้ต้ต้นต้มะขาม ต้นต้มะขามต้นต้นั้นในปัจจุบัจุนบัยังยั ปรากฏให้เห็นอยู่ ณ บริเริวณ หน้าวัดวัอุโมงค์ ประชากรชุมชุชนบ้าบ้นอุโมงค์มีจำมี จำนวน 1,686 คน โดยแยกเป็นชาย 790 คน หญิงญิ 896 คน มีจำมี จำนวนครัวรัเรือรืน 696 ครัวรัเรือรืน สภาพลักลัษณะทางภูมิภูศมิาสตร์ที่ร์อุที่อุดมสมบูรบูณ์เหมาะสำ หรับรั ทำ การเกษตร และมีน้ำมี น้ำ อุดมสมบูรบูณ์ตลอดทั้งทั้ ปี ประชาชนส่วนใหญ่มีญ่อมีาชีพชีเกษตรกรรม ปลูกลูข้าข้ว เกษตรระยะสั้นผักผั สวนครัวรั ปัจจุบัจุนบัที่นที่าส่วนใหญ่กญ่ลายเป็นสวนลำ ไย ทำ ให้ ประชาชนมีรมีายได้จด้ากผลผลิตลิลำ ไย ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 3
นอกจากนั้นในเขตบ้าบ้นกอม่วม่งยังยัมี ต้นต้ยางแฝดเป็นที่เที่คารพของชุมชุชน เล่าล่กันกัว่าว่ ในสมัยมัอดีตดีดินดิแดน แถบนี้เต็ม ต็ ไปด้วด้ยต้นต้ยางป่า แต่ต่ต่อต่มาคนเข้าข้มา จับจัจองที่กัที่นกัมากแต่ยัต่งยัคงเหลือลืเพียงต้นต้ ยางหลวงแฝดที่ปที่ระชาชนต่าต่งเชื่อชื่ว่าว่มีสิ่มีสิ่ง ศักดิ์สิดิ์ สิทธิ์สิธิ์สิงสถิตถิอยู่ ประชากรชุมชุชนบ้าบ้นกอม่วม่งมีจำมี จำนวน ทั้งทั้ สิ้นประมาณ 733 คน 380 ครัวรัเรือรืน ประชาชนส่วนใหญ่ปญ่ระกอบอาชีพชี เกษตรกรรม ทำ ไร่ ทำ นา ปลูกลูพืชผักผั สวน ครัวรั ในชุมชุชนแบ่งบ่การปกครองเป็น 3 หมวด ได้แด้ก่ บ้าบ้นฮ่อ ป่ายาง หน้าวัดวั (ปั่นปวกน้ำ ) ตามที่มที่าในอดีตดี ความเป็นมาของชุมชนบ้านกอม่วง ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 4 บ้าบ้นกอม่วม่ง เดิมดินั้นเรียรีก “บ้าบ้นปันปวก น้ำ ” ซึ่งซึ่ที่มที่าเกิดกิจากในสมัยมัก่อก่นเรียรีกตาม ลำ น้ำ สองสายที่ไที่หลมาบรรจบกันกัจนเกิดกิ น้ำ วนและมีปมีวก (ฟอง) ลอยฟู จึงจึเรียรีก ตามกันกัมา ต่อต่มาจึงจึยึดยึเรียรีกตามวัดวัอันอัมี ต้นต้มะม่วม่งฮี้ต หรือรืมะม่วม่งขี้ย้ขี้าย้ (มะม่วม่งป่า) เป็นมะม่วม่งต้นต้ ใหญ่อญ่ยู่หยู่น้าวัดวัวัดวักอม่วม่ง จึงจึได้ชื่ด้อชื่ว่าว่บ้าบ้นกอม่วม่ง และเป็นชื่อชื่หมู่บ้มู่าบ้น ในปัจจุบัจุนบัลักลัษณะทางกายภาพของพื้นที่ เป็นที่ลุ่ที่มลุ่และทิศทิตะวันวัตกมีอมีาณาเขตติดติต่อต่ องค์การบริหริารส่วนตำ บลหนองช้าช้งคืน ชุมชุชนบ้าบ้นกอม่วม่ง มีสมีถาปัตยกรรมเก่าก่แก่ ที่ยัที่งยัคงอนุรันุกรัษ์ไว้ คือห้างนาเจ้าจ้จักจัรคำ คำ ว่าว่ “ห้างนาเจ้าจ้” หมายถึงถึห้างนาซึ่งซึ่เป็นของเจ้าจ้ เมือมืงเชื้อชื้เจ้าจ้และในสมัยมันั้นมีกมีารทำ นาข้าข้ว กันกัมากเพราะนอกจากใช้เช้ป็นสถานที่ พักข้าข้ว แล้วล้ยังยัเป็นเสมือมืนที่เที่ก็บ ก็ ข้าข้วที่จัที่ดจัเก็บ ก็ เป็นภาษี ในสมัยมันั้นอีกอีด้วด้ย ลักลัษณะทางภูมิภูศมิาสตร์ เป็นแหล่งล่ที่มีที่คมีวามอุดมสมบูรบูณ์เช่นช่เดียดีวกับกั ชุมชุชนบ้าบ้นอุโมงค์ ประชาชนมีคมีวาม หลากหลายมีทั้มีงทั้ชาวฮ้อเข้าข้มาตั้งตั้ถิ่นถิ่ฐานอยู่ โดยสันนิษฐานว่าว่มาจาก ดอยอ่าอ่งขาง ดอยป่าคา ดอยสามหมื่นมื่เป็นต้นต้ หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ ที่ 22 บ้บ้ บ้ า บ้ านนกกออม่ม่ ม่ ว ม่ วงง รูปห้างนาเจ้า จาก http://www.umong city.go.th/11/2/
ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า5 ชุมชุชนบ้าบ้นสันป่าตอง เป็นชุมชุชนที่มีที่ตำมี ตำนานเล่าล่ขานกันกัถึงถึที่มที่าของชื่อชื่บ้าบ้น เล่าล่กันกัว่าว่ ในอดีตดีนั้นพื้นที่ตั้ที่งตั้ของหมู่บ้มู่าบ้นมีต้มีนต้ทองหลาง คนพื้นเมือมืงเรียรีกว่าว่ ต้นต้ ไม้ตม้อง ต้นต้ ไม้ตม้องจะขึ้นขึ้อยู่บยู่นที่ดที่อนจึงจึเป็นที่มที่าของหมู่บ้มู่าบ้นสันกับกัตอง และ เรียรีกชื่อชื่บ้าบ้นสันกับกัตองมาถึงถึปัจจุบัจุนบัชุมชุชนบ้าบ้นสันกับกัตองเป็นหมู่บ้มู่าบ้นที่ปที่ระชากร นับถือถืทั้งทั้ ศาสนาคริสริต์ และศาสนาพุทพุธ ซึ่งซึ่ประชากรนับถือถื ศาสนาคริสริต์ มีศูมีนศูย์ รวมศาสนสถาน คือ โบสถ์คถ์ริสริต์ ที่ตั้ที่งตั้อยู่ที่ยู่บ้ที่าบ้นสันกับกัตองเหนือ อำ เภอสารภี จังจัหวัดวัเชียชีงใหม่ และประชากรที่นัที่นับถือถื ศาสนาพุทพุธมีศมีาสนสถานอยู่ที่ยู่ชุที่มชุชนบ้าบ้น สันกับกัตอง ตำ บลอุโมงค์ อำ เภอเมือมืง จังจัหวัดวัลำ พูนพูคือ วัดวั ศรีดรีอนทอง และ ประชาชนที่นัที่นับถือถื ศาสนาดังดักล่าล่วต่าต่งมีคมีวามสัมพันธ์อัธ์นอัดีต่ดีอต่กันกัและมีกิมีจกิกรรมร่วร่ม กันกัเสมอมา ชุมชุชนบ้าบ้นสันกับกัตองมีปมีระชากรทั้งทั้ สิ้น 468 คน 292 ครัวรัเรือรืน ประชากร ส่วนใหญ่ปญ่ระกอบอาชีพชีทำ ไร่ ทำ สวนลำ ไย งานฝีมือมืงานไม้ เป็นต้นต้ หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ ที่ 33 บ้บ้ บ้ า บ้ านนสัสั สัสั นนกักั กั บ กั บตตอองง ความเป็นมาความเป็นมาชุมชนบ้านสันกับตอง
ชุมชุชนบ้าบ้นฮ่องกอกเป็นชุมชุชนเล็ก ล็ ๆ ตั้งตั้อยู่ บริเริวณข้าข้งริมริ ฝั่งลำ น้ำ กวง (ทิศทิตะวันวัตก) และมี เหมือมืงพญาคำ ไหลผ่าผ่นกลางหมู่บ้มู่าบ้น ทำ ให้พื้นที่ มีคมีวามอุดมสมบูรบูณ์เหมาะสำ หรับรัทำ การเพาะ ปลูกลูทำ การเกษตร และเป็นแหล่งล่กำ เนิดต้นต้ ไม้ ชนิดหนึ่งเรียรีกว่าว่ “ต้นต้แหย่งย่ ” เป็นไม้เม้ศรษฐกิจกิ ที่สำที่สำคัญของชุมชุชน นำ มาสานสาดแหย่งย่ (เสื่อ) เป็นการสร้าร้งรายได้ ของประชาชนในชุมชุชน ที่มที่าของชื่อชื่หมู่บ้มู่าบ้นฮ่องกอก มีกมีาร เล่าล่ สืบต่อต่กันกัมาว่าว่ สมัยมัก่อก่นบริเริวณหมู่บ้มู่าบ้น ฮ่องกอกเป็นพื้นที่รที่าบลุ่มลุ่แม่น้ำม่ น้ำ ในฤดูฝน น้ำ จะ ไหลหลากท่วท่มทุกทุปี พอถึงถึช่วช่งหน้าแล้งล้พื้นดินดิ ก็จ ก็ ะแห้งแล้งล้ สมัยมันั้นพื้นที่ดิที่นดิยังยั ไม่มีม่ผู้มีคผู้น จับจัจองกันกัมากนัก ปล่อล่ยให้เป็นที่ดิที่นดิรกร้าร้งว่าว่ง เปล่าล่ผู้คผู้นที่มีที่ฐมีานะเป็น ลูกลูหลานเจ้าจ้นาย หรือรืผู้มีผู้อำมี อำนาจปกครองก็เ ก็ ข้าข้มาจับจัจองพื้นที่ดิที่นดิ ที่อที่ยู่ใยู่กล้แล้หล่งล่น้ำ และใกล้ถล้นนหนทางที่ สามารถเข้าข้มาทำ ประโยชน์ได้ ในสมัยมัก่อก่นจะมี ร่อร่งน้ำ ตามธรรมชาติ เมื่อมื่ถึงถึฤดูน้ำดูน้ำ ลด น้ำ ก็ขั ก็ งขั เป็นแอ่งอ่กว้าว้งโดยทั่วทั่ ไป ไม่สม่ามารถนำ ที่ดิที่นดิมา ทำ การเกษตรได้ เจ้าจ้พญาคำ ได้เด้กณฑ์ชฑ์าวบ้าบ้น ให้ช่วช่ยกันกัทำ เหมือมืงฝายและขุดขุร่อร่งน้ำ จาก ทิศทิ ใต้ขต้องตัวตัเมือมืงเชียชีงใหม่ลม่งมาทางทิศทิ ใต้ เพื่อเป็นทางระบายน้ำ ให้ไหลสะดวกเเละใช้ ประโยชน์ในการเกษตร เมื่อมื่เจ้าจ้พญาคำ ขุดขุลอก ร่อร่งน้ำ ไปถึงถึบริเริวณไหนก็จ ก็ ะเรียรีกสถานที่นั้ที่นั้นๆ ตามสภาพที่พที่บเห็น เมื่อมื่ขุดขุผ่าผ่นมาถึงถึหมู่บ้มู่าบ้น ฮ่องกอกจะพบ ต้นต้มะกอกขนาดใหญ่หญ่ลายสิบต้นต้ขึ้นขึ้อยู่ ริมริร่อร่ง น้ำ จึงจึเรียรีกชื่อชื่ว่าว่ฮ่องกอก คำ ว่าว่ฮ่องกอก ก็คื ก็ คือ ร่อร่ง หรือรืร่อร่งน้ำ คำ ว่าว่กอก ก็คื ก็ คือ ต้นต้มะกอก นั่นเอง บริเริวณฝั่ง ริมริน้ำ กวงของหมู่บ้มู่าบ้นบ้าบ้น ฮ่องกอกมักมัจะเป็นที่พัที่พักของเจ้าจ้นายฝ่ายเหนือทั้งทั้ จากเชียชีงใหม่แม่ละลำ พูนพูด้วด้ยความเป็นพื้นที่ที่ที่เที่ป็น เมือมืงท่าท่ สังเกตได้จด้ากชื่อชื่ต่าต่งๆ เช่นช่บ้าบ้นท่าท่เจ้าจ้ ขาว ซึ่งซึ่อยู่ทยู่างทิศทิตะวันวัออกของชุมชุชน เป็นต้นต้ ประชากรชุมชุชนบ้าบ้นฮ่องกอก มีจำมี จำนวน ทั้งทั้ สิ้น 675 คน 277 ครัวรัเรือรืน สภาพทาง ภูมิภูศมิาสตร์เร์ป็นพื้นที่ที่ที่มีที่คมีวามอุดมสมบูรบูณ์เต็ม ต็ ไป ด้วด้ยต้นต้แหย่งย่ ประชาชนในพื้นที่จึที่งจึนำ มาสานเป็น สาดแหย่งย่เพื่อจำ หน่ายสร้าร้งรายได้ สาดแหย่งย่จึงจึ เป็นสินค้าที่เที่ป็นเอกลักลัษณ์เฉพาะของชุมชุชน บาง คนเรียรีกหมู่บ้มู่าบ้นนี้ว่าว่ “บ้าบ้นแหย่งย่ ” ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 6 ความเป็นมาของชุมชนบ้านฮ่องกอก หหมู่ มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ ที่ 44 บ้บ้ บ้ า บ้ านนฮ่ฮ่ ฮ่ อ ฮ่ องงกกออกก รูปต้นแหย่ง จาก http://www.umongcity.go.th/11/4/ รูปสาดแหย่ง จาก https://www.otoptraders.com/page/id/1596463975421603
ในอดีตดีชุมชุชนบ้าบ้นป่าเห็ว ยังยั ไม่เม่ ป็นที่รู้ที่รู้จัรู้กจัมากนัก แต่เต่ ป็นที่รู้ที่รู้จัรู้กจั ของคนทั่วทั่ ไปเพราะชื่อชื่ “ป่าเห็ว” ปรากฏตามชื่อชื่ป้ายบอกทาง หรือรืชื่อชื่ สถานที่ต่ที่าต่งๆ เช่นช่แยกป่าเห็ว ถนนสายป่าเห็ว-ป่าลาน,เชตวันวั-ป่าเห็ว, ป่าเห็ว-ริมริ ปิง, ตลาดป่าเห็ว เป็นต้นต้มีกมีารเล่าล่ สืบต่อต่กันกัว่าว่ที่มที่าของชื่อชื่ ชุมชุชนบ้าบ้นป่าเห็วนั้น ชื่อชื่เดิมดิว่าว่ “ป่าเหียว” จนกลายมาเป็นบ้าบ้นป่าเห็ว ในปัจจุบัจุนบัที่เที่ป็นเช่นช่นี้เพราะบริเริวณที่ตั้ที่งตั้หมู่บ้มู่าบ้นมีต้มีนต้เห็ว หรือรืต้นต้ เหียว หรือรืต้นต้ตะเคียนหนู ซึ่งซึ่เป็นไม้ยืม้นยืต้นต้ขึ้นขึ้อยู่จำยู่ จำนวนมาก จนกลาย เป็นสัญลักลัษณ์ของชุมชุชนและเป็นที่รู้ที่รู้จัรู้กจัของผู้คผู้นที่สัที่สัญจรไปมา ชุมชุชน บ้าบ้นป่าเห็ว แบ่งบ่การปกครองดูแดูลภายในชุมชุชนเป็น 3 หมวด ได้แด้ก่ บ้าบ้นโฮ่ง- หล่าล่ยเมือมืง, บ้าบ้นป่างิ้วงิ้ , บ้าบ้นกอม่วม่ง แต่ลต่ะชื่อชื่บ่งบ่บอกถึงถึ ลักลัษณะพื้นที่ขที่องแต่ลต่ะหมวด เป็นที่รู้ที่รู้จัรู้กจักันกัภายในชุมชุชนเป็นอย่าย่งดี ความเป็นมาชุมชน บ้านป่าเห็ว หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ที่ 55 บ้บ้ บ้ า บ้ านนป่ป่ป่ า ป่ าเเห็ห็ ห็ ว ห็ ว ประชากรชุมชุชนบ้าบ้นป่าเห็ว ทั้งทั้ สิ้น 1,124 คน ชาย 517 คน หญิงญิ 607 คน 494 ครัวรัเรือรืน ส่วนใหญ่ ประกอบอาชีพชีการเกษตรสวนลำ ไย เกษตรผสมผสาน อีกอีทั้งทั้ยังยัเป็นที่ตั้ที่งตั้ของสำ นักงานเทศบาล ตำ บลอุโมงค์และเป็นสถานที่จัที่ดจักิจกิกรรม งานเทศกาลชิมชิ ไวน์กับกั ไส้อั่วอั่หละปูนปูและ งานถนนคนเดินดิอุโมงค์ม่วม่นใจ๋ปจ๋ระเพณี ปี๋ใหม่เม่มือมืง ที่ยิ่ที่ ยิ่งยิ่ใหญ่เญ่ ป็นประจำ ทุกทุปี ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 7
ความเป็นมาชุมชนบ้านป่าลาน ชุมชนบ้านป่าลานในอดีตนั้น สืบต่อกันว่า บริเริวณอาณาเขตที่ตั้งของหมู่บ้านมี ต้นไม้ลานขึ้นอยู่ทั่วไป ทำ ให้พื้นที่มีความร่มร่รื่นรื่ สวยงาม เป็นสัญลักษณ์ของชุมชน และเป็นที่รู้จัรู้ จักของผู้สัญจรไปมา จากอดีตจนถึงปัจจุบัน ดังนั้น ชื่อชื่ชุมชนจึงมีชื่อชื่มา จากชื่อชื่ต้นลาน ซึ่งซึ่อยู่ทางทิศเหนือของวัดป่าลานในปัจจุบัน ประชากรในชุมชนบ้าน ป่าลานส่วนใหญ่ทำ การเกษตรหลายรูปแบบ ทั้งการเกษตรกรลำ ไย และเกษตรสวน ครัวรัหลากหลาย การเพาะเห็ด สังเกตได้จากชุมชนมีความหลากหลายทางด้านศิลป วัฒนธรรม และรูปแบบการดำ เนินชีวิชีวิต ในชุมชนยังมีชนชาวยองด้วย จะเห็นว่าชุมชน บ้านป่าลาน ประชากรส่วนหนึ่งมีการใช้ภช้าษายองสำ หรับรัการสื่อสารระหว่างกันใน ชุมชนและกับชุมชนอื่นๆ ทำ ให้ชุมชนมีเสน่ห์และเป็นเอกลักษณ์ของชุมชน ชุมชนบ้านป่าลานมีประชากรทั้งสิ้น 980 คน 3 ครัวรัเรือรืน ประชากรมีรายได้ หลักจากการทำ การเกษตร และมีโรงเพาะเห็ดของชุมชน มีค่ายมวยที่สร้าร้งชื่อชื่นักมวย เป็นนักกีฬามวยไทยสู่เวทีหลายระดับมากมาย ทั้งยังเป็นที่ตั้งของศูนย์เทคโนโลยี สารสนเทศ (IT) ตำ บลอุโมงค์ และศูนย์บริกริารสาธารณสุขตำ บลอุโมงค์ อีกด้วย หมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ที่ 6 บ้บ้ บ้ า บ้ านป่ป่ป่ า ป่ าลาน ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 8
ชุมชนบ้านเชตวัน (หนองหมู) จากคำ บอกเล่าความเป็นมาของประวัติของชุมชน กล่าวกันว่า ในอดีตชุมชนบ้านเชตวัน เดิมเรียรีกบ้านแสนตอ ตามชื่อชื่วัดที่ชาวบ้านศรัทรัธา ซึ่งซึ่ต่อมาวัดได้รับรัการพัฒนาบูรณะ ได้ขุดค้นพบศิลาที่จารึกรึชื่อชื่วัดว่า วัดเชตวัน จึงเปลี่ยน มาเรียรีกชื่อชื่วัดเป็นวัดเชตวันนับแต่นั้นตาม หลักฐานที่พบ นอกจากนี้ ยังมีชื่อชื่ที่เรียรีกต่อ ท้ายคำ ว่าเชตวันว่า หนองหมูสาเหตุเนื่องจากมีเรื่อรื่งเล่ากันมาต่อกันมาว่า บริเริวณข้าง คันดิน (ปัจจุบันคือถนนลำ ปาง-เชียชีงใหม่) เป็นแอ่งน้ำ จะมีหมูป่าจำ นวนมาก มักจะลง มาเล่นน้ำ และหาอาหาร ชาวบ้านจึงเรียรีกว่า หนองหมูป่า เปลี่ยนมาเป็นหนองหมูใน ปัจจุบัน และเรียรีกรวมกับชื่อชื่เดิมเป็น. “เชตวันหนองหมู” ชุมชนบ้านเชตวัน (หนองหมู) มีประชากรทั้งสิ้น 1,618 คน ชาย 737 คน หญิง 881 คน 675 ครัวรัเรือรืน ประชาชนมีรายได้หลักมาจากการเกษตร และการค้าขายเป็นหลัก และชุมชนบ้านเชตวัน (หนองหมู) เป็นหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ใจกลางตำ บลอุโมงค์ ซึ่งซึ่ส่วนหนึ่ง เป็นใจกลางแหล่งการค้า พาณิชยกรรม จึงเป็นเสมือนชุมชนเศรษฐกิจของชุมชนตำ บล อุโมงค์ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เป็นที่ตั้งขององค์การตลาดจังหวัดลำ พูน (ตลาดกลาง) ความเป็นมาชุมชนบ้านเชตวัน (หนองหมู) ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 9 หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ที่ 77 บ้บ้ บ้ า บ้ านนเเชชตตวัวั วั น วั น หหนนอองงหหมูมู มูมู รูปองค์การตลาด สาขาลำ พูน จาก https://www.cmthainews.com/archives/5143
ความเป็นมาชุมชนบ้านไร่ ชุม ชุ ชนบ้าบ้นไร่ มีที่ มี มที่าของชื่อ ชื่ หมู่บ้ มู่ าบ้นไร่นั้ร่ นั้นมีห มี ลายความเชื่อ ชื่ บ้าบ้งก็ว่ ก็ าว่ เกิดกิจากที่ชุที่ม ชุ ชนอื่น อื่ มักมัจะมาปลูก ลู ไร่อร่ยู่ที่ยู่พื้ที่พื้ นที่หที่มู่บ้ มู่ าบ้นแห่งนี้ จึง จึ เรีย รี กกันกัต่อต่มา ว่าว่ “บ้าบ้นไร่’ร่ ’ ก็ว่ ก็ าว่ สมัยมัก่อก่นนั้น บ้าบ้นไร่ เดิมดิเรีย รี กบ้าบ้นไร่กร่อเติมติเพราะในอดีต ดี พื้นที่ชุที่ม ชุ ชนบ้าบ้นไร่ มีต้ มี นต้เติมติซึ่งซึ่เป็นไม้ท้ม้อท้งถิ่นถิ่ขึ้น ขึ้ อยู่เยู่ ป็นจำ นวนมาก ต่อต่มา เมื่อ มื่ มีก มี ารย้าย้ยเข้าข้มาอาศัยอยู่ขยู่องผู้ค ผู้ นมีก มี ารปลูก ลู บ้าบ้นเรือ รื นที่อที่ยู่อยู่าศัยจำ นวน มากขึ้น ขึ้ คำ ว่าว่ “ต้นต้เติมติ ’ ก็ค่ ก็ ค่อย ๆ เลือ ลื นหายไป นอกจากนั้น บ้าบ้นไร่ยัร่งยัมีแ มี ม่น้ำม่ น้ำ หรือ รื ลำ น้ำ ปิงห่างไหลผ่าผ่นกลางหมู่บ้ มู่ าบ้นทั้งทั้3 หมวด คือ บ้าบ้นไร่ตร่ะวันวัออก บ้าบ้นไร่ตร่ะวันวัตก และบ้าบ้นไร่พร่ระบาท และเรีย รี กชื่อ ชื่ ลำ น้ำ ดังดักล่าล่วว่าว่ “ลำ น้ำ ร่อร่ง เชี่ยชี่ว’’ เป็นแม่น้ำม่ น้ำ สายหลักลัที่หที่ล่อล่เลี้ย ลี้ งวิถีวิชี ถี วิ ชี ตวิของประชาชน และชุม ชุ ชนได้อด้าศัย ในการทำ การเกษตร อุปโภค บริโริภค การประมง ประชากรชุม ชุ ชนบ้าบ้นไร่จำร่ จำนวนทั้งทั้ สิ้น 1,364 คน 592 ครัวรัเรือ รื น ประชากร ส่วนใหญ่ปญ่ระกอบอาชีพ ชี เกษตร งานช่าช่งฝีมือ มื ค้าขาย และสวนลำ ไย หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ที่ 8 บ้านไร่ ที่ 8 บ้านไร่ ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 10 รูปลำ น้ำ ร่องเชี่ยว จาก http://www.umongcity.go.th/11/8/
ความเป็นมาชุมชนบ้านป่าเส้า ชุมชนบ้านป่าเส้า นับเป็นจุด จุ ใจกลางชุมชนตำ บลอุโมงค์ชุมชนหนึ่งในอดีตสมัยมัมหา สงครามบูร บู พา สงครามโลกครั้งรั้ที่ 2 สถานีรถไฟป่าเส้า เป็นจุด จุ ยุท ยุ ธศาสตร์สำร์ สำคัญแห่งหนึ่ง ในสถานการณ์เพื่อรักรัษาอธิปธิ ไตยของประเทศชาติใติห้พ้นประเทศล่าอาณานิคม (ญี่ปุ่น) เนื่องจากสถานีรถไฟป่าเส้าตั้งตั้อยู่ใ ยู่ กล้โกดังเก็บ ก็ ผลผลิตทางการเกษตรที่สำที่ สำคัญ คือ ข้าว และแร่ฟร่อสฟอรัสรัซึ่ง ซึ่ เป็นส่วนประกอบสำ คัญในกระบวนการแปรรูปเป็นเหล็ก สามารถนำ มาใช้ใช้นยามสงคราม และที่ม ที่ าของคำ ว่าว่บ้านป่าเส้านั้นเล่ากันกัว่าว่ ในอดีตบริเริวณหน้าวัดวั ป่า เส้าในปัจจุบั จุบันมีต้ มี นต้เส้าขึ้นอยู่เ ยู่ ป็นจำ นวนมาก จึง จึ เป็นชื่อ ชื่ เรีย รี กหมู่บ้ มู่บ้านและวัดวัต่อต่กันกัมา นอกจากนี้ บ้านป่าเส้ายังมีลำ มี ลำ ไยพันธุ์ดีธุ์ ดี หายาก และเป็นพันธุ์ที่ธุ์ที่มี ที่ ชื่ มี อ ชื่ เรีย รี กของท้อท้งถิ่นด้วย ได้แก่ “เบี้ยวเขียวป่าเส้า’’ “เบี้ยวเขียวลุง ลุ ตื้อ ตื้ ” นับว่าว่เป็นลำ ไยพันธุ์ดีธุ์ ดี หายากของตำ บลอุโมงค์ และจังจัหวัดวัลำ พูน ปัจจุบั จุบันยังคงได้รับรัการพัฒนาพันธุ์ใธุ์ห้เกษตรกรได้ขยายและปลูก ลู โดย ทั่วทั่ ไป ประชากรชุมชนบ้านป่าเส้ามีจำ มี จำนวน 1,902 คน 791 ครัวรัเรือ รื น ประชากรส่วนใหญ่ ประกอบอาชีพ ชี เกษตรกรรม ความสามารถในการแปรรูปหอมกระเทีย ที ม และสินค้าแปรรูป จากผลผลิตการเกษตรอื่นๆ หลายชนิด หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ที่ 99 บ้บ้ บ้ า บ้ านนป่ป่ป่ า ป่ าเเส้ส้ ส้ส้ าา ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 11
ความเป็นมาของชุมชนบ้าบ้นชัยชั สถาน เล่ากันว่า สมัยมัหนึ่ง พระนางเจ้าจ้จามเทวีผู้คร ผู้ องนครหริภุริญภุ ชัยชั ได้เสด็จมา ณ “บ้าบ้นยางก่าก่ยเกิ้ง” โดยบรรยายว่าใน อดีตนั้นมีต้ มี นต้ยางขึ้น ขึ้ พาดก่าก่ยอยู่อ ยู่ ย่างหนาแน่นทั่วทั่ ไป ต่อต่มาเมื่อ มื่ ทัพทัของพระนางจามเทวีตั้งตั้ทัพทัอยู่เ ยู่ ป็นเวลา นาน ครั้งรั้พอถึงฤดูแล้งล้ ไม่มีม่แ มี หล่งน้ำ เพียงพอ จึงได้ ย้าย้ยทัพทั ไปตั้งตั้แหล่งล่พื้นที่ใที่หม่ ด้วยเหตุดังกล่าว ชาว บ้าบ้นจึง จึ เรีย รี กพื้นที่แที่ห่งนั้นว่าว่ “หนองแล้ง” คำ ว่า หนองแล้งล้จึง จึ เริ่มริ่เป็นที่รู้ ที่ รู้ จัรู้กจักันกั ในหมู่บ้าบ้น และต่อ มาได้มีก มี ารเปลี่ย ลี่ นชื่อ ชื่ใหม่ว่ม่ ว่า “ชัยชั สถาน” ซึ่งซึ่ตั้งตั้ขึ้น เพื่อเป็นเกีย กี รติแติก่พ่ก่ พ่อท้าท้วชัยชัยะสัณฐาน (ต้นตระกูล กู วงศ์สถาน) เป็นผู้อุ ผู้ อุ ปถัมภ์บู ภ์ ร บู ณะวัด เป็นผู้ทำ ผู้ ทำคุณ ประโยชน์ต่อต่พระศาสนา และส่วนรวม นอกจากนี้ ในอดีตชุมชนบ้าบ้นชัยชั สถานยังยัเป็นที่ตั้ ที่ ตั้งตั้ของคุ้มเจ้า ดลดารา (เจ้าจ้น้อยค้อน) เจ้าจ้หนานเมือ มื ง-อิน ซึ่งซึ่เป็น ผู้ที่ ผู้ คที่รองที่นที่าเกือบทั้งทั้หมดของตำ บลอุโมงค์ เว้น ห้างเจ้าจ้จักจัรคำ ที่บที่ริเริวณบ้าบ้นกอม่วม่ง ซึ่งซึ่ท่าท่นทั้งทั้ สอง ถือได้ว่าว่เป็นทายาทของเจ้าจ้ผู้ค ผู้ รองนครลำ พูนใน อดีต ชุมชนบ้าบ้นชัยชั สถานมีปมี ระชากร 1,628 คน 712 ครัวรัเรือ รื น ประชากรส่วนใหญ่ปญ่ระกอบอาชีพ ชี หลักลัทั้งทั้ด้านเกษตรกรรม ผักผั สวนครัวรัค้าขาย ทำ สวนลำ ไย เป็นที่ตั้ที่งตั้ของศูนย์ก ย์ ารเรีย รี นรู้เรู้ศรษฐกิจ พอเพียง ตำ บลอุโมงค์ นอกจากนี้ยังมีโรงรับรัซื้อ ซื้ ของ เก่าก่อยู่ทั่ยู่วทั่ ไป จะเห็นได้ว่าชุมชนบ้านชัยชั สถาน มี บุค บุ ลากรผู้มี ผู้ ค มี วามรู้ครู้วามสามารถด้านการจัดการ ขยะได้ เป็นอย่าย่งดี ความเป็น ป็ มาชุม ชุ ชนชัย ชั สถาน หหมู่มู่ มู่ ที่ มู่ ที่ ที่ที่ 1100 บ้บ้ บ้ า บ้ านนชัชั ชั ย ชั ยสสถถาานน ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 12 รูปผังศูนย์การเรียรีนรู้ จาก https://www.facebook.com/Umon gAgricultural
ชุมชุชนบ้าบ้นแม่ร่ม่อร่งน้อย มีชื่มีอชื่มาจากลักลัษณะ ภูมิภูปมิระเทศของชุมชุชน ซึ่งซึ่มีแมีม่น้ำม่ น้ำ ร่อร่งเชี่ยชี่วไหลเข้าข้มา สู่ชุสู่มชุชนบ้าบ้นแม่ร่ม่อร่งน้อย ไหลลงสู่ลำสู่ลำน้ำ กวง ชุมชุชน บ้าบ้นแม่ร่ม่อร่งน้อย บางครั้งรั้เรียรีกว่าว่บ้าบ้นต้าต้ (บ้าบ้นท่าท่ ) หมายถึงถึบริเริวณเป็นท่าท่น้ำ หรือรืท่าท่เทียทีบเรือรืท่าท่อาบ น้ำ เป็นท่าท่น้ำ ซึ่งซึ่ติดติกับกัลำ น้ำ กวง ในอดีตดีเล่าล่กันกัว่าว่ บริเริวณดังดักล่าล่ว เป็นทางขึ้นขึ้ลงของเรือรืสะเปา เป็น เรือรืสำ เภาขนาดเล็ก ล็ ที่บที่รรทุกทุสินค้าต่าต่งๆแล้วล้ขนถ่าถ่ย ลง ณ ท่าท่น้ำ ลำ น้ำ กวง จากนั้น จึงจึมีกมีารขนส่งสินค้า เข้าข้ตัวตัเมือมืงลำ พูนพูอีกอีต่อต่หนึ่ง ชุมชุชนบ้าบ้นแม่ร่ม่อร่งน้อย เริ่มริ่เป็นชุมชุชนที่เที่ข้มข้แข็ง ข็ ขึ้นขึ้มาหลังลัจากที่มีที่วัมีดวัแม่ร่ม่อร่ง น้อย ซึ่งซึ่ตั้งตั้ชื่อชื่เรียรีกตามชื่อชื่หมู่บ้มู่าบ้น เป็นศูนศูย์รย์วม จิตจิ ใจของชาวบ้าบ้นในชุมชุชน ชุมชุชนบ้าบ้นแม่ร่ม่อร่งน้อย มีปมีระชากร 892 คน 383 ครัวรัเรือรืน ประชากรส่วนใหญ่ปญ่ระกอบอาชีพชี ทำ เกษตร สวนพืชผักผัทำ นาข้าข้ว สวนลำ ไย นอกจาก นี้ยังยัเป็นแหล่งล่แรงงานที่มีที่ฝีมี ฝีมือมืทั้งทั้ด้าด้นงานก่อก่ สร้าร้ง งานไม้ เป็นต้นต้พื้นที่ขที่องชุมชุชนบริเริวณริมริถนนซุปซุ เปอร์ไร์ฮเวย์เย์ชียชีงใหม่ - ลำ ปางส่วนหนึ่งเป็นที่ตั้ที่งตั้ของ โรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ เช่นช่ โรงงาน บริษัริ ษัทฟริโริต-เลย์ (ประเทศไทย) ผลิตลิขนมเลย์ที่ย์รู้ที่รู้จัรู้กจั กันกัทั่วทั่ ไป บริษัริ ษัทซี เค คาร์ตัร์นตับริษัริ ษัทฮองดา โชว์รูว์รูม รถยนต์เต์ชฟโลเลต เป็นต้นต้ หมู่มู่ที่ มู่ ที่ มู่ ที่ที่ 11 บ้บ้า บ้ า บ้ นแม่ม่ร่ ม่ ร่ ม่ อ ร่ร่ งน้น้ น้น้ อย ความเป็น ป็ มาชุม ชุ ชนบ้า บ้ นแม่ร่ ม่ อ ร่ งน้อย เนื่องจากเป็นที่ตั้ที่งตั้ โรงงานอุตสาหกรรม และมีพื้มี พื้นที่เที่ชื่อชื่มกับกัเขตนิคมอุตสาหกรรมลำ พูนพูภาคเหนือ ทำ ให้ ประชาชนมีกิมีจกิการหอพักสำ หรับรั ให้ผู้ทำผู้ทำงานในนิคมอุตสาหกรรมเช่าช่พัก ตลอดจนนักเรียรีน นักศึกษาที่เที่รียรีนวิทวิยาลัยลัเทคโนโลยีหยีมู่บ้มู่าบ้นครู (อยู่เยู่ขตองค์การบริหริารส่วนตำ บลมะเขือขืแจ้)จ้ รูปภาพลำ เหมือง แม่ร่อร่งน้อย จาก http://umongcity.go.th/11/11/ ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 13
ชื่อบ้านนามเมืองในตำ บลอุโมงค์ หน้า 14 ประวัติชุมชนเขตเทศบาล. สืบค้น 20 เมษายน 2565, จาก http://www.umongcity.go.th/11/ สารานุกรมชื่อบ้านนามเมือง จากหริภุญชัยถึงลำ พูน เล่มที่ 1. (2554). เชียงใหม่: จรัสธุรกิจการพิมพ์. สารานุกรมชื่อบ้านนามเมือง จากหริภุญชัยถึงลำ พูน เล่มที่ 2. (2555). ลำ พูน: ณัฐพลการพิมพ์. เอกสารประกอบหลักสูตรท้องถิ่นตำ บลอุโมงค์. (2548). ม.ป.ท. อุโมงค์ ส.ค.ส.2549 รวมประวัติความเป็นมา ภูมิปัญญา และกิจกรรม เด่นของชุมชน. (2548). ม.ป.ท http://www.umongcity.go.th. แหล่งอ้างอิง