คู่มือISBN

International Standard Book Number - ISBN

บทที่ ๔


การบรกิ ารเลข ISBN ในประเทศไทย


หน้าทีแ่ ละบริการของสำนกั หอสมุดแหง่ ชาติ กรมศิลปากร


๑. ทำหน้าท่ีกลุ่มประเทศไทย เพ่ือติดต่อและประสานงานกับศูนย์เลขมาตรฐาน
สากลประจำหนงั สอื


๒. เตรยี มบญั ชเี ลขสำเร็จรูป ISBN ไว้ให้แก่สมาชกิ ภายในกล่มุ

๓. ควบคุมและทำบัญชตี รวจสอบการใช้ ISBN

๔. ใหค้ ำแนะนำและรับปรกึ ษาปญั หาในการปฏิบตั ิงานเกย่ี วกับ ISBN


รูปแบบการให้บริการ


สำนักหอสมุดแห่งชาติ ได้มอบหมายให้ กลุ่มงานคัดเลือกและประเมินคุณภาพ
ทรัพยากรห้องสมุด กลุ่มพัฒนาทรัพยากรห้องสมุด เป็นผู้รับผิดชอบในการให้บริการเลข
ISBN โดยแบง่ การบรกิ ารเป็น ๔ ชอ่ งทาง (ตวั อยา่ ง ๑ หน้า ๕๒) ดังนี้


๑. การบรกิ ารทางโทรศพั ท์ สำนกั พมิ พ์ หนว่ ยงานราชการและเอกชน สถาบนั และ
องคก์ รตา่ งๆ ทง้ั ในกรงุ เทพฯ และตา่ งจงั หวดั สามารถขอเลข ISBN ทางโทรศพั ท์ได้ โดยแจง้
รายละเอยี ดของหนงั สอื คอื ชอ่ื ผแู้ ตง่ ชอื่ เรอ่ื ง ครง้ั ทพ่ี มิ พ์ ผรู้ บั ผดิ ชอบในการพมิ พ์ ปที พี่ มิ พ์
จำนวนหน้า ราคา (ตัวอย่าง ๒ หน้า ๕๓) และส่งข้อมูลหนังสือมาให้หอสมุดแห่งชาติทาง

โทรสาร โดยผขู้ อเลขสามารถจะโทรกลบั ภายใน ๓๐ นาที เพอ่ื รบั เลข ISBN


ในกรณีทตี่ ้องการขอขอ้ มลู ทางบรรณานุกรม (Cataloguing in Publication - CIP)
ของหอสมุดแห่งชาติไปพร้อมกัน ให้พิมพ์เรื่องย่อหรือแนบหน้าสารบาญของหนังสือท่ีจะ

จดั พมิ พ์ เพอื่ จะไดส้ ง่ ไปใหก้ ลมุ่ งานวเิ คราะหเ์ นอื้ หาและจดั หมวดหมทู่ รพั ยากรหอ้ งสมดุ กลมุ่
พัฒนาทรพั ยากรหอ้ งสมุด จัดทำข้อมลู ทางบรรณานกุ รมของหนังสอื ให้ในคราวเดียวกันด้วย


๒. การบริการทางจดหมาย สามารถขอเลข ISBN ทางจดหมายได้ โดยสำนัก
หอสมดุ แห่งชาตจิ ะมีหนงั สือแจง้ ตอบการกำหนดหมายเลข ISBN (ตวั อย่าง ๓ หนา้ ๕๔)


๓. การบริการทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ (E-mail) เจ้าหน้าที่สามารถตอบกลับ
พรอ้ มกำหนดเลข ISBN ได้ภายใน ๓๐ นาที (ตัวอยา่ ง ๔ หน้า ๕๕)


๔. การบริการ ISBN ณ ส่วนสำนักงาน โดยสำนักพิมพ์หรือบุคคลสามารถ

ไปติดต่อขอเลข ISBN ด้วยตนเองที่ กลุ่มงานคัดเลือกและประเมินคุณภาพทรัพยากร


51

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สือ

ห้องสมุด สำนักหอสมุดแห่งชาติ โดยเจ้าหน้าท่ีจะให้ผู้ขอกรอกแบบฟอร์มข้อมูลการขอเลข
มาตรฐานสากลประจำหนงั สอื (ตวั อยา่ ง ๒ หนา้ ๕๓) เพอ่ื เกบ็ ไวเ้ ปน็ หลกั ฐาน และแบบฟอรม์
ฉบบั ยอ่ (ตวั อยา่ ง ๕ หนา้ ๕๖) ซง่ึ ทางสำนกั หอสมดุ แหง่ ชาตจิ ะคนื แบบฟอรม์ ๕ ทก่ี ำหนด
เลข ISBN ใหแ้ ลว้ แกผ่ ขู้ อ เพอื่ ใชเ้ ปน็ หลกั ฐานในการพมิ พเ์ ลข ISBN ในหนงั สอื ตอ่ ไป


สถานทตี่ ิดต่อเพ่ือขอเลข ISBN

กลุ่มงานคดั เลือกและประเมินคณุ ภาพทรพั ยากรห้องสมุด

กล่มุ พฒั นาทรพั ยากรห้องสมุด

สำนกั หอสมดุ แห่งชาต
ิ
ถนนสามเสน

กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐


โทรศพั ท์ ๐-๒๒๘๒-๓๘๐๘-๙

โทรสาร ๐-๒๒๘๑-๕๔๕๐, ๐-๒๖๒๘-๕๑๗๕

E-mail address : [email protected]

ต้องการรายละเอียดเพิ่มเตมิ โปรดดทู ่ี www.nlt.go.th


ตัวอย่าง ๑ : ผงั แสดงการขอรับบรกิ าร ISBN


ผูข้ อรับบรกิ าร ISBN

ทางจดหมาย สำนกั หอสมดุ แห่งชาติ ถนนสามเสน กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐

ทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ E-mail : [email protected]

ทางโทรศัพท์ โทรศัพท ์ ๐-๒๒๘๒-๓๘๐๘-๙
ตดิ ต่อดว้ ยตนเอง โทรสาร ๐-๒๒๘๑-๕๔๕๐, ๐-๒๖๒๘-๕๑๗๕
กลุม่ งานคัดเลือกและประเมนิ คณุ ภาพทรัพยากรห้องสมุด
สำนกั หอสมุดแห่งชาติ ถนนสามเสน กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐

52

International Standard Book Number - ISBN

ตวั อย่าง ๒ : แบบกรอกขอ้ มลู การขอเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื


ISBN……………………………………..


แบบกรอกขอ้ มลู การขอเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื

International Standard Book Number (ISBN) Request Form


1. ผแู้ ตง่ (Author).

2. ชอื่ เร่ือง (Title).


3. ครงั้ ท่พี ิมพ์ (Edition).


4. ผรู้ บั ผิดชอบการจัดพิมพ์ (สำนักพมิ พ/์ หนว่ ยงาน) และท่อี ยู่ (Publisher’s Name and Address)


ภาษาไทย (Thai).
ภาษาองั กฤษ (English).


Tel Fax E-mail Website.


5. โรงพิมพ์ และท่อี ยู่ (Press’s Name and Address).


.


Tel Fax E-mail Website.


6. ปที ่พี มิ พ์ (Year).


7. จำนวนหน้า (Pages).

8. ราคา (Price/Baht).

9. จำนวนทจ่ี ัดพิมพ์ (Copies).


10. ประเภทของสิ่งพมิ พ์ (Type of Publication)


หนงั สอื (Book) ซีดรี อม (CD-ROM) ซอฟทแ์ วร์ (Software)


แผนที่ (Map) อ่นื ๆ (Others).

11. ผู้จดั จำหนา่ ย และทอี่ ยู่ (Distributer’s Name and Address).


.


Tel Fax E-mail Website.


12. จำนวนช่อื เรือ่ งทค่ี าดวา่ จะจดั พมิ พ์ตอ่ ปี (Estimated Number of Titles per Year).........................



โปรดส่งขอ้ มูลที่ กลมุ่ งานคดั เลอื กและประเมินคณุ ภาพทรัพยากรหอ้ งสมดุ สำนกั หอสมดุ แหง่ ชาติ

โทรสาร 0-2281-5450, 0-2628-5175 โทรศพั ท์ 0-2282-3808-9


E-mail : [email protected]


(กรณุ าพิมพข์ อ้ มลู ในแบบฟอร์มดว้ ยตวั อักษรขนาด 16 ขน้ึ ไป)


เฉพาะเจา้ หนา้ ท่ี

1. วนั ท่อี อกเลข ISBN ……………………………………………………

2. เจ้าหนา้ ท่ผี ู้ออกเลข ISBN……………………………………………...


53

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื

ตวั อย่าง ๓ : แบบฟอร์มแจง้ การกำหนดเลข ISBN ทางจดหมาย


ที่ วธ ๐๔๐๘/
สำนกั หอสมดุ แห่งชาต
ิ
ถนนสามเสน กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐





เรอื่ ง ขอเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ

เรยี น

อ้างถึง


ตามท่ีท่านได้แจ้งความประสงค์ขอเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ (ISBN)
น้ัน สำนักหอสมุดแห่งชาติได้พิจารณาและกำหนดเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ ให้แก่
หนังสอื จำนวน รายการ แลว้ ดังน้ี


๑.

๒.

ท้ังน้ีหากท่านจัดพิมพ์หนังสือดังกล่าวเรียบร้อยแล้ว โปรดส่งหนังสือให้สำนัก
หอสมดุ แหง่ ชาติ ตามพระราชบญั ญัติจดแจ้งการพมิ พ์ พ.ศ. ๒๕๕๐ อยา่ งน้อย ๒ เลม่ เพือ่
เป็นประวตั ิการพมิ พ์ของชาติและประโยชนท์ างการศกึ ษาต่อไป


จงึ เรียนมาเพือ่ โปรดทราบ และขอบคุณมา ณ โอกาสนี้


กลมุ่ พฒั นาทรพั ยากรหอ้ งสมดุ
ขอแสดงความนับถอื

โทร. ๐ ๒๒๘๒ ๓๘๐๘



(        )

ผอู้ ำนวยการสำนักหอสมุดแหง่ ชาต
ิ

54

International Standard Book Number - ISBN

ตัวอยา่ ง ๔ : แบบฟอรม์ แจ้งการกำหนดเลข ISBN ทางจดหมายอเิ ล็กทรอนกิ ส
์
ISBN


Date: .............................................
From: <[email protected]>      
Subject: ISBN Request

To:  ............................................

เรียน ................................................................

สำนักหอสมดุ แหง่ ชาติไดก้ ำหนดเลข ISBN สำหรับหนงั สือชอ่ื

๑. ................................................ ISBN ...............................................

ทั้งน้ี เม่อื ท่านจดั พิมพ์หนงั สอื ดังกลา่ วแลว้ โปรดสง่ หนงั สอื ให้สำนกั หอสมุดแห่งชาติ

ตามพระราชบัญญัติจดแจ้งการพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๕๐ อย่างน้อย ๒ เล่ม เพื่อเป็นประวัต
ิ
การพมิ พ์ของชาติ และประโยชนท์ างการศกึ ษาต่อไป


ลงช่ือ..........................................


55

เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื

ตวั อยา่ ง ๕ : แบบฟอรม์ กำหนดเลข ISBN สำหรับผู้ขอที่มาตดิ ตอ่ ด้วยตนเอง


ตามทท่ี า่ นมีความประสงคข์ อเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื (ISBN)


สำนกั หอสมดุ แหง่ ชาติได้กำหนดเลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื ของท่าน ดงั นี้


ชื่อหนังสือ (Title)





เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สือ (ISBN)


เมอ่ื ทา่ นไดจ้ ดั พมิ พห์ นงั สอื เรยี บรอ้ ยแลว้ โปรดจดั สง่ หนงั สอื ใหส้ ำนกั หอสมดุ แหง่ ชาติ
ตามพระราชบญั ญัติจดแจ้งการพิมพ์ อย่างน้อยจำนวน ๒ เลม่




วัน/เดอื น/ปี วนั ทขี่ อ




เจ้าหน้าที่




หมายเหตุ แบบฟอรม์ ๕ จะคนื ให้ผขู้ อพรอ้ มการบนั ทึกเลข ISBN


56

International Standard Book Number - ISBN

บรรณานุกรม


ปัทมาภรณ์ ธรรมทัต. รู้จกั ISBN และ EAN. กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาต,ิ ม.ป.ป. (ฉบับ
อดั สำเนา).


สวุ รรณา ธนพัฒน.์ ISBN 13 หลกั : ความทา้ ทายที่สำนกั พมิ พ์และห้องสมุดต้องปรับตวั
ตามให้ทัน. (เอกสารประกอบการประชุมสัมมนาเรื่อง “การบริการเลขมาตรฐาน
สากลประจำหนงั สือ (ISBN) ๑๔ มนี าคม ๒๕๔๙), ม.ป.ท., ๒๕๔๙.


หอสมุดแหง่ ชาติ. ระบบเลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื . กรุงเทพฯ, ๒๕๒๘.

International ISBN Agency. ISBN training manual for registration agencies.

Berlin, 2008.

. ISBN users’ manual. 5th ed. Berlin, 2005.

. Publishers’ international ISBN directory. 26th ed.

Berlin, 1999.

ISO 2108 : 1972-Documentation-International Standard Book Numbering

(ISBN). 1st ed.


57

เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื

ภาคผนวก ๑


การลงรายการขอ้ มลู ทางบรรณานกุ รมของหนังสือ

(Cataloguing in Publication - CIP)


ความหมายของ CIP


CIP - Cataloguing in Publication คือ การกำหนดข้อมูลให้รายละเอียดรายการ
ทางบรรณานกุ รม ตามหลักเกณฑ์ในการทำรายการ เลขหมู่หนงั สอื หัวเร่ือง ใหแ้ กส่ ำนกั พิมพ์
หรือผู้จัดพิมพ์หนังสือ ก่อนที่จะจัดพิมพ์หนังสือน้ัน เพื่อสำนักพิมพ์หรือผู้จัดพิมพ์จะได้นำ
ขอ้ มลู ทก่ี ำหนดให้นัน้ พิมพ์ไว้ด้านหลงั หนา้ ปกในของหนงั สือแตล่ ะเลม่


วตั ถุประสงคข์ องการกำหนด CIP


การกำหนด CIP และจัดพิมพ์ไว้หลังหน้าปกในของหนังสือน้ัน มีวัตถุประสงค์ท่ี
สำคญั และก่อใหเ้ กดิ ประโยชน์ ดงั น
้ี

๑. เป็นประโยชน์ต่อห้องสมุดต่างๆ ท่ีจัดซ้ือหนังสือท่ีมีข้อมูล CIP ปรากฏอยู่ด้าน
หลังหน้าปกในแล้ว ห้องสมุดจะได้ใช้ข้อมูลดังกล่าวน้ีไปจัดทำรายการข้อมูลทางบรรณานุกรม
ได้อย่างรวดเร็ว และเป็นมาตรฐานอันเดียวกันได้ ทำให้นำหนังสือออกบริการสู่ผู้อ่านหรือผู้ใช้
บริการไดอ้ ย่างรวดเรว็ และทันสมัย


๒. เป็นประโยชน์ต่อสำนักพิมพ์ ผู้จัดพิมพ์ ผู้จัดจำหน่ายหนังสือ ได้ใช้ข้อมูล CIP
ในการจัดเรียงข้อมูลเกี่ยวกับการจัดพิมพ์หนังสือ เพื่อจะได้ตรวจสอบว่าได้ดำเนินการจัดพิมพ์
หนงั สือเรือ่ งใดไปแล้ว


๓. เป็นประโยชน์ต่อนักศึกษาค้นคว้าในการจัดทำบรรณานุกรม ทำรายงานทาง

วิชาการ หรือวิทยานิพนธ์ หรือผลงานวิจัย และยังเป็นประโยชน์แก่บุคคลอ่ืนๆ ท่ีต้องการใช้
ข้อมลู CIP น้ีดว้ ย


๔. ประการสำคญั ในสว่ นของสำนกั พิมพ์ ผู้พิมพจ์ ำหนา่ ย หรอื ผขู้ ายสง่ -ขายปลีก จะ
ขายสินค้าให้แกล่ ูกค้าซ่งึ เปน็ บรรณารักษห์ ้องสมุดไดด้ กี ว่าสนิ ค้าที่ไม่มี CIP เพราะบรรณารกั ษ์
หอ้ งสมุดสว่ นใหญน่ ิยมซ้ือสนิ คา้ ที่มขี อ้ มูล CIP สำเรจ็ รปู





58

International Standard Book Number - ISBN

ความเป็นมาเก่ยี วกับการกำหนดขอ้ มูล CIP


การกำหนดข้อมูล CIP ในต่างประเทศน้ัน ได้ดำเนินการมาต้ังแต่คริสต์ศักราช
๑๙๗๐ โดยหอสมดุ รฐั สภาอเมริกนั (Library of Congress) เป็นผูร้ ับผดิ ชอบในการกำหนด
ข้อมูล CIP โดยได้รับความร่วมมือจากสำนักพิมพ์และผู้จัดพิมพ์จำหน่ายมากกว่า ๒,๕๐๐
แห่ง ข้อมูลท่ีหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน กำหนดให้ในระยะเวลา ๑ ปี มีจำนวนประมาณ
๓๕,๐๐๐ รายการ นับว่าได้รับผลสำเร็จเป็นอย่างมาก ระหว่างการดำเนินงานของหอสมุด
รฐั สภาอเมรกิ ันกับสำนักพิมพ์ และผูจ้ ัดพมิ พจ์ ำหน่าย


ในประเทศองั กฤษ การจดั ทำโครงการ CIP น้นั หอสมุดแห่งชาติอังกฤษ (British
Library) เปน็ ผ้รู ับผดิ ชอบ และเริ่มดำเนนิ การเม่ือครสิ ต์ศกั ราช ๑๙๗๕ - ๑๙๘๖ ไดร้ บั ความ
ร่วมมือจากสำนกั พิมพแ์ ละผูจ้ ดั พิมพ์หนังสือมากกวา่ ๑,๐๐๐ แห่ง


ในประเทศออสเตรเลีย การจัดทำโครงการ CIP หอสมุดแห่งชาติออสเตรเลียเป็น
ผู้รับผิดชอบ เร่ิมดำเนินการเมื่อคริสต์ศักราช ๑๙๗๒ ในระยะเริ่มแรกมีสำนักพิมพ์

ผู้จัดพมิ พ์ เข้ารว่ มโครงการ ๓๐ แห่ง และในเวลาตอ่ มาไดเ้ พ่ิมข้นึ ตามลำดับ


สำหรับประเทศไทย หอสมุดแห่งชาติริเร่ิมโครงการ CIP เมื่อพุทธศักราช ๒๕๑๗
แรกเริ่มมีผู้ขอใช้บริการเพียง ๒ ราย สำนักพิมพ์ส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วย โดยอ้างว่า ไม่ม
ี
ผู้ย่อเรื่อง และเห็นว่าสิ้นเปลืองเนื้อที่ในส่วนท่ีลง CIP นอกจากนี้บรรณารักษ์ห้องสมุดต่างๆ
ท่ีโทรศัพท์มาปรึกษาและขอคำแนะนำในการลงรายการทางบรรณานุกรม การวิเคราะห์เลขหมู่
และการกำหนดหวั เรือ่ ง ยังมีจำนวนไมม่ ากนกั ท้งั น้ี สำนกั พมิ พ์ และผู้จัดพิมพ์จำหนา่ ย อาจ
จะไมเ่ หน็ ความสำคัญของ CIP เหมอื นกบั สำนกั พมิ พ์ หรอื ผจู้ ัดพิมพห์ นังสอื ของตา่ งประเทศ
จนกระท่งั เมื่อพุทธศกั ราช ๒๕๓๖ เปน็ ตน้ มา จำนวนผขู้ อ CIP เพิ่มขึ้น ปรากฏวา่ ในปัจจุบัน
มสี ำนักพมิ พ์มากกวา่ ๑๐๐ แห่ง ที่ขอ CIP จากหอสมุดแห่งชาติ


ลกั ษณะของส่งิ พิมพท์ ่กี ำหนด CIP


๑. หนังสือที่จัดพิมพ์เพื่อธุรกิจการค้าและหนังสือวิชาการ ซ่ึงเป็นของหน่วยงาน
ต่างๆ ทพี่ ิมพ์ในประเทศ


๒. เปน็ ฉบับท่พี มิ พ์ใหม่ หรือฉบบั ปรบั ปรุงแก้ไข

๓. ฉบับพิมพ์ซ้ำ ทีย่ ังไมม่ ี CIP มาก่อน

๔. หนังสือที่แปลจากภาษาอื่นเปน็ ภาษาไทย

๕. หนังสือภาษาตา่ งประเทศ ทเ่ี ขียนและจัดพิมพ์ขึ้นในประเทศไทย


59

เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื

ส่วนสิ่งพมิ พ์ทมี่ ิได้กำหนด CIP ไดแ้ ก่ สิง่ พิมพ์ตอ่ เนื่องประเภท วารสาร นิตยสาร
หนังสือรายปี หรอื สิ่งพมิ พอ์ น่ื ใดทรี่ ะบุระยะเวลาการออก มเี ลขกำกบั ปีที่ ฉบับท่ี ฯลฯ รวมถึง
รายการสินคา้ ต่างๆ (Catalogues) สมดุ โทรศพั ท์ ปฏทิ นิ หนงั สือสมุดภาพ หรือหนังสือที่มแี ต่
ภาพทั้งเล่ม วทิ ยานิพนธ์ สมดุ แบบฝึกหัด และสมุดภาพระบายสี


รูปแบบของ CIP

ขอ้ มูล CIP ทหี่ อสมุดแห่งชาตเิ ป็นผกู้ ำหนดให้ ตามมาตรฐานสากล มี ๒ รปู แบบ

คอื รูปแบบอยา่ งยอ่ และ รปู แบบอยา่ งครบถ้วน เหมอื นรูปแบบบตั รรายการ ในการให้ CIP
หอสมดุ แห่งชาติไดด้ ำเนนิ การรปู แบบอยา่ งย่อ ซึ่งหอสมดุ แหง่ ชาติในตา่ งประเทศหลายแหง่ ได้
ดำเนินการตามรปู แบบนี้เชน่ เดียวกัน ประกอบดว้ ยรายการดังน้ี


- ผูแ้ ตง่ (Author)

- ชื่อเรื่อง (Title)

- แนวสบื ค้น (Tracing)

- เลขหมูห่ นังสือ (Classification)

- รหัส ISBN


เม่ือได้ข้อมูลของหนังสือพร้อมเรื่องย่อ หน้าสารบาญ บรรณารักษ์กลุ่มงานวิเคราะห์
เน้ือหาและจัดหมวดหมู่ทรัพยากรห้องสมุด จะจัดทำรายการทางบรรณานุกรม ในรูปของ

บตั รรายการใหห้ นงั สอื เลม่ นน้ั ๆ โดยจะจดั สง่ ใหผ้ ขู้ อทางโทรสาร หรอื มารบั ดว้ ยตนเอง ผจู้ ดั พมิ พ์
จะนำข้อมูล CIP ไปจัดพิมพ์ไว้ท่ีด้านหลังของปกใน จะเป็นส่วนใดให้พิจารณาตามแต่จะ

เหน็ สมควร (ดตู วั อยา่ ง หนา้ ๖๒)


ผ้แู ตง่
ขอ้ มลู ทางบรรณานุกรมของหอสมุดแหง่ ชาต
ิ สถานทีพ่ มิ พ
์
ชอื่ เรอ่ื ง
โชติ ศรีสวุ รรณ.
สำนักพิมพ์


ประเพณีสบิ สองเดอื น.-- กรุงเทพฯ : สถาพรบุ๊คส์, 2551.


จำนวนหนา้
160 หน้า.
ปที พ่ี ิมพ์





หัวเรอ่ื ง
1. ไทย-- ความเป็นอย่แู ละประเพณ.ี I ชือ่ เรือ่ ง.


เลขหมู่หนงั สอื
390.09593


เลข ISBN
ISBN 978-974-8846-70-5


60

International Standard Book Number - ISBN

ในกรณที ี่ไม่ไดข้ อ CIP จากหอสมดุ แหง่ ชาติ แต่ประสงคจ์ ะจดั ทำ CIP เอง ไม่ให้
พมิ พข์ อ้ ความว่าเป็น “ข้อมลู ทางบรรณานุกรมของหอสมุดแห่งชาต”ิ โดยเดด็ ขาด


การวิเคราะห์เลขหมู่ของหนังสือน้ัน หอสมุดแห่งชาติได้ใช้ระบบทศนิยมของดิวอี้
(Dewey Decimal Classification) ซึ่งเป็นระบบการจัดหมู่ที่นิยมใช้กันมากในห้องสมุด
โรงเรยี น หอ้ งสมุดประชาชน และหอ้ งสมุดเฉพาะ


การขอใช้บริการ CIP


การขอใช้บริการ CIP เป็นความร่วมมือระหว่างสำนักพิมพ์กับหอสมุดแห่งชาติ ซึ่ง
เป็นผู้กำหนดหรือผู้ให้บริการ CIP โดยสำนักพิมพ์ต้องกรอกข้อมูลลงในแบบฟอร์มท่ีกำหนด
ไว้ ซ่งึ แบบฟอรม์ นี้ใช้ไดท้ ง้ั การขอเลข ISBN และการขอ CIP แต่การขอใชบ้ รกิ าร CIP น้นั
มีสว่ นท่เี พิ่มเตมิ เกยี่ วกบั เร่อื งยอ่ หรอื จะใชส้ ำเนาหน้าสารบาญแนบก็ได
้

ในส่วนของเรื่องย่อนนั้ ให้สำนักพมิ พ์ระบุเรื่องยอ่ พอสงั เขปและชดั เจน เพื่อให้ทราบ
ว่าหนังสือเล่มนั้นว่าด้วยเรื่องอะไร ซึ่งจะช่วยให้บรรณารักษ์สามารถวิเคราะห์เลขหมู่ และ
กำหนดหัวเร่ืองได้ถูกต้อง ตัวอย่างเช่น หนังสือนวนิยายแปล ให้ระบุด้วยว่า เป็นนวนิยาย
อเมรกิ ัน หรอื นวนยิ ายอังกฤษ เขยี นโดยนักเขียนอเมรกิ ัน หรอื นักเขยี นองั กฤษ


การให้บรกิ าร CIP


๑. ติดต่อทางโทรศัพท์ โดยส่งข้อมูลและเรื่องย่อของหนังสือ หรือหน้าสารบาญ

ไปใหส้ ำนกั หอสมุดแหง่ ชาติทางโทรสาร หมายเลข ๐-๒๒๘๑-๕๙๙๙


๒. ตดิ ตอ่ ดว้ ยตนเอง โดยนำขอ้ มลู เกยี่ วกบั หนงั สอื เลม่ นน้ั ๆ ไปใหก้ ลมุ่ งานวเิ คราะห์
เน้ือหาและจัดหมวดหมู่ทรัพยากรห้องสมุด สำนักหอสมุดแห่งชาติพิจารณา ถ้ามีรายการเดียว

จะดำเนินการให้ทันที แต่ถา้ มีหลายรายการจะกำหนดวนั ให้ไปรบั ข้อมูล


๓. ติดต่อทางจดหมายอเิ ล็กทรอนิกส์ ที่ E-mail : [email protected]

สถานทีต่ ดิ ตอ่ เพือ่ ขอ CIP

กลมุ่ งานวเิ คราะหเ์ นอื้ หาและจดั หมวดหมู่ทรัพยากรห้องสมุด

สำนกั หอสมดุ แห่งชาติ

ถนนสามเสน กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐

โทรศัพท์ ๐-๒๒๘๑-๕๙๙๙, โทรสาร ๐-๒๒๘๑-๕๙๙๙

E-mail : [email protected]

ต้องการรายละเอียดเพ่มิ เติม สืบคน้ ได้ที่ www.nlt.go.th


61

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื

ตัวอย่าง : การพมิ พ์ CIP ดา้ นหลังของปกใน


62

International Standard Book Number - ISBN

ภาคผนวก ๒


หอสมุดแห่งชาติกบั พระราชบญั ญตั กิ ารพิมพ
์

หอสมุดแห่งชาติ จัดต้ังข้ึนในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ
พทุ ธศกั ราช ๒๔๔๘ หนงั สือและส่ิงพิมพท์ หี่ อสมุดแห่งชาติไดร้ บั ขณะน้นั ไดจ้ ากการรบั บรจิ าค
จากเจ้านายช้ันผู้ใหญ่ และเมื่ออุตสาหกรรมการพิมพ์เจริญข้ึน มีการพิมพ์หนังสือมากข้ึน
หอสมุดแห่งชาติจัดหาหนังสือโดยการจัดซ้ือ รับบริจาคจากภาครัฐและเอกชน จากการ

แลกเปล่ียนสิ่งพิมพ์ระหว่างห้องสมุดท้ังในประเทศและต่างประเทศ ต่อมา เมื่อพุทธศักราช
๒๔๘๔ มีการตราพระราชบญั ญตั ิการพมิ พ์ขนึ้ เรียกว่า “พระราชบญั ญัติการพมิ พ์ พุทธศกั ราช
๒๔๘๔” ซ่ึงเปน็ พระราชบญั ญตั เิ กย่ี วกบั สิง่ พิมพฉ์ บับแรกของไทย โดยมมี าตราทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั
หอสมุดแหง่ ชาติ ๓ มาตรา ดังนี
้

มาตรา ๒๐ ให้ผู้โฆษณาส่งส่ิงพิมพ์ท่ีพิมพ์ขึ้นในราชอาณาจักรสองฉบับให้
หอสมดุ แหง่ ชาติ ภายในกำหนดเจ็ดวนั นบั แตว่ นั พิมพ์เสร็จโดยไม่คิดราคาและค่าสง่


มาตรา ๓๒ ให้ผู้โฆษณาส่งหนังสือพิมพ์ โดยไม่คิดราคาและค่าส่งไปยังท่ีทำการ

เจา้ พนกั งานการพมิ พ์สามฉบบั และหอสมดุ แห่งชาติสองฉบบั ในวนั ทีอ่ อกโฆษณา


มาตรา ๕๙ ผู้โฆษณาคนใดละเลย ไมส่ ง่ สงิ่ พมิ พ์ใหแ้ กห่ อสมุดแห่งชาติ ตามมาตรา
๒๐ หรือไม่ส่งสิ่งพิมพ์ให้แก่เจ้าพนักงานการพิมพ์ หรือหอสมุดแห่งชาติ ตามมาตรา ๓๒

มคี วามผดิ ต้องระวางโทษปรบั ไมเ่ กินสิบสองบาท


หอสมุดแห่งชาติ เริ่มได้รับหนังสือและส่ิงพิมพ์อ่ืนๆ ตามพระราชบัญญัติการพิมพ์
ซึ่งสิ่งพิมพ์เหล่าน้ี ต้องจัดเก็บไว้ในคลังส่ิงพิมพ์จำนวน ๑ เล่ม เพ่ือเป็นประวัติการพิมพ์

ของชาติ และให้บริการตามหมายศาลกรณีศาลขอความร่วมมือในพยานเอกสาร ในขณะนั้น

การได้รับหนังสือตาม พ.ร.บ. การพิมพ์ พุทธศักราช ๒๔๘๔ ยังไม่ได้รับการตอบสนอง

เท่าท่ีควร เพราะบทลงโทษที่กำหนดให้ปรับเพียงสิบสองบาทต่ำเกินไป ราคาหนังสือต่อเล่ม
แพงกว่าค่าปรับ นอกจากน้ัน ผู้จัดพิมพ์บางรายยังไม่เห็นความสำคัญของการส่งส่ิงพิมพ์

ให้หอสมุดแหง่ ชาติ


เม่ือพุทธศักราช ๒๕๒๑ หอสมุดแห่งชาติเร่ิมให้บริการเลขมาตรฐานสากลประจำ
หนังสือ (ISBN) แก่สำนักพิมพ์ โรงพิมพ์ และหน่วยราชการต่างๆ อุตสาหกรรมการพิมพ์
เติบโตอย่างรวดเร็ว ผู้จัดพิมพ์ต้องการใช้เลข ISBN มากขึ้น หอสมุดแห่งชาติจึงระบุลงใน
แบบฟอร์มการขอเลข ISBN สำหรับผู้ขอเลข ISBN ต้องส่งหนังสือที่พิมพ์เสร็จแล้วให้

63

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื

หอสมุดแห่งชาติ อย่างน้อยช่ือเรื่องละ ๒ เล่ม ตามพระราชบัญญัติการพิมพ์ ซ่ึงได้รับความ
ร่วมมือจากผู้พิมพ์หนังสือเป็นอย่างดี ทำให้หอสมุดแห่งชาติได้รับหนังสือตามพระราชบัญญัติ
การพิมพ์เพิ่มข้ึนเป็นจำนวนมาก เมื่อสำนักพิมพ์ได้รับประโยชน์จากการกำหนดเลข ISBN
และได้รับบริการ CIP สำนักพิมพ์ต่างๆ เริ่มตระหนักถึงหน้าท่ีท่ีจะต้องปฏิบัติตามกฎหมาย
และร่วมมือส่งหนังสือให้แก่หอสมุดแห่งชาติมากขึ้น ซ่ึงประโยชน์ที่สำนักพิมพ์ หรือผู้ผลิต
หนงั สือจะได้รับท่สี ำคญั มากอีกประการหนง่ึ คือ ชอ่ื หนงั สือ และสำนักพิมพ์ จะปรากฏรวมอยู่
ในบรรณานุกรมแห่งชาติ ซึ่งห้องสมุดต่างๆ ท่ัวประเทศ และผู้ต้องการใช้หนังสือจะใช้เป็น
คมู่ ือจดั หาหนงั สอื ไดอ้ ย่างกว้างขวาง ซงึ่ เป็นประโยชนแ์ กก่ ารค้าและธุรกจิ การพิมพ์


เม่ือพุทธศกั ราช ๒๕๕๐ ไดม้ ีการประกาศใช้พระราชบัญญตั กิ ารพิมพ์ฉบบั ใหม่ แทน
พระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. ๒๔๘๔ เรียกว่า “พระราชบัญญัติจดแจ้งการพิมพ์ พ.ศ.
๒๕๕๐” มผี ลบังคบั ใช้ตัง้ แตว่ นั ที่ ๑๙ ธันวาคม ๒๕๕๐ เปน็ ตน้ ไป ซ่งึ มีมาตราทีเ่ กย่ี วข้องกับ
หอสมดุ แหง่ ชาติ ดังน้ี


มาตรา ๘ ในสง่ิ พมิ พซ์ ง่ึ เปน็ หนงั สอื ที่ไม่ใชห่ นงั สอื พมิ พแ์ ละพมิ พข์ น้ึ ในราชอาณาจกั ร
ใหแ้ สดงขอ้ ความ ดังตอ่ ไปน
้ี

(๑) ชื่อของผพู้ มิ พแ์ ละท่ตี ั้งโรงพิมพ
์
(๒) ช่ือและท่ีต้ังของผู้โฆษณา

(๓) เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื ทหี่ อสมุดแห่งชาติไดอ้ อกให
้
ข้อความตามวรรคหน่งึ ใหพ้ ิมพ์ไว้ในลักษณะทเี่ หน็ ไดช้ ัด และบรรดาชื่อตาม (๑) และ
(๒) มิให้ใชช้ ื่อยอ่ หรือนามแฝง

ส่ิงพิมพ์ตามวรรคหนึ่งให้หมายความรวมถึงสิ่งพิมพ์ท่ีบันทึกด้วยวิธีการอิเล็กทรอนิกส์
เพือ่ ขายหรือให้เปล่าด้วย

มาตรา ๙ ให้ผู้พิมพ์ส่งส่ิงพิมพ์ตามมาตรา ๘ จำนวนสองฉบับให้หอสมุดแห่งชาติ
ภายในสามสิบวันนบั แต่วันเผยแพร
่
มาตรา ๑๙ ผู้พิมพห์ รือผู้โฆษณาผู้ใดฝา่ ฝนื มาตรา ๘ หรอื มาตรา ๙ ต้องระวางโทษ
ปรับทางปกครองไม่เกนิ หนง่ึ หมื่นบาท

ในมาตรา ๘ (๓) มขี อ้ ความเกยี่ วกับเลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ (ISBN) ใน
พระราชบัญญัติฉบับน้ี แสดงให้เห็นความสำคัญของเลข ISBN ท่ีหอสมุดแห่งชาติเป็นผู้ให้
บริการ ว่า ควรขอเลข ISBN และจดั พมิ พห์ รือแสดงไว้ในหนังสือ เพือ่ ใหก้ ารพิมพห์ นังสือใน
ประเทศไทยถูกต้องตามมาตรฐานสากล และธุรกิจการผลิตและการค้าส่ิงพิมพ์ของไทยจะมี
โอกาสเผยแพรอ่ ยา่ งกวา้ งขวางไปทวั่ โลก


64

ISBN 978-974-417-907-4