การยกเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บ

การยกเคลื่อนยา้ ยผู้บาดเจบ็ (Lifting and Moving)

พ.ต.หญงิ ทชั ชา ภเู จรญิ
ผูเ้ รียบเรียง

จดุ ประสงค์ของการเรียนรู้
1. บอกหลักการเคล่อื นย้ายผปู้ วุ ยหรือผ้บู าดเจบ็ ได้
2. บอกหลกั การยกได้
3. เลือกวธิ ีการเคล่อื นย้ายไดเ้ หมาะสมกับสถานการณ์
4. มีทักษะการเคลือ่ นย้ายผูป้ ุวยหรือผบู้ าดเจบ็ ดว้ ยวธิ ีการต่างๆ
5. ประยุกต์ใช้วสั ดุที่หาได้เป็นอุปกรณ์ในการเคลื่อนย้ายได้

เม่ือเกิดอุบัติภัยและมีผู้บาดเจ็บ หรือเม่ือมีการเจ็บปุวยเกิดขึ้น ณ ท่ีใดก็ตาม ผู้ประสบเหตุหรือผู้ช่วยเหลือ
จะตอ้ งจัดส่งผู้บาดเจ็บหรอื ผปู้ ุวยเหล่านนั้ ไปยังสถานบริการทางการแพทย์ เพอ่ื ใหไ้ ด้รบั การตรวจและรักษาจากบุคลากร
ทางการแพทย์ ในการจดั สง่ ตอ่ ผ้บู าดเจ็บหรือผู้ปุวยจึงต้องมีการเคล่ือนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยออกจากสถานที่เกิดเหตุ
อาจจะเป็นการเคลื่อนย้ายออกจากสถานที่เกิดเหตุที่ไม่ปลอดภัย ต้องอาศัยความเร่งด่วน รวมไปถึงการเคลื่อนย้ายข้ึน
ยานพาหนะเพอื่ ส่งตอ่ ไปยังสถานบริการทางการแพทย์

ทักษะการเคล่ือนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยจึงเป็นทักษะการปฐมพยาบาลที่ใช้บ่อยท่ีสุด แต่ก็มักจะพบว่าผู้
ประสบเหตุหรือผู้ช่วยเหลือยังขาดทักษะท่ีถูกต้องในการเคล่ือนย้ายจนอาจเป็นสาเหตุที่ทาให้อาการของผู้บาดเจ็บ
เลวร้ายลง หรือทาให้เกิดความพิการได้ เช่น ผู้บาดเจ็บที่มีกระดูกสันหลังหัก การเคล่ือนย้ายท่ีไม่ถูกต้องและการขาด
ความระมดั ระวงั อาจทาให้ปลายกระดูกที่หักทิมแทงไขสันหลัง และเป็นสาเหตุที่ทาให้ผู้บาดเจ็บเป็นอัมพาตได้ หรือการ
เคล่ือนย้ายท่ีขาดความระมัดระวังอาจทาให้ผู้บาดเจ็บกระทบกระเทือนมากขึ้นจนอาจทาให้เกิดการตกเลือดรุนแ รงได้
เป็นต้น ดังน้ันผู้ช่วยเหลือจึงต้องศึกษาและฝึกฝนตามวิธีการเคล่ือนย้ายที่มีหลากหลายวิธี เพื่อให้เลือกใช้ได้อย่าง
เหมาะสม สามารถเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยได้อย่างรวดเร็วปลอดภัย และตัวผู้ช่วยเหลือเองก็ต้องปลอดภัยด้วย
เชน่ กัน

หลกั การเคล่ือนยา้ ยผู้บาดเจบ็ หรือผู้ป่วย
การเคล่ือนย้ายผ้บู าดเจบ็ หรือผปู้ วุ ยออกจากสถานที่เกิดเหตุ แบง่ ออกได้เปน็ 2 ประเภท คือ การเคล่อื นยา้ ย

โดยไม่ใช้อปุ กรณ์ และการเคล่ือนยา้ ยโดยใช้อปุ กรณ์ โดยมีหลกั การทส่ี าคัญดังต่อไปนี้

1. เคลื่อนย้ายหลังจากประเมินสภาพ และช่วยเหลือเบื้องต้นแล้ว การเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวย
จะต้องกระทาหลังจากท่ีได้ประเมินสภาพและปฐมพยาบาลอาการเจ็บปุวยที่คุกคามต่อชีวิต ซึ่งได้แก่ การหยุดหายใจ
และหัวใจหยุดเต้น การตกเลือดรุนแรง การเคล่ือนย้ายในขณะที่ผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยหายใจติดขัดและ/หรือหัวใจหยุด
เต้น จะต้องทาการปฐมพยาบาลเบื้องต้นหรือป๊ัมหัวใจจนกระทั่งการหายใจและหัวใจกลับมาทางานเป็นปกติแล้วจึง
สามารถทาการเคลือ่ นย้ายได้

2. เลือกวิธีเคล่ือนย้ายให้เหมาะสม การเลือกวิธีการเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยจะต้องพิจารณาจาก
สภาพการบาดเจ็บหรือการเจ็บปุวย จานวนผู้ช่วยเหลือ และวัสดุท่ีหาได้หรือจัดได้ เพื่อเป็นอุปกรณ์ช่วยให้การ
เคลื่อนยา้ ยงา่ ย รวดเรว็ และผูบ้ าดเจบ็ กระทบกระเทือนนอ้ ยทส่ี ดุ

หลกั การยก
การเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยจาเป็นต้องมีการยกตัวของผู้บาดเจ็บขึ้น จากการท่ีต้องรับน้าหนักตัวของ

ผูบ้ าดเจ็บหรือผู้ปวุ ยน้ัน ถ้าผู้ช่วยเหลือจดั ท่าทางของตนเองไม่ถูกต้องก็อาจทาใหเ้ กิดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อหลัง และ
ข้อเข่าได้ ผู้ช่วยเหลือจึงต้องปูองกันตนเองไม่ให้บาดเจ็บ ดังน้ันการยกหรือการรับน้าหนักตัวผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยจึงมี
หลักปฏิบัติดังตอ่ ไปน้ี

1. วางแผนไว้ลว่ งหนา้ ว่าจะยกหรือเคล่อื นย้ายไปทใ่ี ด
2. ถ้าประเมนิ แลว้ ว่าเกินกาลงั ก็อย่าฝืนยกหรอื อุม้ เดด็ ขาดต้องขอความชว่ ยเหลือจากผู้อน่ื
3. ขณะที่ยกให้จัดหลังให้ตรง และยกจากแรงท่ีส่งข้ึนมาจากขา ห้ามยกโดยใช้แรงจากกล้ามเนื้อหลัง
เดด็ ขาดเพราะจะทาให้กล้ามเน้อื หลังบาดเจ็บได้
4. จัดส่วนของผู้บาดเจ็บหรือผู้ปวุ ยใหอ้ ยใู่ นท่าสมดุล

วิธีการเคลือ่ นยา้ ยผู้บาดเจบ็ หรอื ผูป้ ่วย
มหี ลายวิธีจาแนกออกเปน็ การเคล่อื นย้ายแบบไม่ใชอ่ ปุ กรณ์ และการเคลอื่ นย้ายแบบใช้อปุ กรณ์
การเคลอ่ื นย้ายแบบไม่ใช้อุปกรณ์ จาแนกตามจานวนผู้ชว่ ยเหลอื ไดห้ ลายวธิ ี ดังตอ่ ไปนี้
1. วธิ ีการเคลอ่ื นย้ายโดยผชู้ ่วยเหลือ 1 คน ทาไดห้ ลายวิธี คอื
วิธีท่ี 1 อุ้มพยุงเดิน การอุ้มพยุงเดินเป็นวิธีเคล่ือนย้ายท่ีเหมาะสาหรับผู้บาดเจ็บที่รู้สึกตัวดี เช่น ผู้ปุวยที่

ออ่ นเพลยี หรือผู้ที่ขาขาดข้างหนงึ่ หรือข้อเท้าบาดเจบ็ เป็นตน้ การเคลอื่ นย้ายวธิ ีนม้ี วี ธิ ปี ฏบิ ตั ิดังตอ่ ไปนี้
- ผู้ช่วยเหลือยืนเคียงกับผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวย โดยให้แขนข้างที่ถนัดอยู่ชิดผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวย แต่ถ้า

ผู้บาดเจ็บมบี าดแผลท่ีขาใหผ้ ูช้ ว่ ยเหลือยืนชิดดา้ นขาข้างท่บี าดเจ็บ

- ใช้แขนขา้ งทช่ี ดิ กับผบู้ าดเจบ็ โอบเอวผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยไว้ และให้ผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยพาดแขนบน
ไหล่ของผ้ชู ่วยเหลอื และผ้ชู ่วยเหลอื จับมือของผู้บาดเจ็บไว้ หลงั จากนั้นก็พยงุ เดินไปช้าๆ ถ้าผูบ้ าดเจ็บมีการบาดเจ็บที่ขา
หรอื ขอ้ เทา้ กใ็ ห้เดนิ ด้วยขาข้างท่ไี มบ่ าดเจ็บเพยี งข้างเดียว

วิธีท่ี 2 อุ้มกอดด้านหน้า การอุ้มกอดด้านหน้าเป็นวิธีเคล่ือนย้ายท่ีเหมาะสาหรับการเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บ
หรือผปู้ วุ ยที่ตัวเล็กกว่าผู้ชว่ ยเหลือ ผบู้ าดเจ็บไม่หมดสตแิ ตเ่ ดินไม่ได้ หรือใช้กบั ผบู้ าดเจ็บทีห่ มดสตแิ ต่ผ้ชู ่วยเหลือม่ันใจว่า
อ้มุ ไหว การอ้มุ กอดดา้ นหน้ามีวธิ ปี ฏิบัติดงั ตอ่ ไปนี้

- ผชู้ ่วยเหลอื คกุ เขา่ ทงั้ สองข้างลงข้างลาตัวของผู้บาดเจบ็ หรอื ผ้ปู วุ ย โดยใหแ้ ขนข้างท่ีถนัดอยู่ทางด้าน
ศีรษะของผบู้ าดเจบ็

- ใช้มอื ขา้ งท่ไี ม่ถนัดจบั ไหล่ของผู้บาดเจบ็ หรือผปู้ วุ ยดา้ นตรงข้ามกนั แลว้ ดึงเขา้ หาตวั เลก็ น้อยพอท่ีจะ
สอดแขนข้างท่ีถนัดเข้าไปใต้คอของผู้บาดเจบ็ หรือผ้ปู ุวย ให้ข้อศอกอยใู่ ต้ต้นคอและให้ฝาุ มอื อยูท่ ี่ซอกรักแรผ้ ูบ้ าดเจ็บ

- สอดแขนอีกข้างหนึง่ เข้าไปใตข้ อ้ พบั เขา่ ของผ้บู าดเจบ็ แลว้ รูดขนึ้ มาให้ชดิ ทสี่ ะโพกของผ้บู าดเจ็บ และ
ต้องพยายามสอดแขนทง้ั สองข้างใหล้ กึ ทส่ี ุดจนชดิ ตน้ แขนใหม้ ากที่สุด

- ตงั้ เข่าข้างที่ถนัดขึน้ และยกผบู้ าดเจบ็ หรือผู้ปวุ ยขึน้ พาดบนขาหน้า
- จัดให้ตัวของผู้บาดเจ็บชิดกับตัวผู้ช่วยเหลือให้มากท่ีสุด และพยายามสอดแขนท่ีรองรับน้าหนักตัว
ผู้บาดเจ็บให้ลึกท่ีสุด เพราะถ้าน้าหนักตัวของผู้บาดเจ็บอยู่ที่แขนท่อนล่างอาจทาให้ไหล่และกล้ามเนื้อหน้าอกของผู้
ชว่ ยเหลอื บาดเจบ็ ได้
- เม่ือจะวางผู้บาดเจ็บลงให้ย่อเข่าลง และต้ังเขาข้างท่ีถนัดรับน้าหนักตัวของผู้บาดเจ็บไว้ แล้วจึงค่อย
ลดเข่าขา้ งที่วางผู้บาดเจบ็ หรือผ้ปู ุวยพาดไวล้ งบนพ้ืน พร้อมกับให้ตัวผบู้ าดเจ็บเลื่อนตามลงไปอย่างช้าๆ
วิธีท่ี 3 อุม้ แบก การอุ้มแบก เป็นวิธีเคลื่อนย้ายที่เหมาะสาหรับผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยที่มีรูปร่างใกล้เคียงกับผู้
ช่วยเหลือ ไม่มีการบาดเจ็บกระดูกหัก โดยจะหมดสติหรือไม่หมดสติก็ได้ และต้องการการเคล่ือนย้ายไปไกลๆ การอุ้ม
แบกมวี ธิ ีปฏิบตั ิดงั ต่อไปน้ี
- จัดให้ผู้บาดเจ็บหรือผปู้ ุวยให้อยูใ่ นท่านอนควา่
- คุกเข่าข้างหนึ่งเหนือศีรษะของผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวย และตั้งเขาข้างหน่ึงไว้ แล้วสอดแขนท้ังสองข้าง
เข้าไปใตร้ กั แลข้ องผูบ้ าดเจ็บหรือผู้ปุวย จากนัน้ คอ่ ยๆ ยกตัวของผ้บู าดเจ็บให้ลกุ ข้ึนอยใู่ นทา่ คุกเข่า
- โน้มตัวไปขา้ งหนา้ ในทา่ คลานแต่เฉยี งไปดา้ นข้างของผบู้ าดเจ็บ แลว้ ดึงใหล้ าตวั ท่อนบนของผู้บาดเจ็บ
พาดลงบนไหล่ของผู้ชว่ ยเหลอื
- สอดแขนขา้ งหนึ่งเขา้ ไประหวา่ งขาของผบู้ าดเจ็บหรือผู้ปุวย แล้วอ้อมรวบขามาจับแขนของผู้บาดเจ็บ
ข้างหนึ่งไว้
- ตง้ั เขา่ ข้างหน่ึงขน้ึ แลว้ ลุกข้ึนยืน โดยใชเ้ ทา้ ทง้ั สองข้างและมือข้างที่วา่ งอยูย่ นั พนื้ ลกุ ขึ้น

- เม่ือถึงท่ีหมายแล้วจะวางผู้บาดเจ็บลง ให้ย่อเขาลงแล้วคุกเข่าอยู่ในท่าคลานเหมือนตอนที่จะยกข้ึน
แลว้ เล่อื นตวั ถอยหลังพร้อมกบั สอดแขนเขา้ ใต้รักแรข้ องผบู้ าดเจบ็ เพอ่ื ประคองใหผ้ ู้บาดเจ็บนอนคว่าราบลง

วิธที ี่ 4 อ้มุ ทาบหลัง การอุ้มทาบหลัง เป็นวิธีการเคล่ือนย้ายที่เหมาะสาหรับผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยที่หมดสติมี
รปู ร่างขนาดทใ่ี กล้เคยี งหรอื ใหญก่ ว่าผชู้ ่วยเหลอื และต้องการเคลือ่ นยา้ ยไปไกลๆ การอุม้ ทาบ หลงั มวี ิธีปฏิบตั ดิ งั ตอ่ ไปนี้

- จดั ใหผ้ ูบ้ าดเจบ็ อยใู่ นท่านอนหงาย แล้วจัดให้แขนขา้ งทอี่ ยใู่ กล้กับผ้ชู ว่ ยเหลือกางออกมาเสมอไหล่
- นอนเคียงกับผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวย โดยให้ด้านที่ถนัดอยู่ชิดกับลาตัวของผู้บาดเจ็บ และศีรษะของ
ผชู้ ว่ ยเหลอื อยู่ในระดับรกั แร้ของผูบ้ าดเจ็บ
- เอ้ือมมือข้างที่ไม่ถนัดไปจับต้นแขนของผู้บาดเจ็บด้านตรงข้าม และใช้มือข้างท่ีถนัดโอบเอวของ
ผบู้ าดเจบ็ แลว้ ออกแรงดงึ ให้ผบู้ าดเจ็บพลกิ ตัวตะแคงทาบหลงั ของผ้ชู ่วยเหลอื
- พยายามเลือ่ นตวั ถอยหลังให้ชดิ กับตวั ผู้บาดเจ็บให้มากที่สุด
- พลกิ ตัวนอนควา่ พร้อมกับดงึ ตัวและตน้ แขนของผบู้ าดเจบ็ ให้พลกิ คว่าทาบบนหลังของผู้ชว่ ยเหลอื
- เอื้อมมือท้ังสองข้างไปทางด้านหลังและจับต้นขาของผู้บาดเจ็บท้ังสองข้างแล้วดึงให้ตัวผู้บาดเจ็บ
เล่ือนสูงขึน้ จนกระทั่งก้นของผบู้ าดเจ็บพน้ สะโพกของผู้ชว่ ยเหลือ และขาทงั้ สองข้างคร่อมผ้ชู ว่ ยเหลอื
- เอาข้อศอกทั้งสองข้างยันพ้ืนขึ้นอยู่ในท่าเท้าข้อศอก พร้อมๆ กับดึงขาทั้งสองข้างเข้ามาคุกเข่าอยู่ใน
ทา่ คลาน
- ตั้งเข่าข้างหนึ่งขึ้น เท้าทั้งสองข้างจึงอยู่ในท่าเหมือนท่าเริ่มต้นวิ่งของนักกรีฑา ใช้มือข้างหน่ึงจับรวบ
แขนทง้ั สองขา้ งของผบู้ าดเจบ็ หรอื ผูป้ วุ ยไว้ ส่วนอีกข้างหนึ่งดนั พ้นื แล้วลุกข้ึนยนื โดยถีบเท้าหลงั ดันเทา้ หน้า และดันฝุามือ
ขา้ งทวี่ างยันพืน้ ไว้
- เดินไปข้างหนา้ โดยผชู้ ่วยเหลอื โน้มตัวไปขา้ งหนา้ และใช้มอื ท้ังสองจบั แขนของผู้บาดเจบ็ ดึงไว้
- เมื่อถึงที่หมายแล้วจะวางผู้บาดเจ็บลง ให้คุกเข่าลงทีละข้าง เท้าข้อศอกลงทั้งสองข้างอยู่ในท่าคลาน
แลว้ เหยียดขาออกไปพร้อมกับลดข้อศอกลงใหอ้ ยู่ในท่านอนคว่าราบ เล่ือนมือข้างหนึ่งมาประคองต้นคอของผู้บาดเจ็บไว้
สว่ นมอื อกี ขา้ งหนง่ึ โอบลาตวั ของผ้บู าดเจบ็ แล้วพลิกตวั ตะแคง และใหผ้ บู้ าดเจ็บค่อยๆ ลดลงไปอยใู่ นท่านอนหงาย
วิธีท่ี 5 อุ้มลากด้วยคอ การอุ้มลากด้วยคอ เป็นวิธีการเคลื่อนย้ายที่เหมาะสาหรับผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยที่
รปู รา่ งใหญก่ ว่าผู้ชว่ ยเหลือมาก แต่จาเป็นต้องเคลื่อนย้ายออกจากสถานที่อันตรายหรือสถานที่ที่ไม่แน่ใจว่าจะปลอดภัย
เพยี งพอ การอุม้ ลากดว้ ยคอ มวี ธิ ปี ฏบิ ัติดังตอ่ ไปนี้
- จัดใหผ้ ้บู าดเจบ็ หรอื ผปู้ ุวยอยูใ่ นท่านอนหงาย แลว้ ใช้ผ้าผูกขอ้ มือท้งั สองขา้ งของผู้บาดเจ็บเขา้ ดว้ ยกนั
- คกุ เขา่ ท้ังสองขา้ งคร่อมผู้บาดเจ็บ ยกแขนของผูบ้ าดเจบ็ ขึ้นแลว้ สอดศีรษะเขา้ ไปใหข้ ้อมือของ
ผูบ้ าดเจบ็ อยทู่ ีต่ น้ คอของผู้ช่วยเหลือ

- ยกศรี ษะของผู้บาดเจ็บใหส้ ูงขึ้นจากพืน้ เล็กน้อย แล้วคลานเข่าไปข้างหนา้ โดยระมดั ระวังศีรษะของ
ผ้บู าดเจ็บไมใ่ ห้กระแทกกบั สงิ่ กีดขวาง

2. วิธีการเคลอ่ื นยา้ ยโดยผูช้ ่วยเหลอื 2 คน
การเคลื่อนยา้ ยโดยผู้ช่วยเหลือ 2 คน ทจ่ี ะกล่าวต่อไปนจี้ ะเรยี กผชู้ ่วยเหลอื ที่อยทู่ างด้านศีรษะของผู้บาดเจ็บ

วา่ ผชู้ ่วยเหลือคนท่ี 1 และเรยี กคนที่อยู่ถดั ไปทางปลายเท้าว่าผู้ชว่ ยเหลือคนท่ี 2 การเคล่ือนยา้ ยผบู้ าดเจ็บหรือผู้ปุวยโดย
ผู้ชว่ ยเหลือ 2 คน มีวธิ ีการปฏบิ ตั ิไดห้ ลายวธิ ี ดังต่อไปน้ี

วธิ ีที่ 1 อุม้ เคียง การอมุ้ เคียง เป็นวิธกี ารเคล่ือนย้ายที่ใช้ไดท้ ั้งผ้บู าดเจ็บหรอื ผ้ปู ุวยทีห่ มดสติ และไม่หมดสติ
การอ้มุ เคียง มีวิธีปฏบิ ัติดงั ต่อไปนี้

- จัดใหผ้ ู้บาดเจบ็ หรอื ผปู้ ุวยอยูใ่ นทา่ นอนหงาย
- ผู้ช่วยเหลือคนท่ี 1 (ควรเปน็ คนท่แี ข็งแรงกว่าผู้ช่วยเหลือคนท่ี 2) คุกเข่าทั้งสองข้างลงข้างลาตัวท่อน
บนของผบู้ าดเจ็บ โดยให้แขนข้างที่ถนดั อยทู่ างดา้ นศีรษะของผบู้ าดเจ็บ
- ผู้ช่วยเหลือคนที่ 2 อยู่ด้านเดียวกับผู้ช่วยเหลือคนท่ี 1 คุกเข่าทั้งสองข้างเช่นเดียวกันในตาแหน่งชิด
กนั กบั ผชู้ ว่ ยเหลอื คนที่ 1
- ผู้ช่วยเหลือคนที่ 1 ใช้มือข้างที่ไม่ถนัดจับไหล่ของผู้บาดเจ็บด้านตรงกันข้าม แล้วดึงเข้าหาตัวผู้
ช่วยเหลอื เล็กน้อย เพื่อสอดแขนข้างท่ีถนัดเข้าไปใต้ต้นคอของผู้บาดเจ็บ โดยให้ข้อศอกอยู่ใต้ต้นคอของผู้บาดเจ็บ ใช้ฝุา
มอื รองรับบรเิ วณซอกรกั แรข้ องผู้บาดเจบ็ แล้วสอดแขนอีกข้างหนึ่งเข้าไปใต้เอวของผู้บาดเจ็บ โดยพยายามสอดแขนท้ัง
สองข้างให้ลกึ ที่สดุ และใหผ้ บู้ าดเจ็บอยชู่ ดิ ต้นแขนใหม้ ากท่ีสุด
- ผชู้ ว่ ยเหลอื คนท่ี 2 สอดแขนข้างท่ีอยชู่ ิดกับผชู้ ่วยเหลอื คนที่ 1 เข้าไปใต้เอวของผ้บู าดเจ็บใหล้ ึกทสี่ ุด
แลว้ สอดแขนอีกข้างหนึง่ เข้าไปใตข้ ้อพบั เข่าของผู้บาดเจ็บให้ลกึ ท่สี ดุ เชน่ เดียวกัน
- ผู้ช่วยเหลือท้ัง 2 ตั้งเข่าข้างท่ีอยู่ชิดกันข้ึนพร้อมๆ กัน แล้วยกตัวผู้บาดเจ็บข้ึนพักบนหน้าขาของผู้
ช่วยเหลือท้ัง 2 จัดให้ลาตัวผู้บาดเจ็บให้ชิดต้นแขนของผู้ช่วยเหลือให้มากท่ีสุดถ้าผิดตัวผู้บาดเจ็บให้ตะแคงตัวเค้าขาว
ของผู้ช่วยเหลือจะทาให้การรับน้าหนักตัวของผู้บาดเจ็บได้ดียิ่งข้ึน แล้วให้สัญญาณลุกขึ้นพร้อมกันและก้าวเดินไป
พรอ้ มๆ กัน
- เมื่อจะวางผู้บาดเจบ็ ลงกใ็ หส้ ัญญาณยอ่ เข่าลงพรอ้ มๆ กันโดยตัง้ เข่าด้านท่ีชิดกันไว้ แล้ววางผู้บาดเจ็บ
ลงบนหนา้ ขา แลว้ จงึ ค่อยๆ คกุ เขา่ ขา้ งที่ตง้ั อยลู่ งพรอ้ มๆ กบั ค่อยๆ เลอื่ นตวั ผบู้ าดเจ็บวางลงบนพ้นื
วิธีท่ี 2 การอุ้มประสานมือ การอุ้มประสานมือเป็นวิธีการเคล่ือนย้ายท่ีเหมาะสาหรับการเคล่ือนย้าย
ผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยที่ไม่หมดสติ และน่ังได้ การประสานมือมีหลายวิธีท่ีสามารถปรับใช้ให้เหมาะสมกับผู้บาดเจ็บแต่ละ
รายได้ ไดแ้ ก่ ผชู้ ว่ ยเหลอื ประสานมือ 3 ขา้ ง และผชู้ ว่ ยเหลือประสานมอื 4 ขา้ ง

ผู้ช่วยเหลือประสานมือ 3 ข้าง วิธีน้ีผู้ช่วยเหลือทั้ง 2 คนจะประสานมือ 3 ข้าง เข้าด้วยกันให้เป็นท่ีน่ัง
สาหรับใหผ้ บู้ าดเจบ็ หรอื ผปู้ ุวยนัง่ วิธีนี้ใชก้ ับผูบ้ าดเจ็บทไ่ี มห่ มดสติ น่งั ได้ แต่ใช้แขนได้ แตม่ ีการบาดเจ็บที่ขา ผู้ช่วยเหลือ
จงึ ใช้มือข้างหนึง่ จบั ขาของผบู้ าดเจบ็ ไว้ มีวธิ ปี ฏบิ ัติดังต่อไปน้ี

- ผชู้ ว่ ยเหลือทัง้ 2 คนน่งั คกุ เขา่ หนา้ เขา้ หากนั แล้วใชม้ ือ 3 ขา้ งประสานกันเปน็ ทีน่ ง่ั สาหรับผบู้ าดเจบ็
- ให้ผู้บาดเจ็บน่ังลงบนมือท่ีประสานกันเป็นท่ีนั่ง ผู้ช่วยเหลือคนที่ใช้มือทาที่น่ังเพียงข้างเดียว ใช้มือ
ขา้ งทีว่ ่างอยจู่ บั ไหล่ของผชู้ ว่ ยเหลืออีกคนหน่ึง เพ่ือเป็นพนักให้ผู้บาดเจ็บพิงหลังได้ แล้วให้ผู้บาดเจ็บที่ใช้แขนกอดไหล่ผู้
ช่วยเหลือไว้ หรือผู้ช่วยเหลือคนที่ใช้มือข้างเดียวทาท่ีน่ังใช้มืออีกข้างหนึ่งจับพยุงขาข้างที่บาดเจ็บไว้ ผู้ช่วยเหลือให้
สัญญาณตัง้ เขา่ ข้นึ ข้างหนึ่งท้ัง 2 คน แลว้ ลุกขึ้นยืนพร้อมๆ กัน
- เม่ือจะวางผู้บาดเจ็บลงกย็ ่อเขา่ แล้วคกุ เขา่ ลงทีละข้างจนอยู่เหมอื นในภาพเร่ิมตน้
3. วธิ ีการเคลือ่ นย้ายโดยผู้ช่วยเหลือ 3 คน
การเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยด้วยผู้ช่วยเหลือ 3 คนท่ียมใช้กัน คือ การอุ้มเคียง 3 คน วิธีน้ีเหมาะ
สาหรับผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยที่ท้ังหมดสติและไม่หมดสติ และสามารถเคลื่อนย้ายไปได้ไกลๆ การอุ้มเคียง 3 คนมีวิธี
ปฏบิ ัตดิ ังต่อไปนี้
- จัดให้ผ้บู าดเจบ็ หรอื ผปู้ ุวยอย่ใู นทา่ นอนหงาย
- ผู้ช่วยเหลือทงั้ สามคนคุกเข่าลงข้างผบู้ าดเจ็บโดยอย่ดู ้านเดียวกันท้งั สามคน
- ปฏบิ ตั เิ ช่นเดียวกบั การผมเคยี งโดยผู้ชว่ ยเหลือสองคนดังไดอ้ ธิบายไว้แลว้
วธิ ีการเคลอ่ื นยา้ ยโดยใชอ้ ุปกรณ์
การเคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บหรือผู้ปุวยโดยการใช้อุปกรณ์ช่วยจะช่วยทุ่นแรงให้กับผู้ช่วยเหลือ ทาให้สามารถ
เคล่ือนย้ายผู้บาดเจ็บได้ในระยะไกล และยังทาให้ผู้บาดเจ็บได้รับความกระทบกระเทือนน้อยที่สุด ดังน้ันถ้าสามารถ
จัดหาวัสดุมาทาเป็นอุปกรณ์ช่วยการเคล่ือนย้ายได้ก็ควรเลือกใช้ก่อน การเคล่ือนย้ายโดยใช้อุปกรณ์ ปฏิบัติได้หลายวิธี
ดังตอ่ ไปนี้
ลากด้วยเส่ือ การลากด้วยผ้าห่มหรือเสื่อ เป็นวิธีเคล่ือนย้ายท่ีเหมาะสาหรับผู้บาดเจ็บท่ีรูปร่างใหญ่กว่าผู้
ช่วยเหลือมาก แต่ผู้บาดเจ็บมีการบาดเจ็บของกระดูกสันหลังหรือกระดูกขา (ใช้เฉพาะเมื่อผู้บาดเจ็บอยู่ในสถานท่ี
อนั ตรายจาเป็นต้องเคล่อื นย้ายออกจากสถานที่นัน้ โดยเรว็ ) การลากดว้ ยผ้าหม่ หรอื เสือ่ มวี ิธปี ฏิบัตดิ งั ตอ่ ไปน้ี
- จัดให้ผ้บู าดเจบ็ อยใู่ นท่านอนหงาย
- คล่ีผ้าห่มหรือเส่ือลงบนพื้นชิดตัวผู้บาดเจ็บ พลิกตัวผู้บาดเจ็บตะแคงหันหลังให้ผ้าห่มหรือเสื่อที่ปู
เตรยี มไว้ แลว้ เล่ือนผ้าห่มเข้ามาจนชดิ ผบู้ าดเจ็บ
- พลกิ ตัวผู้บาดเจ็บให้นอนหงายลงบนผ้าห่มหรอื เส่อื
- ผู้ช่วยเหลอื เคล่อื นยา้ ยผู้บาดเจบ็ โดยการลากผา้ ห่มหรือเส่ือไป

การเคลอื่ นยา้ ยโดยใช้อุปกรณช์ ่วย ในกรณีท่ีมีเวลาเพียงพอ และอยู่ในที่ท่ีสามารถจะหาวัสดุอุปกรณ์มาใช้
ช่วยในการเคลื่อนย้ายผู้ปุวย ก็ควรจะพิจารณาดัดแปลงหรือเลือกใช้อุปกรณ์ในการช่วยการเคล่ือนย้ายผู้ปุวย จะทาให้
สะดวกและปลอดภยั ในการเคลื่อนย้ายผู้ปวุ ยมากข้ึน เชน่

เปลตัก (scoop) เปลชนิดนี้ถูกออกแบบมาเพื่อให้สะดวกในการยกตัวผู้ปุวย สามารถถอดแยกออกได้เป็น
2 ข้างเพือ่ สอดเข้าใตต้ วั ผู้ปุวย รถพยาบาลในประเทศไทยมักจะใช้เปลชนิดน้ีกันมากเพราะใช้ได้ง่าย แต่ในขณะเดียวกัน
เปลแบบนี้ขาดการรองรบั บริเวณกระดกู สันหลงั จึงไม่เหมาะที่จะใช้เคลื่อนย้ายผู้บาดเจ็บท่ีคาดว่าได้รับอันตรายท่ีกระดูก
สันหลังและลาคอ

กระดานรองหลังชนิดยาว (long spinal board) อุปกรณ์ชนิดน้ีทาจากไม้ หรือพลาสติกแข็ง ใช้เคลื่อนย้าย
ผบู้ าดเจบ็ ทค่ี าดวา่ กระดูกสันหลังและกระดูกคอได้รับอันตราย เช่น ผู้บาดเจ็บท่ีตกจากที่สูงเกิน ผู้บาดเจ็บจากอุบัติเหตุ
รถจักรยานยนต์ เมื่อใช้กระดาน spinal board น้ีแล้วจะช่วยปูองกันอันตรายแก่กระดูกสันหลังได้เต็มที่เพราะกระดูก
สนั หลังผู้บาดเจบ็ เปน็ แนวตรงโดยตลอด การใช้ spinal board ต้องใช้ควบคูก่ ับการพลิกตัวผู้บาดเจ็บแบบท่อนซุง (log-
roll) เพื่อให้แนวกระดูกสันหลังเปน็ แนวตรงตลอดเวลา

การใช้เก้าอ้ีมีพนัก ในกรณีท่ีมีผู้ช่วยเหลือ 2 คน และผู้ปุวยรู้สึกตัวดี ไม่ได้รับบาดเจ็บท่ีต้นคอและสันหลัง
อาจให้ผู้ปุวยนั่งบนเก้าอ้มี พี นัก แลว้ ผูช้ ว่ ยเหลือคนหนึง่ ยกขาหน้า 2 ข้างของเก้าอ้ี อีกคนยกตรงพนัก การยกเก้าอ้ีควรให้
เกา้ อ้เี อยี งไปด้านหลงั ราว 30 องศา วิธนี ้เี หมาะกับการเคล่อื นย้ายผปู้ ุวยลงบันไดหรือผา่ นทางแคบๆ และคดเคย้ี ว

หลักการเลือกวธิ เี คลอื่ นยา้ ย
วิธีการเคลอื่ นย้ายผบู้ าดเจบ็ หรอื ผปู้ วุ ยมีหลายวธิ ดี ังไดก้ ล่าวมาแล้วท้ังหมด ผู้ช่วยเหลือต้องเลือกใช้ให้เหมาะสม

โดยคานงึ ถึงความปลอดภัยของผู้บาดเจบ็ หรือผ้ปู วุ ย และความปลอดภัยของตัวผู้ช่วยเหลือเอง นอกจากน้ันยังควรเลือก
วิธที ่ีเคล่อื นยา้ ยได้อยา่ งรวดเร็วดว้ ย ดังนั้นสิ่งสาคัญที่ใชใ้ นการตัดสนิ ใจเลอื กวธิ ีเคลอื่ นย้ายมดี ังตอ่ ไปนี้

1. จานวนผ้ชู ว่ ยเหลือ ต้องพิจารณาว่ามีจานวนผู้ท่ีจะช่วยเคลื่อนย้ายกี่คน ถ้ามีหลายคนควรเลือกวิธีที่ใช้ผู้ช่วย
เหลอื หลายคนเพราะจะทาใหผ้ ้บู าดเจ็บหรือผู้ปุวยได้รบั การพยงุ รองรับทุกส่วน และเคล่ือนยา้ ยได้รวดเร็ว

2. ผู้บาดเจ็บหรือผู้ปวุ ย ตอ้ งพจิ ารณาองค์ประกอบตา่ งๆ ของผูบ้ าดเจบ็ ไดแ้ ก่ ขนาด ลักษณะการบาดเจ็บ และ
ระดับความรสู้ ึกตัว

3. วัสดุใช้เป็นอุปกรณ์ช่วยการเคล่ือนย้าย หรือวัสดุท่ีนามาจัดทาอุปกรณ์การเคลื่อนย้าย ถ้าสามารถหาหรือ
จดั ทาอปุ กรณ์การเคลอื่ นยา้ ยได้จะดีท่ีสุด เช่น เปลหามชัว่ คราว จะช่วยให้การเคลอื่ นย้ายรวดเร็ว และท่ีสาคัญผู้บาดเจ็บ
จะได้รับความกระทบกระเทอื นน้อย เป็นตน้