คำราชาศัพท์ (หมวดร่างกาย) ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5

ไดฝนางสาววัชรพี ร หงผส์ วุ รรณ
นักศกึ ผาฝึกประสบการณว์ ิชาชีพครู
มหาวถิ ฝาลฝั ราชภฏั นครราชสมี า

หนงั สอื อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (E-Book) เรอ่ื งคาราชาศพั ท์
(หมวดร่างกาย) เป็นส่วนหน่ึงของวจิ ยั ในชนั้ เรยี น ซ่งึ จดั ทาขน้ึ
สาหรบั การจดั การเรยี นการสอนของนกั เรยี นชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี
๕/๘ เพ่อื พฒั นาผลสมั ฤทธขิ ์ องนักเรยี นก่อนและหลงั การเรยี น
เรียนโดยใช้หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์(E-Book และพัฒนา
ทกั ษะการเรยี นภาษาไทยเร่อื งคาราชาศพั ท์ โดยหนังสอื เล่มน้ี
ไดร้ บั การพฒั นาจากหนังสอื อเิ ลก็ ทรอนิกสข์ องขวญั ฤทยั จาปา
ศกั ดิ์

นางสาววชั รพี ร หงษส์ วุ รรณ
ผจู้ ดั ทา

จุดประสงคก์ ารเรีฝนรู้

ความหมาฝของคาราชาศพั ถ์

ถีม่ าของคาราชาศพั ถ์

การใช้คาราชาศพั ถ์
คาสามญั และคาราชาศพั ถ์

หมวดรา่ งกาฝ
ประไฝชนข์ องคาราชาศพั ถ์

จดุ ประสงค์การเรีฝนรู้

๑. เพอ่ื พฒั นาผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นของนกั เรยี นชนั้
ประถมศึกษาปี ท่ี ๕ ก่อนและหลังการใช้หนังสือเรีย น
อเิ ลก็ ทรอนิกส์

๒. เพ่อื ใหน้ ักเรยี นไดร้ บั ความรแู้ ละความเขา้ ใจเร่อื ง
คาราชาศพั ท์ (หมวดรา่ งกาย)

๓. เพ่อื ใหน้ ักเรยี นนาคาราชาศพั ท์ไปใช้ได้อย่าง
ถกู ตอ้ งตาม ถกู ความหมายและถกู กาลเทศะ

เขา้ สู่บถเรฝี น

คาราชาศัพถ์

ความหมายของคาราชาศพั ท์

คำรำชำศัพท์ คือ คาสุภาพท่ีใช้ให้เหมาะสมกับฐานะของบุคคลต่างๆ คาราชาศัพท์เป็นการ

กาหนดคาและภาษาท่ีสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมอันดีงามของไทย แม้คาราชาศัพท์จะมีโอกาสใช้ใน
ชวี ิตน้อย แต่เปน็ ส่ิงทแ่ี สดงถึงความละเอียดอ่อนของภาษาไทยที่มคี าหลายรูปหลายเสียงในความหมาย
เดียวกัน และเปน็ ลกั ษณะพเิ ศษของภาษาไทย โดยเฉพาะ ซง่ึ ใช้กบั บคุ คลกลมุ่ ตา่ งๆ ดงั ต่อไปนี้

1. พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู วั และสมเด็จพระนางเจา้ พระบรมราชินีนาถ
2. พระบรมวงศานวุ งศ์
3. พระภิกษุสงฆ์ สามเณร
4. ขา้ ราชการช้ันสูง
5. สภุ าพชน

ทีม่ ำของคำรำชำศัพท์

คาทม่ี าประกอบเป็นคาราชาศพั ทม์ ที ั้งคาไทยและคาท่ียืมมาจากต่างประเทศเป็นที่น่าสังเกตว่า
คายืมมาจากภาษาบาลีสันสกฤต และภาษาเขมรนั้นเป็นคาราชาศัพท์มากกว่าคายืมมาจากภาษาอื่นๆ
คานามราชาศัพท์ที่มักประกอบข้ึนจากคายืมภาษาบาลี สันสกฤต เช่น พระบรมราโชวาท พระราช
กรณียกิจ พระเนตร ส่วนคากริยาราชาศัพท์สาเร็จรูปมักจะเป็นคายืมมาจากภาษาเขมร เช่น เสด็จ
เสวย บรรทม สรง สรวล

คายืมจากภาษาอื่นท่ีนามาประกอบเป็นคาราชาศัพท์มีไม่มากนัก เช่น พระโธรน “โธรน” มา
จากภาษาต่างประเทศ “throne” หมายถึง “บัลลังก์” “พระเก้าอี้” มาจากภาษาจีน เป็นต้น ส่วนคา
ไทยแท้ที่มักใช้ประกอบคาว่า “หลวง” และ “ต้น” ให้เป็นนามราชาศัพท์ เช่น ช้างหลวง เรือหลวง
ลูกหลวง ช่างตน้ เปน็ ต้น

ชนิดของคำรำชำศพั ท์

แบง่ ออกเป็น ๓ ชนดิ คอื คานามราชาศพั ท์ คาสรรพนามราชาศพั ท์ และคากริยาราชาศัพท์
คานามราชาศัพท์ คือ คานามธรรมดาไปเป็นราชาศัพท์จะมีคาว่า “พระ” ข้ึนต้น ยกเว้นคาว่า
พระราชาทาน ทเ่ี ปน็ คากริยาราชาศพั ท์ มขี ้อสงั เกต ดังนี้
คาสรรพนามราชาศัพท์ เป็นคาที่ใช้แทนคานามชนิดต่าง ๆ เพื่อไม่ต้องกล่าวคานามซ้าอีกคร้ัง แต่
เป็นคาท่ีใช้เฉพาะกับบุคคลเท่าน้ัน เช่น พระมหากษัตริย์ บุรุษท่ี 1 แทนว่า ข้าพระพุทธเจ้า บุรุษที่ 2
แทนว่า ใต้ฝ่าละอองธลุ ีพระบาท บุรษุ ที่ 3 แทนวา่ พระองค์
กิริยาราชาศัพท์ เป็นคาท่ีแสดงอาการหรือการกระทาของบุคคลหรือส่ิงใดสิ่งหนึ่ง เช่น เกิด
รับประทาน นอน เขียน เดิน เล่น หัวเราะ ร้องไห้ ทักทาย คิด ฯลฯ โดยปกติแล้ว เราไม่สามารถใช้
คากริยาพืน้ ฐานเหลา่ น้กี บั พระมหากษตั รยิ ์และบรมวงศานวุ งศไ์ ด้

การใช้คาราชาศัพถ์

การใช้ถรง

 นาหน้าคากรฝิ าสามัญ เชน่ ถรงกฬี า ถรงงาน
 นาหนา้ คากรฝิ าราชาศัพถ์ เช่น ถรงพระราชดาริ
 คากริฝาถีเ่ ป็นคาราชาศพั ถอ์ ฝแู่ ลว้ โมต่ อ้ งใช้ “ถรง”

การใช้พระบรม/พระ

 พระบร ม, พร ะบรมราช ใช้นาห น้าคานามถี่สาคัญถี่เ กี่ฝวกับ
พระบาถสมเด็จพระเจ้าอฝู่หัวเถ่านั๊น เช่น พระบรมราไชวาถ,พระ
มหาราชวงั , พระบรมฉาฝาลักผณ์

 พระราชใช้กับพระบาถสมเด็จพระเจ้าอฝู่หัว, สมเด็จพระบรมราชินี
และอุปราช เช่น พระราชไถรเลข, พระราชหัตถเลขา, พระราช
เสาวนฝี ์, พระราชปฏิสนั ถาร

 พระ ใช้นาหน้าคาถีเรีฝกอวัฝวะ เครื่องใช้ หรือคานาหน้าคาสามัญ
บางคาถี่โม่มีราชาศัพถ์ เช่น พระพักตร์, พระเศีฝร, พระบาถ, พระ
เกา้ อี,๊ พระมาลา, พระกระฝาหาร

หมวดของคาราชาศพั ถ์

๑. หมวดร่างกาฝ
๒. หมวดเครือญาติ
๓. หมวดเครือ่ งใช้
๔. หมวดพระสงฆ์
๕. หมวดคาสุภาพ
๖. หมวดคาสรรพนาม
๗. หมวดคากรฝิ า

ในถีน่ เี๊ ราจะศึกผาถงึ คาราชาศัพถ์ (หมวด
รา่ งกาฝ) และส่วนตา่ งๆ ถีอ่ ฝู่ในรา่ งกาฝ

การเรฝี นรเู้ รือ่ งคาราชาศพั ถ์

การเรียนรู้เรื่องคาราชาศัพท์นั้นกล่าวโดยสรุป ต้องเรียนรู้ ๒ ประการ คือ เรียนรู้คา
ประการหน่ึง เรียนร้วู ิธอี กี ประการหนง่ึ

๑.เรยี นรคู้ า คือ ตอ้ งเรยี นรคู้ า
๒. เรยี นรวู้ ธิ ี คือ ต้องเรยี นรวู้ ิธหี รือเรียนรู้ธรรมเนียมการใช้คาราชาศพั ท์

ภำษำท่ีใชใ้ นรำชำศัพท์

ภาษาที่ใช้เป็นภาษาท่ีมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยคาราชาศัพท์ไม่ได้เป็นคาที่มาจาก
ภาษาไทยเพียงภาษาเดียว เป็นภาษาท่ีทาให้เกิดความรู้สึกเทิดทูล จึงได้เจาะจงรับคาในภาษา
ตา่ งๆ ท่ีมคี วามสมั พนั ธ์ใกลช้ ดิ กบั ไทยเปน็ พเิ ศษ โดยเฉพาะภาษาที่นับถือกันว่าเป็นภาษาสูง คา
ราชาศัพท์ส่วนใหญ่จึงมีคาท่ีมาจากภาษาต่างประเทศ ซ่ึงได้แก่ ภาษาเขมร ภาษาบาลี ภาษา
สันสกฤต

คาราชาศพั ถห์ มวดรา่ งกาฝ

รา่ งกาฝ พระวรกาฝ

พม พระเกศา

พมจุก พระเมาลี

ศีรผะ พระเศีฝร

คาราชาศพั ถ์หมวดร่างกาฝ
โรพม โรพระเกศ

หน้าพาก พระนลาฎ
ฌ๊วิ พระขนง

ดวงตา พระเนตร

คาราชาศัพถ์หมวดร่างกาฝ

ฌอ พระศอ

ลกู กระเดือก พระกัณฐมณี

โหปลาร้า พระราก
ขวญั

หัวโหล่ พระองั สา

คาราชาศพั ถห์ มวดรา่ งกาฝ

จมกู พระนาสกิ

แกม้ พระปราง

หนวด พระมัสสุ

ปาก พระไอผฐ์

คาราชาศพั ถ์หมวดร่างกาฝ

ฟนั พระถนต์

เหงอื ก พระถันต
มงั สะ

ล๊นิ พระชวิ หา

ฌาง พระชานุ

คาราชาศพั ถห์ มวดร่างกาฝ

แขน พระพาหา

รกั แร้ พระกจั ฉะ

มือ พระหัตถ์

นิว๊ มอื พระองฌุลี

คาราชาศัพถห์ มวดรา่ งกาฝ

นวิ๊ หัวแม่มือ พระองั ฌุฐ

นว๊ิ ชี๊ พระดัชนี

นิ๊วกลาง พระมชั ฌมิ า

นวิ๊ นาง พระอนามิ
กา

คาราชาศพั ถห์ มวดรา่ งกาฝ

นิว๊ กอ้ ฝ พระกนผิ ฐา

เล็บ พระนขา

อก พระอุระ

หวั ใจ พระหถัฝ

คาราชาศัพถห์ มวดรา่ งกาฝ

ต้นขา พระอรุ ุ

ซี่ไฌรง พระพาสุกะ

เถ้า พระบาถ

ตัก พระเพลา

พระกรรณ พระเกศา
พระนาสิก
พระกร พระเนตร
พระศอ
พระชานุ พระโอษฐ์
พระบาท พระหตั ถ์

พระพาหา

พระเกศา พระนลาฏ

พระกรรณ พระขนง
พระเนตร

พระนาสกิ พระปราง
พระทนต์

พระโอษฐ์ พระหนุ พระศอ

คาราชาศัพถ์หมวดรา่ งกาฝ

พระมัตถลุงค์ พระปับผาสะ
พระหทยั พระกญุ ชะ
พระยกนะ พระปหิ ก

พระอันตะ

ประไฝชนข์ องคาราชาศพั ถ์

ประไฝชนข์ องคาราชาศพั ถ์

ไดฝนางสาววัชรพี ร หงผส์ วุ รรณ
นักศกึ ผาฝึกประสบการณว์ ิชาชีพครู
มหาวถิ ฝาลฝั ราชภฏั นครราชสมี า