BUDAYA DAN MASYARAKAT: PERMAINAN TRADISIONAL DAN MAKANAN TRADISIONAL

Budaya dan Masyarakat

Permainan Tradisional & Makanan Tradisional

Nama ahli kumpulan :

1. Fong Han Sheng

2. Nur Alya Izzati binti Zahrulain

3. Nur Alia Shafiqa binti Ramli

4. Nurul Farhana binti Mohd Khairozaman

5. Izzat Izzuddin bin Mahadzir

Kumpulan : Kumpulan 1 F1O

Nama Pensyarah : Dr. Malar A/P Muthiah

Permainan
Tradisional

Apa itu permainan tradisional ?

Permainan Tradisional Jadi, definisi
bermaksud bermaksud bagi permainan
sesuatu yang mengikut atau
digunakan untuk bersifat tradisi tradisional
bermain atau adalah

mainan permainan yang
dimainkan oleh
masyarakat

terdahulu.

Permainan ini Setiap kaum
dimainkan bagi mempunyai
mengisi masa permainan
lapang serta tradisional yang
tersendiri
mampu
mengeratkan
hubungan sesama
masyarakat.

Permainan tradisional
Masyarakat Melayu

• Diisytiharkan sebagai warisan kebangsaan pada tahun 2009.
• Sejenis permainan anjung.
• Membuat lubang di atas tanah untuk bermain congkak.
• Kini, menggunakan kayu yang bujur dan berlubang.
• Biji asam jawa, biji saga, biji getah atau batuan kecil digunakan sebagai buah manakala kini

menggunakan guli.
• Congkak mampu melatih minda untuk membuat keputusan dengan pantas.

• Diisytiharkan sebagai warisan kebangsaan pada tahun 2009.
• Popular di Terengganu, Kelantan dan Melaka.
• Terdapat beberapa jenis gasing iaitu gasing jantung, gasing piring, gasing

pinang dan sebagainya.
• Dimainkan dengan dua cara iaitu gasing pangkah dan gasing uri.
• Gasing pangkah dimainkan dengan cara melempar supaya dapat mengetuk

gasing pihak lawan.
• Gasing uri pula dipertandingkan untuk menguji ketahanan gasing berpusing.

• Diisyhtiharkan sebagai warisan kebangsaan pada tahun 2012.
• Juga dikenali sebagai permainan selambut atau serembat.
• Mampu mengasah kemahiran melambung dan menangkap.
• Kebiasaannya, biji getah dan ketulan batu yang kecil akan digunakan.
• Kini, kebanyakan orang menjahit kain yang berisi pasir dan digunakan

untuk bermain.
• Terdapat 5 buah yang digunakan.
• Dimainkan daripada peringkat 1 hingga 7.

• Diisytiharkan sebagai warisan kebangsaan pada tahun 2009.
• Masyarakat nelayan bermain wau sebagai persediaan ke laut untuk

mengetahui sama ada cuaca baik atau tidak.
• Bagi para petani, ia sebagai persediaan menghadapi musim bendang.
• Terdapat tiga jenis wau yang terkenal iaitu wau bulan, wau kucing dan

wau jalabudi.
• Diperbuat daripada buluh yang diraut dan kertas warna yang dilukis

motif-motif yang sesuai ditampal pada rangka wau.
• Antaranya motif flora fauna, sulur bayur, awan larat, pucuk rebung dan

geometri.

• Upih adalah pelepah daun pokok Pinang. • Capteh juga dikenali sebagai sepak bulu ayam.
• Pelepah pokok kelapa juga digunakan bagi • Ianya lebih kurang dengan permaian sepak raga

permainan ini. tetapi menggunakan alat yang berbeza.
• Kebiasaannya, apabila pelepah sudah tua, ia • Tujuan permainan ini adalah untuk menguji

akan jatuh ke tanah namun masih elok. kecekapan pemain mengawal dan menimbang
• Daun pinang pada pelepah akan dibuang dan
seberapa lama yang boleh.
dijadikan hulu untuk menarik upih. • Permainan ini biasanya dimainkan oleh kanak-

kanak lelaki.
• Dipercayai dibawa masuk oleh migrasi China ke

Tanah Melayu.

Permainan tradisional
Masyarakat ORANG ASLI

• Dikenali sebagai kercang dan popular dikalangan
mereka yang tinggal di sekitar hutan Endau Rompin.

• Diperbuat daripada rotan dan disusun secara
berlapis-lapis berdasarkan peringkat kesukarannya.

• Terdapat lima jenis kercang antaranya ialah kercang
kahwin dan kercang rotan.

• Falsafah permainan ini adalah ibarat mencari jalan
keluar dari hutan.

• Dikenali sebagai tempurung kelapa.
• Tujuan permainan ini adalah untuk melihat siapa yang

boleh bergerak laju menggunakan terompah kelapa
tersebut.
• Permainan ini boleh dimainkan secara individu dan
berkumpulan.
• Dapat memupuk semangat berkumpulan, meningkatkan
kekuatan otot dan kemahiran berkomunikasi juga dapat
diperbaiki.

Permainan Tradisional
Masyarakat Orang Cina

Permainan Tradisional Masyarakat Cina

MAHJONG XIANGQI YO-YO GO

• Permainan untuk empat • Berasal dari zaman purba • Dua cakera disambungkan • Digelar sebagai Weiqi.
orang.
china kira-kira tahun 569 dengan gandar panjang. • Strateginya kompleks dan
• Memerlukan kemahiran,
sebelum masihi. • Juga merupakan alat peraturannya mudah.
kecekapan mengatur
• Juga dikenali sebagai persembahan dan dalam • Dua pemain berganti-ganti
strategi, mengira.
Catur Cina. tarian Cina. meletakkan batu hitam
• Nasib boleh menjadi faktor • Permainan papan yang
utama kejayaan. • Diikat dengan tali nilon dan putih di atas

• Juga popular dalam dimainkan oleh dua orang dengan dua batang kayu. persilangan grid garis.

pemain. • Pemain memegang hujung • Saiznya adalah 19 × 19.
permainan komputer dan • Cara pergerakannya
sebagai perjudian. kedua-dua kayu dan • Saiz 13 × 13 dan 9 × 9

• Membentuk satu set berbeza dengan mengimbangi yo-yo digemari kerana ringkas

permainan catur. daripada jatuh. dan berorientasikan taktik.
kumpulan dengan 14 biji • Dimainkan pada titik
mahjong. • Gerakan seli mengangkat • Permainan menguasai

• Membentuk kumpulan perpotongan antara garis dan menjatuhkan tali. kawasan yang lebih besar

pada papan permainan. • Pelbagai gaya seperti daripada lawan.
yang berbeza kerana cara • Cara makan Pao (Meriam)
pemikiran dan peraturan melontar yo-yo ke udara • Batu akan dialihkan

yang berlainan. ialah mesti melompat atau melambung ke sekiranya tiada persilangan

melepasi unit lain. sekeliling pemain. bersebelahan yang kosong.

Permainan Tradisional Masyarakat India

KHO-KHO KABADDI CHATURANGA

• Berasal dari Maharashtra • Berasal dari Asia Selatan • Berasal dari India dan banyak
• setiap kumpulan boleh mempunyai • 1 kumpulan 7 pemain dimainkan dimainkan di parsi

12 pemain. dengan 5 pemain simpanan • 4 permain dimainkan sekaligus
• hanya 9 daripadanya akan bermain
• Terdapat 2 giliran dalam permainan • Pergerakan digerakkan secara
bagi satu perlawanan kho-kho ini. Setiap giliran bergilir
diperuntukkan selama 7 minit
• Terdapat 2 giliran dalam permainan untuk acara lari dan kejar. Bagi • Buah dapat digerakkan sama
kho-kho ini. Setiap giliran kumpulan pengejar (chaser), 8 seperti buah catur
diperuntukkan selama 7 minit pemain akan berada di tengah
untuk acara lari dan kejar. Bagi setiap 8 kotak yang terdapat di • Apabila orang-orang Arab
kumpulan pengejar (chaser), 8 padang permainan menakluki Parsi, chess atau catur
pemain akan berada di tengah diambil oleh dunia Islam dan
setiap 8 kotak yang terdapat di kemudiannya merebak ke Eropah
padang permainan Selatan. Di Eropah, chess berubah
bentuk semasa dalam abad ke-15

Permainan masyarakat Sabah dan Sarawak

KUIT LUMBA KERBAU SEPAK RAGA

• Permainan tradisi yang dipanggil Kuit ini • Banyak dimainkan kaum Melayu Brunei, • Permainan tradisi golongan istana dan
berasal daripada cara hidup suku Lun Bawang, Dusun, Bajau, kaum Bisaya bangsawan.
Kedayan ketika dahulu
• Pertandingan ini diadakan pada pesta • Dimainkan oleh golongan lelaki sahaja di
• Kaum ini menjalankan aktiviti pertanian tertentu seperti Pesta Lawas dan Pesta kawasan lapang
yang diwarisi daripada zaman nenek babulang yang diadakan pada setiap
moyang mereka bagi menyara hidup dan tahun. • Terkenal sehingga kini seperti permainan
diteruskan sehingga kini. sepak lain seperti sepak raga ratus, sepak
• lumba kerbau diadakan di kampung- takraw, dan sepak raga manggis
• Pada zaman dahulu tempurung kelapa kampung oleh pesawah sebagai hiburan
kurang kegunaannya maka suku ini dan menggunakan kerbau yang • Popular di kalangan masyarakat Bajau
menjadikan bahan ini untuk membuat membajak untuk berlumba. dan Irranun
alat permainan
• Telah terkenal dan menjadi tarikan • Bola raga diperbuat daripada rotan yang
• Apabila musim menuai berakhir pelancong dalam dan luar negara pada dianyam bulat
tempurung kelapa dikumpulkan sebagai masa kini malah beberapa peraturan
persediaan untuk permainan tradisional permainan turut dikemaskini agar
ini menjadi lebih meriah

RAMPANAU MENYUMPIT
• Dimainkan oleh masyarakat Dusun • Alat tradisional kaum pribumi Sarawak,

daerah Tambunan, Keningau, Ranau dan Sabah, Kepulauan Borneo dan Orang Asli
beberapa daerah di Sabah. semenanjung untuk memburu binatang liar
• Cara permainan ini adalah dengan di hutan
berjalan secara cangkungan merupakan • Sumpit juga digunakan untuk menentang
sukan yang dilakukan pada masa lapang musuh semasa peperangan pada zaman
dan juga kaedah untuk menyeberangi dahulu oleh Orang Ulu, Iban, Bidayuh, dan
sungai atau parit atau berjalan pada Orang Asli
Kawasan becak pada masa dahulu. • Pembuatan berbeza di antara pribumi
• Kini hanya boleh disaksikan apabila Pesta Sarawak, Sabah dan Orang Asli
Kaamatan diadakan. Jarang dimainkan Semenanjung.
sebagai mainan harian. • Sumpit diperbuat daripada nibong, buluh,
• Pemain Rampanau ini akan menaiki gentian kaca dan sebagainya.
batang buluh yang direka khas sebagai • Dikembangkan dengan kewujudan
kasut tinggi dan direka dengan berbagai - pertandingan sukan menyumpit dan telah
bagai ketinggian mengikut selera menjadi sukan tradisi di Sarawak malah turut
pemainnya. Permainan ini memerlukan disertai oleh semua kaum termasuk Melayu
keseimbangan badan dan Cina

Makanan
Tradisional

KETUPAT -melayu-
LEMANG
RENDANG • Ketupat palas dan ketupat nasi.
• Ketupat palas diperbuat daripada daun palas dan beras pulut.
• Ketupat nasi diperbuat daripada daun kelapa dan beras.

• Bahan-bahan adalah beras pulut, santan dan garam.
• Dimasak di dalam buluh di mana bahan-bahan dibalut dengan daun pisang di

dalamnya.
• Dimakan bersama serunding dan juga aneka rendang.

• Rendang ayam, rendang daging, rendang kerang, rendang paru, rendang
siput, rendang pucuk-pucuk kayu.

• Setiap negeri mempunyai resepi yang tersendiri dan unik.
• Contohnya di Perak terkenal dengan rendang Tok dan di Negeri Sembilan pula

sangat sinonim dengan rendang itik dan rendang kerbau.

• Mempunyai pelbagai resepi yang tersendiri bergantung kepada individu. DODOL
• Antaranya dodol cair hanya boleh didapati di sekitar Melaka dan Negeri TAPAI
KUIH BAHULU
Sembilan.
• Mengambil masa lebih kurang 2-4 jam untuk siap dimakan

• Tapai ubi dan tapai pulut
• Bahan-bahan ialah pulut beras atau ubi kayu, sedikit gula dan ragi.
• Bahan-bahan tersebut akan dicampur bersama dan kemudiannya dibungkus

menggunakan daun tapai.
• Tapai diperam selama 3 hari kemudian boleh dimakan

• Dikenali sebagai salah satu kuih lama atau kuih tradisi
• Berwarna coklat kekuningan namun telah dimodenkan kepada pelbagai jenis
• Contohnya bahulu pandan, bahulu coklat dan sebagainya.
• Teksturnya sangat lembut dan sedap

Makanan Tradisional Masyarakat Cina

KUIH BULAN KUIH BAKUL TANGYUAN

• Makanan penting semasa • Dikenali sebagai “ nian gao” yang • Diperbuat daripada tepung pulut

“Mooncake Festival”. dipercayai boleh membawa tuah. dan dimakan dengan air gula.

• Berbentuk seperti bulan • Melambangkan tahun baru itu • Melambangkan ikatan yang kukuh

bermaksud perjumpaan semula. akan menjadi semakin baik. antara ahli keluarga.

• Makan bersama keluarga atau • Diperbuat dari tepung pulut, gula, • Dimakan semasa perayaan Dongzi

rakan untuk mengeratkan air dan daun pisang. pada 22hb Disember.

hubungan. • Kuihnya yang melekit dan manis • “Tiansui” bermaksud sejajar

• Sebagai buah tangan bagi mampu membuka selera. dengan peningkatan umur maka

menunjukkan penghargaan. • Dapat simpan lama kerana kuihnya akan menjadi lebih baik.

• Dimakan dalam potongan yang kenyal dan kental. • Diuli dengan tangan menjadi bulat

kecil bersama dengan minum Teh • Dihasilkan sepanjang tahun dan dan mempunyai pelbagai warna.

Cina. bukan hanya pada musim
• Diperbuat daripada biji teratai yang perayaan.

berinti kacang merah atau kuning

telur.

DIM SUM YEE SANG ZONGZI

• Dihidangkan bersama teh Cina. • Hidangan mesti semasa perayaan • Bak chang atau kuih chang.

• Istilah yang digunakan ialah Yum Tahun Baru Cina. • Diraikan semasa Festival Dragon

cha "meminum teh“. • Digaul beramai-ramai dengan Boat.

• Tradisi sekeluarga makan bersama mengangkatnya tinggi-tinggi sambil • Diperbuat daripada beras pulut

atau orang tua berkumpul minum melaungkan ‘Lo Hei’. yang berinti daging, kacang,

teh. • Melambangkan kemewahan, cendawan dan sebagainya.

• Waktu pagi hingga tengahari di kemakmuran dan kesuburan. • Dibalut dengan daun buluh serta

kedai makan atau kedai khas dim • Semakin tinggi lambungan semakin dikukus.

sum. mewah rezeki. • Berkaitan Qu Yuan yang bunuh diri

• Dihidang dalam bakul pengukus • Sejenis salad ikan mentah gaya pada zaman Dinasti Zhou.

kecil atau di atas pinggan kecil. Chaozhou. • Dilemparkan ke dalam sungai

• Mengukus dan menggoreng. • Terdiri daripada ikan mentah supaya hidupan sungai tidak makan

• Variasi popular ialah shaomai, ladu salmon, sayur-sayuran, sos plum, jenazah Qu Yuan.

udang , siew pao, Chee Cheong fun udang kering, daun limau purut, biji • Simbol perayaan Duan Wu dan hari

dan lou mai gai. bijaan. mengingati Qu Yuan.

-india-

TOSAI IDLI VADAI
• Jenis tosai ialah tosai telur, • Jenis idli adalah sanna, rave • Dua versi iaitu paruppu

tosai cili, tosai bawang, tosai atau sambar idli. vadai dan ulunthu vadai.
rawa, tosai ghee • Bahan-bahannya adalah • Paruppu vadai diperbuat
• Dimakan bersama sambal
kelapa, kari kambing atau vigna mungo dan juga nasi. daripada kacang dal, hirisan
juga kari ayam. • Boleh dimakan semasa cili hijau, daun kari, serta
• Dijual di restoran mamak bawang merah.
dan restoran India. sarapan pagi mahupun • Ulunthu vadai diperbuat
sebagai makanan ringan daripada tebung beras dan
berbentuk roda dan
berlubang di tengah

-orang asli-

• Merupakan nasi yang dikukus
bersama santan dan dibaluti dengan
daun pisang nipah.

• Bungkusan burasak akan diikat
menggunakan tali agar ia tidak
terbuka semasa mengukusnya.

BURASAK

KAPURUNG SAGGAR BELANDA
• Diperbuat daripada tepung sagu • Menggunakan pisang raja yang masak dan ranum sahaja,
• Campurkan bersama sayuran serta ikan
pisang lain tidak dibenarkan
dan dihidangkan terus dalam mangkuk . • Pisang raja akan diisi dengan kacang yang telah disangai
• Sebagai hidangan minum petang
serta dicincang, gula serta telur memberikan rasa yang
begitu menyelerakan.

• Terdiri daripada gula merah serta kacang tanah.
• kacang tanah akan digoreng terlebih dahulu.Kemudian air

dicampurkan bersama gula merah serta sedikit garam dan
dipanaskan serta dimasak sehingga gula menjadi kental.
• Dijadikan sebagai hidangan minum petang.

• Merupakan hidangan bubur BAJEK CANGGORENG • Merupakan rebusan perut
jagung.
serta daging lembu
• Bubur yang dicampuri dengan kemudiannya dihiris halus dan
jagung, ayam serta sayur – dicampurkan dengan bahan –
sayuran. bahan khusus.
• Hidangan ini seakan – akan
• Dijadikan sarapan pagi dan sup soto namun cara
sebagai minum petang. BAROBOQ COTO MAKASSAR penyediaan serta bahan yang

digunakan adalah berbeza.

Makanan Tradisonal Masyarakat
Sarawak

Makanan Tradisional Masyarakat Sarawak

KUIH PENYARAM HINAVA/UMAI MANOK PANSOH

• Kuih tradisional masyarakat • Gabungan daging ikan tenggiri, cili • Merupakan makanan tradisi

Melanau Likow yang diperbuat padi, bawang merah, halia dan masyarakat Iban iaitu ayam yang

daripada campuran tepung beras, kundru dengan perahann air limau dimasak di dalam buluh bersama

tepung gandum, air dan gula apong kasturi atau limau nipis daun ubi kayu.

(gula nipah). menjadikan hidangan ini • Potongan ayam akan diperap

• Masyarakat Melanau Likow percaya menambahkan selera makan. bersama bahan-bahan seperti

bahawa penyaram mampu • Isi ikan mentah ‘dimasak’ dengan bawang putih, bawang merah,

merapatkan hubungan keluarga menggunakan cuka dan limau bagi halia, serai, bunga kantan dan

yang terpisah jauh. membunuh bakteria. daun kesum

• Lingkaran seperti tali yang dibentuk • Selain menggunakan ikan, • Buluh yang mengandungi ayam

di sekeliling penyaram merujuk hidangan ini boleh diganti dengan akan dipanggang seperti

kepada ikatan kasih sayang dalam menggunakan udang kecil dan memanggang lemang

masyarakat Melanau Likow yang obor-obor . • Lebih sedap dimakan Bersama nasi

tidak pernah terputus. pulut atau lemang

KEK LAPIS SARAWAK KELUPIS TEBALOI

• Sinonim dengan musim perayaan • Dihidang semasa musim • Merupakan makanan ringan

dan dijadikan buah tangan wajib jika perayaan atau pun majlis masyarakat Melanau.
keramaian seperti kenduri atau • Diperbuat daripada tepung sagu
berkunjung ke Sarawak.
• Bahan-bahan membuat kek ini majlis perkahwinan. atau lemantak yang diadun dengan

adalah tepung yang dipanggil • Bahan utama masakan ini bahan-bahan lain seperti telur dan

tepung hong kong, gula kastor, adalah berasaskan beras pulut kelapa parut sebelum dibakar di

kuning telur, putih telur, ovelet, yang digaul Bersama santan dalam daun pisang.
dan dibungkus di dalam daun • Boleh didapati dengan pelbagai
mentega, susu pekat dan susu cair. nyirik/lirik atau daun pisang jenis perisa seperti strawberi, milo,
• Membuat kek lapis sangat rumit dan

perlukan kemahiran menyediakan dan seterusnya dikukus. pandan dan lain-lain.

adunan dan bentuknya. • Kelupis kosong sedap dimakan

bersama rendang, kari atau

kuah kacang.

Makanan Tradisonal Masyarakat
Sabah

Makanan Tradisional Masyarakat Sabah

AMBUYAT/PINANTUNG NONSOM BAMBANGAN KUIH CINCIN

• Campuran likat tepung sagu dengan • Nonsom diperkenalkan oleh • Rasanya rangup, manis, sedikit

air panas. masyarakat Sabah yang masin dan tahan lama.
• Dipanggil sebagai penantung oleh berketurunan Kadazandusun. • Bahan utama yang digunakan ialah

masyarakat Kadazan-Duzun dan • Bambangan ialah buah tepung beras, gula nira, gula merah

Tatana di daerah Kuala Penyu, bermusim dengan isi berwarna dan sedikit garam.

Sabah. kuning, masam, berbentuk • Larutan gula merah dan gula nira
• Dimakan bersama lauk-pauk yang
bulat dan berkulit tebal. dicampurkan ke dalam tepung

lain seperti sambal, lauk sayur dan • Noonsom bambangan ialah beras dan diuli sebati.

hidangan ikan. jeruk yang diperbuat daripada • Kini, makanan ringan ini mudah
• Perlu dimakan dengan segera kerana hirisan buah bambangan dan didapati di mana-mana pada setiap

teksturnya akan berubah menjadi dicampurdengan biji buah masa dan mendapat sambutan

keras jika terdedah terlalu lama. bambangan yang telah diparut masyarakat keseluruhannya.

dan diletakkan sedikit garam.

Senarai Rujukan

Buku

Ong, L. C. (2018). Teks STPM Sejarah: Malaysia dan asia tenggara. Penerbitan Pelangi
Sdn. Bhd.

Shamsul Amri Baharuddin (2012). Model hubungan etnik (2 ed.). Institut Kajian Etnik.

Laman Web

Itawrah. (2019, Mei 14). 16 Pilihan Jenis Makanan Tradisional Cina Wajid Anda Cuba.
Saji. https://saji.my/makanan-tradisional-cina/

Nadz.my. 2021. Senarai Makanan Tradisional Cina Yang Popular.
https://nadz.my/makanan-tradisional-cina/

Orangkata.my. (2021). Permainan Tradisional Melayu, Cina dan India yang kian
dilupakan.https://orangkata.my/sukan/permainan-tradisional-melayu-cina-dan-india-yang-
kian-dilupakan/

Beneculture, V. (2021). 5 Permainan Tradisional Dari Cina. Bene Culture - Kumpulan
Budaya Yang Unik Dan Menarik. https://beneculture.wordpress.com/2018/05/07/5-
permainan-tradisional-dari-cina/

Sivik & Kewarganegaraan. (2021). PERMAINAN TRADISIONAL KAUM-KAUM DI
MALAYSIA. https://pendidikansivikk3.wordpress.com/2012/05/14/permainan-tradisional-
kaum-kaum-di-malaysia-17/

Andi Nor Syakinah binti Nasta’in, Dayang Nurliyana Binti Abang Zakaria, Nur Diyanah

binti Nasri & Siti Fatimah Azzahraa binti Zullkefli. N.d. Permainan Orang Asli.

https://www.coursehero.com/file/47091284/permainan-orang-asli-dr-mariani-grouppptx/ [17

Oktober 2021].

Azlida Jamil. 2018. Congkak, permainan tradisi Melayu.

https://intl.upm.edu.my/artikel/congkak_permainan_tradisi_melayu-43481 [15 Oktober 2021].

Mohd Nazri Ahmad. 2018. Kercang. https://anyflip.com/qvzm/tygo/basic [20 Oktober

2021].

Sekian,
Terima Kasih