อู่ต่อเรือพระเจ้าตาก (อู่ต่อเรือเสม็ดงาม)

บ้านเสม็ดงาม เมืองจันทบุรี, จันทบุรี

พระมหาธนภูมิ ปรุ สิ ตุ ฺตโม
หลักสตู รครศุ าสตรบณั ฑิต สาขาสงั คมผศึกษา

อู่ตอ่ เรอื พระเจา้ ตาก (อตู่ อ่ เรอื เสม็ดงาม)

สันนิษฐานวา เป็นสถานทซ่ี ่งึ สมเดจ็ พระเจาตากสนิ มหาราช ใชเ ป็นอู
ตอเรอื เม่อื ครัง้ เตรยี มยกทพั ไปตีพมาเพ่อื กูเอกราชชาติไทยเม่อื พ.ศ.
2310อตู อเรือเสมด็ งาม อยูหางจากตวั เมืองจนั ทบุรปี ระมาณ 11
กโิ ลเมตร สันนิษฐานวาเป็นสถานที่ซ่ึงสมเดจ็ พระเจาตากสนิ มหาราชใช
เป็นอูตอ เรอื เม่อื ครงั้ เตรียมยกทพั ไปตพี มาเพ่ือกเู อกราชชาติไทยเม่อื
พ.ศ. 2310 ตามพงศาวดารธนบุรี ฉบับพันจนั ทนุมาส ระบุวา กอนท่ี
พระเจาตากจะยกทพั ไปตีพมา ไดมีการตอ เรอื ประมาณ 100 ลํา ท่ีเมอื ง
จันท บรเิ วณวดั เสม็ดงามท่ีอยไู มไ กล พบตอไมต ะเคยี นทองจํานวนมาก
และยังไดม คี าํ บอกเลาวา มคี ลองที่ขดุ เพ่ือใชลาํ เลียงซุงไมตะเคยี นมายัง
อูตอ เรอื จึงสันนิษฐานวา บรเิ วณนี้เคยเป็นอูตอ เรอื ของพระเจา ตาก กอ น
หน าจะมีการขุดคนพบเรอื ตา ง ๆ บรเิ วณนี้หา งจากปากแมน้ําจันทบุรไี ม
ไกลนัก ไดมกี ารคนพบเรอื สําเภาโบราณสมยั พระเจา ตากซ่งึ อยูใ นสภาพ
ทส่ี มบรู ณทส่ี ดุ เทา ทเี่ คยพบมาในทอ งทะเลอาวไทย และยงั พบเรือขดุ
โบราณอนั เป็นหลักฐานท่ีนาสนใจที่ทําใหเหน็ ไดวา ทน่ี ่ีเป็นยา นการคา ทาง
ทะเลในอดีต และมกี ารสันนิษฐานตอมาอกี วานาจะเป็นแหลงตอ เรือ
สําเภาทีส่ าํ คญั ของไทยแหงหน่ึง จากหลกั ฐานทางโบราณคดีทีท่ ําการ
สาํ รวจอทู ่ี 1 ครัง้ ที่ 1 ในปี พ.ศ. 2524-2525 โดยหนวยโบราณคดีใตน ้ํา
กองโบราณคดี กรมศลิ ปากร ณ บรเิ วณอตู อ เรอื พระเจา ตาก ตามท่ชี าว
บา นเกาะเสมด็ งามเลาสบื กนั วา บรเิ วณนี้เคยเป็นท่ตี อเรอื รบของสมเด็จ
พระเจาตากสินมหาราช เม่ือครัง้ เตรยี มยกทัพไปตีพมา เพ่อื กูเอกราชของ
ชาตไิ ทยในปี พ.ศ. 2310

อูต่ ่อเรอื พระเจ้าตาก (อ่ตู อ่ เรือเสมด็ งาม)

การขดุ คนใชวิธกี นั้ เข่อื นสบู น้ําออก ขุดดินออก ฯลฯ ผลการสํารวจพบซาก
เรอื สาํ เภาทายตัด สนั นิษฐานวา นาจะเป็นเรือสําเภาจีนแบบ "ฟเู จียน" ขนาด
เล็ก มใี บสามเถาใชหางเสอื เรือ ความกวา ง 7-8 เมตร ความยาวประมาณ
24 เมตร หลงั จากนัน้ ไดท าํ การสาํ รวจครัง้ ที่ 2 ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2532
โดยใชว ิธีเหมอื นกบั การสํารวจครัง้ ที่ 1 ตัวเรอื จมอยใู ตด นิ ประมาณ 1.50-
2.90 เมตร เม่อื เอาโคลนออกหมดแลวไดตดิ ตงั้ เคร่ืองพนน้ําอตั โนมัตเิ พ่อื
ฉีดน้ําใหไมโครงเรอื อยใู นสภาพเปียกชุมอยูต ลอดเวลาและเพ่ือป องกันไม
บดิ เบยี้ วเสียรูปทรงหรอื เส่ือมสภาพ ปัจจุบนั ไดส รา งอาคารท่ีมหี ลงั คาคลุม

ไว บริเวณรอบ ๆ มีแองน้ํารูปสี่เหลีย่ มผนื ผาอยูต ามริมฝั่งอาว ลักษณะ
คลา ยอูเ รือและมอี ยูหลายแหง เรือเสม็ดงามเป็นเรอื สําเภาทา ยตัด มเี ทคนิค

การตอ เรือโดยใชว ิธยี ึดดว ยตะปูเหลก็ ไมโครงสรา งเรือสว นใหญ เชน ไม
เปลือกเรอื ไมก ัน้ ระวาง เป็นไมเ น้ือออนในตระกลู ไมสน ซ่ึงชีใ้ หเ ห็นวาเป็น
เรือสําเภาจีนและมีลกั ษณะใกลเคยี งกบั เรือสาํ เภา "ฟเู จยี้ น" ตามความเหน็
จากการสัมภาษณศาสตราจารยปิแอร อฟิ โมแกง เม่อื ปี พ.ศ. 2532 จาก
การขุดคนหลุมตรวจสอบบรเิ วณดา นทายเรือ เชน ทอ นไมขนาดตาง ๆ ทีม่ ี
รอ งรอยการถากแตง รวมทงั้ สภาพของทอ นไม แผน ไมตาง ๆ อยใู นสภาพ
รองรบั ตวั เรอื ใหพ รอมกับการข้นึ คานเพ่อื การซอมแซม ดังนัน้ เรือสาํ เภาลํา

นี้ถูกทงิ้ อยูบนคานในอซู อ มเรือแบบแหง

อตู่ ่อเรือพระเจ้าตาก (อตู่ ่อเรอื เสมด็ งาม)

ภายในบรเิ วณเดยี วกันพบเศษภาชนะ เชือกปาน ขวานเหลก็ และถว ยชาม
จนี คุณภาพต่ํา สนั นิษฐานวา เป็นเรอื ทต่ี อข้ึนในจนี ใชแลนคา ขายอยูต ามหัว

เมอื งชายทะเลอา วไทยในชวงพุทธศตวรรษที่ 23-24 นอกจากนี้ยงั มีการ
พบเรือขุดโบราณในบริเวณลึกเขาไปในแมน้ําอกี สามสี่ลาํ เป็นเรอื ไม

ตะเคียน ปัจจบุ ันเกบ็ รักษาไวใ นโรงเรอื นใกลก บั จุดทข่ี ุดคน เรอื เสม็ดงาม
นักทองเทย่ี วทเ่ี ดนิ ทางมาเยอื นที่นี่จะไดชมจดุ ตา ง ๆ ท่นี าสนใจมากมาย
เชน พระบรมราชานุสาวรยี สมเดจ็ พระเจา ตากสินมหาราช อตู อเรอื โบราณที่
สรางอาคารมหี ลงั คาคลมุ ไวใหผูท ี่สนใจไดเ ขา ไปศกึ ษา พิพิธภณั ฑทอ งถิ่น อู
ตอเรอื สมเดจ็ พระเจาตากสินมหาราช ภายในอาคารแสดงนิทรรศการถาวร
เกี่ยวกับพระราชประวตั ิ และพระราชกรณียกจิ ของมเดจ็ พระเจา ตากสนิ

มหาราช ประวตั ศิ าสตรและววิ ฒั นาการทางดานโบราณคดขี องจันทบุรี
เทคโนโลยีการตอเรือสาํ เภา เคร่อื งดนิ เผา เคร่อื งสงั คโลก เรอื จาํ ลอง

เคร่ืองใชสมยั โบราณ ฯลฯ

พระบรมราชานสุ าวรยส์ มเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช

พระบรมราชานสุ าวรยส์ มเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช