47
48
49
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมีพื้นที่กว้างถึง 1,153 ไร่
อยู่ใกล้สถานที่ส าคัญในหลากหลายแง่มุม ทั้งย่านเศรษฐกิจ การค้า วัฒนธรรม
ศูนย์รวมวัยรุ่น รวมถึง “ศาสนสถาน” ซึ่งเป็นสถานที่ประกอบพิธีทางศาสนาในหลากหลาย
ความเชื่อ เพราะศาสนสถานไม่เพียงแต่เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ แต่ยังเป็นสถานที่เก็บความทรงจ าของผู้คนในสังคมที่สั่งสมสืบทอด
ั
กันผ่านเวลาอันยาวนาน เราจึงอยากพาเพื่อนๆ ไปส ารวจร่องรอยความทรงจ าผ่านศาสนสถานที่อยู่ใกล้จุฬาฯ ไปด้วยกน
1. วัดปทุมวนาราม–สุสาน/อาราม/ความอยุติธรรม
ท่ามกลางตึกสูงตระหง่าน อันเป็นที่ตั้งของห้างสรรพสินค้าชั้น
นาของกรงเทพฯ มีวัดแห่งหนึ่งตั้งอยู่ด้วยบรรยากาศสงบเงียบ เหมือน
ุ
เป็นโอเอซิสกลางทะเลทรายอันแห้งแล้ง เราก าลังพูดถึงวัดปทุมวนาราม
พระอารามหลวง ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 พร้อมๆ กับการขุด
สระบัว 2 สระ ในทุ่งบางกะปิ วัดนี้จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า “วัดสระปทุม”
ด้วยบรรยากาศอันสงบร่มรื่นจนอาจลืมไปเลยว่าก าลังอยู่ใจกลาง
เมืองหลวงของประเทศไทย จึงเหมาะส าหรับผู้ที่ต้องการหาความสงบ
ในจิตใจ แต่ไม่ไกลจากที่ท างานหรือที่เรียน
ขึ้นชื่อว่าวัดย่อมพ่วงด้วยค าว่า “เขตอภัยทาน” ที่หมายถึง
เขตงดการฆ่าสัตว์ตัดชีวิตและอกุศลกรรมทั้งปวง แต่เมื่อมองย้อนกลับ
ไปเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ห้วงเวลาที่รัฐบาลสมัยนาย
ที่มา: https://insidewatthai.com/ อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะกุมอ านาจบริหารประเทศ ย่านปทุมวัน-ราชประสงค ์
วัดปทุมวนาราม/ เต็มไปด้วยคราบเลือดที่เกิดจากการสลายการชุมนุมของกลุ่ม นปช. มี
ผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์นี้ถึง 99 ราย ในจ านวนนี้ มี 6 รายที่ถูกยิงด้วย
อาวุธสงครามในวัดปทุมวนารามแห่งนี้ 11 ปี ผ่านไป แม้มีการพิจารณาคดี แต่หาได้มีการเอาผิดผู้กระท าความผิดไม่ หลังจากวัน
นั้น 19 พฤษภาคมเวียนมาคราใด ญาติของผู้เสียชีวิตจะมาร่วมกันประกอบพิธีบ าเพ็ญกุศลอุทิศแด่ผู้วายชนม์ และท ากิจกรรมร าลึก
ถึงเหตุการณ์สลายการชุมนุมใกล้วัดแห่งนี้ เป็นที่ระลึกแห่งความอยุติธรรมในสังคมที่รอวัน “ฟ้าสีทองผ่องอ าไพ” วันที่ความ
โหดร้ายของการเข่นฆ่าผู้บริสุทธิ์จะถูกพิพากษา เพราะทุกคนรู้ดีว่า “ที่นี่มีคนตาย”
50
2. ศาลเจ้าแม่ทับทิม สะพานเหลือง–วัฒนธรรมและ
ศรัทธาที่ปะทะกับความต้องการของนายทุน
后
“หม่าโจ้ว” (妈祖) หรือ “เทียนโห้ว” (天天后) คือค ำ
เรียก “เจาแม่ทับทิม” เจ้ำแม่แห่งทะเล ศูนย์รวมจิตใจชำวจีนฮกเกี้ยน
้
แต้จิ๋ว และชำวจีนโพ้นทะเลที่เดินทำงข้ำมน ้ำข้ำมทะเลไปตั้งถิ่นฐำน
นอกประเทศจีน ซึ่งบริเวณใกล้จุฬำฯ เองก็เคยเป็นชุมชนคนไทยเชื้อ
สำยจีน มี “เซียงกง” ค้ำอะไหล่รถยนต์ที่ย่ำนสะพำนเหลือง และชุมชน
นี้เองเป็นที่ตั้งของศำลเจ้ำแม่ทับทิมอันเป็นศูนย์รวมจิตใจส ำคันนับร้อยป
ดังจะเห็นได้จำกกระถำงธูปสังเค็ดจำรึกพระปรมำภิไธยย่อ “จปร.”
ในงำนพระรำชพิธีถวำยพระเพลิงพระบรมศพรัชกำลที่ 5 ที่ตั้งอยู่ใน
ศำลแห่งนี้ แม้ตัวศำลจะมีรูปร่ำงและต ำแหน่งที่เปลี่ยนแปลงไปจำก
อดีต โดยตัวศำลที่เห็นในปัจจุบันนี้สร้ำงแล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2513 โดย
มีภำพแกะสลักนูนต ่ำซึ่งเป็นศิลปะแบบแต้จิ๋วประดับอยู่ในศำล ทั้งยัง ที่มำ: https://scontent.fbkk2-
เป็นแหล่งวัฒนธรรมศำลเจ้ำ อำทิ กำรประชันงิ้ว งำนเสี่ยซิ้ง (ขอบคุณ 4.fna.fbcdn.net/v/t1.6435-9/fr/cp0/e15
เทพเจ้ำ) งำนซิโกว (ทิ้งกระจำด)
แต่เมื่อเวลำผ่ำนไป จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัยมีโครงกำรพัฒนำพื้นที่ “BLOCK33” ภำยใต้แนวคิด
“Residential & Wellness” บริเวณโดยรอบศำล มีกำรขอคืนพื้นที่ศำลเจ้ำแม่ทับทิมและวำงแผนจะสร้ำงศำลใหม่ที่อุทยำน 100 ป
จุฬำฯ บริเวณใกล้กัน โดยมีข้อห้ำม เช่น ไม่ให้มีผู้เฝ้ำศำล ไม่อนุนำตให้จุดธูปหรือประทัด ผู้ศรัทธำในเจ้ำแม่ทับทิมจึงร่วมกัน
่
เรียกร้องผำน #saveศาลเจ้าแม่ทับทิม ทั้งในสื่อสังคมออนไลน์ และลงชื่อเรียกร้องให้จุฬำฯ ระงับกำรรื้อศำลและกำรย้ำยเจ้ำแม่
ทับทิมไปประทับที่ศำลชั่วครำว ปัจจุบันเจ้ำแม่ทับทิมยังประดิษฐำนอยู่ที่ศำลในซอยจุฬำลงกรณ์ 9 ที่เดิม ล้อมรอบด้วยรั้วสังกะส ี
บอกเขตก่อสร้ำงที่หยุดชะงักด้วยสถำนกำรณ์ COVID-19 และเรำยังคงต้องจับตำมองส ำนักงำนทรัพย์สินแห่งจุฬำลงกรณ ์
มหำวิทยำลัย ในฐำนะ “นายทุนที่ดิน” กันต่อไป
3. สุเหร่ากองอาสาจาม–ที่ระลึกแห่งชาวจามในกรุงเทพมหานคร
ไม่ใกล้ไม่ไกลจำกแยกเจรินผล มีมัสยิดแห่งหนึ่งเป็นศูนย์รวมใจ
ของชุมชนมุสลิมขนำดใหน่ ที่มีประวัติศำสตร์ที่ยำวนำน คือ
มัสยิดยามีอุลค็อยรียะห์ หรือ “สุเหร่ากองอาสาจาม”
มัสยิดแห่งนี้สันนิษฐำนว่ำสร้ำงขึ้นโดยพระยำรำชบังสัน (แม้น)
ชำวจำม (ชำวมุสลิมในอำณำจักรจำมปำ) รุ่นแรกที่มำอำศัยอยู่ที่ชุมชน
บ้ำนครัว หลังจำกที่รัชกำลที่ 1 พระรำชทำนที่ดินบริเวณริมคลองแสน
แสบให้เป็นที่อยู่อำศัยของคนชนชำตินี้หลังจำกร่วมรบในสงครำมเก้ำทัพ
จึงเป็นที่มำของชื่อ “สุเหร่ากองอาสาจาม” เดิมเป็นอำคำรก่ออิฐก้อน
ใหน่ หลังคำทรงปั้นหยำ ส่วนตัวอำคำรที่เห็นปัจจุบันนี้สร้ำงขึ้นเมื่อ
ประมำณ พ.ศ. 2497–2498 ลักษณะที่เห็นเด่นชัด คือ มีโดมแปดเหลี่ยม
ที่มำ: http://www.masjidmap.com/ นอกจำกนี้ในสุเหร่ำยังมีวัตถุทรงคุณค่ำ คือ โคมไฟเขียว เครื่องสังเค็ดใน
image/473117.jpg
พระรำชพิธีถวำยพระเพลิงพระบรมศพรัชกำลที่ 5
ั
็
ชุมชนบำนครวเปนชุมชนมุสลิมขนำดใหน่ แบ่งเป็นชุมชนบ้ำนครัวเหนือ บ้ำนครัวใต้ และบ้ำนครัวตะวันตก
้
กระจำยตัวตั้งแต่แยกเจรินผลจนถึงบริเวณใกล้สะพำนหัวช้ำง ต่อมำชุมชนนี้ได้กลำยเป็นโรงงำนของแบรนด์ “จิม ทอมป์สัน”
ั
และยงคงทอผำในแบรนดของชุมชนเองสืบมำแม้จิมจะหำยตัวไปอย่ำงลึกลับ โดยมีลำยผ้ำประจ ำชุมชน เช่น ลำยเกล็ดเต่ำ ลำย
์
้
หำงกระรอก โดยนอกจำกสุเหร่ำกองอำสำจำมแล้ว ยังมีมัสยิดดำรุลฟะละฮ์ และมัสยิดซูลูกุลมุตตำกีนที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียง
อันเป็นศูนย์รวมใจของชุมชนจนปัจจุบัน
จากศาสนสถานทั้งสามแห่งที่เราน ามาเสนอนี้ เราหวังว่าจะท าให้เพื่อนๆ เห็นถึง
ความทรงจ าที่อยู่รอบจุฬาฯ ผ่านความศรัทธาของชุมชน แม้การเปลี่ยนแปลงของสังคม พื้นที่
และผู้คนจะผันแปรมากเพียงใด แต่ความทรงจ ายังคงอยู่เสมอ และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเพื่อนๆ จะ
เห็นคุณค่าของความทรงจ าเหล่านี้ ในฐานะที่เราเป็นกล้าพันธุ์ที่จะเติบโตเพื่อสร้างสรรค์ให ้
สังคมไทยเห็นคุณค่าของชีวิตทุกชีวิต เพื่อรักษาวัฒนธรรมและความเชื่ออันหลากหลาย และ
ศิลปะอันเป็นเอกลักษณ์ให้คงอยู่ ไม่สิ้นสูญไปกับอ านาจ เงินตรา และเวลาที่หมุนเวียนลบทุกสิ่งไป
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63