องค์ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับธนาคารปูม้า

ธนาคารปมู า้

ธนาคารปูมา้ คืออะไร ?

ธนาคารปูมา้ คือ รปู แบบการฟ้ื นฟูทรพั ยากรปูมา้ ดว้ ยการรบั บริจาคปูมา้ ไขน่ อกกระดองทตี่ ดิ มากบั
อวน หรือเคร่ืองมอื ประมงอ่ืน ๆ ของสมาชกิ ชมุ ชน และนามาปลอ่ ยในกระชงั หรือในถัง หรือบอ่ พกั ท่ี
สรา้ งไวบ้ ริเวณชายหาด เพื่อใหแ้ มป่ ูมา้ ไดว้ างไขก่ อ่ นถกู นาไปขาย หรือบริโภคตอ่ ไป ซ่ึงธนาคารปูมา้
ชมุ ชนเป็ นนวตั กรรม และภมู ปิ ัญญาในการฟ้ื นฟูทะเลไทยของชาวประมงพื้นบา้ นทีก่ อ่ ประโยชนใ์ หก้ บั
เศรษฐกิจประมงปูมา้ อยา่ งมาก

What is Crab Bank ? ปมู า้ ไข่นอกกระดองจากทะเล
Berried female crab from the sea
The Crab Bank is a sustainable crab conservation project that involved a
fishing village in a pilot scheme for marine resources conservation. The ธนาคารปชู มุ ชน
fishers deposited the berried female crabs they caught in cages or in Crab Bank communities
hatchery (plastic tanks) maintained by the program until the crabs has
spawned. After spawning, the female crabs were sold in local markets and
crab larvae were released to the sea.

รปู แบบกระชงั
Cage form

แมป่ ฟู ักไข่ รปู แบบโรงเรอื น
Crab spawning Hatchery form

ปลอ่ ยลกู ปรู ะยะซเู อ้ียลงสทู่ ะเล
Crab larvae (zoea stage) were
released to the sea

วงจรชีวิตของปมู า้

2 – 3 วนั 1 – 2 วนั
Days Days

ไขน่ อกกระดองสีน้าตาล ไขน่ อกกระดองสเี ทาดา
Eyespot-pigmentation stage Heart-beating stage

3 – 5 วนั
Days

ไขน่ อกกระดองสีเหลือง-สม้ 3 – 4 เดือน ลกู ปมู า้ แรกฟัก (ระยะซเู อ้ีย)
Clevage-blastular & Gastrular stages Months Newly hatched larvae (Zoea stage)

แมป่ มู า้ ไขน่ อกกระดอง 10 – 12 วนั
Berried female crab Days

15 – 20 วนั
Days

แมป่ มู า้ ไขใ่ นกระดอง ลกู ปรู ะยะตวั ปู
Pre-berried female crab Crab stage 3 – 5 วนั

Days

เพศเมีย ลกู ปรู ะยะเมกาโลปา
Female Megalopa stage

เพศผู้ 4 – 5 วนั
Male Days

ปมู า้ ตวั เต็มวยั ที่เขา้ สวู่ ยั เจรญิ พนั ธ์ุ ลกู ปรู ะยะตวั ปคู รง้ั แรก
Crab adult (sexual maturity) First crab stage

เรอื่ งของ “ปมู า้ ”

ปูมา้ มชี อ่ื วิทยาศาสตรว์ า่ Portunus pelagicus (Linnaeus, 1758) มชี อ่ื สามญั ว่า Blue swimming crab เป็ นปูทม่ี คี ามสาคญั ทางเศรษฐกจิ ในประเทศไทยสามารถพบปูมา้ ไดท้ วั่ ไปตาม

ชายฝัง่ ของประเทศในทกุ จงั หวดั ทงั้ บริเวณพ้ืนทอ้ งทะเลท่เี ป็ นโคลน ทราย และโคลนปนทราย ปูมา้ ในธรรมชาตจิ ะมไี ขไ่ ดต้ ลอดทง้ั ปี แตจ่ ะพบปูมา้ ทีม่ ไี ขม่ ากสดุ 2 ชว่ ง คือ ชว่ งเดือน
กมุ ภาพนั ธ์ - พฤษภาคม และเดอื นกนั ยายน – ธนั วาคมของทกุ ปี

แนวทางการใชป้ ระโยชนท์ รพั ยากรปูมา้ อยา่ งยงั่ ยนื

จากความตอ้ งการใชป้ ระโยชนป์ ูมา้ ท่ีเพิ่มสงู ขนึ้ ประกอบกบั ทรพั ยากรปูมา้ ในธรรมชาตมิ แี นวโนม้
ลดลงอย่างตอ่ เนอ่ื ง การเพาะพนั ธป์ุ ูมา้ จึงจาเป็ นตอ้ งเขา้ มามบี ทบาทมากขนึ้ ทั้งในรปู แบบของ
“ธนาคารปูมา้ ชุมชน” และ “การพัฒนาองค์ความรูด้ า้ นการเพาะเล้ียงปูมา้ ” ทงั้ นี้ เพ่ือใหผ้ ลผลิต
ของปูทไ่ี ดจ้ ากการเพาะพนั ธเ์ุ ขา้ มาทดแทนผลผลติ ปูจากธรรมชาติ เพื่อใหเ้ พียงพอที่จะบริหาร
จดั การทรพั ยากรปูในธรรมชาตใิ นการใชป้ ระโยชนอ์ ยา่ งยงั่ ยืนตอ่ ไป

อาหารลกู ปูมา้

อาหารทใี่ ชอ้ นบุ าลลกู ปูมา้ มหี ลากหลายชนดิ ทงั้ นขี้ น้ึ อยกู่ บั ระยะของลกู ปู ตวั อยา่ งเชน่ ลกู ปูมา้
ระยะซเู อี้ยควรอนบุ าลดว้ ยโรตเิ ฟอร์ และอารท์ ีเมยี แรกฟัก ลกู ปูมา้ ระยะเมกาโลปาถึงระยะตวั ปู
สามารถใหไ้ รแดง อารท์ เี มยี ตวั เต็มวยั และหนอนแดงได้ นอกจากน้ี ยงั สามารถใหอ้ าหารเม็ด
สาเร็จรปู สาหรบั กงุ้ ทะเลไดอ้ ีกดว้ ย

ปัจจยั แวดลอ้ มที่สง่ ผลต่อการเพาะพนั ธป์ุ มู า้

ความเค็มน้า ตา่ กว่า 17 ppt ไมเ่ หมาะสมตอ่ การดารงชวี ิตของปูมา้

25-35 ppt เหมาะสมตอ่ การอนบุ าลและเลย้ี งปูมา้

ขอ้ มลู แมป่ มู า้ ที่ไดจ้ ากธรรมชาติ (ค่าเฉลี่ยต่อตวั ) 30-35 ppt เหมาะสมตอ่ การฟักไขป่ ูมา้

ความกวา้ งกระดองเฉลี่ย (ซม.) 13.4±1.4 40-45 ppt ไมเ่ หมาะสมตอ่ การเพาะเล้ยี งปูมา้

ความยาวกระดองเฉลี่ย (ซม.) 6.2±0.7 ปรมิ าณออกซิเจนที่ละลายในน้า DO ทเ่ี หมาะสมตอ่ การเพาะเล้ียงปูมา้ เฉล่ียแลว้ ไมค่ วรตา่

น้าหนกั ตวั เฉลีย่ (กรมั ) 178.8±56.4 (DO) กว่า 4 mg/L

น้าหนกั ไขเ่ ฉลย่ี (กรมั ) 36.7±19.4 อณุ หภมู ิน้า ตา่ กว่า 25 ºC การพฒั นาการของลกู ปูมา้ จะชา้

ปรมิ าณไขเ่ ฉลย่ี (ฟอง) 810,558±428,395 28-33 ºC เหมาะสมกบั การเพาะเลี้ยงปูมา้

อตั ราฟักไขเ่ ฉลย่ี (%) 34.4±28.7 กรด-ด่าง (pH) ของน้า pH 8.0-8.5 เหมาะสมตอ่ การอนบุ าลและเลยี้ งปูมา้
จานวนลกู ปแู รกฟักเฉล่ยี (ตวั ) 270,187±243,370
ปรมิ าณแอมโมเนียรวม ไมค่ วรสงู กวา่ 1 mg-N/L