การสร้างคำในภาษาไทย-สิริกร

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

ชนั้ มัธยมศึกษาปท� ี่ ๑

คํามูล คําประสม
คําซ�า
คําซ้อน

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คํามูล

คํามลู คือ คําพืน้ ฐานทม่ี คี วามหมายสมบูรณ์
ในตัวเอง กล่าวคือ เปน� คําทส่ี รา้ งขนึ้ โดยเฉพาะ
อาจเป�นคําไทยด้ังเดิมหรอ� เป�นคําทีม่ าจากภาษาอนื่
ก็ได้ และจะเป�นคําพยางค์เดียวหรอ� หลายพยางค์ก็ได้

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คํามูล

คํามลู แบ่งออกเปน� ๒ ชนิด

คํามูล คํามูล
พยางค์ หลาย
เดียว พยางค์

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คํามลู

คํามลู พยางค์เดียว เปน� คําทอ่ี อกเสียงเพยี ง
ครง้ั เดียว และมคี วามหมายชดั เจนในตัวเอง
เชน่ พ่อ แม่ ครู ลกู ส้ม เต่า เพลง ชาม ยนื
วง่ � หวิ ยม้ิ เปน� ต้น

นก รถ ปู� รม่

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คํามูล

คํามลู หลายพยางค์ เปน� คาํ หลายพยางค์ เม่อื แยก
แต่ละพยางค์แล้ว อาจมีความหมายหรอ� ไม่มคี วามหมายก็ได้
แต่ความหมายของแต่ละพยางคไ์ ม่เก่ียวขอ้ งกับความหมาย
ของคาํ มูลนั้นเลย เชน่ จง้ิ หรด� เขมน่ กระหยม่ิ ถนน นาิกา
กระดาษ เป�นต้น

กระดาษ นาิกา วท� ยุ กระเปา�

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

ลักษณะคํามลู หลายพยางค์

ประกอบด้วยพยางค์ท่ีไม่มีความหมาย
เช่น จง้ิ หรด� จะเหน็ ว่าพยางค์ " จง้ิ " และ "
หรด� " ต่างก็ไม่มีความหมาย

จง้ิ หรด�

ไมม่ ีความหมาย ไม่มีความหมาย

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

ลักษณะคํามลู หลายพยางค์

ประกอบด้วยพยางค์ที่มีความหมายเพียง
บางพยางค์ เช่น กิรย� า จะเหน็ วา่ พยางค์
" ยา " มีความหมายเพียงพยางค์เดียว

กิ ร� ยา

ไม่มคี วามหมาย ไมม่ คี วามหมาย มคี วามหมาย

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

ลักษณะคํามูลหลายพยางค์

ประกอบด้วยพยางค์ที่มีความหมายบา้ ง
ไม่มีความหมายบา้ ง แต่ความหมายของคํา
น้ันไม่มีเค้าความหมายของแต่ละพยางค์
เหลืออยู่เลย

นา ิ กา

มีความหมาย ไม่มคี วามหมาย มีความหมาย

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คํามูล

คํามูลแยกไมไ่ ด้

แยกแล้วไรค้ วามหมาย

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ฟิ )

คําประสม

คําประสม คือ การนาํ เอาคํามูล
ต้ังแต่ ๒ คํามารวมกันเป�นคําใหม่
ทีม่ คี วามหมายใหม่ แต่ยังมีเค้า-
ความหมายเดิมอยู่

เกิดคําใหม่ ความหมายใหม่

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ฟิ )

คําประสม

หลักการสรา้ งคําประสม

สรา้ งจากคํามูลชนิดใดและภาษาใด
ประสมกันก็ได้ ไมจ่ าํ เป�นต้องเป�นคํามลู
ชนิดเดียวกัน โดยคําประสมจะวาง
คําหลักไวห้ น้า คําขยายไวห้ ลัง

ผล (น.) ผลิต (ก.)
คําขยาย
คําหลัก

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

หลักการสรา้ งคําประสม

ชนดิ ของคํา ชนิดของคํา ตัวอยา่ ง
ชนดิ ของคํา
นาม + นาม น�า + ส้ม
นาม + กรย� า เตา + รด�
นาม + บุพบท บ้าน + นอก
กรย� า + กรย� า วง่ � + เต้น
กรย� า + นาม กิน + เส้น
กรย� า + วเ� ศษณ์ ลง + แดง
วเ� ศษณ์ + นาม ดี + ใจ
วเ� ศษณ์ + วเ� ศษณ์ หวาน + เยน็

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ิ๊ฟ)

หลักการสรา้ งคําประสม

ภาษา……….. ภาษาใด ๆ ตัวอย่าง
ภาษา………..
ไทย + ไทย แม่ + บ้าน
ไทย + สันสกฤต เขม็ + ทิศ
บาลี + จนี รถ + เก๋ง
ไทย + องั กฤษ รอ้ ง + โชว์
บาลี + ไทย ราช + วงั
สันสกฤต + ไทย ปก� ษ์ + ใต้
องั กฤษ + ไทย โปรแกรม + หนงั

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ฟิ )

ขอ้ สังเกตคําประสม

การ / ความ / ที่ / ของ / ชา่ ง / นัก / ชาว / หมอ / เครอ่ � ง

*** หากมีคําเหล่าน้ีนาํ หน้า จดั วา่ เปน� คาํ ประสม เชน่
การ การเมือง, การงาน, การละเล่น, การละคร

ความ ความรกั , ความดี, ความงาม, ความเจรญ�

ท่ี ท่พี ัก, ท่นี อน, ทอ่ี ยู,่ ทดี่ ิน

ของ ของเล่น, ของวา่ ง, ของขลัง, ของกิน, ของใช้

ชา่ ง ช่างไม้, ช่างยนต์, ช่างปูน, ชา่ งแอร์

นัก นักเรย� น, นักรอ้ ง, นักกีฬา, นักเลง, นักเขยี น

ชาว ชาวนา, ชาวบ้าน, ชาวสวน, ชาววัง

หมอ หมอลาํ , หมอดู, หมองู, หมอผี

เครอ่ � ง เครอ่ � งยนต์, เครอ่ � งมือ, เครอ่ � งบิน, เครอ่ � งครวั

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ฟิ )

คําประสม

คําประสมแยกได้
ความหมายต่างกัน

ก่อเกิดคําเปน� ความหมายใหม่

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซา�

คําซา� คือ คําที่เกิดจากการออกเสียงซ�า
กัน ๒ ครงั้ ข้ึนไป เพือ่ เน้นความหมายของคํา
ทาํ ใหเ้ กิดคําใหมท่ ม่ี ีความหมายต่างไปจากเดิม
โดยคําทซี่ �านน้ั ต้องมหี น้าทแ่ี ละความหมาย
เหมอื นกันด้วย

ๆเวลาเขียนจะใช้เครอ่ � งหมาย “ไม้ยมก”

เช่น สวย ๆ, แดง ๆ, ก๊กุ ๆ, สาว ๆ

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซ�า

แบ่งตามวตั ถปุ ระสงค์ในการใช้ ดังนี้

๑. บอกความเป�นเอกพจน์

เธอควรทาํ งานเป�นอยา่ ง ๆ (ทีละอยา่ ง)
คณุ ต้องแจกขนมเป�นคน ๆ ไป (ทีละคน)
นักเรย� นควรเขียนสมุดเป�นหน้า ๆ ไป (ทีละหน้า)

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซา�

๒. บอกความเป�นพหูพจน์

เธอมีเสื้อผา้ เปน� ตู้ ๆ
เด็ก ๆ ชอบว่ง� ไล่จบั
พวกพี่ ๆ ท่ีมากับเธอน่ารกั ดีนะ

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซา�

๓. บอกความไม่ช้ีเฉพาะ

พบกันสาย ๆ พรุง่ นี้
บ้านของเขาอยูใ่ กล้ ๆ ตลาด
ฉันเห็นเขาแถว ๆ สะพาน

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซ�า

๔. บอกลักษณะของส่ิงต่าง ๆ

เขาชอบใส่เส้ือผา้ หรู ๆ
แม่บอกให้ฉันห่มผ้าหนา ๆ
พี่บอกวา่ ให้เลือกปลาตาใส ๆ

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซ�า

๕. บอกลักษณะแยกเป�นส่วน

เธอช่วยจดั ของเป�นกอง ๆ ไว้ให้หน่อยนะ
ลกู เสือทั้งหมดเข้าแถวเป�นหมู่ ๆ อยา่ งเปน� ระเบียบ

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซา�

๖. ใช้กับภาษาพูดซึ่งมีความหมายเปล่ียนไป

ข้อสอบข้อนบ้ี อกเลยวา่ หมู ๆ แน่นอน
เพิ่งเตือนไปหยก ๆ ก็ลืมเสียแล้ว
เขาชอบทาํ งานแบบลวก ๆ มาส่ง

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซ�า

“นานา” และ “จะจะ”

ไม่ใช่คําซ�า

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซ้อน

คําซ้อน คือ คําทเ่ี กิดจากการนําคํามูล
ทีม่ คี วามหมายเหมือนกัน คล้ายกัน หรอ� ตรง
ข้ามกัน มาซ้อนกันเพื่อให้มีความหมายชดั เจน
ย่ิงขึน้ เชน่

ใหญโ่ ต ลกู หลาน เท็จจรง�

เหมือนกัน คล้ายกัน ตรงข้าม
กัน

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซ้อน

คําซ้อน แบ่งออกเปน� ๒ ชนิด

คําซอ้ น คําซอ้ น
เพื่อความหมาย เพ่อื เสียง

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซ้อน

๑. ความหมายเหมือนกัน

หมายถึง คําทีน่ าํ มาซ้อนกันนั้นหมายถึง
สิ่งเดียวกันหรอ� เป�นอยา่ งเดียวกัน เชน่

กู้ยืม นุ่มนิ่ม เรว็ ไว

ดูแล สูญหาย ทรพั ยส์ ิน

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซ้อน

๒. ความหมายคล้ายกัน

หมายถึง คําทีน่ ํามาซอ้ นกันนั้นมีความหมายใกล้เคียงกันหรอ�
เปน� ไปในทาํ นองเดียวกัน พอท่จี ะจดั เขา้ กล่มุ เดียวกันได้ เชน่

ยักษ์มาร พ่ีน้อง ช้อนส้อม

แข้งขา ไรน่ า เขตแดน

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซ้อน

๓. ความหมายตรงข้ามกัน

หมายถึง คําที่นํามาซ้อนกันนัน้ มคี วามหมายเปน�
คนละลักษณะหรอ� คนละฝา� ยกัน เชน่

ชั่วดี ผดิ ถูก เหตผุ ล
สูงตา� ดําขาว ต้ืนลึกหนาบาง

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซอ้ น

หมายถึง คําซ้อนทเ่ี กิดจาก
การนําคําทีม่ ีเสียงคล้ายกันมา
ซ้อนกัน เพอ่ื ให้ออกเสียงง่าย
ขึ้น ซง่ึ คําท่ีนาํ มาซ้อนนน้ั อาจมี
ความหมายเพยี งคําเดียว
หรอ� ไม่มีความหมายเลยก็ได้

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซ้อน

คําทีม่ เี สียงพยญั ชนะต้นเหมอื นกัน
แต่มีเสียงสระต่างกันมาซอ้ นกัน

ง่เ� ง่า ท้อแท้ ตูมตาม ซุบซบิ
จอแจ งุ่มง่าม โด่งดัง จรง� จงั

ครูสิรก� ร กองทอง (ครูก๊ิฟ)

คําซอ้ น

คําที่มีเสียงพยญั ชนะต้นต่างกัน
แต่มเี สียงสระเดียวกันมาซ้อนกัน

แรน้ แค้น ราบคาบ รอมชอม อา้ งวา้ ง

ครูสิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซ้อน

คําที่ไม่มีความหมายซอ้ นกับคําที่
มีความหมาย เพ่ือสะดวกในการออกเสียง

มักใช้ในภาษาพูด

กระดกู กระเดี้ยว อดเอดิ พยายงพยายาม

ตาเตอ

ครสู ิรก� ร กองทอง (ครกู ๊ิฟ)

คําซอ้ น

คําซอ้ น ๔-๖ พยางค์
ท่ีมีเสียงสัมผัสภายในมาซ้อนกัน

ถ้วยโถโอชาม ประเจดิ ประเจอ้ ข้าเก่าเต่าเล้ียง

ข้าวยากหมากแพง