ความรู้เรื่องขนมไทย พูดถึง ขนมไทย คงจะนึกถึงของหวานที่ท าและรับประทานกันในอาณาจักรไทย ซึ่งมีเอกลักษณ์ด้านวัฒนธรรมประจ าชาติไทยคือ มีความ ละเอียดอ่อนประณีตในการเลือกสรรวัตถุดิบ วิธีการท าที่พิถีพิถัน รสชาติอร่อยหอมหวาน สีสันสวยงาม และรูปลักษณ์ชวนรับประทาน ตลอดจนกรรมวิธีการรับประทานที่ประณีตบรรจงของขนมแต่ละชนิด ซึ่งยังแตกต่างกันไปตามลักษณะของขนมชนิดนั้นๆ แต่น้อยคนนักที่จะรู้ ลึกถึงความเป็ นมาของขนมไทยแต่ละชนิด เพราะฉะนั้นวันนี้ SGE ได้รวบรวมข้อมูล ประวัติความเป็ นมาให้ทุกคนได้ทราบกัน ความเป็ นว่าของค าว่า ขนมไทย จากการศึกษาข้อมูลได้ข้อสรุปดังนี้ ค าว่า ขนม มีใช้มาหลายร้อยปี ยากจะสันนิษฐานแน่นอนได้ เช่นเดียวกับไม่มีหลักฐานยืนยันแน่นอน ว่าเกิดขึ้นมาตั้งแต่สมัยใดเป็ นครั้งแรก แต่ตามประวัติศาสตร์ไทยมีหลักฐานตอนหนึ่งว่า มีการจารึกชื่อขนมในแท่งศิลาจารึกเป็ นการ จารึกแบบลายแทงสมัยโบราณ ขนมที่ปรากฏคือไข่กบ (เม็ดแมงลัก) นกปล่อย (ลอดช่อง) บัวลอย (ข้าวตอก) และอ้ายตื้อ (ข้าว เหนียว) เราเรียกการเลี้ยงขนมอย่างนี้ว่า ประเพณีสี่ถ้วย ขนมไทยเริ่มแพร่หลายมากขึ้นในสมัยอยุธยา ดังปรากฏข้อความในจดหมายเหตุหลายฉบับ บางฉบับกล่าวถึง “ย่านป่ าขนม” หรือ ตลาดขนม บางฉบับกล่าวถึง “บ้านหม้อ” ที่มีการปั้นหม้อ และรวมไปถึงกระทะ ขนมเบื้อง เตาและรังขนมครก แสดงให้เห็นว่าขนมครก และขนมเบื้องนั้น คงจะแพร่หลายมากจนถึงขนาดมีการปั้นเตาและกระทะขาย บางฉบับกล่าวถึงขนมชะมด ขนมกงเกวียนหรือขนมกง ขนมครก ขนมเบื้อง และขนมลอดช่อง ขนมไทยถูกน าไปใช้ในงานบุญตามประเพณีและงานพิธีกรรม ที่เกี่ยวข้องในวิถีชีวิตชาวไทย โดย นิยมท าขนมชื่อมีมงคล ได้แก่ ขนมตระกูลทองทั้งหลาย เพราะคนไทยถือว่า “ทอง” เป็ น ของดีมีมงคลท าแล้วได้มีบุญกุศล มีเงินมีทอง มีลาภยศ สรรเสริญ สมชื่อขนมนั่นเอง
ขนมไทยทั้ง 4 ภาคมีอะไรบ้าง 1. ขนมไทยภาคเหนือ มักท าขนมมาจากข้าวเหนียว และจะผ่านกรรมวิธีการต้มเป็ นส่วนใหญ่ ขนมที่นิยม ท าในงานบุญเกือบทุกเทศกาลคือ ขนมเทียน หรือขนมจ๊อก ข้าวอีตู หรือข้าวเหนียวแดง ข้าวแต๋น ขนมเกลือ และยังมีขนมพื้นบ้านประจ าถิ่น อย่างในจังหวัดแม่ฮ่องสอนมีขนมอาละหว่า เป็ นชื่อขนมพื้นเมืองไทยใหญ่ ชนิดหนึ่งที่ท ามาจากแป้ งข้าวเจ้าผสมกะทิ และน ้าตาลอ้อย ลักษณะคล้ายกับขนมหม้อแกง 2. ขนมไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มักเป็ นขนมที่ท ากันง่ายๆ ไม่พิถีพิถันมาก ได้แก่ ข้าวจี่ บายมะขาม ข้าวโป่ ง นอกจากนั้นมักเป็ นขนมในงานบุญพิธี ที่เรียกว่า ข้าวประดับดิน โดยชาวบ้านน าข้าวที่ห่อใบตอง มัดด้วยตอกแบบข้าวต้มมัด กระยาสารท ข้าวทิพย์ ข้าวยาคู ส่วนในงานบุญต่างๆจะนิยมท าขนมปาด คล้ายขนมเปี ยกปูน ลอดช่อง 3. ขนมภาคกลาง โดยส่วนมากขนมจะท ามาจากข้าวเจ้า เช่น ข้าวตัง นางเล็ด ข้าวเหนียวมูน และขนมที่ ได้รับอิทธิพลมาจากในวัง เช่น ขนมกลีบล าดวน ลูกชุบ หม้อข้าวหม้อแกง ฝอยทอง ทองหยิบ เป็นต้น 4. ขนมภาคใต้ชาวใต้มีความเชื่อในเทศกาลประเพณีสารทเดือนสิบ จะท าบุญด้วยขนมที่มีเฉพาะในภาคใต้ เท่านั้น เช่น ขนมลา ขนมพอง ข้าวต้มห่อด้วยใบกะพ้อ ขนมบ้า ขนมดีซ า ขนมเจาะหู ขนมไข่ปลา ขนมแดง เป็ นต้น ขนมไทยจากโบราณจนถึงปัจจบุนั เรียกได้ว่าให้พูดทั้งวันก็คงไม่จบ เพราะความเป็ นจริงขนมไทยมีหลากหลายชนิดมาก ประวัติความเป็ นมาก็ ต่างกัน แต่วันนี้เราขอหยิบ 3 ชนิดของขนมไทยที่ปัจจุบันมีขายแถมยังฮิตติดกระแสอีกด้วย เรียกได้ว่าสืบ ทอดกันมารุ่นต่อรุ่นเลยทีเดียวค่ะ จะมีอะไรบ้างไปดูกันเลยค่ะ
ต้นก าเนิด ขนมทองหยิบ ทองหยอด หลายคนอาจจะเข้าใจผิดว่าทองหยิบ ทองหยอดเป็ นขนมไทย แท้ๆ และมีก าเนิดมาจากความคิดของคนไทยร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ในความเป็ นจริงแล้วทองหยิบ ทองหยอดเป็ นขนมที่มีต้น ต ารับมาจากประเทศโปรตุเกส แต่ที่กลายมาเป็ นขนมหวานขึ้น ชื่อของไทยเราได้เนื่องจากในสมัยอยุธยา ประเทศไทยได้มี สัมพันธไมตรีกับชาวต่างชาติ และชาวตะวันตกมากขึ้น ก็เลยมี โอกาสได้รับเอาวัฒนธรรม และความเป็ นอยู่ของชาวต่างชาติ มาดัดแปลงใช้ในประเทศไทยด้วย ทั้งเรื่องวัฒนธรรมการแต่ง กาย และอาหารการกิน ถือว่าคนไทยเรารู้จักทองหยิบ ทองหยอดมาตั้งแต่สมัยอยุธยาเลยล่ะ แม้ว่าทองหยิบ ทองหยอดจะไม่ได้มีเชื้อสายมาจากคนไทยแท้ ๆ แต่ก็เป็ นขนมหวานที่อยู่คู่บ้านคู่เมืองของเรามาตั้งแต่สมัย อยุธยา คนไทยทุกคนจึงถือเอาว่าทองหยิบ ทองหยอดเป็ นขนม ไทยโบราณไปโดยปริยาย ซึ่งนอกจากจะรับประทานกันอย่าง อร่อยลิ้นแล้ว ก็ยังมักจะน าไปเป็ นขนม หวานในงานมงคลต่าง ๆ เช่น งานมงคลสมรส งานบวช งานวันเกิด และงานขึ้นบ้าน ใหม่ เพราะถือว่าชื่อขนมที่ขึ้นชื่อว่าทองต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็ น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง จะหมายถึงการหยิบเงินหยิบ ทอง สานต่อความร ่ารวยเงินทองต่อไปในภาคหน้านั่นเอง ทองหยิบทองหยอด
ขนมชั้น ต้นก าเนิด ขนมชั้น ขนมชั้นเป็ น ขนมไทย โบราณที่จัดอยูในขนมประเภทกึ่งแห้งกึ่งเปี ยกหรือแข็ง ใน อดีตนิยมใช้ขนมชั้นในงานฉลองยศ เพราะมีความหมายถึงล าดับชั้น ยศถาบรรดาศักดิ์คนโบราณนยิมทา กนัถึงเกา้ชนั้เพราะถือเคล็ดเสียงของ เลข “9” ว่าจะได้“ก้าวหน้า” ในหน้าที่การงานนอกจากนี้พระยาอนุมานราช ธน “เสฐียรโกเศศ” ได้เขียนไว้ว่าขนมชั้นยังจัดอยู่ในชุดของขนมแต่งงานซึ่งในพิธี ขันหมาก เนื่องจากมีชื่อที่เป็ นสิริมงคล รวมถึงเมื่อน าไปมอบให้ใครก็นับเป็ นการ อวยพรให้เขาเหล่านั้นประสบความส าเร็จ นอกจากนี้ ขนมชั้นเป็ นอาหารหวานของ ไทยที่มีมาแต่โบราณ นิยมน ามาใช้ในงานมงคลต่างๆ ในปัจจุบันเราจะหาขนมชั้นที่ อร่อยๆ กินกันค่อนข้างยาก ขนมชั้นมีวิธีการท าที่ค่อนข้างยุ่งยาก และต้องอาศัย ความช านาญและประสบการณ์พอสมควร โดยเฉพาะการหยอดแป้ งแต่ละชั้น ปริมาณของแป้ งต้องเท่ากัน จึงจะได้ชั้นที่สวยและสุกทั่วกัน ลักษณะที่ดีของขนมชั้น คือ ขนมทุกชั้นจะต้องสุกและลอกได้เป็ นชั้นๆ หน้าเรียบเสมอ ผิวหน้ามันจากกะทิ เนื้อจะเหนียวนุ่ม ขนมชั้นจะใช้แป้ งรวมกันถึง ๓ ชนิด ซึ่งแต่ละชนิดจะมีคุณสมบัติที่ แตกต่างกันไป เช่น แป้ งมันและแป้ งเท้ายายม่อม จะให้คุณสมบัติในการท าให้ขนม เหนียว นุ่ม และไม่กระด้าง เรียกได้ว่าซับซ้อนมากๆค่ะ
ขนมสอดไส้ ต้นก าเนิด ขนมสอดไส้ ขนมใส่ไส้” หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ขนมสอดไส้” เป็ นขนมไทยที่ใช้ในพิธี ขันหมากในสมัยโบราณ ขนมใส่ไส้นี้ห่อด้วยใบตองแล้วมีเตี่ยวคาด (เตี่ยวก็คือ ทางมะพร้าว) ห่อเป็ นทรงสูง ขนมใส่ไส้มีกลิ่นหอมและหวานจากตัวไส้รสเค็ม มันด้วยหน้ากะทิที่สดใหม่ หน้าข้นพอดี ไม่เละ เดี๋ยวนี้จะหาขนมใส่ไส้ที่มีรส อร่อยซึ่งมีทั้งกลิ่นหอมและหวานมัน มารับประทานได้ยาก เพราะขนมใส่ไส้ที่ อร่อยต้องใส่กะทิที่ข้นมัน ซึ่งมะพร้าวเดี๋ยวนี้ราคาก็แพงน่าดู ส าหรับตัวแป้ งที่ หุ้มใช้ทั้งแป้ งข้าวเหนียวขาวและแป้ งข้าวเหนียวด าเวลานวดต้องค่อยๆ ใส่น ้า แล้วต้องนวดนานๆ เม็ดแป้ งจะอุ้มน ้าได้ดีเพราะเป็ นแป้ งแห้งแป้ งจะมีความ เหนียวดีไม่เหมือนในสมัยก่อนจะใช้แป้ งที่โม่เองแป้ งก็จะเปี ยกและอุ้มน ้าอยู่แล้ว ไม่จ าเป็ นต้องนวดนานหน้าของขนมเวลากวนแล้วต้องรีบตักหยอดขณะที่ร้อน อยู่จึงจะเรียบเวลาห่อขนมจะได้รูปตามที่ห่อและน่ารับประทานใบตองที่ใช้ห่อ ขนมใส่ไส้ควรใช้ใบตองตาน