e-book บทที่12-แปลง

E-BOOK บทที่12
การควบคุมการเจริญเติบโตและการตอบสนอง
ของพืช

น.ส. นนั ทน์ ภสั รัตน์ วงษส์ วาท
5/6 เลขที่ 14

ฮอร์โมนพืช (plant hormones)
เป็นสารอินทรียท์ ี่พืชสร้างข้ึนเองในปริมาณนอ้ ยมาก แตม่ ีผลในดา้ น
การส่งเสริมหรือยบั บ้งั การเปล่ียนแปลงทางสรีรวทิ ยาภายในตน้ พืชน้ั
นๆ

ออกซิน (auxins)
เป็นกลุม่ ของสารที่มีหนา้ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การขยายขนาดของเซลล์ (cell
enlargement) การแบ่งตวั ของเซลลใ์ นแคมเบี่ยม
การขยายขนาดของใบ การเกิดราก การขยายขนาดของผล

จิบเบอเรลลิน (gibberellins)
เป็นสารท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การยดื ตวั ของเซลล์ (cell elongation)
ทาลายการพกั ตวั ของพชื กระตุน้ การออกดอกของพืชบางชนิด
และยบั ย้งั การออกดอกของพืชบางชนิด

ไซโตไคนิน (cytokinins)
เกี่ยวขอ้ งกบั การแบง่ เซลลข์ องพืช ชะลอการแก่ชราและกระตุน้
การแตกตาขา้ ง พบมากในบริเวณเน้ือเยอ่ื เจริญและในศพั ภะ

เอทิลิน ethylene
เอทิลีนเป็นก๊าซชนิดหน่ึงและจดั เป็นฮอร์โมนพชื เน่ืองจากพชื สร้างข้ึนมาได้ โดยมี
ผลควบคุมการแก่ชรา การสุก รวมท้งั การออกดอกของพืชบางชนิดและเก่ียวของกบั
การหลดุ ร่วงของใบ ดอกผล การเหลืองของใบ การงอกของหวั พชื และเมลด็ พืชบ
างชนิด

สารชะลอการเจริญเติบโตของพชื (plant growth retardants)
สารกลมุ่ น้ีไม่จดั เป็นฮอร์โมนพชื แต่เป็นสารสังเคราะหท์ ้งั หมด มีคุณสม

บตั ิสาคญั คือยบั ย้งั การสร้างหรือยบั ย้งั การทางานของฮอร์โมนจิบเบอเรลลิน
ในพืช

สารยบั ย้งั การเจริญเติบโต (plant growth inhibitors)
สารกลุ่มน้ีมีหนา้ ที่ในการถว่ งดลุ กบั สารเร่งการเติบโตพวกออกซิน จิบเบอเ
รลลิน และไซโตไคนิน เพอื่ ใหก้ ารเติบโตเป็นไปอยา่ งพอเหมาะพอดี ส่วน
ใหญ่มีหนา้ ท่ียบั ย้งั การแบง่ เซลล์ และการเตบิ โตของเซลล์

ทรอปิ ซึม (tropicism movement)
เป็ นการเคล่ือนไหวที่มีทิศทาง
ตอบสนองตอ่ ส่ิงเร้าภายนอกอยา่ งมีทิศทางสมั พนั ธก์ บั ทิศของสิ่
งเร้าแน่นอน

โพโตทรอปิ ซึม (phototropism)
เป็นการเคลื่อนไหวโดยพืชโคง้ เขา้ หาแสง โดยเฉพาะพชื
ที่ไดร้ ับความเขม้ ของแสงไมเ่ ทา่ กนั ทุกดา้ น
พชื จะโคง้ ไปทางดา้ นที่มีความเขม้ ของแสงมากกวา่

โอทรอปิ ซึม (geotropism)
เป็นการตอบสนองของพชื ตอ่ ความโนม้ ถว่ งของโลกโดยท่ีรากจะเจริญไปใน
ทิศทางเดียวกบั ความโนม้ ถว่ งของโลก
แต่ลาตน้ จะเจริญในทิศทางตรงกนั ขา้ มกบั ความโนม้ ถ่วงของโลกเสมอ

เคมอทรอปิ ซึม (chemotropism)
เป็นการตอบสนองของพชื โดยการเจริญเขา้ หาหรือหนีจากสารเคมีบา
งอยา่ งที่เป็นส่ิงเร้าเช่นการงอกของหลอดละอองเรณูไปยงั รังไข่ของพื
ชโดยมีสารเคมีบางอยา่ งเป็นส่ิงเร้า

ไฮโดรทรอปิ ซึม (hydrotropism)
เป็นการตอบสนองของพชื ที่ตอบสนองต่อความช้ืน
ซ่ึงรากของพืชจะงอกไปสู่ท่ีมีความช้ืน

การบานของดอกไม้ (epinasty)
เกิดจากกล่มุ เซลด์ า้ นในหรือดา้ นบนของกลีบดอกยดื ตวั หรือขยายขนา
ดมากกวา่ กล่มุ เซลลด์ า้ นนอกหรือดา้ นลา่ ง

การหุบของดอกไม้ (hyponasty)
เกิดจากกล่มุ เซลลด์ า้ นนอกหรือดา้ นลา่ งของกลีบดอกยดื ตวั หรือขยายขนาดม
ากกวา่ กลุ่มเซลลด์ า้ นมนหรือดา้ นบน

ทิกมอทรอปิ ซึม (thigmotropism)
เป็นการตอบสนองของพืชบางชนิดท่ีตอบสนองตอ่ การสมั ผสั เช่น
การเจริญของมือเกาะ
(tendril) ซ่ึงเป็นโครงสร้างท่ียน่ื ออกไปพนั หลกั หรือเกาะบนตน้ ไมอ้ ่ืนหรือพืชพวกท่ี
ลาตน้ แบบเล้ือยจะพนั หลกั ในลกั ษณะบิดลาตน้ ไปรอบๆเป็นเกลียว เช่น ตน้ ตาลึง
ตน้ พลู ตน้ องุน่ ตน้ พริกไทย เป็นตน้