การสร้างเสริมสุขภาพวัยรุ่น

PubLic health

การส่งเสริม
สุขภาพ
วัยรุ่น

มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล ผู้จัดทำ
นางสาวสุวนันท์ กินขุนทด
นางสาวภัทรวดี ปานาสา
นางสาวชลธิชา เชื่อกลางใหญ่

การสร้างเสริมสุขภาพวัยรุ่น

วัยรุ่น

ผู้ที่อายุระหว่าง 13-20 ปี ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านร่างกาย จิตใจ
อารมณ์ สังคม และจิตวิญญาณเป็นระยะเปลี่ยนผ่านของมนุษย์จาก
ความเป็นเด็กสู่ความเป็นผู้ใหญ่

ระยะของวัยรุ่น แบ่งออกเป็น 3 ระยะดังนี้



วัยรุ่นตอนต้น
• เด็กผู้หญิงอายุระหว่าง 10-14 ปี เด็กผู้ชาย 12-16 ปี
• เด็กหญิงจะมีเต้านมใหญ่ขึ้น มีประจำเดือน มีขนตามรักแร้และ
อวัยวะเพศภายนอก ยังสนใจเพศเดียวกัน

วัยรุ่นตอนกลาง
• เด็กผู้หญิงอายุระหว่าง 14-18 ปี เด็กผู้ชาย 16-20 ปี
• เป็นระยะที่ดื้อรั้น โมโหง่าย มีความขัดแย้งกับพ่อแม่สูง เพื่อนมี
อิทธิพลมาก
วัยรุ่นตอนปลาย
• เด็กผู้หญิงอายุระหว่าง 18-20 ปี เด็กผู้ชาย 20-22 ปี
• เป็นระยะที่เจริญเติบโตเข้าสู่วัยผู้ใหญ่เต็มที่
มีความอิสระเต็มที่ในการดำรงชีวิต และการประกอบอาชีพ

การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาการวัยรุ่น



ด้านร่างกาย

• เด็กหญิงมีอัตราความสูงเพิ่มเร็วมากในช่วงอายุ 10-12 ปี ส่วนเด็กชาย
สูงเร็วมากในช่วงอายุ 13-16 ปี
• ความสูงจะเท่ากับผู้ใหญ่เมือ เด็กหญิงอายุประมาณ 17 ปี เด็กชายอายุ
ประมาณ 21 ปี
• แขนขาเจริญกว่าลำตัว อกและไหล่กว้างและขยายมากขึ้น
• การเจริญเติบโตและพัฒนาการทางเพศ

ด้านจิตใจ



• ฟรอยด์ได้บอกว่า เป็นช่วงวัยที่มีความพึงพอใจอยู่บริเวณอวัยวะ
สืบพันธุ์ มีความสนใจในเพศตรงข้าม
• อีริคสัน บอกว่า อายุระหว่าง12-18 ปี อยู่ในขั้นพัฒนาเอกลักษณ์ของ
ตนเองหรือสับสนในบทบาท (ไม่เข้าใจตนเอง)

อารมณ์



• ช่วงวัยรุ่นตอนต้น เป็นช่วงที่อารมณ์อ่อนไหวไปกับการเปลี่ยนแปลงของ
ร่างกายทั้งภายในและภายนอก
• ช่วงวัยรุ่นตอนกลาง ทำใจได้กับความเป็นหนุ่มสาว อารมณ์ชัดเจนขึ้นทั้ง
อารมณ์รัก ชอบ โกรธ เกลียด อิจฉา โอ้อวด เห็นแก่ตัว
• วัยรุ่นตอนปลาย(16ปีขึ้นไป) การแสดงออกทางอารมณ์จะดีขึ้น ยอมรับ
สภาพการเป็นผู้ใหญ่เต็มขั้น อารมณ์ที่มั่นคง ค้นพบเอกลักษณ์ที่แท้จริง
ของตนเอง

ด้านสังคม

• กลุ่มเพื่อนเป็นสังคมที่สำคัญที่สุดของวัยรุ่นและมีอิทธิพลมาก การทำ
ตามกลุ่มเพื่อนมีทั้งด้านดีและด้านไม่ดี
• พัฒนาการทางสังคมที่ดี จะเป็นพื้นฐานมนุษย์สัมพันธ์และบุคลิกภาพที่ดี

ด้านจิตวิญญาณ

• วัยรุ่นจะสามารถเข้าใจความคิดรวบยอดที่ลึกซึ้งได้ เปรียบเทียบได้
สามารถนำเอาข้อมูลมาสรุปเป็นเหตุเป็นผลได้ สนใจเกี่ยวกับปรัชญา
ศาสนา คุณธรรม วิทยาศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และเรื่องอื่น
• ในส่วนของการพัฒนาการด้านคุณธรรม สามารถใช้เหตุผลและมโนธรรม
ของตนเองตัดสินใจเลือกกระทำได้




ปั ญหาสุขภาพและพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพวัยรุ่น



ด้านร่างกาย



• ความผิดปกติเกี่ยวกับฮอร์โมน ส่งผลให้น้ำหนักและส่วนสูงไม่เป็นไป
ตามปกติ
• ความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธุ์ เช่นการมีประจำเดือนล่าช้า
• ปั ญหาจากต่อมเหงื่อลุต่อมไขมันทำงานมากขึ้นเช่นสิว กลิ่นตัว
กลากเกลื้อน

ปั ญหาจากการรับประทานอาหาร



• ความไม่อยากอาหาร(Anorexia Nervosa)
• อาการหิวผิดปกติ รับประทานอาหารมากผิดปกติอย่างควบคุมไม่ได้
ใช้ยาถ่าย
• ภาวะอ้วน รับประทานคาร์โบไฮเดรตและไขมันมากเกินไป หรือออก
กำลังกายน้อย

ปั ญหาจากการออกกำลัง



• เช่น ขาดการออกกำลังกายหรือการบาดเจ็บจากการออกกำลังกาย




ด้านจิตใจ


• สับสนในภาพลักษณ์ของตนเอง

• สับสนบทบาททางสังคม เช่น มีพฤติกรรมเบี่ยงเบนทางเพศ
• การทะเลาะวิวาท
• เพศสัมพันธ์ในวัยรุ่น เนื่องจากความอยากรู้อยากลองของวัยรุ่น
• การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น

ด้านสังคม


• ปั ญหาการเข้าสังคมของวัยรุ่น วัยรุ่นอารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย และควบคุ

อารมณ์ไม่ดี
• การฝ่าฝืนกฎระเบียบ

ด้านจิตวิญญาณ
• การใช้สาร
เสพติด วัยรุ่นมีความคิดแบบยึดตัวเองศูนย์กลาง ทำให้การ

รับรู้และการดูแลสุขภาพเป็นไปอย่างไม่ถูกต้อง เช่น การใช้สารเสพติด
• ความขัดแย้งทางคุณธรรม

การสร้างเสริมสุขภาพวัยรุ่น



ด้านร่างกาย

• ส่งเสริมความรู้เกี่ยวกับวัยรุ่นและปั ญหาสุขภาพที่พบบ่อย
• สิว ควรใช้สบู่อ่อนล้างหน้า วันละ 2ครั้ง
• กลิ่นตัว อาบน้ำวันละอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง สระผมสัปดาห์
ละ 3-4ครั้ง
• ส่งเสริมความรู้ในการป้องกันการติดเชื้อทางเพสสัมพันธ์และการตั้ง
ครรภ์ในวัยรุ่น

ด้านจิตใจ



• การพัฒนาเอกลักษณ์ของตนเองควรให้คำแนะนำแก่พ่อแม่ให้เข้าใจ
และส่งเสริมสนับสนุนวัยรุ่นสามารถไปถึงจุดหมายให้ได้
• ลดความวิตกกังวลเกี่ยวกับรูปร่างหน้าตา

ด้านสังคม




• พัฒนาสัมพันธภาพระหว่างบุคคลใน
ครอบครัว
• ส่งเสริมเข้าสังคมกับเพื่อนฝูงที่ดีเข้าร่วม
กิจกรรมที่เป็นประโยชน์และสร้างสรรค์
เช่น กีฬา และดนตรี

กิจกรรมการสร้างเสริมสุขภาพวัยรุ่น

กิจกรรมOndev Apps 1 มิถุนายน 2568

เช่น การเรียนพิเศษ การเรียนเปียโนและคอมพิวเตอร์ ฝึกพูดภาษา
ฝึกร้องเพลง วาดรูป ว่ายน้ำ เล่นกีฬา เต้นรำ ทำอาหารหรือขนม และอื่นๆ