2C36EFA1-6F66-48AC-9624-008E009DA66C

BIOLOGY

KINGDOM ANIMALIA

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

โ ด ย น า ง ส า ว สุ นั ฐ ต า ดี บู ช า
6 4 4 1 3 2 0 2 8 ห มู่ เ รี ย น 6 4 / 1 8

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

ลักษณะของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

เป็นเซลล์ยูคาริโอตหลายเซลล์ที่มีเนื้อเยื่อแล้ว
แต่ไม่มีโครงร่างค้ำจุนร่างกายสามารถเคลื่อนที่ได้

มีออร์แกเนลล์ที่มีเยื่อหุ้มและไม่มีเยื่อหุ้มทุกชนิด
ยกเว้น คลอโรพลาสต์และผนังเชลล์ส่วนใหญ่มี
เนื้อเยื่อที่แท้จริงที่พัฒนาเป็นอวัยวะที่มีโครงสร้างที่
ซับซ้อน เช่น ปาก ทวารหนัก มีระบบหมุนเวียนเลือด
แบบเปิดยกเว้นไฟลัมแอเนลิดาและไฟลัมคอร์ดาตา
ที่มีระบบหมุนเวียนเลือดแบบปิด

มีรูปร่างและขนาดที่หลากหลาย และมีโครงสร้าง
ชับซ้อนมากขึ้นตามสายวิวัฒนาการ

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

ลักษณะของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

แหล่งที่อยู่อาศัย อาศัยอยู่ทั้งบนบกและในน้ำ
แหล่งน้ำจืดและในมหาสมุทร

ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ ส่วนใหญ่ดำรง
ชีวิตโดยการเป็นผู้บริโภค บางชนิดดำรงชีวิตเป็น
ปรสิต เช่น ปลิง ทากดูดเลือด พยาธิไส้เดือน พยาธิ
ใบไม้ บางชนิดดำรงชีวิตด้วยการกินซากพืชซาก
สัตว์ เช่น ไส้เดือนดิน

ส่วนใหญ่สืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ บางชนิด
สืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เช่น ไฮดราสืบพันธุ์แบบ
ไม่อาศัยเพศ

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมพอริเฟอรา (Porifera) มีเพียงไฟลัมเดียวที่เป็นสัตว์
ที่ไม่มีเนื้อเยื่อที่แท้จริงมีโครงสร้างที่ไม่ชับซ้อน ลำตัวมี
ช่องให้น้ำเข้าขนาดเล็กซึ่งเป็นรูพรุนกระจายทั่วตัวและมี
ช่องให้น้ำออกขนาดใหญ่ มีโครงร่างเป็นสารพวกหินปูนมี
หลายชนิด ได้แก่ ฟองน้ำแก้ว ฟองน้ำหินปูนซิลิกาหรือใย

ฟองน้ำ รูปร่างคล้ายแจกัน ไม่มีเนื้อเยื่อ
ที่แท้จริง ไม่มีสมมาตร มีโครงสร้างที่ไม่
ชับซ้อน ลำตัวมีช่องให้น้ำเข้าขนาดเล็ก
ทั่วตัวเรียกว่าออสเทรีย (ostria) และมี
ช่องให้น้ำออกขนาดใหญ่ต
ลอดกลางลำ
ตัว

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมไนดาเรีย (Cnidaria) มีเพียงไฟสัมเดียวที่สัตว์ทุก
ชนิดในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง2 ชั้น มีสมมาตรแบบ
รัศมี ลักษณะรูปร่างเหมือนถุงปลายด้านหนึ่งเปิดมีหนวด
ที่มีเซลล์เข็มพิษ (Nematocyst) ใช้ต่อยอยู่รอบปาก
อาศัยอยู่ในน้ำเค็ม มีบางชนิดที่อยู่ในน้ำจืดได้แก่ ไฮดรา
แมงกะพรุน ชีแอนีโมนี ปะการัง กัลปังหา

แมงกะพรุนไฟ รูปร่างคล้ายร่ม มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง 2 ชั้นมี
สมมาตรแบบรัศมีมีเข็มพิษ (Nematocyst) ที่บริเวณหนวด
อยู่ทางด้านล่าง

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมแพลที่เฮลมินเทส (Plathyhelminthes) สัตว์ในไฟ
ลัมนี้จะมีเนื้อเยื่อที่แท้จริงครบ 3 ชั้น มีการเกิดช่องปาก
แบบโพรโทสโทเมีย มีสมมาตรด้านข้าง มีระยะตัวอ่อน
แบบโทรโคฟอร์ ลักษณะลำตัวแบน มีปากอยู่ปลายด้าน
หนึ่ง มีทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์ ไม่มีช่องท้อง ยกเว้น
พยาธิตัวตืดที่ไม่มีทางเดินอาหาร บางชนิดดำรงชีวิตแบบ
อิสระ เช่น พลานาเรีย แต่ส่วนใหญ่เป็นปรสิต เช่น พยาธิ
ตัวตืด พยาธิใบไม้

พลานาเรีย รูปร่างแบน มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง
3 ชั้นมีสมมาตด้านข้างมีทางเดินอาหารแบบ
ไม่สมบูรณ์ไม่มีช่องท้องมีช่องปากแบบโพร
โทสโทเมียและมีระยะตัวอ่อนแบบโทรโคฟอร์

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมมอลลัสกา (Mallusca) สัตว์ในฟลัมนี้จะมีเนื้อเยื่อที่แท้จริง
ครบ 3 ชั้น มีการเกิดช่องปากแบบโพรโทสโทเมีย มีสมมาตรด้าน
ข้างมีระยะตัวอ่อนแบบโทรโคฟอร์โดยส่วนใหญ่สัตว์ในฟลัมนี้
อาศัยอยู่ในทะเลมีบางชนิดที่อาศัยในน้ำจืดและบนบกลำตัวนิ่ม แต่
สามารถสร้างเปลือกที่แข็งแรงหุ้มลำตัว มีการไหลเวียนของน้ำเพื่อ
แลกเปลี่ยนน้ำทางเหงือกมีทวารหนักและรูขับถ่าย ได้แก่ หอย หอย
ทากทากเปลือก หอยนางรม หมึกยักษ์ หมึกกล้วย

หมึก มีรูปร่างเรียวยาวลำตัวก
ลมอ่อนนุ่มนิ่มเรียกว่าแมนเทิล
(Mantle) มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง3ชั้น มีรยางค์เหมือนครีบ เป็นรูป
สามเหลี่ยมอยู่ทางด้านซ้ายและขวามีหนวด 10 หนวด และจะมี
อยู่คู่หนึ่งที่ยาวกว่านวดอื่นๆใช้สำหรับหยิบจับอาหารเรียกว่า
หนวดล่าเหยื่อหรือหนวดจับมีสมมาตรด้านข้างมีช่องปากโพร
โทสโทเมีย และมีระยะตัวอ่อนแบบโทรโคฟอร์

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมแอนเนลิดา (Annelida) สัตว์ในฟลัมนี้จะมีเนื้อเยื่อที่แท้จริง
ครบ 3 ชั้นมีการเกิดช่องปากแบบโพโทสโทเมีย มีระยะตัวอ่อนแบบ
โทรโคฟอร์ ลักษณะสำคัญและบนพื้นดินในบริเวณที่ชื้นแฉะ เช่น
ไส้เดือนดิน ปลิงน้ำจืด ทากดูดเลือด ปลิงและทากวในฟลัมนี้ คือ มีลำ
ตัวเป็นปล้อง ภายในมีเยื่อกั้น อาศัยอยู่ในทะเลสัตว์ที่ดำรงชีวิตแบบ
ปรสิต โดยการดูดเลือดคนและสัตว์ ไส้เดือนเป็นสัตว์ที่อยู่บนดินโดย
การขุดรูอยู่ในดิน มันมักจะกินซากพืชซากสัตว์เป็นอาหาร แต่ของ
เสียที่ไส้เดือนขับถ่ายออกมาสามารถนำมาทำปุ้ยได้

ไส้เดือนดิน ลักษณะลำตัวเร
ียวยาว หัวท้ายแหลมมีเนื้อเยื่อ

ที่แท้จริง 3 ลำตัวแบ่งเป็นปล้องชัดเจนตั้งแต่หัวจรดท้าย ผิวลำตัว
เปียกขึ้น แต่ละปล้องจะมีเดือยเล็กๆเรียงอยู่รอบปล้องใช้ในการเกาะ
กับดินในการเคลื่อนที่และผสมพันธุ์มีระบบหมุนเวียนเลือดแบบปิด
มีสมมาตรด้านข้าง มีช่องปากแบบโพรโทสโทเมียและมีระยะตัว
อ่อนแบบโทรโคฟอร์

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมนีมาโทดา (Nematoda) สัตว์ในฟลัมนี้จะมีเนื้อเยื่อ
ที่แท้จริงครบ 3 ชั้นมีการเกิดช่องปากแบบโพรโทสโทเมีย
มีสมมาตรด้านข้าง มีระยะตัวอ่อนที่มีการลอกคราบ ไม่มี
ปล้องบริเวณลำตัว จึงเรียกหนอนตัวกลม มีทางเดินอาหารที่
สมบูรณ์พบสัตว์ในฟลัมนี้อยู่ในน้ำจืด น้ำเค็ม และผิวดินที่
ชั้นแฉะ ลำตัวมีลักษณะเป็นไม่มีระบบหมุนเวียนเลือด
ลำเลียงอาหารในช่องตัวเทียม เช่น พยาธิไส้เดือนพยาธิเส้น
ด้าย หนอนในน้ำส้มสายชู
พยาธิไส้เดือน รูปร่างทรงกระ
บอก ไม่มีปล้องบริเวณลำตัว ผนัง
ลำตัวเรียบมีเนื้อเยื่อที่แท้จริง 3 ชั้น มีทางเดินอาหารที่สมบูรณ์
ไม่มีระบบหมุนเวียนเลือด ลำเลียงอาหารโดยของเหลวในช่อง
ตัวเทียมมีสมมาตรด้านข้างมีช่องปากแบบโพรโทสโตเมียและ
ตัวอ่อนมีการลอกคราบขณะเจริญเติบโต

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมอาร์โทรโพดา (Arthopoda)สัตว์ในไฟลัมนี้จะมีเนื้อเยื่อที่แท้จริง
ครบ 3 ชั้นมีการเกิดช่องปากแบบโพรโทสโทเมีย มีสมมาตรด้านข้าง มี
ระยะตัวอ่อนที่มีการลอกคราสัตว์ในฟลัมนี้มีความหลากหลายสปีชีส์
มากที่สุดในอาณาจักรสัตว์ สามารถแยกจำแนกสปีส์ได้ประมาณเกือบ 1
ล้านสปีชีส์ ส่วนใหญ่เป็นแมลงสัตว์ในฟลัมนี้มีลักษณะลำตัวอันตราย
โครงสร้างภายนอกเป็นเปลือกหุ้ม ได้แก่ แมงดาทะเลเป็นปล้อง มี
รยางค์เป็นข้อๆ ต่อกัน รยางค์ใช้จับอาหาร รับความรู้สึก ผสมพันธุ์และ
ป้องกันกิ้งกือ ตะขาบ แมงป่อง แมลง กุ้ง กั้ง ปูนทรงกระบอก
แมลงทับ ลักษณะลำตัวยาวโค้งนูน
มีเนื้อเยื่ที่แท้จริง 3 ชั้น หัวมีขนาด
เล็กช่อนอยู่ใต้อกปล้องแรกโดยส่วนหัวจะเชื่อมกับอกปล้องกลาง ท้อง
เรียวไปทางปลายหาง มีปีกแข็งสีเขียวแวววาว มีรยางค์ที่มีข้อปล้อง 3มี
สมมาตรด้านข้างมีช่องปากแบบโพรโทสโทเมียและระยะตัวอ่อนมีการ
ลอกคราบ

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมเอคไคโนเดอร์มาตา (Echinodermata) สัตว์ในพลัมนี้จะมี
เนื้อเยื่อที่แท้จริงครบ3 ชั้น มีการเกิดช่องปากแบบดิวเทอโรสโทเมีย
มีสมมาตรด้านข้าง โดยส่วนใหญ่สัตว์ที่จัดอยู่ในฟลัมนี้จะเป็นสัตว์
ทะเลที่มีรูปร่างขรุขระ มีหนาม บางชนิดระยะตัวอ่อนมีสมมาตรแบบ
ด้านข้าง ขณะที่ตัวเต็มวัยมีสมมาตรแบบรัศมี เช่น ดาวทะเล เม่น
ทะเล ส่วนใหญ่เคลื่อนที่โดยใช้ระบบท่อน้ำที่เรียกว่าทิวข์ฟีท ตัวอย่าง
สัตว์ในฟลัมนี้ได้แก่ ดาวทะเล พลับพลึงทะเลดาวขนนก ดาวมงกุฎ
หนาม ปลิงทะเล

ดาวทะเล มีรูปร่างขรุขระ ลำตัวแยกเป็นห้าแฉกคล้ายรูปดาวเรียกว่า
แขน มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง 3 ชั้น ส่วนกลางตัวมีลักษณะเป็นจานกลม ด้าน
หลังมีตุ่มหินปูน ขนาดเล็กกระจายอยู่ทั่วไป มีปากอยู่ด้านล่างบริเวณจุด
กึ่งกลางของลำตัว ใต้แขนแต่ละข้างมีหนวดสั้น ๆ เรียงตามส่วนยาวของ
แขนเป็นคู่ ๆ มีลักษณะเป็นกล้ามเนื้อที่เหนียวและแข็งแรงใช้สำหรับยึด
เกาะกับเคลื่อนที่มีสมมาตรรัศมีและมีปากช่องแบบดิวเทอโรสโทเมีย

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

จัดจำแนกตามสายวิวัฒนาการ

ไฟลัมคอร์ดาตา (Chordata) สัตว์ในไฟลัมนี้จัดเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสัน
หลังที่มีโนโทคอร์ด มีเนื้อเยื่อที่แท้จริงครบ 3 ชั้นมีสมมาตรด้านข้าง มีการ
เกิดช่องปากแบบดิวเทอโรสโทเมีย แบ่งเป็น 2 กลุ่มดังนี้
(9.1) ยูโรคอร์เดต (Urochordet) เป็นสัตว์ที่ไม่มีโครงร่างแข็งแรงค้ำจุนภายใน
ร่างกาย มีถุงหุ้มตัว ประกอบด้วยสารคล้ายเซลลูโลส มีโนโตคอร์ดในช่วงระยะใด
ระยะหนึ่งของชีวิต เช่น เพรียงหัวหอม
(9.2) เซฟาโลคอร์เดต (Cephalochodet) เป็นสัตว์ที่มีโนโทคอร์ดยาวตลอดลำ
ตัวทั้งชีวิตมีประสาทขนาดใหญ่ที่บริเวณหลัง มีช่องเหงือกที่บริเวณคอหอย มีหาง
เช่น แอมฟิออกซัส

เพรียงหัวหอม ลักษณะลำตัวกมยาวปลายข้างหนึ่งเปลี่ยนรูปไป
สำหรับยึดเกาะกับวัสดุ มีระบบไหลเวียนเลือดแบบปิด มีโนโตคอรฺดใน
ช่วงระยะหนึ่งของชีวิตเท่านั้น มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง 3 ช้้ น มีท่อน้ำเข้าอยู่
ทางด้านหน้าและท่อน้ำออกทางด้านหลัง มีสมมาตรด้านข้างมีช่องปาก
แบบดิวเทอโรสโทเมีย