BMA HADI BIN BUSTAMAM

INSTITUT PENDIDIKAN GURU
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

KAMPUS IPOH, 31150 HULU KINTA
PERAK DARUL RIDZUAN

BMMB1104
KESUSASTERAAN DAN KEBUDAYAAN MELAYU – TUGASAN 1

Nama : Hadi bin Bustamam

No. K/P : 030106-01-0141

Angka Giliran : 2021232310007

Program : Program Persediaan Ijazah Sarjana

Muda Perguruan

Ambilan : Jun 2021

Unit : Bahasa Melayu (Sk)

Nama Pensyarah : Puan Nooraini binti

Ab Latif

Tarikh Hantar : 4 April 2022

PENGAKUAN PELAJAR
Saya mengaku bahawa tugasan kerja kursus ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali
nukilan dan ringkasan yang setiap satunya saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan Pelajar: HADI Tarikh : 4 April 2022

PEMERIKSA MODERATOR

Markah Markah

Tandatangan Tandatangan

Cop Cop

Tarikh Tarikh

PENGESAHAN PELAJAR
Saya mengesahkan bahawa maklum balas yang diberikan oleh pensyarah telah saya
rujuki dan fahami.

Tandatangan Pelajar: HADI Tarikh : 4 April 2022

JKA/Jun2019

ISI KANDUNGAN 1
2
ISI KANDUNGAN 3
PENGHARGAAN 4
SOALAN TUGASAN 5
DEFINISI PUISI MELAYU TRADISIONAL 6
PENDAPAT TOKOH 7-8
JENIS-JENIS & BENTUK PUISI MELAYU TRADISIONAL 9
PANTUN 10
SYAIR 11
GURINDAM 12
SELOKA 13
PENUTUP
SUMBER RUJUKAN

1

JKA/Jun2019

PENGHARGAAN

Pertama sekali, saya ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada Puan
Nooraini binti Ab Latif selaku pensyarah bagi kursus Kesusasteraan dan Kebudayaan
Melayu BMMB1104 yang telah banyak membantu serta memberi bimbingan dalam
menyiapkan tugasan ini. Tanpa bantuan dan panduan daripada beliau, semestinya
kesukaran yang dihadapi akan menjadi penghalang dalam penyiapan tugasan ini
dalam masa yang ditetapkan.

Tidak ketinggalan juga kepada rakan-rakan yang telah banyak membantu dan
memberikan kerjasama dengan membantu menerangkan tentang tugasan yang diberi.
Sesungguhnya, bantuan yang telah diberikan oleh rakan-rakan amatlah dihargai.

Terima kasih juga diucapkan kepada kedua-dua ibu bapa yang telah banyak
memberi sokongan dan membantu dalam menghulurkan sebarang bentuk bantuan
terutamanya dari segi kewangan. Berkat daripada mereka banyak memudahkan
urusan dalam menyiapkan tugasan ini.

Akhir sekali, terima kasih juga kepada sesiapa yang telah membantu secara
langsung mahupun secara tidak langsung. Semoga mereka yang terlibat dalam
membantu dimudahkan segala urusan oleh tuhan yang esa.

2

JKA/Jun2019

SOALAN TUGASAN

TUGASAN 1 : PENGHASILAN PRODUK (INDIVIDU) ( 30 % )
Soalan:
Puisi Melayu Tradisional seperti pantun, syair, gurindam dan seloka merupakan ciptaan
asli orang-orang Melayu. Pada peringkat awalnya puisi-puisi ini disampaikan secara
lisan. Namun perubahan masa menyebabkan puisi-puisi ini semakin dipinggirkan.

1. Berdasarkan pernyataan di atas huraikan pemahaman anda tentang definisi,
jenis, bentuk, ciri dan fungsi Puisi Melayu Tradisional sebagai wahana
pendidikan.

2. Anda dikehendaki menyediakan bahan infografik dengan menggunakan aplikasi
anyflip.

3. Tugasan perlu dihantar dalam bentuk salinan lembut.

3

JKA/Jun2019

DEFINTIRSAI

Puisi Melayu tradisional ialah tr
kalimatnya. Biasanya, puisi Mel
kalimat, berangkap atau tidak b
perkataan dan suku kata sebari
antara baris.

Puisi Melayu tradisional lahir bukan sekadar
komunikasi secara umum, malah diserapkan
bermasyarakat, dalam dalam ritual dan upacara

dalam k

ADPUISIISOINMAELLAYU

radisi lisan yang sudah tetap bentuk dan
layu tradisional terbentuk daripada beberapa baris
berangkap; ada yang berasaskan matra, jumlah
is, persamaan dan pertentangan rima dan ritma

r untuk hiburan, pengajaran dan alat
n ke dalam kegiatan-kegiatan hidup
a, dalam adat dan peundangan, juga
kegiatan yang berunsur keagamaan

4

A. HALIM ALI

Puisi Melayu tradisional ialah satu kelompok puisi y
muncul dan terhasil dalam era tradisional sebelum
atau zaman yang disebut sebagai moden. Puisi Mel
kesusasteraan bentuk bukan cerita (non-naratif)

bersifat lisan, diwarisi d
bersifat kolektif dan fungsio
bernama dan digunakan dalam kehi
merupakan hasil daripada kegiatan-k
sedemikian. Puisi Melayu tradision
tertentu yang seterusnya memberikan b
dan ikatan yang berlainan ini m
Sebuah genre mempunyai ciri-cirin

yang
berkembangnya tradisi tulisan
layu tradisional termasuk dalam golongan karya

HARUN MAT PIAHI

Puisi Melayu tradisional ialah satu puisi yang
dan disebarkan melalui tradisi lisan. Puisi lisan
onal, iaitu tercipta oleh pengarang yang tidak
idupan masyarakat. Sebahagian daripadanya
kegiatan ritual atau masih mempunyai fungsi
nal berbentuk terikat oleh konvensi-konvensi
bentuk dan struktur kepada puisinya. Bentuk
menjadikan genre-genre yang berlainan pula.
nya sendiri, berbeza daripada genre yang lain.

5

ZIKIR PAN

PROSA
BERIRAMA

TALIBUN

TEROMBA

PERIBAHASA
BERANGKAP

NTUN

SYAIR
NAZAM
GURINDAM

SELOKA

TEKA-TEKI 6

PANTUN Pantun merupakan puisi t
disebabkan oleh sifatnya y
bangsa Melayu Nusantara

Menurut Za’ba, pantun me
memang berasal daripada
tahu menulis surat lagi, me
pantun sesama mereka.

Menurut Harun Mat Piah
Melayu iaitu bukan sadur
Cina dan sebagainya.

tradisional Melayu yang paling popular. Hal ini
yang asli di mana pantun hanya dijumpai pada
a sahaja.

erupakan kaedah rangkapan yang tertua serta
a orang Melayu sebenar. Sejak orang Melayu belum
ereka telah pun pandai berpantun dan kerap berbalas

pula, pantun merupakan puisi asli ciptaan orang
ran atau penyesuaian daripada puisi-puisi Jawa, India,

7





SYAIR

Syair dikatakan berasal dari Arab. Walau bagaimanapun,
didapati bahawa bentuk syair Melayu berbeza dengan
bentuk syair yang terdapat dalam kesusasteraan Arab.

Menurut Muhd Mansur Abdullah, dalam puisi Melayu klasik
ditegaskan bahawa walaupun syair bukanlah hak mutlak ataupun
kepunyaan bangsa Melayu, namun memandangkan ia sudah
berakar umbi di alam Melayu sejak sekian lama, maka ia sudah
dianggap dan diterima oleh orang Melayu sebagai puisi tradisi
mereka.

PERANAN & FUNGSI

Gurindam berperanan sebagai alat yang berfungsi untuk mendidik
khalayak.
Unsur-unsur pendidikan yang diketengahkannya ialah iman dan
moral yang baik.

CIRI-CIRI SYAIR

MEMPUNYAI SUSUNAN SETIAP HUJUNG BARIS
BARIS YANG TERIKAT. SYAIR HANYA
SUSUNAN TERIKAT YANG
DIMAKSUDKAN IALAH MEMPUNYAI SATU RIMA
YANG SAMA SAHAJA.
SYAIR HANYA
MEMPUNYAI EMPAT RIMA AKHIR BAGI SYAIR
BARIS SAHAJA BAGI ADALAH A-A-A-A.

SETIAP RANGKAP.

SATU RANGKAP SYAIR IAITU EMPAT BARIS
SYAIR MERUPAKAN KESATUAN IDEA. BAGI
TUJUAN MENYAMPAIKAN MAKSUD, SETIAP

UNIT-UNIT DARI RANGKAP SYAIR TIDAK
BOLEH BERDIRI SENDIRI. WALAU

BAGAIMANAPUN, SETIAP UNIT RANGKAP
SYAIR AKAN BERSAMBUNG-SAMBUNG DAN

MENJADI KESATUAN YANG SISTEMATIK
SETERUSNYA BERKEMBANG.

9

GURIN

ASAL USUL

Gurindam pada asalnya sudah Gurindam terkenal dalam
terkenal sejak zaman Hindu masyarakat Melayu
lagi. khususnya di Sumatera.
kata gurindam berasal Menurut Gazali Dunia, di
daripada bahasa Sanskrit Sumatera, gurindam juga
yang dibawa masuk ke alam dikenali dengan nama lain
Melayu melalui bahasa Tamil. seperti Muslihat Aceh,
Namun, isi gurindam yang Gurindam Barus, Lagak
terdapat dalam Minang, dan sebagainya.
kesusasteraan Melayu Seperti pantun, gurindam
berbeza dengan isi gurindam juga merupakan puisi ciptaan
yang terdapat dalam puisi masyarakat Melayu.
Sanskrit atau Tamil.

PERANAN & FUNGSI

Gurindam berperanan sebagai alat yang berfungsi untuk
mendidik khalayak.
Unsur-unsur pendidikan yang diketengahkannya ialah
iman dan moral yang baik.

NDAM

CIRI-CIRI

Gurindam juga Kebiasaannya gurindam
mengandungi ciri-ciri menyampaikan maksud yang
puisi lama. agak serius, terutamanya
kadang kala terdapat apabila sesuatu gurindam itu
unsur-unsur asonansi dan disampaikan bagi tujuan
aliterasi dalam baris menyampaikan pengajaran.
gurindam. Peranan gurindam lebih
Bentuk-bentuk puisi lain berfokus kepada pendidikan
seperti pantun dan syair moral yang baik.
juga kadang kala dapat
dilihat pada awal, tengah,
mahupun akhir gurindam.

Gurindam tergolong dalam golongan puisi bebas.
Jumlah baris, perkataan, dan juga suku kata dalam
setiap baris tidak ditetapkan.
Namun, gurindam kebiasaannya hanya mempunyai dua
baris dalam setiap rangkap seperti Gurindam Dua Belas
karangan Raja Ali Haji, tetapi jumlah baris dan bentuk
rima nya tetap bersifat bebas.

10

SELOKA Menurut Harun Mat Piah, perka
dalam bahasa Sanskrit yang me
dua baris.

Seloka dikatakan berasal darip
didapati dalam epos Mahabhra

CIRI-CIRI Mengandungi empat baris
rangkap. Setiap baris se
Merupakan karangan yang berangkap yang
menggunakan rima hujung berbentuk bebas. mengandungi dalam lingkung
sebelas suku kat

Menggunakan bahasa y
dalam penceritaan nya d

yang taja

PERANAN & FUNGSI

Seloka berperanan sebagai alat yang berfungsi untuk m
mengejek, bergurau senda, atau berjenaka.

ataan seloka berasal dari kata shloka
embawa erti puisi yang terdiri daripada

pada kesusasteraan Hindu klasik yang
ata dan Ramayana.

dalam setiap Dasar seloka bertujuan sebagai suatu sindiran
eloka pula ataupun jenaka. Kata-kata yang berbentuk sindiran,
gan lapan hingga
ta. mahupun ejekan disampaikan dalam bentuk
rangkap-rangkap seloka. Walau bagaimanapun, pada
yang meleret-leret kebiasaannya isi seloka lebih berunsurkan jenaka dan
di samping sindiran
am. gurauan.

menyindir, 11





RUJUKAN

http://cikgu-girang.blogspot.com/2012/05/puisi-melayu-tradisional.html
http://bahasamelayudnisenu.blogspot.com/2010/12/puisi-melayu-tradisional.html
https://pengajianbahasamelayu.blogspot.com/2017/03/puisi-melayu-abms1303.html

13