อาณาจักรฟังไจ

อาณาจักรฟังไจ (Kingdom Fungi)

สิ่งมชี ีวิตทอี่ ยใู่ นอาณาจกั รฟงั ไจ ประกอบดว้ ย รา เห็ด และยีสต์

ลกั ษณะของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรฟังไจ
1. เซลลเ์ ป็นแบบ Eucaryotic cell มเี ย่อื หุม้ นิวเคลยี ส
2. ไมม่ ีคลอโรฟิ ลล์ ดารงชวี ติ เป็นผยู้ อ่ ยสลายสารอนิ ทรียท์ เี่ น่าเปื่ อย
3. ผนงั เซลลเ์ ป็นสารไคตนิ กบั เซลลโู ลส
4. มที ้งั เซลลเ์ ดยี วและเป็นเสน้ ใยเลก็ เรียกวา่ ไฮฟา (Hypha) รวมกลมุ่ เรียกวา่ ขยมุ้ รา (mycelium)

ลกั ษณะของเสน้ ใยแบ่งออกเป็น 2 ชนิด
4.1 เสน้ ใยมีผนงั ก้นั (Septate hypha)
4.2 เส้นใยที่ไม่มีผนงั ก้นั (Nonseptate hypha or coencytic hypha)

ส่วนยีสต์ เป็นสิ่งมชี ีวิตเซลล์เดยี ว แต่อาจมีการต่อกนั เป็นสาย เรียกว่า Pseudomycelium

เส้นใยของฟงั ไจอาจเปล่ียนแปลงแปลงรูปร่างเพื่อทาหนา้ ทพ่ี ิเศษ ไดแ้ ก่
Haustorium เป็นเส้นใยท่ยี นื่ เขา้ เซลลโ์ ฮสต์ เพือ่ ดดู อาหารจากโฮสต์ พบในราที่เป็นปรสิต

Rhizoid มลี กั ษณะคลา้ ยรากพืชยนื่ ออกจากไมซีเลียม เพือ่ ยดึ ใหต้ ิดกบั ผิวอาหารและช่วยดูดซึม
อาหารดว้ ย เช่น ราขนมปัง

การสืบพันธ์ุของส่ิงมชี ีวิตในอาณาจักรฟังไจ

1. Fragmentation เกิดจากเส้นใยหกั เป็นส่วน ๆแตล่ ะส่วนเรียก oidia สามารถเจริญเป็นเส้นใย
ใหม่ได้

2. Budding การแตกหน่อ เป็นการท่ีเซลลแ์ บง่ ออกเป็นหน่อขนาดเลก็ และนิวเคลยี สของเซลลแ์ ม่
แบ่งออกเป็นสองนิวเคลยี ส นิวเคลยี สอนั หน่ึงจะเคลอ่ื นยา้ ยไปเป็นนิวเคลยี สของหน่อ เมื่อหน่อ
เจริญเตม็ ทจ่ี ะคอดเวา้ ขาดจากกนั หน่อทีห่ ลดุ ออกมาจะเจริญตอ่ ไปได้ เรียกหน่อทไี่ ดน้ ้ีวา่
Blastosporeพบการสืบพนั ธุแ์ บบน้ีในยีสตท์ วั่ ไป

3. Fission การแบ่งตวั ออกเป็น 2 ส่วน แต่ละเซลลจ์ ะคอดเวา้ ตรงกลางและหลดุ ออกจากกนั เป็น 2
เซลลพ์ บในยีสตบ์ างชนิดเทา่ น้นั

4. การสรา้ งสปอร์แบบไม่อาศยั เพศ เป็นการสืบพนั ธุ์แบบไม่มีเพศทพ่ี บมากที่สุด สปอร์แตล่ ะ
ชนิดจะมชี ื่อและวธิ ีสรา้ งทแี่ ตกต่างกนั ไป เช่น

- condiospore หรือ conidia เป็นสปอร์ทไ่ี มม่ สี ิ่งหุ้ม เกิดท่ปี ลายเส้นใยทที่ าหนา้ ทช่ี ููสปอร์
(conidiophore) ท่ีปลายของเสน้ ใยจะมเี ซลลท์ ่เี รียกวา่ sterigma ทาหนา้ ทีส่ รา้ ง conidiaเช่น
Aspergillus sp. และ Penicillium sp.

- sporangiospore เป็นสปอร์ท่เี กิดจากปลายเสน้ ใยพองออกเป็นกระเปาะ แลว้ ตอ่ มามีผนงั ก้นั
เกิดข้ึนภายใน กระเปาะจะมผี นงั หนาและเจริญเป็นอบั สปอร์ (sporangium) นิวเคลยี สภายในอบั
สปอร์จะมีการแบง่ ตวั หลาย ๆ คร้งั โดยมสี ่วนของโปรโตพลาสซึมและผนงั หนามาหุ้มกลายเป็น
สปอร์ทเ่ี รียกว่า sporangiospore จานวนมากมาย

5. การสืบพนั ธุแ์ บบอาศยั เพศ มีการผสมมกนั ระหวา่ งเซลลส์ ืบพนั ธุ์และมีการรวมตวั ของ
นิวเคลยี ส ซ่ึงรวมแลว้ เป็น diploid (2n) และมีการแบ่งตวั ในข้นั ตอนสุดทา้ ยแบบ meiosis เพอ่ื ลด
จานวนโครโมโซมลงเป็น haploid (n) ตามเดิม

กรรมวิธีในการรวมของนิวเคลียสมี 3 ระยะ ดงั น้ี
1. plasmogamy เป็นระยะท่ไี ซโตพลาสซึมของท้งั สองเซลลม์ ารวมกนั ทาใหน้ ิวเคลยี สในแต่ละ

เซลลม์ าอยรู่ วมกนั ดว้ ย นิวเคลยี สในระยะน้ีมโี ครโมโซมเป็น n
2. karyogamy เป็นระยะทีน่ ิวเคลียสท้งั สองมารวมกนั ในฟังไจช้นั ต่าจะเกิดการรวมตวั ของ

นิวเคลียสอยา่ งรวดเร็วในทนั ทที ี่มีนิวเคลยี สท้งั สองท้งั สองอนั อยใู่ นเซลลเ์ ดยี วกนั ส่วนในฟังไจ
ช้นั สูงจะเกิดการรวมตวั ของนิวเคลยี สชา้ มาก ทาใหเ้ ซลลร์ ะยะน้ีมสี องนิวเคลยี ส เรียกว่า dikaryon

3. haploidization หรือไมโอซิส เป็นระยะท่ีนิวเคลียสซ่ึงมโี ครโมโซมเป็น 2n จะแบง่ ตวั แบบไม
โอซิส เพื่อลดจานวนโครโมโซมเป็น n

การสืบพนั ธุแ์ บบมเี พศในฟังไจ แต่ละชนิดจะมีโครงสร้างท่ีเรียกว่า gametangium ทาหนา้ ท่ีสร้าง
เซลลส์ ืบพนั ธุ์เพศผแู้ ละเพศเมยี ท่ีเรียกว่า gamete เขา้ ผสมกนั นอกจากน้ียงั พบวา่ ฟังไจที่มี
gametangium สร้างเซลลส์ ืบพนั ธุเ์ พศผแู้ ละเพศเมยี อยใู่ นไมซิเลียมเดียวกนั และสามารถผสมพนั ธุ์
กนั ไดเ้ รียกวา่ monoecious แตฟ่ ังไจทีม่ ี gametangium สรา้ งเซลลส์ ืบพนั ธุเ์ พศผแู้ ละเพศเมยี อยตู่ ่าง
ไมซีเลียมกนั แตล่ ะไมซีเลยี มเรียกวา่ dioecious ในการสืบพนั ธุ์แบบมเี พศของฟังไจต่าง ๆ น้ี จะมี
การสร้างสปอร์เกิดข้นึ เช่นเดียวกนั สปอร์ทไี่ ดจ้ ากการสืบพนั ธุแ์ บบอาศยั เพศมีขนาดเล็กและจานวน
นอ้ ยกวา่ เช่น ascospore basidiospore zygospore และ oospore

ส่ิงมีชีวติ ในอาณาจกั รน้ีแบ่งเป็น 4 ไฟลมั คือ
1. ไฟลมั ไซโกไมโคตา (Phylum Zygomycota)
2. ไฟลมั แอสโคไมโคตา (Phylum Ascomycota)
3. ไฟลมั เบสิดิโอไมโคตา (Phylum Basidiomycota)
4. ไฟลมั ดิวเทดโรไมโคตา (Phylum Deuteromycota)

1. ไฟลัมไซโกไมโคตา (Phylum Zygomycota)

ภาพ ราดาท่ีขึน้ ขนมปัง
ราท่มี ีววิ ฒั นาการต่าสุด
ลกั ษณะ
1. เซลลเ์ ด่ียวเจริญอยใู่ นน้า บนบก และซากพืชซากสัตว์
2. เส้นใยชนิดไม่มีผนงั ก้นั
3. ตอ้ งการความช้ืน
4. ดารงชีวิตแบบปรสิต(Parasite) และผยู้ อ่ ยสลาย (saprophyte)
5. การสืบพนั ธุ์

- แบบไม่อาศยั เพศ สรา้ งสปอร์ เรียกวา่ sporangiospore
- แบบอาศยั เพศ สร้างสปอร์ เรียกวา่ zygospore

ประโยชน์
1. Rhizopus oryzae ผลิตแอลกอฮอล์
2. R. nigricans ผลิตกรดฟตู ริก

โทษ
ทาใหเ้ กิดโรคในพืชและสัตว์

ภาพแสดงวงชีวิตของ Zygomycetes , Rhizopus

2. ไฟลัมแอสโคไมโคตา (Phylum Ascomycota)
ภาพ ยสี ต์

ภาพ ราแดงทเี่ กาะอย่บู นต้นไม้

ลกั ษณะ
1. เซลลเ์ ดียว ไดแ้ ก่ ยีสต์ นอกน้นั เป็นพวกมีเสน้ ใยมีผนงั ก้นั และเป็นราคลา้ ยถว้ ย (cup fungi)
2. ดารงชีวิตบนบก
3. การสืบพนั ธุ์
- แบบไม่อาศยั เพศ สรา้ งสปอร์เรียกวา่ conidia ท่ีปลายไฮฟา ส่วนยสี ตจ์ ะแตกหน่อ
- แบบอาศยั เพศ สร้างสปอร์ ที่มชี ่ือว่า ascospore อยใู่ นถุงเรียกวา่ ascus

ประโยชน์
1. Saccharomyces cerevisiae ใชผ้ ลิตแอลกอฮอล์ และมโี ปรตนี สูง
2. Monascus sp. ใชผ้ ลติ ขา้ วแดงและเตา้ หูย้ ้ี

โทษ เกิดโรคกบั คนและสัตว์

ภาพแสดงวงชีวิตของ Ascomycetes

3. ไฟลัมเบสิดิโอไมโคตา (Phylum Basidiomycota)

ภาพ เหด็ ฟาง
ลกั ษณะ

1. เส้นใยมีผนงั ก้นั และรวมตวั อดั แน่นเป็นแทง่ คลา้ ยลาตน้ เช่น ดอกเห็ด
2. การสืบพนั ธุ์

- แบบไม่อาศยั เพศ สร้างสปอร์เรียกว่า codiospore ใน conidia
- แบบอาศยั เพศ สรา้ งสปอร์ท่สี รา้ งโดยอาศยั เพศสรา้ งบนอวยั วะคลา้ ยกระบองหรือเบสิเดียม
(basidium) เรียกวา่ แบสิดิโอสปอร์ (basidiospore)
ประโยชน์ ใชเ้ ป็นแหลง่ อาหาร

โทษ
1. ทาใหเ้ กิดโรคในพชื เช่น ราสนิม ราเขม่า
2. เหด็ รา มีสารพิษเขา้ ทาลายระบบประสาท ทางเดินอาหาร ตบั หวั ใจ

ภาพแสดงวงชีวิตของ Basidiomycetes

4. ไฟลมั ดวิ เทดโรไมโคตา (Phylum Deuteromycota)

ภาพ ตัวอย่างของราสีเขยี ว
ลกั ษณะ

1. เสน้ ใยมผี นงั ก้นั
2. สืบพนั ธุไ์ มแ่ บบอาศยั เพศเทา่ น้นั โดยสรา้ งสปอร์ที่เรียกวา่ โคนิเดีย (conidia) จงึ เรียกราใน
กลุ่มน้ีวา่ Fungi Imperfecti
3. แต่หากเมอ่ื ใดมกี ารสืบพนั ธุแ์ บบอาศยั เพศจะไปอยใู่ น Ascomycetes และ Basidiomycetes
ประโยชน์
1. Penicillium chrysogernum ใชผ้ ลติ ยาปฏชิ ีวนะเพนิซิลลิน
2. Aspergillus wendtii ใชผ้ ลิตเตา้ เจ้ียว
3. A. oryzae ใชผ้ ลติ เหลา้ สาเก

โทษ
1. ทาให้เกิดโรคในพชื
2. สรา้ งสารพษิ ทาใหเ้ กิดโรค
3. ทาใหเ้ กิดโรคในคน เช่น กลาก เกล้อื น โรคเทา้ เปื่ อยหรือฮอ่ งกงฟตุ